آنژیوگرافی قلب یکی از روش‌های پیشرفته تصویربرداری برای بررسی عروق کرونر و شناسایی انسدادهای احتمالی است. این روش با استفاده از تزریق ماده حاجب به عروق و ثبت تصاویر با اشعه ایکس انجام میشود و به پزشک امکان بررسی دقیق جریان خون را میدهد.
آنژیوگرافی معمولا در افرادی با علائم بیماری عروق کرونر مانند درد قفسه سینه یا تنگی نفس تجویز میشود و انجام آن حدود 30 دقیقه تا 1 ساعت زمان می‌برد.
در این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر، آنژیو قلبی و مزایا و عوارض آن را بررسی کرده‌ایم، با ما همراه باشید.
در انتها، اگر سوالی درباره این عمل دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس سلامتی دکتردکتر به آن پاسخ میدهد.
آنژیوگرافی قلب چیست؟
آنژیوگرافی قلب یک روش تصویربرداری پزشکی برای مشاهده عروق کرونری قلب و تشخیص انسداد یا تنگی در این رگ‌ها است. در این روش، یک کاتتر نازک از طریق شریان دست یا کشاله ران به عروق قلب هدایت میشود. سپس با تزریق ماده حاجب، تصاویر اشعه ایکس از جریان خون در عروق کرونری ثبت خواهد شد.
این تصاویر به پزشکان برای تشخیص مشکلاتی مانند بیماری عروق کرونری و ارائه برنامه درمانی مناسب کمک می‌کنند.
ارائه برنامه درمانی با توجه به نظر دکتر قلب و اینکه تفاوت بالن قلب و فنر قلب چیست، انجام میشود. مهم‌ترین تفاوت این دو روش درمانی این است که بالن برای از بین بردن انسداد و فنر برای جلوگیری از انسداد مجدد تجویز خواهند شد.
چه کسانی به آنژیوگرافی قلب نیاز دارند؟
این عمل برای افرادی با علائم بیماری عروق کرونری مانند درد قفسه سینه (آنژین)، تنگی نفس یا نتایج غیرطبیعی در تست‌های استرس قلبی توصیه میشود. همچنین، در صورت وجود درد قفسه سینه با منشا نامشخص، نقص‌های مادرزادی قلبی یا مشکلات دریچه‌ای نیازمند به جراحی، این روش تشخیصی بسیار موثر و کارآمد است. این روش را نباید با آنژیوپلاستی یا همان نصب بالن قلب اشتباه گرفت. آنژیوگرافی یک روش تشخیصی برای یافتن انسدادهای عروق قلب است.
آیا آنژیو قلب خطرناک است؟
آنژیو قلب روشی ایمن است؛ اما مانند هر روش پزشکی، ممکن است با خطرات و عوارضی همراه باشد. خطرات شایع و احتمالی آن شامل کبودی یا خونریزی در محل ورود کاتتر، واکنش‌های آلرژیک به ماده حاجب، آسیب به عروق خونی، آریتمی قلبی، حمله قلبی یا سکته مغزی هستند. با این حال، احتمال بروز این عوارض بسیار کم است.
بیمار با چه علائمی نیاز به آنژیو قلب دارد؟
متخصص قلب این روش را برای افرادی با علائم ذکر شده در جدول زیر تجویز خواهد کرد:
| علائم | شرح علائم |
| درد قفسه سینه | درد یا ناراحتی در ناحیه قفسه سینه و قابل انتشار به فک، گردن، شانه‌ها یا بازوها |
| درد غیرقابل توضیح در سینه، فک، گردن یا بازوها | دردهای غیرقابل توجیه با سایر آزمایش‌ها |
| درد جدید یا شدت یافته در قفسه سینه | دردهای ناگهانی یا تشدید شده |
| نتایج غیرطبیعی در آزمایش‌های قلبی دیگر | مانند تست استرس یا نوار قلب ناشی از مشکلات احتمالی در عروق کرونر |
| اختلالات دریچه‌های قلب | نقص‌های مادرزادی یا اکتسابی در دریچه‌های قلب |
| مشکلات عروقی یا آسیب‌های قفسه سینه | اختلالات اثرگذار بر جریان خون به قلب |
با مشاهده این علائم، فرد باید اقدامات لازم برای آنژیو قلب را انجام دهد.
انواع آنژیو قلب
انواع مختلفی از این عمل وجود دارد که هر کدام برای اهداف خاصی تجویز میشوند. در ادامه، به انواع آن پرداخته‌ایم:
آنژیوگرافی کرونری (Coronary Angiography)
این روش برای بررسی عروق کرونری مسئول رساندن خون به عضله قلب استفاده میشود. در این روش، یک کاتتر از طریق شریان کشاله ران یا مچ دست وارد شده و به عروق کرونری هدایت خواهد شد. سپس با تزریق ماده حاجب، تصاویر واضحی از عروق کرونری به دست می‌آید.
آنژیوگرافی با رزونانس مغناطیسی (MR Angiography)
این روش از میدان‌های مغناطیسی و امواج رادیویی برای تولید تصاویر دقیق از عروق خونی بهره می‌برد. این روش هم غیرتهاجمی بوده و میتواند برای بررسی عروق کرونری و سایر عروق به کار رود.
آنژیوگرافی با توموگرافی کامپیوتری (CT Angiography)
در این روش، از توموگرافی کامپیوتری برای ایجاد تصاویر سه‌بعدی از عروق خونی استفاده میشود. این روش کمتر تهاجمی است و برای بررسی عروق کرونری و سایر عروق بدن به کار می‌رود.
آنژیوگرافی قلب با لیزر
در آنژیو قلب با لیزر، از انرژی لیزر برای باز کردن عروق کرونری مسدود یا تنگ‌شده استفاده میشود. در این روش، پس از قرار دادن کاتتر در رگ، پرتوهای لیزر به پلاک‌های چربی یا لخته‌های خونی تابانده میشوند تا آن‌ها را تبخیر یا خرد کرده و مسیر جریان خون را باز کنند.
قبل از انجام آنژیوگرافی قلب چه کارهایی باید انجام دهیم؟
قبل از انجام آنژیو قلب، رعایت مراحل زیر توصیه میشود:
انجام آزمایش‌های پیش‌نیاز
گاهی، پیش از انجام آنژیوگرافی قلب، پزشک دستور انجام آزمایش‌های پیش‌نیاز مانند آزمایش خون، نوار قلب (ECG) یا سایر تست‌های تصویربرداری برای ارزیابی وضعیت قلب و عروق کرونر بیمار میدهد.
پزشک به کمک این آزمایش‌ها شدت و نوع بیماری قلبی را تشخیص داده و از میزان آمادگی بیمار برای عمل اطلاع پیدا می‌کند. همچنین، این آزمایش‌ها با شناسایی مشکلات زمینه‌ای باعث ایجاد تغییرات مورد نیاز در روش‌های درمانی میشوند.
قطع مصرف برخی داروها
گاهی پزشک دستور قطع مصرف برخی داروها را قبل از آنژیوگرافی میدهد. به‌ویژه داروهایی مانند رقیق‌کننده‌های خون (آنتی‌کواگولانت‌ها) که خطر خونریزی را افزایش میدهند. قطع موقت این داروها معمولا چند روز قبل از عمل انجام میشود.
آمادگی برای بی‌حسی
گاهی، آنژیوگرافی قلب نیاز به بی‌حسی موضعی یا بیهوشی عمومی دارد. به‌گونه‌ای‌که، پزشک محل قرارگیری کاتتر را بی‌حس می‌کند و بیمار حین عمل هوشیار است. در صورت نیاز به بیهوشی عمومی، بیمار باید آمادگی لازم برای این فرآیند را داشته باشد.
پیش از عمل، پزشک دستورالعمل‌های خاصی درباره مصرف غذا و نوشیدنی‌ها و همچنین نحوه آماده‌سازی برای بی‌حسی یا بیهوشی عمومی به بیمار ارائه خواهد داد.
فراهم کردن شرایط پس از عمل
بعد از انجام آنژیوگرافی، بیمار نیاز به استراحت و مراقبت‌های پزشکی خواهد داشت. بسته به نتایج عمل و نوع درمان انجام شده، پزشک دستوراتی برای مراقبت‌های پس از عمل شامل محدودیت‌های فیزیکی موقت، مصرف داروهای خاص یا پیگیری‌های بعدی ارائه خواهد داد.
به‌ویژه اگر از بیهوشی عمومی استفاده شده باشد، بیمار نیاز به همراهی برای بازگشت به خانه دارد. این اقدامات به بازیابی سریع‌تر و جلوگیری از عوارض احتمالی کمک می‌کنند.
مراحل انجام دادن آنژیو قلب
این روش تصویربرداری از قلب طی مراحل زیر انجام میشود:
- آماده‌سازی بیمار؛ بیمار در اتاق عمل دراز میکشد و ناحیه مورد نظر از پوست، با محلول ضدعفونی تمیز میشود. در صورت نیاز، آرام‌بخش‌هایی برای کاهش اضطراب بیمار تجویز خواهد شد.
- تزریق ماده حاجب؛ ماده‌ای به نام رنگ کنتراست از طریق کاتتر وارد عروق کرونر میشود. به کمک این ماده، عروق در تصاویر اشعه ایکس قابل مشاهده هستند.
- تصویربرداری؛ با استفاده از اشعه ایکس و ثبت تصاویر متحرکی از عروق کرونر، هرگونه تنگی یا انسداد شریان‌ها مشخص میشود.
- اقدامات درمانی (در صورت نیاز)؛ اگر حین آنژیوگرافی، تنگی یا انسدادی در عروق مشاهده شود، پزشک تصمیم به انجام آنژیوپلاستی (باز کردن رگ با بالون) یا قرار دادن استنت می‌گیرد.
پس از انجام عمل، کاتتر از بدن خارج میشود و محل ورود آن برای جلوگیری از خونریزی تحت فشار قرار می‌گیرد. در این مرحله بیمار به بخش ریکاوری منتقل خواهد شد.
آنژیو قلب بیهوشی دارد؟
آنژیوگرافی قلب معمولا تحت بی‌حسی موضعی انجام میشود و نیازی به بیهوشی عمومی ندارد. در این روش، ناحیه ورود کاتتر (معمولا مچ دست یا کشاله ران) با بی‌حسی موضعی بی‌حس شده تا بیمار دردی احساس نکند. گاهی، از آرام‌بخش‌های خفیف برای کاهش اضطراب بیمار استفاده میشود.
آنژیوگرافی قلب از پا
در آنژیو قلب از طریق پا، کاتتر از راه شریان فمورال در کشاله ران وارد شده و به سمت عروق کرونری قلب هدایت میشود. این روش به پزشکان امکان میدهد تا با تزریق ماده حاجب و استفاده از تصاویر اشعه ایکس، انسدادها یا تنگی‌های عروق قلبی را تشخیص دهند. شریان فمورال، قطر بزرگتر و دسترسی آسان‌تری دارد؛ به‌همین‌خاطر، به‌ویژه در مداخلات پیچیده‌تر استفاده میشود.
آنژیوگرافی قلب از دست
در آنژیوگرافی از طریق دست، کاتتر برای رسیدن به عروق کرونری قلب، از طریق شریان رادیال در مچ دست وارد میشود. مزایای این روش، شامل کاهش خطر خونریزی، بهبودی سریع‌تر و راحتی بیشتر برای بیمار هستند.
آنژیو قلب چه مدت طول میکشد؟
این عمل معمولا بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول میکشد. این مدت زمان بسته به پیچیدگی شرایط بیمار و تعداد عروق مورد بررسی متغیر خواهد بود. پس از انجام آنژیوگرافی، بیمار معمولا برای چند ساعت تحت نظر قرار می‌گیرد تا از بروز عوارض احتمالی جلوگیری شود.
مدت زمان بستری برای آنژیوگرافی چقدر است؟
مدت زمان بستری پس از این عمل معمولا کوتاه است. بیشتر بیماران در همان روز مرخص میشوند؛ اما برخی برای انجام مراقبت‌های بیشتر به مدت 24 ساعت پس از عمل بستری خواهند شد. این شرایط، به وضعیت فرد و نتایج آنژیوگرافی بستگی دارد.
بیمار بعد از آنژیو کردن قلب به چه مراقبت‌هایی نیاز دارد؟
پس از انجام آنژیوگرافی قلب، رعایت مراقبت‌های زیر برای بهبودی سریع و جلوگیری از عوارض احتمالی ضروری است:
- استراحت و اجتناب از فعالیت‌های سنگین در ساعات اولیه پس از عمل
- از سر گرفتن فعالیت‌های روزمره به‌تدریج و تحت نظر پزشک
- مراقبت از محل ورود کاتتر و تمیز و خشک نگه داشتن آن
- تماس با پزشک در صورت مشاهده خونریزی، تورم یا درد غیرمعمول
- مصرف داروهای تجویز شده طبق دستور پزشک
- اجتناب از مصرف 2 دوز دارو در صورت فراموشی 1 دوز
- برخورداری از رژیم غذایی سالم و متعادل با تاکید بر میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل
- محدود کردن مصرف نمک، چربی‌های اشباع و قند
- انجام فعالیت‌های بدنی سبک مانند پیاده‌روی پس از تایید پزشک
در صورت احساس اضطراب یا افسردگی، علائم آن را با پزشک درمیان بگذارید.
عوارض انجام دادن آنژیوگرافی برای قلب و بدن چیست؟
این روش به‌طورکلی روشی ایمن و بی‌خطر است؛ اما گاهی پس از انجام آن، بیمار عوارضی را تجربه خواهد کرد. مهم‌ترین این عوارض شامل موارد زیر هستند:
- کبودی و درد؛ ظهور کبودی، درد یا تورم خفیفی در محل ورود کاتتر (معمولا کشاله ران یا مچ دست)
- توده کوچک یا هماتوم؛ تشکیل توده کوچک یا جمع شدن خون در زیر پوست در محل ورود کاتتر
- عفونت؛ ایجاد عفونت همراه با قرمزی، گرما، تورم و درد در محل ورود کاتتر
- واکنش آلرژیک به ماده حاجب؛ ظهور به صورت خارش یا راش پوستی
- آسیب کلیوی؛ آسیب به کلیه‌ها توسط ماده حاجب، به‌ویژه در افرادی با عملکرد کلیوی ضعیف
- حمله قلبی یا سکته مغزی؛ در موارد بسیار نادر
- آسیب به عروق خونی؛ در موارد نادر، آسیب به عروق خونی و ایجاد خونریزی داخلی
این عوارض نادر هستند؛ با این حال، پزشک شما قبل از انجام آنژیوگرافی، مزایا و خطرات احتمالی آن را با شما در میان خواهد گذاشت تا تصمیم آگاهانه‌ای بگیرید.
هزینه آنژیوگرافی قلب در سال 1403 چقدر است؟
هزینه آنژیو قلب در سال 1403 در بیمارستان‌های دولتی و خصوصی متفاوت است. انجام این عمل در بیمارستان‌های دولتی 2 تا 3 میلیون تومان هزینه دارد که بیمه‌های پایه همچون تامین اجتماعی بخش بزرگی از آن را پوشش میدهند.
در بیمارستان‌های خصوصی، در صورت دارا بودن بیمه پایه یا تکمیلی، هزینه آنژیو قلب 10 میلیون تومان است.
تفسیر آنژیوگرافی قلب چگونه و توسط پزشکان چه تخصصی انجام میشود؟
تفسیر آنژیوگرافی قلب فرآیندی است که در آن متخصص قلب، با بررسی تصاویر به‌دست‌آمده از آنژیوگرافی وضعیت عروق کرونری را ارزیابی می‌کند. این تصاویر نشان‌دهنده جریان خون در عروق قلب بوده و تنگی، انسداد یا ناهنجاری‌های دیگر را نشان میدهند.
پزشک با تحلیل این تصاویر، میزان و محل دقیق تنگی یا انسداد را تعیین کرده و بر اساس آن، برنامه درمانی مناسب را پیشنهاد میدهد. تفسیر دقیق آنژیو قلب برای پیشگیری از عوارض جدی قلبی و بهبود کیفیت زندگی بیمار حیاتی است.
اگر به علائمی همچون درد قلب و تنگی نفس مبتلا هستید، با مراجعه به متخصص از سلامت عروق قلبی خود اطمینان حاصل کنید. برای دریافت نوبت، به سایت دکتردکتر مراجعه کرده و از امکان نوبت‌دهی آنلاین این متخصص بهره‌مند شوید.
منابع:
nhs.uk
ncbi.nlm.nih.gov
