سکسکه نوزادان کاملا طبیعی و معمولا بیخطر است، اما اگر طولانی شود، شاید نگران اذیت شدن نوزاد خود باشید. خوشبختانه سکسکه برای نوزادان آزاردهنده نیست و ممکن است حتی آنها را از خواب بیدار نکند. اما اگر میخواهید بدانید که سکسکه نوزاد نشانه چیست، چطور متوقف میشود و روشهای پیشگیری از آن چه هستند، به خواندن ادامه دهید.
علت اصلی سکسکه نوزاد چیست؟
بیشتر مادران میدانند که نوزادان از زمانی که در رحم هستند، شروع به سکسکه کردن میکنند. این کار تا بعد از تولد نیز ادامه دارد و اغلب بعد از شیر خوردن نوزاد دیده میشود. البته دکترها هنوز مطمئن نیستند که دلیل سکسکه نوزادان بعد از شیر خوردن (یا هر زمان دیگر) چیست؛ هرچند سازوکار آن را میدانند. سکسکه هنگامی رخ میدهد که دیافراگم نوزاد دچار اسپاسم میشود و هوا را با فشار از تارهای صوتی بسته عبور میدهد.
این اسپاسمها ممکن است بیدلیل باشند یا به چند دلیل مختلف رخ دهند، برای مثال غذا خوردن زیاد، سریع یا همراه با بلعیدن هوا.
چرا نوزادان بیشتر از بزرگسالان سکسکه میکنند؟
نوزادان بهطور طبیعی بیشتر از بزرگسالان سکسکه میکنند چون هم دیافراگم و سیستم عصبیشان هنوز کاملاً بالغ نشده و زودتر دچار اسپاسم میشود، هم الگوی تغذیهشان (شیر خوردنهای مکرر، بلع هوا، پر شدن سریع معده) سکسکه را بیشتر تحریک میکند. به همین دلیل حتی نوزاد کاملا سالم هم ممکن است هر روز چند بار، مخصوصاً بعد از شیر خوردن، سکسکه کند و این معمولاً یک پدیده طبیعی و بیخطر است.
ارتباط بین سکسکه و رشد دستگاه گوارش نوزاد
دستگاه گوارش نوزاد در ماههای اول زندگی هنوز در حال بلوغ است؛ تخلیه معده و حرکات روده کاملاً منظم نیست و بههمین دلیل معده و شکم راحتتر دچار پر شدن، نفخ و گاز میشوند. وقتی شکم بهصورت حاد برجسته و متسع میشود، هم بهطور مکانیکی میتواند به دیافراگم فشار بیاورد و هم از طریق عصب واگ آن را تحریک کند؛ نتیجهاش اسپاسم دیافراگم و سکسکه است. برای همین، بیشتر راهکارهای درمانی، مثل آروغ گرفتن، آرام شیر دادن و جلوگیری از نفخ، در واقع تلاش میکنند همین اتساع و فشار روی دیافراگم را کم کنند.
علتهای اصلی سکسکه نوزاد
در ادامه به دقت همه دلایل سکسکه نوزادان را تشریح میکنیم:
بلع هوای زیاد هنگام شیر خوردن
اگر نوزاد شما هنگام شیر خوردن هوای زیادی ببلعد، شکم او شروع به بزرگ شدن میکند و به دیافراگم فشار میآورد. این فشار به اسپاسم منجر شده و در نهایت سکسکه را به همراه دارد. در این شرایط، بهتر از شیردهی را متوقف کنید و آروغ نوزاد را بگیرید تا از هوای شکم او کم شود.
نکته: اگر نوزاد با شیشه شیر میخورد، خوب است بعد از هر ۶۰ تا ۹۰ میلیلیتر آروغ او را بگیرید. اگر از سینه مادر تغذیه میکند، میتوانید این کار را حین جابهجایی او بین سینهها انجام دهید.
تغذیه سریع یا زیاد
شاید متوجه شده باشید که نوزادتان معمولا هنگام شیر خوردن یا بعد از آن دچار سکسکه میشود. در این شرایط نیز سکسکه به دلیل بزرگ شدن شکم و فشار به دیافراگم رخ میدهد؛ مخصوصا اگر تغذیه بیش از حد یا سریع باشد. اگر نوزاد هنگام شیردهی شروع به سکسکه کرد، بهتر است به او کمی استراحت بدهید و در آینده سرعت شیردهی را کمتر کنید.
تغییرات دمای بدن
یکی از دلایل سکسکه نوزادان، خوردن یک چیز داغ و بلافاصله یک چیز سرد (یا برعکس) است. مثلا، اگر به نوزاد شیر سرد بدهید و چند دقیقه بعد، فرنی گرم، ممکن است باعث ایجاد سکسکه در نوزاد شوید.
رفلاکس معده
گاهی ممکن است سکسکه نوزاد الزاما مربوط به روش تغذیه نباشد. اگر نوزاد دچار رفلاکس معده باشد، غذاهای هضمنشده و مایعات اسیدی از معده به درون مری برمیگردند و باعث سوزش و درد میشوند. از آنجا که مری از درون دیافراگم میگذرد، ممکن است تحریک شود و سکسکههای پیدرپی را به همراه داشته باشد.
البته رفلاکس معده نیز از بیماریهای رایج در نوزادان است و اغلب مشکلساز نمیشود. در نظر داشته باشید که سکسکه بهتنهایی نشانه رفلاکس معده نیست. اگر علائم دیگری مشاهده کردید یا به رفلاکس مشکوک شدید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. این مشکل به راحتی قابلدرمان است.
روشهای درمان سکسکه نوزاد در خانه
سکسکه نوزادان نهتنها نگرانکننده نیست، بلکه به آسانی پیشگیری و درمان میشود. با این راهکارهای ساده، میتوانید این مشکل را برای نوزاد دلبندتان برطرف کنید:
وضعیت مناسب شیر دادن
اگر نوزاد از سینه مادر تغذیه میکند، بهتر است هنگام جابهجایی او به سینه دیگر، آروغش را بگیرید. اگر فکر میکنید که دلیل سکسکه بلعیدن هواست، به دنبال اشتباهات رایج در شیر دادن به نوزاد باشید. باید مطمئن شوید که لبهای او تمام هاله سینه را پوشش میدهند، نه فقط نوک آن را.
اگر نوزاد از شیشه شیر تغذیه میکند، خوب است بین شیردهی بین ۵ تا ۱۰ دقیقه به او استراحت دهید. برای جلوگیری از بلعیدن هوا، میتوانید پیش از شروع شیردهی بطری را برعکس کنید تا هوا در کف آن به دام بیفتد و مطمئن شوید که نوک شیشه پر از شیر است.
فارغ از نحوه شیردهی، خوب است پس از آن نوزاد را برای ۲۰ تا ۳۰ دقیقه صاف بنشانید و پشت او را به آرامی ماساژ دهید.
آروغ گرفتن صحیح نوزاد
آروغ گرفتن نوزاد میتواند نفخ شکم او را رفع کند و باعث جلوگیری از سکسکه شود. این کار حبابهای هوایی که در معده یا مری نوزاد به دام افتادهاند را از بین میبرد. آروغ گرفتن صحیح را هنگام شیردهی و پس از آن تکرار کنید.
استفاده از پستانک برای کاهش سکسکه
نوزادان حتی خارج از زمان شیردهی نیز دچار سکسکه میشوند. در این صورت، مکیدن پستانک میتواند به رفع تنش در دیافراگم کمک کند و به سکسکه نوزاد پایان دهد. همچنین استفاده از پستانک بلعیدن هوا را نیز کاهش میدهد.
از این راهکارها استفاده نکنید!
بسیاری از درمانهای خانگی سکسکه ریشه در خرافات و سنتها دارند و علمی نیستند. برای مثال:
- ترساندن نوزاد
- کشیدن زبان
- نوشیدن آب در حالت برعکس
- گرفتن بینی
نباید این روشها یا سایر درمانهای خانگی دیگر را روی نوزاد امتحان کنید؛ چرا که باعث آزار او میشوند و ممکن است حتی خطرناک باشند. همچنین احتمالا نقشی در درمان سکسکه نیز نخواهند داشت.
چه زمانی سکسکه نوزاد خطرناک است؟
اگر نوزاد گهگاهی دچار سکسکه میشود، جای نگرانی نیست. البته سکسکه پیدرپی بروز پیدا کند، شاید لازم شود که با پزشک او صحبت کنید، مخصوصا اگر نوزاد علائم دیگری نیز داشته باشد. برای مثال، این علائم نیازمند بررسی بیشتر پزشک هستند:
- سکسکه همراه با استفراغ
- استفراغ شدید
- آزردگی بعد از غذا خوردن
- افزایش وزن ناکافی
- تنفس دشوار
نشانههای هشداردهنده مشکلات گوارشی
مشکلات گوارشی مانند رفلاکس معده نیز از دلایل سکسکههای آزاردهنده هستند. اگر این علائم را در نوزاد خود مشاهده کردید، احتمال رفلاکس معده وجود دارد:
- بیشتر از قبل گریه میکند، مخصوصا هنگام غذا خوردن
- در حین یا بعد شیردهی پشت خود را بیش از حد خم میکند
- بیشتر از قبل استفراغ میکند
- به سختی شیر را میبلعد
- غذا نمیخورد
با مشاهده این علائم حتما با پزشک مشورت کنید.
مراجعه به پزشک در صورت تکرار زیاد
سکسکه طبیعی باید خود به خود رفع شود، پس از حدود ۵ تا ۱۵ دقیقه. اما اگر نوزاد مدتی طولانی دچار سکسکه شد (مثلا چندین ساعت)، یا احساس کردید که نوزادتان اذیت است، در مراجعه به پزشک تردید نکنید.
پیشگیری از سکسکه در نوزادان
جلوگیری کامل از سکسکه نوزاد ممکن نیست، چون که این کار یک پاسخ طبیعی بدن به شمار میرود. البته با این راهکارها، میتوانید تا جای ممکن مانع بروز سکسکه در نوزاد خود شوید.
اصلاح روش شیر دادن
بیشتر دلایل سکسکه نوزاد، ریشه در نحوه شیردهی و آروغ گرفتن دارند و به کمک این راهکارهای ساده، میتوانید احتمال بروز آنها را کاهش دهید:
- شیردهی آرامتر: تغذیه سریع از دلایل سکسکه است، پس تلاش کنید در طول شیردهی به نوزاد استراحت دهید.
- کاهش بلع هوا: اگر نوزاد از سینه مادر شیر میخورد، مطمئن شوید که هاله دور سینه در دهان کاملا او قرار دارد. اگر با بطری شیر میخورد، بطری را پیش از شیردهی برعکس کنید تا هوا به ته بطری برود و سر آن پر از شیر شود.
- چندین بار آروغ نوزاد را بگیرید: آروغ گرفتن را تنها برای انتهای شیردهی نگذارید و چند بار در طول تغذیه تکرار کنید.
- شیردهی را بیشتر اما با وعدههای کوچکتر انجام دهید: اگر نوزاد پس از شیردهی طولانی دچار سکسکه میشود، بهتر است تغذیه را در چند نوبت کوچکتر در طول روز انجام دهید.
بررسی حساسیتهای غذایی در مادران شیرده
تحقیقات نشان داده است حساسیتهای غذایی در مادران شیرده میتواند باعث تشدید ریفلاکس معده در نوزاد شود، که از دلایل سکسکه به شمار میرود. برای مثال، اگر مادر مواد آلرژیزایی مانند پروتئین شیر گاو مصرف کند، میتواند از طریق شیردهی به نوزاد برسد و علائم آلرژی غذایی و رفلاکس به همراه داشته باشد.
کلام آخر دکتر دکتر
با اینکه سکسکه نوزاد در بیشتر موارد طبیعیست و خودبهخود خوب میشود، ادامهدار شدن آن میتواند نشانه یک عارضهی زمینهای باشد یا اشتباهات شیردهی را به شما نشان دهد. اگر این سکسکهها برای نوزاد شما آزاردهنده به نظر میرسید، با علائم دیگر همراه بود یا چندین ساعت ادامه داشت، نباید در مشورت با پزشک متخصص اطفال تردید کنید. اگر هم میخواهید نوزاد خود را از دردسرها و ریسکهای مراجعه حضوری به مطب پزشک در امان نگه دارید، میتوانید به کمک ویزیت آنلاین دکتر دکتر، در کمترین زمان به پاسخ دغدغههای خود برسید.
سوالات متداول
منابع:
VeryWellHealth – BaptistHealth – MedicalNewsToday – webMD – TheBump
