سیاهی دور چشم به تیرگی یا رنگ‌پریدگی پوست ناحیه زیر پلک پایین گفته میشود. در این شرایط، پوست این ناحیه نازک شده و به‌رنگ آبی، بنفش، قهوه‌ای یا سیاه درمی‌آید. این وضعیت میتواند ناشی از عواملی مانند کمخوابی، ژنتیک، افزایش سن، کم‌خونی، آلودگی یا آلرژی باشد. درمان تیرگی زیر چشم شامل برخورداری از خواب کافی، آبرسانی، حذف دخانیات، کمپرس سرد، چای سرد، استفاده از کرم‌های موضعی حاوی ویتامینها، فیلرهای هیالورونیک و لیزر یا PRP برای بهبود طولانی‌مدت پوست هستند.
در این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر با دلایل مختلف تیرگی دور چشم و گام‌های موثر برای رهایی از آن آشنا خواهید شد.
در انتها اگر سوالی دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس سلامتی دکتردکتر به سوالات شما پاسخ خواهد داد.
سیاهی دور چشم چیست؟
سیاهی دور چشم به تغییر رنگ پوست در ناحیه پلک پایین اشاره دارد که معمولا به رنگ‌های آبی، بنفش، قهوه‌ای یا سیاه ظاهر میشود. این ناحیه از پوست بسیار نازک و حساس است و عروق خونی زیرین آن به راحتی قابل مشاهده هستند. عوامل مختلفی میتوانند به این تیرگی‌ها منجر شوند.
براساس تحقیقات منتشرشده در وب‌سایت my.clevelandclinic،
سیاهی زیر چشم افراد را در هر سن، نژاد و جنسیتی تحت تاثیر قرار می‌دهد. همه انواع پوست هم به سطوح مختلفی از سیاهی زیر چشم دچار میشوند. با این حال، این عارضه در گروه‌های خاصی از افراد همچون افراد مسن، افرادی با سابقه خانوادگی سیاهی زیر چشم و افرادی با رنگ پوست تیره‌تر شایع‌تر است.
تفاوت بین گودی و تیرگی
اغلب افراد گودی زیر چشم را با سیاهی دور چشم اشتباه می‌گیرند، اما این دو با هم متفاوت هستند. گودی زیر چشم به فرورفتگی یا شیاری که از گوشه داخلی چشم به سمت گونه امتداد می‌یابد، گفته میشود. این گودی‌ها سایه‌ای ایجاد می‌کنند که میتواند تیرگی را تشدید کند.
گودی بیشتر به ساختار استخوانی و از دست دادن حجم چربی در آن ناحیه مربوط میشود. در حالی که سیاهی دور چشم مربوط به رنگ واقعی پوست است. هرچند این دو میتوانند همزمان وجود داشته باشند و یکدیگر را تشدید کنند، اما رویکردهای درمانی آن‌ها متفاوت هستند.
علت‌های شایع سیاهی دور چشم
سیاهی دور چشم میتواند ناشی از ترکیبی از عوامل داخلی و خارجی باشد. آگاهی از دلایل بروز این مشکل به شما کمک می‌کند تا راهکارهای مناسب برای کاهش یا رفع آن را انجام دهید. این عوامل میتوانند به‌تنهایی یا در ترکیب با یکدیگر ظاهر شوند:
کمخوابی و خستگی
یکی از شناخته‌شده‌ترین دلایل تیره شدن پوست زیر چشم، کمبود خواب است. وقتی به اندازه کافی نمی‌خوابید، رگهای خونی زیر چشم متسع شده و پوست رنگ‌پریده‌تر میشود. این وضعیت باعث آشکار شدن بیشتر عروق خونی و در نتیجه تیرگی زیر چشم میشود. خستگی نیز میتواند باعث تجمع مایعات زیر چشم شده و پف و سیاهی دور چشم را تشدید کند.
عوامل ژنتیکی
ژنتیک نقش مهمی در تیرگی پوست دور چشم دارد. اگر والدین یا سایر افراد خانواده شما به این مشکل مبتلا هستند، احتمال ابتلای شما بیشتر خواهد شد. این موضوع ممکن است به دلیل نازکی پوست اطراف چشم، تراکم بیشتر عروق خونی یا حتی نوع رنگدانه‌های پوستی باشد که به صورت ژنتیکی به ارث برده‌اید.
افزایش سن
پوست با بالا رفتن سن کلاژن و الاستین خود را از دست می‌دهد و نازک‌تر میشود. رگهای خونی زیر چشم که قبلا کمتر دیده می‌شدند، بیشتر نمایان میشوند. همچنین، با از دست دادن حجم چربی در ناحیه زیر چشم، گودی‌ها عمیق‌تر شده و سایه ایجاد می‌کنند.
آلرژی‌ها
واکنش‌های آلرژیک میتوانند باعث التهاب و تورم عروق خونی زیر چشم شوند. خارش چشم ناشی از آلرژی هم منجر به مالش مکرر پوست نازک زیر چشم و تحریک آن خواهد شد.
کم‌خونی یا فقر آهن
سیاهی دور چشم ممکن است به کمبود آهن مربوط باشد. کمبود آهن یکی از دلایل شایع کم‌خونی است که میتواند منجر به کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها از جمله پوست زیر چشم شود. کمبود اکسیژن موجب رنگ‌پریدگی پوست و برجسته‌تر شدن تیرگی زیر چشم میشود.
کمبود ویتامین
یکی از مهمترین عوامل تغذیه‌ای مرتبط با سیاهی دور چشم، کمبود ویتامین K است. کمبود این ویتامین در تنظیم جریان خون نقش دارد و ممکن است منجر به تیرگی اطراف چشم شود. همچنین کمبود ویتامینهای C و E که نقش آنتی‌اکسیدانی دارند، میتواند باعث آسیب به بافت‌های پوست اطراف چشم و ایجاد لک‌های تیره شود.
ویتامین B12 نیز در سلامت پوست و اکسیژن‌رسانی موثر است و نبود آن خستگی و سیاهی زیر چشم را به دنبال خواهد داشت.
سبک زندگی ناسالم
رفتارهای ناسالم زیر میتواند سیاهی دور چشم را تشدید کند:
- تغذیه نامناسب: بهویژه در رژیم‌های فاقد ویتامینهای ضروری مانند ویتامین K و C
- مصرف الکل: با ایجاد دهیدراتاسیون در بدن و گشاد کردن رگهای خونی
- استعمال سیگار: با آسیب به عروق خونی و اختلال در گردش خون
سیاهی زیر چشم چه زمانی نگران‌کننده است؟
تیره شدن پوست زیر چشم، بیشتر یک مشکل زیبایی است و خطری برای سلامتی ندارد. با این حال، در برخی شرایط میتواند نشانه‌ای از یک مشکل پزشکی زمینه‌ای باشد. اگر این تیرگی به طور ناگهانی ظاهر شود و با علائم دیگری مانند تورم شدید، درد، قرمزی، خارش مداوم، خستگی مفرط، کاهش وزن بی‌دلیل، تنگی نفس یا رنگ‌پریدگی عمومی همراه باشد، باید به پزشک مراجعه کنید.
این علائم میتوانند نشان‌دهنده بیماری‌هایی مانند نارسایی تیروئید، مشکلات کبدی یا کلیوی، بیماری‌های آلرژیک شدید یا حتی کم‌خونی‌های جدی باشند.
جدول زیر برخی از علائم نگران‌کننده و اقدامات لازم را نشان می‌دهد:
| علائم | اقدام پیشنهادی |
| سیاهی ناگهانی یا شدید زیر یک چشم | مراجعه فوری به پزشک |
| تیرگی همراه با خستگی مزمن | آزمایش خون برای بررسی کم‌خونی یا تیروئید |
| تورم، قرمزی یا خارش مداوم | مشاوره با متخصص پوست یا آلرژی |
درمان تخصصی تیرگی زیر چشم
در مواردی که تیرگیهای زیر چشم ناشی از تجمع رنگدانه یا عروق خونی برجسته باشد، درمانهای لیزری میتوانند بسیار موثر باشند. انواع مختلفی از لیزرها برای رفع این مشکل استفاده میشوند که شامل موارد زیر هستند:
- لیزر Q-switched: این لیزر برای هدف قرار دادن رنگدانهها و کاهش هیپرپیگمانتاسیون (افزایش رنگدانه) پوست استفاده میشود.
- لیزر PDL) Pulsed Dye Laser): این نوع لیزر عروق خونی را هدف قرار می‌دهد و برای سیاهی‌های ناشی از برجستگی عروق خونی موثر است.
- لیزرهای فرکشنال (Fractional Lasers): این لیزرها با تحریک تولید کلاژن جدید، به بهبود بافت و ضخامت پوست کمک می‌کنند و میتوانند سیاهی و گودی پوست زیر چشم را کاهش دهند.
قبل از انتخاب درمان لیزری، مشورت با یک دکتر پوست باتجربه ضروری است تا نوع لیزر مناسب بر اساس مشکل و نوع پوست شما تعیین شود.
درمانهای خانگی برای کاهش سیاهی دور چشم
بسیاری از درمانهای خانگی در کاهش موقتی تیرگی‌ها و سیاهی دور چشم موثر هستند. اگر تیرگی دور چشم ناشی از خستگی یا سبک زندگی باشد، استفاده منظم و مداوم از این روش‌ها معمولا نتایج قابل قبولی را به همراه دارد. در ادامه، به موثرترین روشهای درمان خانگی برای رفع این عارضه اشاره کرده‌ایم:
استفاده از کمپرس سرد
کمپرس سرد با منقبض کردن رگهای خونی زیر چشم، پف و تیرگی را کاهش می‌دهد. کافی است چند تکه یخ را در پارچه‌ای تمیز بپیچید و به مدت 15-20 دقیقه روی چشمها قرار دهید. این روش ساده و ارزان است و میتواند به‌سرعت ظاهر بهتری به پوست بدهد.
استفاده از ماسک‌های طبیعی
ماسک‌های طبیعی به دلیل خواص مغذی و آبرسانی، گزینه‌ای عالی برای مراقبت از پوست هستند.
- ماسک خیار: ورقه‌های خیار به دلیل خاصیت خنک‌کننده و آبرسانی، پف و تیرگی را کاهش می‌دهند. کافی است دو ورقه خیار را به مدت 15 دقیقه روی چشمها بگذارید.
- ماسک چای سبز کیسه‌ای: چای سبز حاوی آنتیاکسیدانها و کافئین است که جریان خون را بهبود می‌بخشد. چای کیسه‌ای خنک‌شده را 10-15 دقیقه روی چشمها قرار دهید.
- ماسک روغن بادام شیرین: این روغن با تقویت پوست و کاهش رنگدانهها سیاهی دور چشم را کم می‌کند. چند قطره روغن را شب‌ها روی پوست زیر چشم ماساژ دهید.
این ماسک‌ها به دلیل طبیعی بودن، عوارض کمی دارند و باید به صورت مداوم استفاده شوند.
اصلاح سبک زندگی
تغییرات ساده در سبک زندگی میتواند تاثیر زیادی بر بهبود همه بیماری های پوستی از جمله کاهش تیره شدن پوست دور چشم داشته باشد:
- خواب کافی: 7-8 ساعت خواب باکیفیت در شب به بهبود گردش خون و کاهش تیرگی کمک می‌کند.
- تغذیه مناسب: مصرف غذاهای غنی از ویتامینهای C، K، E مثل مرکبات و سبزیجات برگ‌سبز و برخوردار از آهن مثل گوشت قرمز و لوبیا ضروری است.
- نوشیدن آب کافی: کم‌آبی پوست را کدر می‌کند. باید روزانه 8-10 لیوان آب بنوشید.
مصرف مکمل‌های رژیمی
مصرف مکمل‌ها و قرص‌های تغذیه‌ای یکی از روشهای موثر در کاهش سیاهی دور چشم به‌خصوص در موارد ناشی از کمبود ویتامینها و مواد معدنی باشد. قرص‌های حاوی ویتامین K، C، E و B12 از جمله مکمل‌هایی هستند که نقش مهمی در بهبود گردش خون، کاهش التهاب و تقویت بافت پوست اطراف چشم دارند.
مصرف آهن برای افرادی که دچار کم‌خونی هستند نیز میتواند تاثیر قابل‌توجهی در کاهش تیرگی دور چشم داشته باشد. علاوه‌بر این، مکمل‌های کلاژن، زینک و آنتیاکسیدانها هم در حفظ جوانی پوست و کاهش تیرگی موثر هستند.
به طور کلی، تصور اینکه مصرف قرص برای رفع سیاهی دور چشم میتواند به‌تنهایی معجزه کند، تصوری غیرواقع‌بینانه و دور از انتظار است. این مکمل‌ها نقش پشتیبان دارند و تاثیر آن‌ها به عوامل بسیاری مانند سبک زندگی، خواب کافی و تغذیه مناسب وابسته است.
پیشگیری از ایجاد سیاهی دور چشم
با رعایت چند نکته ساده در روتین روزانه خود، می‌توانید به طور قابل توجهی از ایجاد یا تشدید سیاهی دور چشم جلوگیری کنید:
مراقبت روتین پوستی
استفاده از یک مرطوب‌کننده دور چشم مناسب از میان محصولات مراقبت پوست که حاوی موادی مانند هیالورونیک اسید، ویتامین C، کافئین یا رتینول باشد، میتواند به آبرسانی، تقویت و روشن شدن پوست کمک کند. بهتر است هر شب قبل از خواب آرایش چشم خود را به طور کامل و به آرامی پاک کنید. کشیدن و مالیدن شدید پوست اطراف چشم میتواند به آن آسیب برساند.
برای سفارش آنلاین از داروخانه برای خرید محصولات روتین پوستی، می‌توانید از داروخانه آنلاین دکتردکتر کمک بگیرید.
استفاده از ضدآفتاب دور چشم
پوست اطراف چشم بسیار نازک و حساس است و به راحتی تحت تاثیر اشعه مضر فرابنفش خورشید قرار می‌گیرد. این اشعه میتواند باعث تخریب کلاژن و تشدید رنگدانهها شود. همیشه از یک ضدآفتاب مناسب برای ناحیه دور چشم استفاده کنید یا در روزهای آفتابی عینک آفتابی 400 UV به چشم بزنید.
خودداری از مالش چشم
مالیدن مکرر چشمها، به‌خصوص در زمان خارش ناشی از آلرژی یا خستگی میتواند به مویرگ‌های خونی ظریف زیر چشم آسیب برساند و موجب التهاب و افزایش رنگدانه پوست شود. سعی کنید تا حد امکان از مالش چشمها خودداری کنید.
آیا سیاهی دور چشم قابل درمان است؟
سیاهی دور چشم مشکلی شایع است که با شناخت دلایل آن، می‌توان تا حد زیادی علائم را با مشاوره آنلاین متخصص پوست مدیریت کرد. درمانهای خانگی مثل کمپرس سرد، ماسک‌های طبیعی و اصلاح سبک زندگی در کنار روشهای پزشکی مانند لیزر میتوانند به کاهش تیرگی کمک کنند.
مراقبت‌های پوستی و سبک زندگی سالم هم نقش کلیدی در پیشگیری از این مشکل دارد. با رعایت این نکات، می‌توانید چهره‌ای شاداب‌تر و جوان‌تر داشته باشید. همچنین مراجعه به دکتر پوست راهی ایمن و مطمئن برای پیشگیری و درمان این عارضه خواهد بود. برای دریافت مشاوره آنلاین یا حضوری با این متخصص کافی است به سایت دکتردکتر مراجعه کرده و نوبت خود را ثبت کنید.
منابع:
