بسیاری از متخصصان، سکسکه جنین را نشانه‌ای از رشد جنین و بلوغ ریه‌های وی می‌دانند. سکسکه جنین در بارداری یا سکسکه جنین در رحم، در واقع نشانه اولین تمرین تنفس اوست. علت سکسه جنین، این است که هنگام تجربه اولین تنفس، مقداری از مایع آمنیوتیک وارد بدن جنین شده و دیافراگم او منقبض میشود. زمان شروع سکسکه جنین معمولاً از ماه سوم بارداری است و مادر آن را با چند ضربه ملایم احساس میکند. علائم سکسکه جنین، شامل ضربه‌های ناگهانی ضربان‌دار است که در ظاهر به صورت انقباض‌های شکمی مشخص می‌شوند. برای بررسی جامع‌تر، این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر را به بررسی سکسکه جنین و موارد مهم مهم مربوط به آن اختصاص می‌دهیم.
اگر سوالی داشتید، می‌توانید در انتهای مطلب و در بخش نظرات مطرح کنید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.
سکسکه جنین چیست؟
سکسکه جنین، یکی از حرکات طبیعی جنین در رحم مادر است که به دنبال بلع مایع آمنیوتیک توسط جنین اتفاق می‌افتد. این پدیده، معمولاً در سه‌ماهه دوم بارداری یا سوم آغاز شده و به صورت ریتمیک و تکرار شونده بروز میکند. زمانی که جنین مایع آمنیوتیک را می‌بلعد، یکسری انقباض‌های ناگهانی و غیرارادی در دیافراگم جنین رخ می‌دهد.
سکسکه جنین، نشانه‌ای از سلامت وی و عملکرد صحیح سیستم تنفسی و عصبی جنین است. این سکسکه‌ها، اغلب کوتاه مدت بوده و خطری برای جنین ندارند.
با استناد به مقاله‌ای در وب‌سایت parents،
سکسه‌های جنین، یکی از حرکات طبیعی جنین در رحم مادر است که مادران باردار، آنها را به صورت ملایم و ریتمیک تجربه میکنند.
سکسکههای جنین، ابتدا ممکن است برای برخی مادران عجیب به نظر برسد؛ اما تمام این حرکات طبیعی بوده و بخشی از رشد طبیعی جنین هستند.
سکسکه جنین چطور احساس میشود؟
مادران باردار، سکسکه جنین خود را معمولاً به صورت تکانهای ریتمیک، تکراری و کوتاه احساس میکنند. این تکان‌ها، به‌نوعی شبیه به لرزش یا پرش‌های کوچک و منظم در نقطه‌ای خاص از شکم مادر بروز میکنند. برخلاف سایر حرکات جنین که معمولاً شدید‌تر و نامنظم هستند، سکسکه جنین معمولاً ملایم‌تر و منظم‌تر بوده و تا چند دقیقه نیز ممکن است ادامه داشته باشد.
برخی از مادران، همچنین سکسکه جنین خود را شبیه به ضربان قلب با تپش‌های ملایم درون شکم خود توصیف میکنند. این حرکات معمولاً مادران را آزار نمی‌دهند؛ مگر اینکه در مواقع خاصی از شبانه‌روز مانند زمان استراحت آنها بروز کند.
نکته! برخی از مادران، در مورد سکسکه جنین آگاهی ندارند و این حرکات را به مثابه تکان خوردن‌ها و حرکات عادی جنین خود تلقی میکنند.
فرق بین سکسکه جنین و لگد زدن چیست؟
سکسکه و لگد زدن جنین، دو نوع از حرکات مختلف جنین را شامل می‌شوند که مادران در دوران بارداری آنها را احساس میکنند. با‌این‌حال، تفاوت‌های مهمی بین این دو حرکات وجود دارند که در جدول زیر آورده‌ایم:
| سکسکه جنین | لگد زدن جنین |
| حرکات ریتمیک و تکرار شونده‌ای هستند که به شکل لرزش‌های یکنواخت و ضربه‌های سطحی بروز میکنند. | حرکات قوی و نامنظمی هستند که مادران در قسمت‌های مختلف شکم خود آن را احساس میکنند. این حرکات به صورت لگد، مشت یا جابه‌جا شدن بدن جنین احساس شده و معمولاً بدون ریتم رخ می‌دهند. |
| سکسه جنین به صورت منظم و کوتاه مدت بروز میکند و احتمالاً بین چند دقیقه تا نیم ساعت ادامه داشته باشد. | زمان مشخصی ندارند و به صورت پراکنده در ساعات مختلف شبانه روز بروز میکنند. |
در حالت کلی، هر کدام از این حرکات نشانه‌های مهمی از رشد طبیعی بدن و فعالیت جسمانی جنین بوده و تفات‌های بین آنها، به نوع و شدت حرکات مربوط هستند.
سکسکه جنین در رحم با چه علائمی همراه است؟
همانطور که تاکنون بررسی کردیم، مادران باردار سکسکه جنین خود را به صورت حرکات ریتمیک و منظم احساس میکنند. به عبارتی اولین علامت سکسکه جنین نیز همین مورد است. سایر علائم را باهم بررسی می‌کنیم:
- احساس لرزش ملایم؛ سکسکه جنین معمولاً به صورت لرزش‌های ملایم و نسبتا سطحی رخ می‌دهد.
- بروز حرکات در محل ثابت؛ برخلاف لگد زدن که مادران آن را در بخش‌های مختلف بدن احساس میکنند، سکسکه جنین در محل ثابتی از شکم مادر احساس میشود. ( معمولاً پایین تر از ناف )
- مدت زمان کوتاه و متناوب؛ در حالت کلی، سکسکه جنین برای مدت کوتاهی ادامه داشته و بعد متوقف میشود. معمولاً چندین بار در روز رخ می‌دهد و کاملاً طبیعی است.
- بدون درد یا ناراحتی؛ سکسکه جنین، به اندازه‌ای خفیف است که بیشتر مادران آن را به صورت ضربه‌های سطحی و آرام احساس میکنند. حتی ممکن است برخی از مادران این حرکات را کلاً احساس نکنند.
همچنین، سکسکههای جنین ممکن است هرروز یا گاه‌گاه اتفاق بیفتند. نکته مهم در این خصوص، بروز حرکات مربوط به سکسکه در سه‌ماهه دوم و سه‌ماهه سوم بارداری است.
علت سکسه جنین چیست؟
جنین بنابه‌دلایل مختلف در شکم مادر دچار سکسه میشود؛ تاکنون دلیل علمی هیچکدام از موارد به طور دقیق مشخص نشده است. با‌این‌حال، متخصصان بر‌این باورند که اصلی‌ترین علت سکسه جنین، به تمرین‌های او برای نفس کشیدن و تلاش او برای بقای بعد از تولد مربوط است. سایر دلایل احتمالی سکسکه جنین موارد زیر را شامل می‌شوند:
- ورود مایع آمنیوتیک به ریه‌ها
- رشد و تکامل دیافراگم
- تکامل سیستم عصبی مرکزی
- تکامل رفلکس‌های تنفسی
- تکامل دستگاه گوارش
- تحریک اعصاب واگ
- واکنش‌دهی به محیط بیرون
- تحریک حرکات عضله‌ها
- آماده‌شدن جنین برای زندگی پس از تولد
برای کسب آگاهی دقیق از حرکات سکسکه جنین خود، بهتر است ابتدا در مورد تخصص زنان و زایمان چیست مطالعه داشته باشید. سپس با مراجعه به پزشک متخصص این حوزه، تمام سوالات و مواردی که برایتان پیش آمده است را مطرح کنید.
ورود مایع آمنیوتیک به ریه‌ها
جنین در رحم مادر، مایع آمنیوتیک را می‌بلعد و به‌دنبال آن، این مایع به دستگاه تنفسی و گوارش او وارد میشود. بلع مایع آمنیوتیک، می‌تواند دیافراگم را تحریک کرده و سکسکه ایجاد کند. بلعیدن مایع آمنیوتیک همچنین در رشد دستگاه گوارش و تنفس جنین هم تاثیر مثبتی دارد.
رشد و تکامل دیافراگم
دیافراگم، یکی از عضله‌های اصلی تنفسی است که در زیر قفسه سینه قرار دارد. زمانی که جنین سکسکه میکند، یکسری انقباض‌های غیرارادی در دیافراگم اتفاق می‌افتد. (سکسکه جنین به انقباض‌های غیرارادی دیافراگم نسبت داده میشود). با اینکه جنین از طریق بند ناف و جفت اکسیژن دریافت میکند، اما این سکسکه‌ها برای زندگی و بقا بعد از تولد ضروری است. در نتیجه، جنین مایع آمنیوتیک را به داخل و خارج از ریه‌های خود پمپاژ کرده و همین فرآیند دیافراگم او را تحریک میکند.
تکامل سیستم عصبی مرکزی
سیستم عصبی مرکزی جنین (مغز و نخاع)، فعالیت‌های عضلانی جنین را کنترل میکند. یکی از دلایل فرضیه‌ای در مورد علت سکسکه جنین، تکامل شبکه‌های عصبی در مغز و نخاع است که با اعمال دیافراگم مرتبط هستند. در بیان ساده‌تر، سکسکه نوعی سیگنال از سمت مغز به دیافراگم برای تقویت عضلات دیافراگم است.
تکامل رفکلس‌های تنفسی
سکسکه جنین، به عنوان نشانه‌ای از رشد و تکامل رفلکس‌های اولیه جنین برای اعمال تنفسی بعد از تولد است. این رفلکس‌ها، شامل تمرین‌های تنفسی جنین در درون رحم است. یعنی، خود سکسکه به عنوان یک تمرین برای کنترل عضله‌های تنفسی و رفکلکس‌های مرتبط با تنفس است.
تکامل دستگاه گوارش
یکی دیگر دلایل احتمال بروز سکسکههای جنین، تکامل دستگاه گوارشی اوست. همانطور که در تیتر بلع مایع آمنیوتیک اشاره کردیم، سکسکه به نوعی نشان‌دهنده آمادگی دستگاه گوارش جنین برای هضم و گوارش غذا بعد از تولد است.
تحریک اعصاب واگ
عصب واگَ، یکی از مهم‌ترین اعصاب بدن است که وظیفه کنترل بسیاری از اعمال مهم بدن را برعهده دارد. این اعمال شامل تنفس، گوارش و ضربان قلب هستند. تحریک شدن این عصب، ممکن است موجب بروز انقباض‌های ناگهانی در دیافراگم و سکسکه شود. تحریک عصب واگ، همچنین احتمالاً به دلیل بلع مایع آمنیوتیک و حرکات جنین در رحم نیز اتفاق بیفتد.
واکنش‌دهی به محیط بیرون
بعضی از مطالعات، حاکی از آنند که جنین ممکن است به دلیل واکنش به محرک‌های خارجی صدا یا تغییرات دمایی سکسکه کند. همچنین، تغییرات سطح اکسیژن در محیط داخلی رحم مادر نیز می‌تواند عامل تحریک سیستم عصبی و سکسکههای جنین باشد.
آماده شدن جنین برای زندگی پس از تولد
سکسکههای جنین، به نوعی برای تنفس و تغذیه او بعد از تولد رخ می‌دهند. یعنی، تمرینی برای ریه‌ها، دیافراگم و دستگاه گوارشی هستند تا بعد از تولد بتوانند اعمال خود را به درستی انجام دهند. در نتیجه، سکسکههای جنین نشان‌دهنده رشد سالم و طبیعی بدن جنین است. برای دریافت اطلاعات کامل در این خصوص، می‌توانید به دکتر مامایی نیز مراجعه کنید.
تا چه تعداد سکسکه برای جنین طبیعی است؟
می‌توانیم بگوییم که هیچ قانون و قاعده کلی برای تعداد سکسکههای جنین وجود ندارد. زیرا میزان رشد تمام جنین‌ها با یکدیگر یکسان نیستند و ما نمی‌توانیم الگوی خاصی در این مورد معرفی کنیم. با‌این‌حال، توجه به یکسری نکات مهم و کاربردی در این خصوص حائز اهمیت است:
- توجه به تعداد دفعات سکسکه؛ بسیاری از مادران، ممکن است چندین بار در روز سکسکه جنین خود را احساس کنند. در حالت کلی، تعداد سکسه نرمال جنین در طول روز معمولاً بین ۱ تا ۵ تلقی میشود.
- توجه به مدت زمان هر سکسکه؛ هر دوره از سکسکههای جنین، معمولاً بین چند دقیقه تا نیم ساعت طول می‌کشد. در صورتی که سکسکه بیش از نیم ساعت طول بکشد، بهتر است به دکتر سونوگرافی یا پزشک متخصص زنان مراجعه کنید.
- توجه به الگوی سکسکه؛ ریتم سکسکههای جنین، معمولاً منظم و یکسان است. در صورتی که الگوی سکسکههای جنین به صورت ناگهانی افزایش یابد، احتمالاً نشانه‌ای از وجود یک مشکل است و مادر به بررسی بیشتری نیاز دارد.
نکته! توجه داشته باشید که تعداد دفعات سکسکه و مدت زمان آن در بین جنین‌ها متفاوت است. برای مثال، احتمال دارد یک جنین در طول روز به طور منظم چنین بار سکسکه کند؛ در حالیکه جنین‌های دیگر به ندرت در طول روز سکسکه داشته باشند. هر دو حالت طبیعی است و جای نگرانی نیست.
آیا سکسکه جنین خطرناک است؟
سکسکههای جنین، نشانه‌ای از رشد سالم و طبیعی اوست و جای نگرانی ندارد. با‌این‌حال، اگر موارد زیر را تجربه کردید، حتماً با پزشک متخصص خود در میان بگذارید:
- طولانی بودن بیش از اندازه زمان سکسکه جنین
- سکسکه بسیار شدید و مداوم
- تغییر الگوی سکسکه به صورت ناگهانی
- بروز سکسکه با علائم غیرمعمول در ماه‌های پایانی بارداری
بروز سکسکه شدید درماه‌های پایانی بارداری، احتمالاً به دلیل بروز مشکلاتی در بند ناف باشد. این مشکلات شامل فشردگی یا گره خوردن بند ناف هستند و به ندرت بروز میکنند.
چه زمانی جنین سکسکه میکند؟
برای بسیاری از مادران، این سوال ایجاد میشود که جنین چه زمانی سکسکه میکند، یا اینکه سکسکه جنین درماه چندم اتفاق می‌افتد. در پاسخ به این سوالات، باید بگوییم که سکسکههای جنین معمولاً از سه‌ماهه دوم بارداری و از حدود هقته‌های ۲۱ تا ۲۴ آغاز می‌شوند. البته، ممکن است برخی از مادران زودتر یا دیرتر از زمان مذکور سکسکههای جنین خود را احساس کنند.
چطور می‌توانیم سکسکه جنین را متوقف کنیم؟
برای متوقف کردن سکسکه جنین، راه‌حل‌های مختلفی وجود دارد. البته بهتر است توجه داشته باشید که این روش‌ها، بیشتر برای تسکین مادر بوده و چندان تضمینی برای توقف سکسکههای جنین وجود ندارد. روش‌ها را باهم بررسی می‌کنیم:
- تغییر موقعیت بدن؛ یکی از روش‌های احتمال توقف سکسکه، تغییر موقعیت بدن است. یعنی، اگر نشسته‌اید بلند شوید و کمی راه بروید. یا اگر دراز کشیده‌اید به پهلوی خود بچرخید. این تغییر وضعیت، احتمالاً فشار روی رحم را کاهش داده و حرکات جنین را تحت تاثیر قرار دهد.
- نوشیدن آب؛ نوشیدن یک لیوان آب سرد، ممکن است واکنش جنین را نسبت به مایع آمنیوتیک تغییر داده و سکسکه را کاهش دهد. نوشیدن مایعات سالم دیگر نیز احتمالاً در این خصوص موثر باشند.
- مصرف میان‌وعده سبک؛ میان وعده‌های سبک، به‌خصوص اگر حاوی پروتئین یا کربوهیدرات باشند، احتمالاً سکسکههای جنین را کاهش دهند. زیرا، گاهی اوقات ممکن است تغییرات غذایی در حرکات جنین تاثیر داشته باشند.
- پیاده‌روی و انجام حرکات ملایم؛ پیاده‌روی یا انجام حرکات ورزشی ملایم، احتمالاً در جابجایی جنین و تغییر وضعیت او تاثیر داشته باشد.
- تنفس عمیق؛ تنفس‌های عمیق و آرام، اضطراب مادر را کاهش می‌دهند. در نتیجه می‌توانیم امیدوار باشیم که جنین، از آرامش مادر خود تاثیر گرفته و سکسکههای خود را کاهش دهد.
- ماساژ ملایم شکم؛ ماساژ شکم به صورت دایره‌ای یا نوازش کردن ناحیه‌ای که سکسکه جنین احساس میشود، ممکن است در آرام شدن جنین تاثیر بگذارد.
همچنین، قرار گرفتن در معرض نور نیز ممکن است در کاهش سکسکههای جنین تاثیرگذار باشد. بغضی از منابع می‌گویند که با گرفتن یک چراغ قوه روی شکم، جنین تحریک شده و وضعیت خود را تغییر می‌دهد.
چه زمانی برای سکسکه کردن جنین باید به پزشک مراجعه کنیم؟
همانطور که در تیتر‌های قبل اشاره کردیم، سکسکه جنین اتفاقی طبیعی در جهت رشد جنین و معمولاً به دلیل تمرین تنفس است. با‌این‌حال، سکسکه جنین در بارداری یا سکسکه جنین در رحم، رمانی نگرانی ایجاد میکند که زمان آن طولانی مدت شده و الگوی ریتمیک سکسه‌ها افزایش یابند. در صورت بروز چنین موقعیت‌هایی حتما باید به دکتر زنان مراجعه کنید. پزشک متخصص زنان و زایمان، ابتدا شرایط شما را بررسی کرده و با انجام سونوگرافی وضعیت جنین را بررسی میکند. سپس بر اساس وضعیت موجود راهکار‌های درمانی را در اختیار شما قرار خواهد داد.
ما در این مطلب، سعی داشتیم که تمام ابعاد مربوط به سکسکه جنین، علت سکسکه جنین و زمان شروع آن را بررسی کنیم. با‌آین‌حال، اگر باز هم در این خصوص سوال دارید، می‌توانید با مراجعه به سامانه نوبت‌دهی آنلاین مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر، از بهترین متخصص‌های زنان و زایمان در سراسر ایران، زمان مشاوره و ویزیت دریافت کنید.
منابع:
thebump.com
healthline.com
