التهاب کیسه صفرا چه دلیلی دارد و چگونه درمان می‌شود؟

سنگ کیسه صفرا شایع‌ترین عامل ایجادکننده التهاب کیسه صفرا یا کله سیستیت است. از دیگر علل التهاب کیسه صفرا می‌توان به عفونت‌های باکتریایی، ضربه یا جراحی و اختلالات ایمنی اشاره کرد. بیمار، علائم التهاب کیسه صفرا را به صورت درد شکمی، تهوع، نفخ و زردی تجربه می‌کند. محل درد در التهاب کیسه صفرا در قسمت بالای راست شکم قرار دارد.

دکتر گوارش، پس از شناسایی علت التهاب کیسه صفرا، انواع درمان دارویی، درمان جراحی، رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی را تجویز می‌کند. دریافت درمان به‌موقع این درمان از عوارض التهاب کیسه صفرا همچون اختلال در عملکرد کیسه صفرا، اختلال در عملکرد دستگاه گوارش و ابتلا به سایر بیماری‌های دستگاه گوارش جلوگیری خواهد کرد.

با مطالعه این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر که به 4 دقیقه زمان نیاز دارد، انواع التهاب کیسه صفرا و درمان آن‌ها را بشناسید.

در انتها، اگر سوالی درباره التهاب کیسه صفرا دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس پزشکی ما به آن پاسخ خواهد داد.

التهاب کیسه صفرا چیست؟

کیسه صفرا، یک عضو کوچک در زیر کبد و ذخیره‌کننده صفرا برای هضم چربی‌ها است. با ملتهب شدن این عضو، فرد به التهاب کیسه صفرا یا همان کوله سیستیت، مبتلا می‌شود. این التهاب، عمدتا به دلیل انسداد مجرای صفراوی توسط سنگ‌های صفراوی و تجمع صفرا و تحریک دیواره کیسه صفرا رخ می‌دهد. علائم کله سیستیت شامل درد شدید در قسمت بالای شکم، به‌ویژه در سمت راست، تب، تهوع و استفراغ است.

طبق گزارش خدمات ملی سلامت اسکاتلند (NHS)،

کله سیستیت حاد یکی از عوارض نسبتا شایع سنگ کیسه صفرا است. تخمین زده می‌شود که حدود 10 تا 15 درصد از بزرگسالان در بریتانیا سنگ کیسه صفرا دارند. این‌ها معمولا هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند؛ اما در بخشی از افراد باعث دردهای نادر معروف به قولنج صفراوی یا کله سیستیت حاد می‌شوند.

عدم درمان به‌موقع این بیماری، عوارض جدی‌تری مانند عفونت، پارگی کیسه صفرا یا حتی نکروز را به دنبال دارد. توجه به علائم اولیه التهاب کیسه صفرا و مراجعه به‌موقع به دکتر گوارش از بروز این عوارض جدی‌تر پیشگیری می‌کند.

آیا التهاب کیسه صفرا خطرناک است؟

التهاب کیسه صفرا یا کله‌سیستیت، به‌ویژه در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع خطرناک خواهد بود. این شرایط التهابی، باعث بروز عوارض جدی مانند عفونت یا پارگی کیسه صفرا می‌شود. در موارد شدیدتر، کله سیستیت درمان نشده به نکروز دیواره کیسه صفرا منتهی خواهد شد. نکروز یک وضعیت اورژانسی پزشکی‌ست و به جراحی فوری نیاز دارد. همچنین، افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا ضعف سیستم ایمنی بیشتر در معرض خطر عوارض هستند.

التهاب کیسه صفرا، در بسیاری از موارد با درمان‌های مناسب بهبود می‌یابد؛ اما در صورت تاخیر در درمان، به شرایط بحرانی و تهدیدکننده زندگی تبدیل خواهد شد. بنابراین، در صورت مشاهده علائم، مراجعه سریع به متخصص گوارش ضروری است. برای درک بیشتر اهمیت مراجعه به‌موقع به این متخصص، مطلب تخصص گوارش چیست را مطالعه کنید.

التهاب کیسه صفرا چه علائمی دارد؟

التهاب کیسه صفرا، با علائم و نشانه‌های مختلفی همراه خواهد بود. در ادامه، به شایع‌ترین علائم التهاب کیسه صفرا پرداخته‌ایم:

• درد شکم؛ درد شدید و ناگهانی در قسمت بالای راست شکم و قابل انتشار به شانه راست یا پشت
• افزایش دمای بدن؛ همراه با لرز
• تهوع و استفراغ؛ احساس تهوع و استفراغ و تشدید آن پس از خوردن غذا
• احساس نفخ یا پری در شکم؛ گاهی همراه با درد و ناراحتی شدید شکمی
• زردی (یرقان)؛ زرد شدن رنگ پوست و سفیدی چشم‌ها ناشی از وجود مشکل در جریان صفرا از کیسه صفرا به کبد و روده‌ها
• تغییر در مدفوع و ادرار؛ تغییر رنگ مدفوع به رنگ خاک رس و رنگ ادرار به رنگ تیره‌تر از حد معمول

به محض مواجهه با این علائم، به دکتر گوارش مراجعه کنید. زیرا کله سیستیت منجر به دیگر بیماری‌های کیسه صفرا و مشکلات جدی‌تری مانند پارگی کیسه صفرا یا عفونت‌های شدیدترتر مانند سنگ کیسه صفرا می‌شود.

علت التهاب کیسه صفرا چیست؟

علت التهاب کیسه صفرا، معمولا انسداد مجرای صفراوی توسط سنگ‌های صفراوی است. سنگ‌های صفراوی، مسیر خروج صفرا از کیسه صفرا را مسدود کرده و با تجمع صفرا باعث التهاب دیواره‌های کیسه صفرا می‌شود. اما عوامل دیگری مانند عفونت‌ها و مشکلات عروقی هم باعث التهاب کیسه صفرا خواهند شد. در ادامه، به مهم‌ترین علت التهاب کیسه صفرا پرداخته‌ایم:

انسداد مجرای صفراوی توسط سنگ‌های صفراوی

انسداد مجرای صفراوی توسط سنگ‌های صفراوی، شایع‌ترین علت التهاب کیسه صفرا است. این انسداد، مانع از جریان طبیعی صفرا از کیسه صفرا به روده‌ها می‌شود. صفرا، در کیسه صفرا تجمع می‌یابد و باعث فشار و التهاب در دیواره‌های این عضو می‌شود. این التهاب، درد شدید شکمی، تب، تهوع و در موارد شدیدتر، پارگی کیسه صفرا را به دنبال خواهد داشت. عوامل خطر تشکیل سنگ‌های صفراوی شامل چاقی، رژیم غذایی پرچرب، دیابت و سابقه خانوادگی هستند.

عفونت‌های باکتریایی و التهاب کیسه صفرا

عفونت‌های باکتریایی، معمولا زمانی رخ می‌دهند که صفرا به دلیل انسداد، برای مدت طولانی در کیسه صفرا محبوس می‌شود و محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌آید. باکتری‌های موجود در دستگاه گوارش، مانند اشریشیا کولی یا استرپتوکوک، از طریق مجرای صفراوی به کیسه صفرا نفوذ کرده و باعث عفونت و التهاب می‌شوند. التهاب کیسه صفرا به علت عفونت باکتریایی، مشکلات جدی‌تری مانند آبسه یا عفونت پوشش داخلی شکم را در پی دارد. در این شرایط، فرد علائمی مانند درد شدید شکمی، تب و افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون را تجربه می‌کند.

ضربه یا جراحی و تاثیر آن بر کیسه صفرا

ضربه به شکم یا جراحی‌های مربوط به ناحیه شکم، منجر به التهاب کیسه صفرا می‌شوند. در اثر ضربه‌های شدید، مانند تصادفات رانندگی یا صدمات ناشی از ورزش‌های تماس شدید، کیسه صفرا آسیب دیده و دچار التهاب خواهد شد. علاوه‌براین، جراحی‌های ناحیه شکم، به‌ویژه انجام جراحی‌های نزدیک به کیسه صفرا، التهاب کیسه صفرا را در پی دارند. این التهاب، به دلیل تحریک مستقیم کیسه صفرا یا رخ دادن تغییراتی در جریان خون یا صفرا رخ می‌دهد.

گاهی، در اثر عوارض پس از جراحی، مانند نشت صفرا یا عفونت، التهاب کیسه صفرا ایجاد می‌شود. علائم ناشی از التهاب کیسه صفرا بدون سنگ صفراوی و پس از ضربه یا جراحی، مشابه سایر انواع التهاب کیسه صفرا شامل درد شکم، تهوع و تب هستند.

اختلالات ایمنی و تاثیر آن بر کیسه صفرا

در کله سیستیت خودایمنی، سیستم ایمنی به اشتباه سلول‌های کیسه صفرا را به‌عنوان یک عامل خارجی شناسایی کرده و به آن‌ها حمله می‌کند. این حمله ایمنی، باعث التهاب، درد و حتی آسیب به بافت کیسه صفرا می‌شود. بیماری‌های خودایمنی همچون لوپوس و اسکلرودرمی، با این نوع التهاب مرتبط هستند. در این موارد، با وجود مشابه بودن علائم التهاب کیسه صفرا با سایر علت‌های زمینه‌ای، اما تشخیص دقیق‌تر به بررسی‌های ایمنی‌شناسی نیاز دارد.

مشکلات عروقی و کاهش خون‌رسانی به کیسه صفرا

کاهش خون‌رسانی به کیسه صفرا، به دلیل بیماری‌های عروقی مانند آترواسکلروز (تنگی و سفتی عروق) یا لخته‌های خون رخ می‌دهد، باعث می‌شود که بافت‌های کیسه صفرا اکسیژن و مواد مغذی کافی دریافت نکنند. این کمبود خون‌رسانی می‌تواند به تدریج باعث مرگ سلولی و التهاب در دیواره‌های کیسه صفرا شود. به این نوع التهاب “کله‌سیستیت ایسکمیک” گفته می‌شود. علائم آن معمولا شامل درد شدید در ناحیه بالای راست شکم، تب و گاهی اوقات زردی است. تشخیص این نوع التهاب ممکن است به تست‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی یا سی‌تی اسکن نیاز داشته باشد. درمان شامل بهبود جریان خون از طریق داروها یا در موارد شدید، جراحی برای برداشتن کیسه صفرا است.

چگونه التهاب کیسه صفرا را تشخیص می‌دهند؟

تشخیص التهاب کیسه صفرا با استفاده از ترکیبی از علائم بالینی، آزمایش‌های خون و روش‌های تصویربرداری انجام می‌شود. در جدول زیر، به روش‌های تشخیص التهاب کیسه صفرا اشاره کرده‌ایم:

تشخیص دقیق و سریع التهاب کیسه صفرا برای پیشگیری از عوارض جدی مانند عفونت شدید یا پارگی کیسه صفرا بسیار مهم است. پزشک معمولا براساس نتایج این آزمایش‌ها تصمیم می‌گیرد که آیا درمان دارویی کافی است یا نیاز به جراحی وجود دارد.

التهاب کیسه صفرا چگونه درمان می‌شود؟

درمان التهاب کیسه صفرا به شدت علائم، علت التهاب کیسه صفرا و وضعیت کلی بیمار بستگی دارد. دکتر گوارش برای درمان این بیماری، مراقبت‌های پزشکی، دارو یا جراحی را توصیه می‌کند. ارائه برنامه درمان سریع و مناسب کله سیستیت برای جلوگیری از آبسه، پارگی کیسه صفرا یا پریتونیت بسیار مهم است. در ادامه، به موثرترین روش‌های درمان التهاب کیسه صفرا پرداخته‌ایم:

درمان‌های حمایتی و دارویی

بیمار مبتلا به کله سیستیت باید استراحت کرده و از مصرف غذاهای چرب و سنگین پرهیز کند. این غذاها، فشار بیشتری بر کیسه صفرا وارد خواهند کرد. در موارد شدیدتر، تغذیه وریدی برای کاهش تحریک کیسه صفرا لازم است. آنتی‌بیوتیک‌ها هم برای مقابله با عفونت‌های باکتریایی تجویز می‌شوند و التهاب را کاهش می‌دهند. این داروها، علاوه‌بر تسکین علائم، باکتری‌های موجود در کیسه صفرا را از بین می‌برند. همچنین، داروهای ضددرد و ضدالتهاب درد و التهاب را بهبود می بخشند. این درمان، برای التهاب‌های خفیف‌تر کیسه صفرا موثر بوده و با کنترل علائم، بیمار را برای مرحله بعدی درمان آماده می‌کنند.

کله‌سیستکتومی لاپاراسکوپی

کله‌سیستکتومی لاپاراسکوپی، روش جراحی کم‌تهاجمی بوده که با استفاده از یک لاپاراسکوپ (یک دوربین کوچک و ابزارهای جراحی) و از طریق چند برش کوچک به شکم بیمار وارد می‌شود. جراح با استفاده از این ابزارها، کیسه صفرا را برمی‌دارد. این روش به دلیل کم‌تهاجمی بودن، درد کمتر و دوره بهبودی سریع‌تر نسبت به جراحی باز دارد. لاپاراسکوپی همچنین باعث کاهش خطر عفونت و دیگر عوارض پس از جراحی می‌شود.

کله‌سیستکتومی باز

کله‌سیستکتومی باز، یک روش جراحی سنتی برای برداشتن کیسه صفرا است. طی این جراحی، یک برش بزرگ در ناحیه بالای شکم ایجاد می‌شود. این روش، برای بیماران مبتلا به عفونت شدید، آبسه یا چسبندگی‌های داخلی به دلیل جراحی‌های قبلی، انجام می‌گیرد. همچنین، بیمارانی که از نظر جسمی لاپاراسکوپی را تحمل نمی‌کنند یا به دلیل آناتومی پیچیده کیسه صفرا تشخیص دقیق ممکن نیست، از کله‌سیستکتومی باز استفاده می‌شود. این نوع جراحی به دلیل برش بزرگ‌تر و دسترسی مستقیم به کیسه صفرا، امکان کنترل بهتر عوارض احتمالی را فراهم می‌آورد. اما به دلیل تهاجمی‌تر بودن، دوران بهبودی طولانی‌تری دارد و بیمار باید برای مدت بیشتری در بیمارستان بستری شود.

درناژ کیسه صفرا

درناژ کیسه صفرا، یک روش موقتی‌ست که برای تخلیه صفرا و کاهش التهاب کیسه صفرا در بیماران ناتوان برای انجام جراحی، استفاده می‌شود. این روش، در بیماران مبتلا به التهاب شدید یا عفونت‌های پیشرفته، به کار می‌رود. طی این روش، یک لوله از طریق پوست و به صورت مستقیم به داخل کیسه صفرا وارد شده تا صفرا را تخلیه کند. این فرایند، با کاهش فشار و التهاب در کیسه صفرا، علائم بیمار را تسکین می‌دهد. این روش، به‌عنوان یک راهکار موقتی بوده تا وضعیت بیمار بهبود یابد. پس از تثبیت وضعیت بیمار، کیسه صفرا از طریق جراحی برداشته می‌شود.

چگونه از التهاب کیسه صفرا پیشگیری کنیم؟

پیشگیری از کله سیستیت، رعایت توصیه‌ها و عادات سالمی‌ست که خطر بروز این بیماری را کاهش می‌دهد. در ادامه، به موثرترین راهکارهای پیشگیری از التهاب کیسه صفرا مانند رعایت انواع رژیم لاغری اشاره کرده‌ایم:

• رژیم غذایی سالم؛ پرهیز از مصرف غذاهای پرچرب، مصرف کم شکر و نشاسته و مصرف میوه و سبزیجات
• کنترل وزن؛ کاهش خطر ابتلا به التهاب کیسه صفرا با کاهش وزن تدریجی و سالم
• فعالیت بدنی منظم؛ حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط در روز
• مصرف مایعات کافی؛ حفظ عملکرد مناسب سیستم صفراوی و جلوگیری از غلیظ شدن صفرا و تشکیل سنگ‌های صفراوی در اثر مصرف مایعات کافی
• اجتناب از مصرف سیگار و الکل؛ اثر منفی بر عملکرد کیسه صفرا
• مشورت با پزشک؛ در صورت وجود عوامل تهدیدکننده مثل سابقه خانوادگی بیماری‌های کیسه صفرا، دیابت یا بیماری‌های خاص دیگر

با پیروی از این راهکارها، خطر ابتلا به التهاب کیسه صفرا را کاهش می‌دهید.

التهاب کیسه صفرا چه عوارضی دارد؟

التهاب کیسه صفرا، عوارض مختلفی به همراه خواهد داشت. برخی از این عوارض شامل موارد زیر هستند:

• عفونت کیسه صفرا؛ ابتلا به آبسه یا گانگرن (مردگی بافت)، در صورت عدم درمان کله سیستیت
• سوراخ شدن کیسه صفرا؛ سوراخ شدن دیواره کیسه صفرا و انتشار عفونت به حفره شکم و ایجاد پریتونیت به دلیل التهاب شدید
• پانکراتیت؛ ایجاد التهاب پانکراس به دلیل وجود سنگ‌های صفراوی
• ایجاد فیستول؛ ابتلا به مشکلات گوارشی بیشتر در اثر ایجاد فیستول بین کیسه صفرا و روده
• انسداد روده؛ در اثر ورود سنگ‌های صفراوی به روده
• سپسیس؛ راه یافتن عفونت به جریان خون در موارد شدید

در صورت بروز علائم مشکوک به التهاب کیسه صفرا مانند درد شدید در ناحیه بالا و سمت راست شکم، تب، تهوع و استفراغ، باید فورا به پزشک مراجعه کنید.

برای درمان التهاب کیسه صفرا به چه دکتری مراجعه کنیم؟

برای درمان التهاب کیسه صفرا یا کله سیستیت، باید به متخصص گوارش مراجعه کنید. این متخصص، با استفاده از روش‌های تشخیصی مانند سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن و آزمایش‌های خون، علت التهاب کیسه صفرا و شدت التهاب را تعیین کرده و درمان مناسب را ارائه می‌دهد. این برنامه درمانی، شامل درمان دارویی، درمان جراحی و تغییر سبک زندگی خواهد بود. مراجعه به دکتر گوارش در مراحل اولیه التهاب، از بروز عوارض جدی همچون ابتلا به سایر بیماری‌های کیسه صفرا و بیماری‌های دستگاه گوارش جلوگیری خواهد کرد.

اگر شما هم با دردهای شکمی و سایر علائم التهاب کیسه صفرا مواجه هستید، نیاز به ارزیابی‌های تخصصی توسط متخصص گوارش دارید. برای دریافت نوبت، می‌توانید از امکان نوبت‌دهی آنلاین دکتر گوارش در سایت دکتردکتر استفاده کنید.

منابع:

hopkinsmedicine.org

ncbi.nlm.nih.gov

سوالات متداول التهاب کیسه صفرا