یکی از عوارض کبدی شناخته شده، هپاتیت الکلی است. این عارضه به دلیل مصرف بیش از حد الکل، عوامل ژنتیکی یا سابقه ابتلا به بیماری‌های کبدی رخ می‌دهد. علائم هپاتیت الکلی شامل تب، خستگی، ضعف و حالت تهوع مداوم است. در صورت تشدید این عارضه، علائم بیماری نیز تشدید خواهد شد.
برای درمان هپاتیت الکلی، لازم است مصرف الکل را ترک کنید. مصرف مواد غذایی غنی از پروتئین و کم‌نمک هم به درمان این بیماری کمک می‌کند. متخصص گوارش با توجه به شرایط بدنی فرد و شدت پیشرفت بیماری، ممکن است حتی پیوند کبد را برای حفظ جان بیمار تجویز کند.
مطالعه این مقاله که به هپاتیت الکلی و پیشگیری و درمان آن پرداخته به ۴ دقیقه زمان نیاز دارد.
اگر پرسشی در این زمینه دارید، در بخش نظرات بپرسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر به شما پاسخ دهد.
هپاتیت الکلی چیست؟
هپاتیت همان التهاب کبد است. این بیماری، نشانه عفونت یا آسیب به بافت‌های این عضو خواهد بود. عوامل مختلفی از جمله ویروس‌ها و سموم می‌توانند باعث هپاتیت شوند. مصرف زیاد الکل نیز موجب بروز این عارضه می‌شود. هپاتیت الکلی، ممکن است تنها یک پاسخ موقت به افراط در مصرف این نوشیدنی باشد؛ اما زمانی که هپاتیت ناشی از الکل به یک بیماری مزمن تبدیل شود، تهدیدی برای آسیب دائمی به کبد خواهد بود.
مصرف الکل چگونه می‌تواند باعث هپاتیت شود؟
هر غذا و نوشیدنی که مصرف می‌کنید برای پردازش از کبد عبور می‌کند. این عضو از بدن، وظیفه کمک به متابولیسم مواد مغذی و فیلتر کردن سموم را بر عهده دارد. وقتی الکل برای پردازش به کبد می‌رود، به عنوان یک سم عمل می‌کند؛ زیرا این ماده هیچ ارزش غذایی ندارد، در عوض به مواد شیمیایی سمی تجزیه می‌شود. مصرف مزمن، شدید الکل یا اختلال مصرف الکل، می‌تواند کبد را با چربی و سموم بیش از حد پر کند.
گفتنی است هپاتیت دی ناشی از عفونت ویروسی است و فقط در حضور هپاتیت ب فعال می‌شود، در حالی که هپاتیت الکلی به دلیل مصرف زیاد الکل به وجود می‌آید و این دو بیماری از نظر علت با یکدیگر متفاوت هستند، اما هر دو می‌توانند منجر به آسیب شدید کبدی شوند.
زمانی که کبد دیگر نمی‌تواند عملکرد طبیعی خودش را حفظ کند، این سموم و چربی تجمع یافته و شروع به آسیب رساندن به کبد می‌کنند. در پی این آسیب، یک پاسخ التهابی ایجاد می‌شود. سپس بدن برای التیام و دفع آسیب تلاش می‌کند، تا مشکلی که در کبد رخ داده را برطرف کند. التهاب کبدی موجب تورم و تجمع مایعات در این ناحیه می‌شود. با شدت گرفتن تورم این ناحیه، بافت‌های کبدی به مرور دچار آسیب می‌شوند. سپس مرگ سلولی رخ می‌دهد و کبد از بین می‌رود.
به نقل از hcplive،
برای درمان هپاتیت مرتبط با الکل، بهترین راهکار ترک مصرف این نوشیدنی و داشتن یک برنامه غذایی سالم و سرشار از مواد مغذی مانند پروتئین‌های کم‌چرب است.
بدون رعایت این نکات، احتمال تشدید عوامل خطر هپاتیت الکلی و تبدیل شدن آن به سیروز کبدی یا از کار افتادن همیشگی کبد وجود خواهد داشت.
علائم هپاتیت الکلی
اگر فقط هپاتیت خفیف یا زودرس دارید، ممکن است هیچ علامتی نداشته باشید. با پیشرفت بیماری، علائم نشان دهنده ابتلا به هپاتیت الکلی بروز می‌کند. برخی از این علائم عبارت‌اند از:
- حساسیت یا درد در سمت راست بالای شکم یا جایی که کبد قرار دارد
- بزرگ شدن یا متورم شدن کبد به طور مشهود متورم
- شکم متورم یا جمع شدن مایع در شکم
- از دست دادن اشتها و کاهش وزن
- حالت تهوع مداوم
- ضعف و سستی بدن
- تب و ضربان قلب سریع
- زردی (زرد شدن سفیدی چشم)
- خونریزی و کبودی بدن (ترومبوسیتوپنی)
- گیجی (آنسفالوپاتی کبدی)
- خستگی و بی‌حالی
- بی‌اشتهایی و درد شکم
با مشاهده این علائم، لازم است که آزمایش‌های لازم جهت تشخیص انواع هپاتیت مانند هپاتیت A، هپاتیت B یا بیماری‌هایی مانند سیروز کبدی انجام شود. سپس، دکتر گوارش با بررسی نتایج آزمایش، شرایط بیماری را متوجه شده و داروهای لازم را برای درمان هپاتیت تجویز خواهد کرد.
دلایل ابتلا به هپاتیت الکلی
از جمله عواملی که موجب بروز هپاتیت الکلی می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مصرف بیش از حد الکل
استفاده مداوم و نامتناسب از الکل، یکی از عوامل اصلی ابتلا به هپاتیت الکلی محسوب می‌شود. در این شرایط، عدم توانایی کبد برای متابولیزه کردن صحیح این ماده، منجر به تجمع سموم و بروز التهاب خواهد شد. در نتیجه، سلول‌های کبدی دچار آسیب شده و با گذشت زمان تخریب خواهند گردید. این فرایند می‌تواند به ایجاد هپاتیت الکلی منجر شود.
عوامل ژنتیکی
ویژگی‌های ژنتیکی نیز نقش مهمی در بروز هپاتیت الکلی ایفا می‌کنند. برخی از افراد به دلیل ترکیب خاصی از ژن‌هایشان، ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به هپاتیت قرار داشته باشند. این ژن‌ها روی متابولیسم الکل توسط بدن تأثیر گذاشته و میزان آسیب‌پذیری کبد را افزایش می‌دهد. در نتیجه، احتمال بروز انواع هپاتیت مانند هپاتیت A و هپاتیت B افزایش پیدا می‌کند.
داشتن تغذیه نامناسب
افرادی که به طور مداوم الکل مصرف می‌کنند، اغلب با معضل کمبود مواد مغذی روبرو هستند. تغذیه ناکافی می‌تواند منجر به تضعیف سیستم ایمنی بدن شده و سلامت کبد را در معرض آسیب قرار دهد؛ زیرا کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری، نه تنها روند ترمیم کبد را مختل می‌کند، بلکه خطر ابتلا به هپاتیت الکلی را نیز افزایش می‌دهد.
مصرف همزمان مواد مخدر با الکل
مصرف همزمان الکل همراه با مواد مخدر یا برخی داروها، به طور قابل توجهی خطر ابتلا به هپاتیت الکلی را افزایش می‌دهد. این ترکیبات فشار مضاعفی بر کبد وارد کرده و منجر به آسیب بیشتری در سلول‌های کبدی می‌شوند؛ زیرا هر دو ماده به طور همزمان عملکرد کبد را تحت تأثیر قرار خواهند داد.
سابقه ابتلا به بیماری‌های کبدی
افرادی که سابقه ابتلا به بیماری‌های کبدی نظیر هپاتیت ویروسی یا کبد چرب غیرالکلی دارند، در صورت مصرف الکل با خطر ابتلا به هپاتیت الکلی مواجه خواهند شد. این وضعیت می‌تواند منجر به تشدید آسیب‌های کبـدی و تسریع پروسه بیماری شود. چون کبد آسیب‌دیده قادر نخواهد بود، تا به طور مؤثر با تاثیرات مخرب ناشی از الکل مقابله کند.
نحوه تشخیص هپاتیت الکلی
اگر مشکوک به اختلال مصرف الکل یا هپاتیت باشید، پزشک بدنتان را برای شناخت علائم آسیب وارد شده به اندام‌های داخلی معاینه خواهند کرد. آزمایش‌هایی که برای تشخیص هپاتیت A، هپاتیت B یا هپاتیت الکلی انجام می‌شود عبارت‌اند از:
- آزمایش خون. شمارش کامل خون CBC)) جهت شناخت انواع اختلالات
- تست‌های عملکرد کبد مخصوصت آنزیم‌های کبدی بالا
- غربالگری‌های الکل خون و ادرار (بیش ادرار) مانند فسفاتیدیل اتانول و اتیل گلوکورونید ادرار
- آزمایش‌های تصویربرداری برای تجسم کبد و جستجوی نشانه‌های التهاب و آسیب، مانند سونوگرافی، سی تی اسکن یا MRI
- بررسی علائم بیوپسی کبد
در برخی مواقع، ممکن است پزشک نیاز به نمونه برداری از کبد جهت تشخیص هپاتیت و صدمات ناشی از آن داشته باشد. نمونه کبدی با کمک یک سوزن تو خالی مخصوص انجام می‌شود.
چه کسانی در معرض هپاتیت الکلی هستند؟
اگر سالیان متمادی است که از الکل زیاد استفاده می‌کنید، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستید. البته همه کسانی که به هپاتیت ناشی از الکل مبتلا می‌شوند، این شرایط را ندارند؛ زیرا، برخی از افراد به الکل حساس‌تر بوده و کبد آن‌ها به مصرف مقدار کم این نوشیدنی نیز واکنش نشان می‌دهد. در صورتی که برخی دیگر از افراد ممکن است با وجود مصرف زیاد الکل، دچار این عارضه نشده باشند.
اگر سابقه خانوادگی اختلال مصرف الکل یا بیماری کبدی دارید، بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به هپاتیت خواهید بود. جنسیت نیز نقش مهمی در ابتلا به هپاتیت الکلی ایفا می‌کند. به طور کلی، بدن مردان می‌تواند الکل بیشتری را نسبت به بدن زنان تحمل کند.
درمان هپاتیت الکلی
داروی خاصی برای درمان مستقیم هپاتیت ناشی از الکل وجود ندارد. تنها درمان مؤثر این بیماری، ترک نوشیدن الکل است. با این وجود، بهتر است تحت نظارت پزشک ترک الکل را انجام دهید. کنید. چون ترک ناگهانی الکل، می‌تواند منجر به علائم عوارض جانبی خطرناکی برایتان شود. درمان‌های تکمیلی هپاتیت الکلی عبارت‌اند از:
- تغذیه درمانی: مصرف الکل و آسیب کبدی به دلیل سرکوب اشتها، حالت تهوع و کاهش توانایی متابولیسم مواد مغذی، باعث سوءتغذیه می‌شود. سوءتغذیه می‌تواند به بهبود ضعف ناشی از این بیماری‌ها کمک کند. با تغییرات رژیم غذایی و مصرف مکمل‌های غذایی مانند محرک‌های اشتها، می‌توانید ضعف ناشی از این بیماری را برطرف کنید. در موارد شدیدتر، ممکن است پزشک از با تغذیه روده‌ای (تغذیه لوله‌ای) در بیمارستان، برای رساندن مواد مغذی به بدن استفاده کند.
- مصرف استروئیدهای کوتاه مدت: در مواردی که هپاتیت ناشی از الکل شدید است، پزشک این بیماری را به طور موقت با استروئیدها درمان خواهد کرد. تا به کاهش التهاب و تشویق سلول‌های کبدی برای بازسازی کمک کند.
برای اینکه درباره درمان بیماری‌های کبد و دستگاه گوارش اطلاعات بیشتری کسب کنید، پیشنهاد می‌کنیم درباره تخصص گوارش و کبد چیست مطالعه داشته باشید.
دارو برای درمان هپاتیت الکلی
داروهایی که برای کاهش تورم کبد یا التهاب کبدی مؤثر هستند عبارت‌اند از:
- کورتیکواستروئیدها: این داروها به برخی از افراد مبتلا به هپاتیت شدید الکلی کمک می‌کند، تا عمر طولانی‌تری داشته باشند. با این وجود، کورتیکواستروئیدها عوارض جانبی جدی دارند. در صورت نارسایی کلیه، خونریزی معده یا عفونت، احتمال استفاده از این داروها برای درمان هپاتیت الکلی وجود ندارد.
- پنتوکسی فیلین: اگر نمی‌توانید کورتیکواستروئید مصرف کنید، ممکن است پزشک متخصص مصرف این دارو را پیشنهاد کند؛ اما اینکه پنتوکسی فیلین چقدر برای هپاتیت الکلی مؤثر است، هنوز به طور کامل ثابت نشده.
- N-استیل سیستئین: این دارو برای درمان ذات‌الریه و برونشیت تجویز می‌شود. همچنین مصرف این دارو، ممکن است به برخی از افراد مبتلا به هپاتیت نیز برای بهبودی کمک کند.
- ویتامین‌ها و مواد معدنی: ویتامین B و کلسیم از جمله مکمل‌هایی هستند که برای جبران کمبود مواد مغذی ناشی از مصرف الکل تجویز می‌شوند.
علائم نشان دهنده هپاتیت الکلی در برخی از افراد فقط خستگی، تهوع و استفراغ است. در این شرایط، درمان هپاتیت با دارودرمانی، تغییر سبک زندگی و رعایت رژیم غذایی سالم انجام می‌شود؛ اما در برخی از افراد که مشکل حاد کبدی دارند، ممکن است نیاز به پیوند کبد وجود داشته باشد.
جراحی و پیوند کبد
برای بسیاری از افراد مبتلا به هپاتیت شدید الکلی، بدون پیوند کبد، خطر مرگ وجود خواهد داشت. مطالعات اخیر نشان می‌دهد، با انجام پیوند کبدی افراد زیادی موفق شده‌اند که از این بیماری جان سالم به در ببرند. برای انجام پیوند کبدی، باید متقاضی شرایط لازم را داشته باشد. همچنین، فرد باید تا آخر عمر نوشیدن الکل را ترک کند. در غیر این صورت مجدداً مشکلاتی مانند کبد چرب یا هپاتیت رخ می‌دهد و جان بیمار، به خطر خواهد افتاد.
روش‌های درمان خانگی هپاتیت الکلی
ساده‌ترین درمان خانگی هپاتیت الکلی، ترک نوشیدن الکل و استفاده از روش‌های درمانی برای کاهش علائم آسیب کبدی خواهد بود. از دیگر مواردی که برای کنترل این بیماری باید در نظر داشته باشید، می‌توان به نکات زیر اشاره کرد:
| درمان خانگی | نحوه درمان |
| اصلاح برنامه غذایی | مصرف مواد غذایی مغذی کم‌چرب و کم‌نمک |
| هیدراته نگه داشتن بدن | نوشیدن آب و آب میوه‌های طبیعی |
| آب لیمو | نوشیدن یک لیوان آب لیمو با آب ولرم برای پاکسازی کبد به صورت روزانه |
| سیر خام | خوردن 1-2 حبه سیر خام روزانه برای تقویت عملکرد کبد |
| ورزش منظم | انجام ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی روزانه برای افزایش جریان خون‌رسانی در کبد |
| مصرف فیبر | افزایش مصرف فیبر از طریق گنجاندن میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل در برنامه غذایی روزانه |
| روغن زیتون | استفاده از روغن زیتون طبیعی در طول روز به جای روغن‌های اشباع |
ورزش منظم موجب کاهش عوارض هپاتیت شده و کبد چرب الکلی را بهبود می‌دهد؛ اما در صورتی که نارسایی کبد ژنتیکی بوده و با علائمی مانند درد شکم همراه باشد، باید به دکتر گوارش و کبد مراجعه کنید. پزشک با بررسی مراحل پیشرفت هپاتیت الکلی و بررسی عوامل هپاتیت الکلی و سیروز کبدی، به کاهش شدت این عارضه کمک می‌کند.
تفاوت هپاتیت الکلی و کبد چرب
هپاتیت الکلی نوعی التهاب کبدی است که به واسطه مصرف بیش از حد الکل ایجاد می‌شود. این بیماری منجر به آسیب به سلول‌های کبد شده و در نهایت به سیروز کبدی ختم می‌شود. هپاتیت الکلی در صورت عدم درمان، موجب نارسایی کبد و مرگ خواهد شد.
کبد چرب به تجمع غیرطبیعی چربی در سلول‌های کبد اطلاق می‌شود. این بیماری به دلایل مختلفی از جمله چاقی، دیابت، سوءتغذیه و مصرف الکل بروز می‌کند. کبد چرب ممکن است به استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH) یا استئاتوهپاتیت الکلی (ASH) تبدیل شود، که در آن التهاب و آسیب کبدی به همراه تجمع چربی رخ می‌دهد.
پیشگیری از ابتلا به هپاتیت الکلی
بهترین راه برای پیشگیری از هپاتیت الکلی پرهیز از مصرف الکل است؛ یعنی به محض اینکه نوشیدن الکل را ترک کنید، شاهد از بین رفتن علائم این بیماری و بهبود وضعیت کبدتان خواهید بود؛ اما در صورت تشدید مشکل، باید از درمان‌های جدی‌تر استفاده کنید. از جمله دیگر موارد مؤثر در پیشگیری از ابتلا به هپاتیت الکلی، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- مصرف مواد غذایی مغذی و غنی از ویتامین‌ها جهت تقویت سیستم ایمنی بدن
- ورزش منظم و داشتن فعالیت بدنی جهت حفظ سلامت کبد
- پیشگیری از ابتلا به عفونت‌های ویروسی مانند هپاتیت B و C
- بررسی منظم سلامت کبد و مشاوره با پزشک
- استفاده از داروهای محافظ کبد تحت نظر دکتر متخصص در صورت نیاز
- افزودن پروتئین بیشتر به رژیم غذایی
با رعایت این موارد می‌توانید از بروز مشکلات حاد کبدی پیشگیری کنید.
برای درمان هپاتیت الکلی به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
برای درمان هپاتیت الکلی باید به یک پزشک متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید. متخصصین این حوزه در زمینه تشخیص و درمان بیماری‌های مرتبط با کبد از جمله هپاتیت الکلی تخصص دارند. پزشک کمکتان می‌کند تا علائم هپاتیت الکلی را شناسایی کرده و مصرف الکل را کم کرده و آن را ترک کنید. در صورتی که هپاتیت شدید شده باشد، پزشک از داروهایی مانند استروئیدها برای رفع این مشکل و درمان هپاتیت الکلی کمک می‌گیرد.
در صورتی که نیاز به مشاوره با پزشکان متخصص این حوزه دارید، از پزشک مورد نظرتان در دکتردکتر، به صورت اینترنتی نوبت بگیرید.
منابع:
mayoclinic.org
my.clevelandclinic.org
medicalnewstoday.com
americanaddictioncenters.org
hopkinsmedicine.org
سؤالات متداول هپاتیت الکلی
هپاتیت الکلی به دلیل مصرف مداوم الکل ایجاد شده و منجر به آسیب و التهاب کبد می‌گردد. در صورتی که سایر اشکال هپاتیت، معمولاً ناشی از ویروس‌ها یا عوامل دیگر نظیر چاقی یا بیماری‌های خود ایمنی هستند.
بله، ترک مصرف الکل پیشرفت هپاتیت الکلی را متوقف کرده و به کبد فرصت ترمیم می‌دهد. با این وجود، آسیب‌های شدید کبدی ممکن است غیرقابل‌برگشت بوده و خطر مرگ را در پی داشته باشند.
بله، هپاتیت الکلی می‌تواند به سیروز کبدی منجر شود. در نتیجه خطر ابتلا به سرطان کبد نیز افزایش پیدا می‌کند.
مردان بیشتر از زنان به هپاتیت الکلی مبتلا می‌شوند، زیرا عموماً مصرف الکل بالاتری دارند. با این وجود، زنان به دلیل حساسیت بالاتر بدنشان به الکل، حتی با مصرف کمتر این نوشیدنی نیز در معرض خطر ابتلا به هپاتیت قرار خواهند داشت.
