سندرم دامپینگ چیست؟ علل، علائم و روش های درمان سندرم دامپینگ

تخلیه سریع معده همان سندرم دامپینگ است. در این وضعیت، فرد علائم گوارشی را تجربه می‌کند، به این معنا که مواد غذایی خورده شده خیلی سریع از معده به روده منتقل شده و حرکت می‌کنند. علائم این بیماری هنگامی‌ شروع می‌شود که یک وعده غذایی با قند بالا استفاده کرده باشید. در این شرایط سندرم دامپینگ زودتر رخ می‌دهد.

اما منظور از سندرم دامپینگ چیست و با چه علائمی ‌نمایان می‌شود؟ برای اینکه به این سوالات پاسخ دهیم و درباره درمان دارویی سندرم دامپینگ اطلاعاتی را در اختیارتان قرار دهیم تا انتهای متن همراه ما باشید.

در پایان اگر سوالی درباره سندرم دامپینگ داشتید، می‌توانید در بخش نظرات مطرح کنید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.

سندرم دامپینگ چیست؟

سندرم دامپینگ به یک وضعیت پزشکی گفته می‌شود که در این شرایط معده محتویات را سریع به روده کوچک انتقال می‌دهد. به این حالت تخلیه سریع معده هم گفته می‌شود. هنگامی‌ که معده به سرعت تخلیه شود، روده کوچک مقدار زیادی مواد غذایی هضم نشده دریافت می‌کند که این شرایط برای افراد آزار دهنده خواهد بود. اگر بعد از غذا با علائمی‌ مانند: تهوع، نفخ، گرفتگی شکم و اسهال مواجه می‌شوید به سندرم دامپینگ مبتلا شده‌اید. این شرایط می‌تواند تغییرات ناگهانی هم برای قند خون شما ایجاد کند.

انواع سندرم دامپینگ

سندرم دامپینگ به دو نوع تقسیم میشود که به صورت زیر است.

• سندرم دامپینگ زودرس: این نوع 10 تا 30 دقیقه بعد از غذا خوردن اتفاق می افتد. حدود 75 درصد از افراد مبتلا به سندرم دامپینگ دارای این نوع هستند.
• سندرم دامپینگ دیررس: این اتفاق 1 تا 3 ساعت پس از خوردن غذا رخ می دهد. هر نوع سندرم دامپینگ علائم متفاوتی دارد. برخی افراد هم سندرم دامپینگ زودرس و هم دیررس دارند.

در سندرم دامپینگ دیررس، کاهش قند خون منجر به علائم هیپوگلیسمی می‌شود و فرد احساس ضعف و سرگیجه شدید می‌کند.

علائم سندرم دامپینگ چیست؟

علائم اولیه سندرم دامپینگ شامل تهوع، استفراغ، گرفتگی شکم و اسهال است. این علائم معمولاً 10 تا 30 دقیقه پس از خوردن غذا شروع می شوند. سایر علائم اولیه عبارتند از:

• نفخ یا احساس سیری ناراحت کننده
• برافروختگی صورت
• تعریق
• سرگیجه
• ضربان قلب سریع

این علائم  می‌تواند با تغییراتی در سبک زندگی و رژیم غذایی مدیریت شود.

علائم دیررس 1 تا 3 ساعت پس از صرف غذا ظاهر می شود. آنها به دلیل قند خون پایین ایجاد می شوند و می توانند شامل موارد زیر باشند:

• سرگیجه
• ضعف
• تعریق
• گرسنگی
• ضربان قلب سریع
• خستگی
• گیجی
• لرزیدن

ممکن است هر دو علائم اولیه و دیررس را داشته باشید. در صورت مشاهده این علائم و شدت پیدا کردن آنها سریعا به دکتر گوارش مراجعه کنید.

چه کسانی به سندرم دامپینگ مبتلا می‌شوند؟

سندرم دامپینگ بیشتر برای افرادی رخ می‌دهد که جراحی معده داشته‌اند. به طور معمول 20 تا 50 درصد از افرادی که جراحی معده انجام داده‌اند، دچار علائم سندرم دامپینگ می‌شوند. همچنین افرادی که بخش بزرگی از معده خود را برداشته و گاسترکتومی ‌اسلیو یا جراحی بای پس معده تجربه کرده اند، بیشتر به این بیماری مبتلا خواهند شد.

به گفته سایت niddk،

از هر 10 نفری که جراحی معده انجام می‌دهند، یک نفر به سندرم دامپینگ مبتلا می‌شوند. به عنوان مثال، سندرم دامپینگ پس از جراحی بای پس معده نسبت به سایر انواع جراحی کاهش وزن که به آن جراحی متابولیک و چاقی نیز می‌گویند، شایع‌تر است.

علل ایجاد سندرم دامپینگ چیست؟

در هضم طبیعی معده، محتویات وارد شده در بدن به گونه‌ای کنترل می‌شوند که هضم برای مواد غذایی بزرگ به خوبی کنترل خواهند شد. اما برخی از افراد به دلیل آناتومی‌ دستگاه گوارش خود ممکن است که عارضه‌ای در این قسمت از بدن داشته باشند. از این رو معده به خوبی نمی‌تواند وظیفه خود را انجام دهد و مقدار زیادی از ذرات بزرگ غذا به سرعت از معده به روده کوچک انتقال پیدا می‌کند. به طور کلی، دو نوع سندروم دامپینگ زودرس و دیر هنگام برای افراد رخ می‌دهد که علت رخ دادن آن‌ها به شرح زیر می‌باشد:

• سندروم دامپینگ زودرس: هنگامی‌ اتفاق می‌افتد که هجوم ناگهانی غذا به روده باعث می‌شود مایعات زیادی از جریان خون به روده نیز منتقل شوند. این مایع اضافی باعث اسهال و نفخ می‌شود. روده همچنین موادی را آزاد می‌کند که ضربان قلب شما را سرعت می‌بخشد و فشار خون را کاهش می‌دهد. این امر منجر به علائمی‌مانند ضربان قلب سریع و سرگیجه خواهد شد.
• سندرم دامپینگ دیررس: به دلیل افزایش نشاسته و قند در روده اتفاق می‌افتد. در ابتدا قند اضافی باعث افزایش سطح قند خون می‌شود. سپس لوزالمعده هورمون انسولین آزاد می‌کند تا قند (گلوکز) را از خون به سلول‌ها منتقل کند. این افزایش اضافی انسولین باعث می‌شود قند خون بسیار پایین بیاید. قند خون پایین هیپوگلیسمی‌ نامیده می‌شود.

همچنین جراحی چاقی که اندازه معده را کاهش می‌دهد باعث ایجاد سندرم دامپینگ می‌شود. پس از جراحی، غذا سریعتر از حد معمول از معده وارد روده کوچک خواهد شد. جراحی‌هایی که بر نحوه تخلیه غذا توسط معده تأثیر می‌گذارند نیز می‌توانند باعث این وضعیت شوند. انواع جراحی که می‌تواند باعث سندرم دامپینگ شود عبارتند از:

• گاسترکتومی‌: گاسترکتومی‌ بخشی یا تمام معده را برمی‌دارد.
• بای پس معده (Roux-en-Y) : بای پس معده یک کیسه کوچک از معده ایجاد می‌کند تا از خوردن بیش از حد شما جلوگیری کند. سپس کیسه به روده کوچک متصل می‌شود.
• ازوفاژکتومی‌: ازوفاژکتومی ‌بخشی یا تمام مری را برمی‌دارد. این جراحی برای درمان سرطان مری یا آسیب به مری انجام می‌شود.

هریک از این جراحی‌ کاهش وزن علتی برای بروز سندروم دامپینگ هستند. بنابراین باید تحت نظر پزشک بود تا علائم به خوبی کنترل شوند. بهتر است برای انتخاب پزشک مناسب اطلاعاتی درباره اینکه تخصص گوارش چیست کسب کنید.

علل مرتبط با بیماری‌های دیگر

علاوه بر مشکلات آناتومی‌ بدن بیماری‌های دیگری هم وجود دارند که منجربه سندرم دامپینگ می‌شوند. این بیماری‌ها عبارتند از:

• دیابت شیرین
• سندرم استفراغ چرخه ای
• اختلال عملکرد اتونومیک
• نارسایی اگزوکرین پانکراس
• زخم اثنی عشر
• سندرم زولینگر-الیسون
• سوء‌هاضمه عملکردی
• سندرم استفراغ کانابیس

دقت داشته باشید که تخلیه سریع معده منجر به تغییرات شدید در سطح گلوکز می‌شود و احتمال بروز علائم قلبی و عروقی وجود دارد.

روش‌های تشخیص سندرم دامپینگ

ارزیابی تاریخچه پزشکی و علائم می‌تواند به پزشک در تشخیص سندرم دامپینگ کمک کند. علاوه بر این، پزشک ممکن است یک یا چند آزمایش را برای تشخیص تجویز کند. این آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند.

هریک از این آزمایش‌ها می‌تواند شرایط بیماری را مشخص کند تا درمان سریع تر انجام شود.

روش های درمان سندرم دامپینگ

درمان سندروم دامپینگ متفاوت است. پزشک ممکن است یک یا چند درمان از جمله دارو، تغییرات رژیم غذایی و گاهی اوقات جراحی را توصیه کند.

درمان خانگی و رژیم غذایی سندرم دامپینگ

ممکن است بتوانید علائم سندرم دامپینگ را با ایجاد چند تغییر در رژیم غذایی خود کاهش دهید:

• به جای سه وعده غذایی بزرگ، پنج تا شش وعده غذایی کوچکتر در طول روز بخورید.
• از مصرف غذاهای شیرین مانند نوشابه، آب نبات و محصولات پخته شده خودداری کنید یا مصرف را محدود کنید.
•  پروتئین بیشتری از غذاهایی مانند مرغ، ماهی، کره بادام زمینی و توفو مصرف کنید.
• فیبر بیشتری در رژیم غذایی خود دریافت کنید. رژیم غذایی خود را از کربوهیدرات های ساده مانند نان سفید و ماکارونی به غلات کامل مانند بلغور جو دوسر و گندم کامل تغییر دهید. همچنین می توانید مکمل‌های فیبر مصرف کنید. فیبر اضافی به قند و سایر کربوهیدرات ها کمک می کند که کندتر در روده جذب شوند.
• 30 دقیقه قبل یا بعد از غذا مایعات ننوشید.
• قبل از قورت دادن غذای خود را کاملا بجوید تا هضم آن آسان‌تر شود.
• به غذای خود پکتین یا صمغ گوار اضافه کنید تا غلیظ شود. این کار سرعت حرکت غذا از معده به روده را کاهش می‌دهد.

بنابراین، پرهیز از غذاهایی که سندرم دامپینگ را تشدید می کنند می‌تواند به تسکین علائم کمک کند. غذاهای مجاز به طور کلی عبارتند از:

• آب میوه های شیرین نشده
• سایر نوشیدنی های بدون قند و کافئین
• سبزیجات تازه پخته شده
• میوه های کنسرو شده شیرین نشده
• میوه ها و سبزیجات خام، در صورت تحمل
• غلات شیرین نشده
• سیب زمینی سفید و شیرین
• تخم مرغ
• پنیر
• لوبیا خشک در صورت تحمل
• گوشت گاو، گوشت خوک، مرغ و غذاهای دریایی
• برنج و ماکارونی
• مارگارین و کره
• سس سالاد
• دسرهای بدون شکر
• نمک و سایر چاشنی های ملایم

غذاهای کمتر قابل تحمل که می توانند علائم را تشدید کنند عبارتند از:

• نوشیدنی های کافئین دار
• الکل
• سبزیجات تولید کننده گاز در صورت غیرقابل تحمل بودن (کلم بروکلی، گل کلم، کلم، پیاز)
• میوه های کنسرو شده در شربت
• نان های پخته شده با شکر (دونات، پنکیک، شیرینی)
• غلات شیرین شده
• شربت
• آب نبات، کیک و کلوچه
• سس فلفل و فلفل چیلی

مصرف این مواد غذایی می‌تواند منجر به افزایش ناگهانی قند خون و حرکت سریع محتویات معده به روده کوچک شود، که عامل اصلی بروز علائم سندروم دامپینگ است. برای مدیریت بهتر این علائم، توصیه می‌شود از غذاهای کم‌قند و کم‌چربی استفاده کرده و وعده‌های غذایی را در حجم کمتر اما تعداد بیشتر در طول روز تقسیم کنید. همچنین، پرهیز از نوشیدن مایعات همراه غذا می‌تواند به کاهش شدت علائم کمک کند.

درمان دارویی سندرم دامپینگ

برای سندروم دامپینگ شدیدتر، پزشک می تواند اکتروتید (ساندواستاتین) را تجویز کند. این دارو نحوه عملکرد دستگاه گوارش را تغییر می دهد و سرعت تخلیه معده به روده را کاهش می دهد. همچنین از ترشح انسولین جلوگیری می کند. شما می توانید این دارو را به صورت تزریق زیر جلدی، تزریق در عضله لگن یا بازو یا به صورت داخل وریدی مصرف کنید. برخی از عوارض جانبی این دارو عبارتند از:

• تغییرات در سطح قند خون
• حالت تهوع
• درد در محل تزریق
• مدفوع چرب
• مدفوع بدبو
• افزایش احتمال نشت مدفوع

پیش از شروع مصرف اکتروتید، ضروری است با پزشک خود درباره فواید و عوارض احتمالی این دارو مشورت کنید. در صورتی که عوارض جانبی شدید یا مداوم تجربه کردید، باید بلافاصله به پزشک اطلاع دهید.

عمل جراحی

اگر هیچ یک از درمان های فوق کمکی نکرد، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. اگرچه یک روش جراحی خاص برای درمان سندرم دامپینگ وجود ندارد. جراحی مورد نیاز شما بستگی به نوع جراحی دارد که باعث ایجاد این عارضه شده است.

به عنوان مثال، اگر علائم پس از جراحی بای پس معده ایجاد شود، پزشک ممکن است بای پس معکوس معده را توصیه کند. علاوه بر این، درمان این وضعیت ممکن است شامل جراحی برای رفع شکاف معده به روده کوچک (پیلور) باشد. متأسفانه، جراحی برای معکوس کردن سندرم دامپینگ همیشه موفقیت آمیز نیست.

عوارض سندرم دامپینگ

سندرم دامپینگ یکی از عوارض جراحی بای پس معده یا کاهش معده است. سایر عوارض مربوط به این جراحی عبارتند از:

• جذب ضعیف مواد مغذی
• استخوان‌های ضعیف شده که به آن پوکی استخوان می‌گویند، به دلیل جذب ضعیف کلسیم
• کم خونی یا تعداد کم گلبول های قرمز در اثر جذب ضعیف ویتامین ها یا آهن

چگونه از سندرم دامپینگ جلوگیری کنیم؟

راهی برای پیشگیری از سندرم دامپینگ پس از جراحی معده یا مری وجود ندارد. حتی در این صورت، ایجاد تغییرات خاصی در رژیم غذایی پس از جراحی احتمالاً می تواند خطر را کاهش دهد. این تغییرات می تواند شامل خوردن 5 تا 6 وعده غذایی کوچک در روز، محدود کردن یا اجتناب از مصرف قند، نوشیدن مایعات فراوان همراه با وعده های غذایی، و خوردن پروتئین و فیبر بیشتر باشد.

چه زمانی برای سندرم دامپینگ باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت بروز علائم سندرم دامپینگ (تهوع، نفخ، استفراغ، درد شکم، اسهال) بعد از غذا، به خصوص اگر سابقه جراحی معده یا مری دارید، به دکتر گوارش مراجعه کنید. به خاطر داشته باشید که سندرم دامپینگ می تواند سال ها پس از جراحی رخ دهد. پزشک می تواند علائم شما را ارزیابی کند و آزمایشاتی را برای تایید سندرم دامپینگ و رد سایر شرایط تجویز کند. اگر سندرم دامپینگ تشخیص داده شده است و قادر به کنترل علائم با تغییر رژیم غذایی یا دارو نیستید، باید به پزشک مراجعه کنید.

برخی از افراد با سندرم دامپینگ به دلیل سوء تغذیه وزن زیادی از دست می دهند، در این صورت ممکن است نیاز به مراجعه به متخصص تغذیه داشته باشید. این افراد متخصصان غذا و تغذیه هستند که می توانند یک برنامه غذایی سالم برای شما ایجاد کنند. برای پیدا کردن بهترین متخصص ها و پزشک ها در این حوزه به سایت دکتر دکتر مراجعه کنید.

منبع :

healthline.com

سوالات متداول سندرم دامپینگ