آندوسکوپی ریه، آزمایشی است که به پزشکان امکان بررسی ریه‌ها و مجاری تنفسی را می‌دهد. در این روش از یک لوله نازک که در انتهای آن دوربین نوری کوچکی قرار دارد استفاده می‌شود. پزشکان این لوله را از طریق بینی، دهان یا پایین گلو، به داخل ریه‌ها وارد می‌کنند. در بیشتر مواقع، لوله مورد استفاده نرم و انعطاف‌پذیر است. درصورتیکه بیمار دچار خونریزی در ریه‌ها یا جسمی در راه تنفسی باشد، پزشک از لوله نرم استفاده نمی‌کند.
فهرست مطالب عوارض آندوسکوپی ریه و روش جایگزین
علت انجام آندوسکوپی ریه چیست؟
برونکوسکوپی (آندوسکوپی ریه) برای تشخیص علت مشکلات تنفسی و مشکلات ریوی مانند تومورها، عفونت و خونریزی استفاده می‌شود. پزشک ممکن است برونکوسکوپی را برای موارد زیر توصیه کند:
- پیگیری اسکنی که نشان‌دهنده عفونت ریه یا تومور یا فروپاشی ریه است
- تشخیص علت سرفه خونی
- تشخیص علت سرفه مزمن
- تشخیص دلیل تنگی نفس
- بررسی احتمال انسداد در مجاری تنفسی
- بررسی پس زده شدن ریه بعد از پیوند
- ارزیابی میزان آسیب ریه پس از استنشاق مواد شیمیایی یا گازهای سمی
- نمونه‌برداری از بافت ریه یا توده خارجی
همچنین ممکن است پزشک از برونکوسکوپی برای درمان این موارد نیز استفاده کند:
- برداشتن مایعات، پلاک‌های مخاطی یا اجسام خارجی در مجاری تنفسی
- باز کردن راه تنفسی مسدود شده یا باریک
- درمان سرطان ریه
- تخلیه آبسه ریه
مراحل انجام آندوسکوپی ریه
آندوسکوپی ریه در یک کلینیک یا بیمارستان انجام می‌شود. یک پرستار یا تکنسین برای بررسی فشار خون، ضربان قلب و سطح اکسیژن، حسگرهایی را به بیمار متصل می‌کند. مسیر انجام آزمایش را معمولا با اسپری یا ژل، بی‌حس می‌کنند اما در مواردی خاص که برای انجام برونکوسکوپی باید از لولهی سفت و انعطاف‌ناپذیر استفاده شود، به بیمار دارویی از طریق IV یا لوله‌ای که به داخل رگ می‌رود، تزریق می‌کنند. این روش به اصطلاح، بیهوشی عمومی نام دارد.
از طریق دوربین لولهی برونکوسکوپی، پزشک تصاویر را بر صفحه نمایشگر مشاهده می‌کند و در صورت لزوم، از برونکوسکوپ برای جمع‌آوری نمونه از بافت استفاده می‌شود. ممکن است فرد در ابتدای انجام این فرآیند سرفه کرده یا دچار تهوع شود اما این حالت معمولاً به سرعت برطرف می‌شود. پزشک ممکن است در طول عمل برای کمک به تنفس، اکسیژن نیز تجویز کند.
مدت زمان انجام این آزمایش به تعداد معاینات، روش بی‌حسی و مشکل بیمار بستگی دارد اما به طور معمول این روش بین 30 تا 45 دقیقه طول می‌کشد و اکثر افراد می‌توانند در همان روز به خانه بازگردند.
عوارض ناشی از آندوسکوپی ریه
به دلیل بیهوشی، ممکن است بیمار بعد از اتمام آندوسکوپی به خوبی هوشیار نباشد. تیم پزشکی جهت اطمینان و پیشگیری از مشکلات احتمالی چند ساعت بیمار را زیر نظر خواهند داشت. ممکن است دهان و گلوی بیمار نیز بی‌حس باشد اما در عرض چند ساعت این بی‌حسی از بین می‌رود.
تا زمانی که بی حسی از بین نرود فرد نمی‌تواند چیزی بخورد یا بنوشد. بیمار می‌بایست خوردن و نوشیدن را با جرعه جرعه خوردن آب و غذاهای نرم مانند سوپ شروع کند. در چند روز آینده ممکن است گلودرد یا گرفتگی صدا ادامه داشته باشد.
اگر بیمار یکی از علائم زیر را دارد باید با پزشک خود تماس بگیرد:
- تب بیش از یک روز
- درد قفسه سینه
- مشکل در تنفس
- خون هنگام سرفه
آندوسکوپی روشی بی‌خطر است اما ممکن است باعث بروز عوارضی مانند موارد زیر شود:
- کاهش سطح اکسیژن در طول عمل که با اکسیژن رسانی پزشک حل خواهد شد
- احتمال بروز خونریزی مختصر
- عفونت
- ایجاد سوراخ در راه تنفسی
- تحریک مجاری تنفسی
- تحریک تارهای صوتی
- ایجاد هوا در فضای بین پوششی ریه که باعث فروپاشی ریه خواهد شد (این مورد قابل درمان خواهد بود)
خطرات و عوارض آندوسکوپی ریه بسته به عواملی همچون سلامت عمومی فرد و… متفاوت خواهد بود. شما می‌توانید پیش از انجام این آزمایش با پزشک خود در رابطه با نگرانی‌ها و عوارضی که ممکن است برای شما رخ دهد، گفتگو کنید.
در برخی موارد ممکن است فرد نتواند برونکوسکوپی انجام دهد. برخی از دلایل عدم امکان انجام آندوسکوپی ریه:
- تنگی یا انسداد شدید نای (تنگی نای)
- فشار خون بالا در رگ‌های خونی ریه‌ها (فشار خون ریوی)
- سرفه یا تنگی نفس شدید
- سطح پایین اکسیژن خون
روش‌های جایگزین آندوسکوپی ریه
روش‌های مختلفی برای بررسی ریه و مشکلات احتمالی آن وجود دارد که هر کدام از آنها به هدف پزشک از انجام آزمایش و شرایط بیمار بستگی دارد:
عکس برداری با اشعه ایکس از قفسه سینه
جهت تشخیص انواع اختلالات ریوی مثل ذات الریه، تومورهای ریه، بیماری مزمن انسدادی ریه و ریه از بین رفته صورت می‌پذیرد. اگرچه عکس‌برداری از قفسه سینه به ندرت اطلاعات کافی برای تعیین علت دقیق ناهنجاری ارائه می‌دهد، اما می‌تواند به پزشک کمک کند تا تشخیص دهد آزمایشات دیگری برای تشخیص لازم است یا خیر.
سی تی اسکن از قفسه سینه
جزئیات بیشتری را نسبت به اشعه ایکس ساده ارائه می‌دهد. در این روش تصاویری از چندین نمای طولی و مقطعی ارائه می‌شود. انجام سی تی اسکن با وضوح بالا می‌تواند جزئیات بیشتری در مورد اختلالات ریوی نشان دهد.
سی تی آنژیوگرافی
معمولا به جای اسکن هسته‌ای ریه برای تشخیص لخته شدن خون در شریان ریوی (آمبولی ریه) انجام می‌شود. با این حال، اگر فردی مبتلا به بیماری کلیوی باشد به دلیل ایجاد آلرژی و عوارض جانبی ممکن است سی تی آنژیوگرافی امکان پذیر نباشد.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام‌آرآی)
ام‌آرآی تصاویر بسیار دقیقی ارائه می‌کند که به ویژه زمانی که پزشک مشکوک به ناهنجاری‌های عروق خونی در قفسه سینه است بسیار مفید خواهد بود. با این حال، انجام ام آرآی مدت زمان بیشتر طول می‌کشد و هزینه بیشتری نسبت به سی تی اسکن دارد. همچنین وضوح ام‌آرآی برای تشخیص ناهنجاری‌های ریه کمتر از سی تی اسکن است. بنابراین اغلب برای تصویربرداری قفسه سینه از ام‌آرآی استفاده نمی‌کنند.
سونوگرافی تصویری
از بازتاب امواج صوتی در بدن بهره می‌گیرد. این روش برای تشخیص میزان مایع موجود در فضای بین ریه و دیواره‌ی داخلی قفسه سینه استفاده می‌شود.
اسکن هسته‌ای ریه
می‌تواند در تشخیص لخته‌های خون در ریه‌ها (آمبولی ریه) مفید باشد اما تا حد زیادی با سی تی آنژیوگرافی جایگزین شده است. این روش همچنین ممکن است برای ارزیابی عملکرد ریه برای افرادی که بخشی از ریه خود را جهت درمان سرطان یا بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) برداشته‌اند، استفاده شود.
اسکنر تصویری
پزشکان قادر هستند میزان جذب اکسیژن ریه را تعیین کنند. در این روش با استفاده از گاز رادیواکتیو و نحوه توزیع آن در رگ‌های خونی ریه، تشخیص صورت می‌پذیرد.
آنژیوگرافی یا آرتریوگرافی شریانی
آنژیوگرافی اغلب برای افرادی که به آمبولی ریه مشکوک هستند انجام می‌شود. در حال حاضر این روش به دلیل تزریق مستقیم به شریان ریوی تهاجمی محسوب شده و به جای آن سی تی آنژیوگرافی توصیه می‌کنند.
برش‌نگاری با گسیل پوزیترون (PET)
که به اختصار پِت اسکن نیز نامیده می‌شود عموما در موارد مشکوک به سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تکنیک تصویربرداری رادیوگرافیک متکی بر تفاوت میزان متابولیک بافت‌های بدخیم (سرطانی) در مقایسه با بافت‌های خوش خیم (غیر سرطانی) است. اسکن PET اغلب با سی تی اسکن ترکیب شده تا دو روش مختلف برای مشخص شدن تومورهای ریه به کار گرفته شود.
منابع:
webmd، medicalnewstoday ،hopkinsmedicine
