علائم عفونت ادراری در زنان؛ دلیل ابتلا و راه‌های پیشگیری و درمان

عفونت ادراری یا به اصطلاح پزشکی UTI، نوعی عفونت میکروبی است که امکان ایجاد آن در هر قسمت از سیستم ادراری از جمله کلیه‌ها، مثانه، حالب‌ها و مجرای ادرار وجود دارد؛ اتفاقی که برای بانوان تحت عنوان عفونت ادراری بانوان شناخته می‌شود. عفونت‌ دستگاه ادراری بیشتر قسمت‌های تحتانی، مثانه و مجرای ادرار بانوان را درگیر می‌کند. در این زمینه باید بدانید که خانم‌ها بیشتر از آقایان در معرض خطر ابتلا به عفونت ادراری هستند و از این رو اگر خانم هستید؛ باید درباره این بیماری، علائم و درمان آن و همچنین راه‌های پیشگیری از آن اطلاع داشته باشید. عفونت ادراری در زنان در محدوده مثانه معمولاً آزاردهنده است برای همین در صورت مشاهده هر کدام از علائم آن به دکتر زنان مراجعه کنید. اگر عفونت ادراری به کلیه سرایت کند، مشکلات جدی برای فرد به دنبال خواهد داشت. در ادامه این مطلب از مجله دکتردکتر با ما همراه باشید زیرا قصد داریم تا درباره علائم عفونت ادراری، علت وقوع آن، تشخیص و درمان آن برایتان بگوییم.

علائم عفونت ادراری در زنان چیست؟

عفونت ادراری همانطور که گفتیم به خاطر میکروبی شدن سیستم ادراری است. ادرار به خودی خود عفونتی ندارد و تنها آب و مواد زائد بدن را که توسط کلیه‌ها جدا شده را دفع می‌کند. زمانی عفونت ادراری پیش می‌آید که باکتری‌ها از خارج از محیط بدن وارد شده و باعث بروز التهاب و عفونت شوند. باکتری‌های اشریشیا کلی، پروتئوس میرابیلیس، انتروکوک فکالیس، استافیلوکوک ساپروفیتیکوس و کلبسیلا پنومونیه معمولا باکتری‌هایی هستند که باعث ایجاد مشکل عفونت ادراری به صورت کلی در زنان، مردان و کودکان می‌شوند. البته ناگفته نماند که بعضی از دلایل ابتلا به عفونت ادراری در کودکان مختص به بازه سنی کودکان است.

به صورت کلی تمایل شدید و مکرر برای ادرار، کدر بودن ادرار، احساس سوزش هنگام ادرار کردن، تغییر رنگ ادرار با بوی شدید، احساس درد در لگن نشانه‌های عفونت ادراری هستند. اما علائم عفونت ادراری زنان با توجه به این که دقیقا در کدام بخش از بدن به وجود آمده‌اند، متفاوت است. 

انواع عفونت ادراری در زنان

با توجه به اینکه کدام قسمت از دستگاه ادراری عفونی شده است، در انواع مختلفی دسته‌بندی می‌شوند که هرکدام علائم خاص خود را دارند. کلیه‌ها، مثانه و مجرای ادراری، سه قسمت از بدن هستند که معمولا عفونت ادراری در زنان در آن‌ها به وجود می‌
آید. هر کدام نشانه‌های مختلفی دارند:

کلیه‌ها

عفونت ادراری در زنان در قسمت کلیه‌ها معمولا همراه با علائم زیر است:

• کمردرد یا درد پهلو
• لرزش
• تب شدید
• حالت تهوع و استفراغ

مثانه

اگر عفونت ادرار زنان در قسمت مثانه باشد، علائم زیر را خواهید داشت:

• خون در ادرار
• تکرر ادرار همراه با درد
• فشار در لگن
• درد در زیر شکم

مجرای ادرار

با این که ادرار معمولا تنها حامل آب اضافی و مواد زائد بدن است اما با این حال، گاهی نقطه شروع و بروز عفونت ادرار در زنان است. اگر این علائم را دارید، حتما به دکتر زنان مراجعه کنید:

• دفع ادرار همراه با سوزش
• بی‌اختیاری ادرار

دلایل عفونت ادراری در زنان

عفونت ادراری زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها توسط مجرای ادرار، وارد دستگاه ادراری می‌شوند و شروع به تکثیر در مثانه می‌کنند. سیستم دستگاه ادراری به این صورت است که با عوامل خارجی مبارزه می‌کند و مانع ورود آنها می‌شود؛ اما گاهی اوقات نتیجه مبارزه موفقیت‌آمیز نیست و فرد دچار عفونت ادراری می‌شود. همانطور که گفتیم عفونت ادراری بیشتر در خانم‌ها مشاهده می‌شود و عمدتاً مثانه و مجرای ادرار را درگیر می‌کند. در ادامه دلایل عفونت ادراری زنان را بررسی خواهیم کرد. البته ممکن است علت بروز عفونت ادراری عوامل ساده‌تری مانند عدم رعایت بهداشت لباس زیر باشد که منجر به ایجاد شرایطی برای رشد و تکثیر باکتری‌ها می‌شود.

عفونت مثانه

این نوع از عفونت ادرار در زنانا معمولاً توسط نوعی باکتری، یعنی «اشریشیا کلی» که در دستگاه گوارش وجود دارد ایجاد می‌شود. بااین‌حال باکتری‌های دیگری نیز می‌توانند در ایجاد عفونت مثانه نقش داشته باشند. رابطه جنسی یکی از موارد موثر در ایجاد عفونت مثانه است اما افرادی که رابطه جنسی نیز ندارند نیز ممکن است که به این نوع از عفونت مبتلا شوند.   در واقع خانم‌ها به دلیل فاصله کم بین مجرای ادرار تا مقعد و دهانه مجرای ادرار تا مثانه، در معرض خطر ابتلا به عفونت سیستیت بینابینی یا عفونت مثانه هستند.

عفونت مجرای ادرار

زمانی که باکتری از مقعد به مجرای ادرار وارد شود، این نوع عفونت رخ می‌دهد. از آنجایی که مجرای ادرار خانم‌ها به واژن نزدیک است، عفونت‌های مقاربتی مانند کلامیدیا، سوزاک، تبخال تناسلی و مایکوپلاسما باعث التهاب مجرای ادرار می‌شوند.

استفاده از وسایل پیشگیری از بارداری

گاهی اوقات استفاده از برخی لوازم پیشگیری از بارداری باعث ایجاد عفونت ادراری در زنان می‌شوند. اسپرم کش‌ها، کاندوم و دیافراگم‌های ضدبارداری از جمله لوازمی هستند که ریسک ابتلا به عفونت ادراری در زنان را بالا می‌برند.

عفونت ادراری زنان باردار

از آنجایی که بدن یک خانم در طول بارداری تغییرات زیادی مخصوصا در ساختار ادرار و سیستم ایمنیش ایجاد می‌شود، بیشتر از هر زمان دیگری در خطر ابتلا به عفونت ادراری قرار می‌گیرد. همچنین با رشد جنین، به مثانه فشار وارد می‌شود که این موضوع می‌تواند جریان ادرار را کاهش دهد و منجر به بروز عفونت شود. پس اگر علائم دیگر را همراه تب در بارداری دارید حتما به پزشک مراجعه کنید.

کاهش سطح استروژن

کاهش سطح استروژن پس از یائسگی باعث تغییر در باکتری‌های طبیعی در محیط واژن می‌شوند و همین موضوع بدن بانوان را مستعد ابتلا به عفونت ادراری زنان می‌کند.

ایجاد مشکل در سیستم ایمنی

ابتلا به بیماری‌هایی مثل دیابت، بانوان بسیاری را در معرض ابتلا به عفونت ادراری قرار می‌دهد. دیابت به قدری بدن را درگیر می‌کند که دیگر قادر به مبارزه با میکروب‌ها نخواهد بود.

انسداد مجرای ادراری

زمانی که جریان ادرار در بدن بانوان مسدود می‌شود، احتمال تشکیل سنگ در مجرای ادراری بیشتر از قبل می‌شود. با انسداد راه ادرار، درصد احتمال ابتلا به عفونت بسیار بیشتر از قبل می‌شود و باکتری‌هایی که در این مجرا جا خوش کرده‌اند، از آن خارج نمی‌شوند.

عوارض عفونت ادراری زنان

درصورتی‌که برای درمان عفونت ادرار در زنان به‌ موقع اقدام کنید، به‌ ندرت باعث ایجاد عوارض سخت می‌شود. اگر عفونت ادراری در زنان درمان نشود، عواقب بدی از جمله موارد زیرا را به همراه خواهد داشت:

• احتمال ایجاد عفونت‌های مکرر
• آسیب دائمی به کلیه به دنبال عفونت حاد یا مزمن کلیه و عدم درمان عفونت ادراری
• خطر زایمان زودرس ، نوزاد نارس یا کم وزن در خانم‌های باردار
• ایجاد سپسیس (واکنش بدن نسبت به عفونت)، به‌خصوص اگر عفونت از مجرای ادرار به کلیه‌ها برسد.

درمان عفونت ادراری در زنان

اگر به عفونت ادراری زنان مبتلا شده‌اید، می‌توانید با مراجعه به دکتر زنان  این مشکل و دیگر انواع بیماری‌های دستگاه تناسلی زنان خود را درمان کنید. احتمالا آنتی‌بیوتیک اولین داروی درمانی برای رفع عفونت ادراری است که دکتر برای شما تجویز خواهد کرد. البته نوع دارو و این که تا چه مدتی باید مصرف شود، به نوع عفونت، وضعیت شما و تشخیص پزشک بستگی دارد. 

برای عفونت ساده ادرار در زنان، داروهای تری متوپریم، فسفومایسین، نیتروفورانتوئین، سفالکسین و سفتریاکسون تجویز می‌شود. در اغلب مواقع پس از شروع درمان، علائم عفونت برطرف می‌شود. ولی اگر به‌ صورت مکرر دچار عفونت ادراری می‌شوید، پزشک ممکن است درمان‌های متفاوت‌تری مثل آنتی‌بیوتیک با دوز کم یا برای افراد یائسه، استروژن درمانی توصیه کند. در صورتی‌ که عفونت ادراری شدید در زنان رخ دهد، ممکن است نیاز به درمان آنتی‌بیوتیک به روش تزریقی باشد؛ تجویز آن کاملا با نظر پزشک است.

تشخیص عفونت ادراری در زنان چگونه است؟

راهکارهای تشخیصی متفاوتی در زمینه عفونت ادراری زنان وجود دارد. در ادامه آن‌ها را توضیح خواهیم داد:

بررسی نمونه ادرار

ممکن است نمونه ادرار شما را برای بررسی به آزمایشگاه بفرستند تا مواردی مانند گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید یا باکتری‌ها را تحت بررسی قرار دهند. همچنین با کشت ادرار، نوع باکتری و درمان مؤثر شناخته می‌شود.

عکسبرداری از دستگاه ادراری

اگر دچار عفونت‌های مکرر هستید و پزشک به اختلالی در دستگاه ادراری مشکوک شود، ممکن است عکس‌برداری‌هایی مانند سی تی اسکن، سونوگرافی و MRI را از شما درخواست کند تا درنهایت تشخیص صحیحی از مشکل شما داشته باشد.

سیستوسکوپی برای مشاهده داخل مثانه

اگر دچار عفونت ادراری مکرر باشید، پزشک از روش تشخیصی سیستوسکوپی که دارای لوله بلند و نازکی همراه با عدسی است، برای مشاهده داخل مجرای ادرار و مثانه استفاده می‌کند. این ابزار در مجرای ادراری وارد می‌شود و به داخل مثانه منتقل خواهد شد.

پیشگیری از عفونت ادراری در زنان

پیشگیری از عفونت ادراری در زنان کار سختی نیست. برای این که از ایجاد این عفونت جلوگیری کنید تنها لازم است که به نکات زیر توجه کنید:

آب زیاد بنوشید

نوشیدن آب به رقیق شدن ادرار کمک می‌کند و دفعات بیشتری نیاز به ادرار کردن خواهید داشت. درواقع این امکان داده می‌شود که باکتری‌ها تا قبل از شروع عفونت، از دستگاه ادراری خارج شوند.

آب زغال‌اخته میل کنید

آب زغال‌اخته به جلوگیری از عفونت ادراری کمک می‌کند؛ اما مطالعات قطعی در این خصوص وجود ندارد.

هنگام شستشو، خود را از جلو به عقب بشویید

این شکل از شستشو به جلوگیری از ورود باکتری‌های ناحیه مقعد به واژن و همچنین مجرای ادرار کمک می‌کند.

بلافاصله پس از رابطه جنسی ادرار کنید

علاوه بر ادرار کردن، یک لیوان آب بنوشید تا به خارج شدن باکتری‌های کمک کند.

از محصولات محرک ناحیه تناسلی خودداری کنید

محصولات معطر، اسپری‌ها و سایر محصولات زنانه در ناحیه تناسلی باعث تحریک مجرای ادرار و در نهایت عفونت ادراری در زنان می‌شوند.

به انتخاب نوع وسیله جلوگیری از بارداری توجه کنبد

مواردی مانند دیافراگم‌ها، کاندوم‌های بدون لوبریکانت یا حاوی اسپرم کش، زمینه‌ای برای رشد باکتری ایجاد می‌کند.

با رعایت نکات ساده می‌توانید از عفونت ادراری پیشگیری کنید

عفونت ادراری یکی از بیماری‌های رایج در میان زنان است که البته به همان راحتی که درمان می‌شود؛ قابل پیشگیری است. برای همین در این مطلب درباره علل به وجود آمدن عفونت ادراری زنان، علائم، درمان و پیشگیری از آن را مورد بررسی قرار دادیم. از شما می‌خواهیم تا در صورت دیدن هرگونه علائم به دکتر زنان مراجعه کنید. برای مشاوره و گرفتن وقت می‌توانید از سیستم نوبت دهی آنلاین دکتردکتر کمک بگیرید.

در انتها از شما می‌خواهیم تجربیات،سوالات و نظرات خود را در مورد عفونت ادرار در بانوان را با ما و دیگر خوانندگان مجله دکتردکتر به اشتراک بگذارید.