عمل تعویض مفصل لگن چیست؟ + مراحل جراحی تعویض مفصل ران

پزشک جراح در اتاق عمل، مفصل ران آسیب دیده و دردناک مبتلا به التهاب مفصل (arthritis) را در عمل تعویض مفصل لگن، خارج کرده  و آن را با یک مفصل مصنوعی که معمولا به صورت ترکیبی از پلاستیک و فلز ساخته شده جایگزین می‌کند. زمانی جراحی تعویض مفصل لگن انجام می‌شود که دیگر روش‌های درمانی در بهبود درد بیمار موثر نباشند. در نتیجه‌ این جراحی باید درد بیمار که بسیار درد شدیدی گزارش شده به صورت کامل برطرف شود و فرد قادر باشد بدون هیچ مشکلی راه برود. در این مقاله از مجله سلامتی دکتر دکتر قصد داریم در مورد عمل تعویض مفصل ران یا لگن صحبت کنیم.

برای مطالعه این مطلب به 5 دقیقه زمان نیاز دارید.

در پایان اگر سوالی داشتید، می‌توانید در انتهای مطلب در بخش نظرات مطرح کنید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ بدهد.

عمل تعویض مفصل لگن چیست؟

به نقل از hss  عمل جراحی تعویض مفصل ران یا لگن اینطور تعریف شده است:

تعویض لگن برداشتن و جایگزینی بخش هایی از لگن و استخوان ران (استخوان ران) است که مفصل ران شما را تشکیل می دهد. این کار در درجه اول برای تسکین درد و سفتی مفصل ران ناشی از آرتریت مفصل ران انجام می شود و گاهی اوقات برای درمان صدماتی مانند شکستگی یا رشد نامناسب لگن و سایر شرایط دژنراتیو مفصل ران استفاده می شود.

دلایل آسیب دیدگی مفصل ران چیست؟

هنگامی‌مفصل ران عملکرد صحیحی دارد که تاندون‌ها، ربات‌ها، عضله‌ها و استخوان‌ها با هماهنگی یکدیگر کار کنند. در این صورت فرد مشکلی در راه رفتن نخواهد داشت. در صورتی که این هماهنگی نباشد، احتمال تخریب مفصل ران وجود دارد. بعضی از علت‌ها منجر به آسیب دیدگی مفصل ران می‌شوند.

در جدول زیر به صورت جمع‌بندی شده، دلایل آسیب دیدگی مفصل ران را ارائه می‌دهیم:

هنگامی‌که مفاصل ران آسیب می‌بیند، فرد در هنگام راه رفتن دچار مشکل می‌شود. در این صورت با تشخیص متخصص ارتوپدی، عمل تعویض مفصل لگن انجام گیرد.

مراحل جراحی تعویض مفصل ران

جراحی تعویض مفصل زانو یا به صورت سنتی و یا به روش جراحی کم تهاجمی (minimally-invasive technique)  انجام می‌گیرد. یکی از عمده‌ترین تفاوت‌های این دو روش اندازه برش اولیه است.

طی جراحی استاندارد تعویض مفصل ران، به فرد بیمار بیهوشی عمومی و کامل داده می‌شود تا ماهیچه‌ها در حالت استراحت فرو روند و کل بدن یک خواب عمیق موقتی را تجربه کند. بیهوشی کامل اجازه نمی‌دهد تا بیمار در طول عمل دردی احساس کند و در جریان مراحل عمل قرار داشته باشد. به عنوان روش جایگزین و برای جلوگیری از احساس درد از بیهوشی نخاعی هم استفاده می‌شود.

پزشک جراح در قسمت کناری لگن خاصره یک برش ایجاد می‌کند، سپس ماهیچه‌های اطراف استخوان را کنار زده تا به مفصل ران دست پیدا کند. در قدم بعدی لازم است که قسمت کروی مفصل جدا شود، برای این کار استخوان ران به کمک اره بریده خواهد شد. بعد از آن مفصل ران جدید به کمک سیمان پزشکی و یا دیگر مواد مخصوص به استخوان ران متصل می‌شود. برای اینکه مفصل جدید به استخوان متصل باقی بماند، لازم است که حتما از این مواد استفاده شود.

سپس پزشک سطح استخوان لگن خاصره را آماده می‌کند و هرگونه غضروف اضافی را از روی آن بر می‌دارد. حالا استخوان لگن آماده است تا سوکت‌های مفصل جدید در آن جایگذاری شوند. گاهی هم برای خروج هرگونه مایع اضافی وسیله‌ای در محل قرار می‌گیرد. بعد از انجام همه‌ی این کارها دوباره ماهیچه‌ها در جای خود قرار می‌گیرد و در محل برش بخیه زده می‌شود.

امروزه بیش‌تر جراحی‌های تعویض مفصل ران به روش استاندارد انجام شده و از برش‌های ۸ الی ۱۰ اینچی در کناره‌ لگن در آن استفاده می‌شود. در سال‌های اخیر، پزشکان جراح با کمک روش جراحی کم تهاجمی برش‌های دو الی ۵ اینچی ایجاد می‌کنند. در روش جراحی کم تهاجمی هم فرایند و مراحل عمل مانند روش استاندارد خواهد بود.

ایجاد برش‌های کوچک‌تر میزان خونریزی را به حداقل مقدار کاهش می‌دهد و درد ناشی از جراحی به مراتب کم‌تر خواهد بود. از طرفی فرد بیمار بعد از جراحی تعویض مفصل ران به این روش مدت کم‌تری در بیمارستان بستری می‎شود، همچنین جای بخیه کم‌تری دارد و سریع‌تر بهبود خواهد یافت.

با این همه جراحی که روش کم تهاجمی را انجام خواهد داد، باید بسیار ماهر باشد. اگر پزشک جراحی که جراحی را به روش کم تهاجمی انجام می‌دهد به اندازه‌ی کافی مهارت نداشته باشد، ممکن است نتایج این عمل بدتر از انجام جراحی به روش استاندارد معمول باشد.

چه افرادی به عمل تعویض مفصل لگن نیاز دارند؟

افرادی به جراحی تعویض مفصل لگن نیاز دارند که:

• در ناحیه لگن احساس درد کنند و محدودیت حرکتی داشته باشند.
• افرادی که کوتاهی پا دارند راه رفتن برایشان دشوار می‌شود که برای این افراد نیز تعویض مفصل ران انجام می‌گیرد.
• افرادی که با بیماری‌هایی مثل آرتریت درگیر هستند، می‌توانند با عمل جراحی تعویض مفصل لگن بهبود پیدا کنند.
• افرادی که با هرگونه مشکل در مفصل ران مواجه هستند و روش‌های درمانی دیگر کارساز نباشد، پزشک عمل تعویض مفصل لگن را پیشنهاد می‌کند. با این عمل افراد می‌توانند آسیب‌ها و مشکلات مفصل ران را برطرف کنند، راحت راه بروند و درد لگن نداشته باشند.

آمادگی پیش از جراحی تعویض مفصل لگن

پیش از عمل تعویض مفصل لگن لازم است که بیمار برخی از مراحل را طی کند. در مرحله اول فرد باید آزمایش‌های تجویز شده توسط دکتر را انجام دهد و تحت معاینات فیزیکی قرار بگیرد. سپس بیمار شرح حال خود را به پزشک ارائه می‌دهد.

افرادی که سیگار می‌کشند و یا استعمال دخانیات دارند، باید یک ماه پیش از عمل تعویض مفصله ران آن را کنار بگذارند، زیرا افرادی که سیگار می‌کشند، روند بهبود آن‌ها بسیار آهسته پیش می‌رود و حتی ممکن است عوارضی را تجربه کنند.

بیمار با در دست داشتن جه آزمایش‌ها تحت نظر پزشک برای روز جراحی آماده می‌شود. جراحی تعویض مفصل لگن چندین ساعت طول می‌کشد.

اگر به پزشک ارتوپد نیاز دارید اما نمی‌دانید این پزشک متخصص چه کاری برای شما انجام خواهد داد مقاله ارتوپدی چیست را از دست ندهید.

بعد از عمل جراحی تعویض مفصل ران چه اتفاقی می افتد؟

بعد از اتمام جراحی، فرد بیمار ۴ یا ۶ روز باید در بیمارستان بماند و در این مدت که بر روی تخت در حال استراحت است، یک متکای سه گوش هم در بین پاهای بیمار قرار داده می‌شود تا مفصل جدید را در جای خود نگه دارد.

برای اینکه رفتن به سرویس بهداشتی برای فرد آسان شود، برای فرد سوند ادراری نصب خواهد شد. درمان فیزیوتراپی معمولا از روز بعد جراحی آغاز می‌شود و فرد می‌تواند به کمک واکر، عصا و یا دیگر وسایل کمکی قدم بردارد. درمان فیزیوتراپی هفته‌ها تا ماه‌ها بعد از جراحی ادامه خواهد داشت.

مراقبت های بعد از جراحی تعویض مفصل لگن

بعد از جراحی، برخی از مراقبت‌های ویژه انجام شود تا روز به روز وضعیت بیمار بهتر شود. در ادامه در مورد مراقبت‌های بعد از عمل تعویض مفصل لگن با شما صحبت می‌کنیم.

بعد از عمل نباید ران پایی که مفصل آن جایگزین شده است را چرخاند. در هنگام نشستن هم نباید لگن بیش از ۹۰ درجه خم شود و پاها را هم بر روی هم نباید انداخت. از نشستن بر روی زمین و انجام حرکت اسکوات هم باید خودداری شود و مدت استراحت بعد از عمل تعویض مفصل لگن شش الی دوازده ماه است. 

در این مدت فیزیوتراپ برای انجام بهتر فعالیت‌های روزانه به بیمار راهکارهایی ارائه خواهد داد. اگر دستورات فیزیوتراپ رعایت نشود، ممکن است مفصل جایگزین شده از جای اصلی خود جا به جا شود و نیاز به یک عمل جراحی دیگر وجود داشته باشد.

حتی بعد از این که این دوره‌ ۱۲ ماهه سپری شد و مفصل جایگزین شده بهبود پیدا کرد هم فرد بیمار مجاز به انجام برخی فعالیت‌های فیزیکی سنگین نخواهد بود، زیرا که مفصل جایگزین شده برای فعالیت‌های عادی زندگی روزمره‌ی فرد طراحی شده است.

بعد از این که فرد از عمل تعویض مفصل لگن  به خانه باز می‌گردد، برای بهبود کیفیت زندگی باید موارد زیر را رعایت کند:

• بالا و پایین رفتن از پله‌ها باید به حداقل مقدار خود یعنی یک یا دوبار در روز برسد.
• از صندلی‌هایی برای نشستن استفاده شود که دارای تکیه گاه ثابت و راست هستند. از نشستن بر روی صندلی‌هایی با پشتی متحرک باید خودداری کرد.
• برای جلوگیری از افتادن، باید فرش‌های پهن شده بر روی زمین جمع شوند و سطح زمین بدون هیچ گونه وسیله‌ اضافی باشد.
• از توالت‌های فرنگی که دارای سطح نشیمن‌گاه بلندتری بوده و در دو طرف دارای دستگیره هستند، باید استفاده شود. این توالت‌های فرنگی خاص از خم شدن بیش از حد لگن خاصره جلوگیری می‌کنند.
• حیوانات خانگی تا بهبود کامل فرد بیمار باید در جای دیگری نگه داری شوند.
• قبل از بازگشت به خانه فرد باید در مورد زمان مناسب انجام فعالیت‌های ورزشی، رابطه‌ی جنسی و رانندگی با پزشک خود مشورت کند.

با رعایت ذکر شده در قسمت بالا، بهبودی کامل حاصل خواهد شد.

ریسک عمل جراحی تعویض مفصل لگن چقدر است؟

جراحی تعویض مفصل لگن سال‌هاست که انجام می‌شود و در طی این سال‌ها روش‌های جراحی به شکل خوبی پیشرفت کرده‌اند. با این همه این جراحی هم مانند تمام جراحی‌های دیگر با خطرات احتمالی خاص خود همراه است.

از آن‌جایی که فرد بلافاصله بعد از جراحی قادر به تحرک زیاد نیست، خطر ایجاد لخته‌های خونی در رگ‌های بیمار وجود دارد و این مشکل یکی از مشکلات اساسی و مهم بعد از عمل جراحی به حساب می‌آید. برای جلوگیری از مشکل ایجاد لخته‌های خونی، پزشک برای بیمار رقیق‌کننده‌های خونی تجویز می‌کند‌. به دلیل اینکه در این جراحی از بیهوشی عمومی و کامل استفاده می‌شود، احتمال بروز عفونت و یا خونریزی هم وجود خواهد داشت. 

نگرانی‌های دیگری هم وجود دارند که هر چند چندان بزرگ نیستند ولی دکتر تعویض مفصل لگن باید به دقت آن‌ها را تحت نظر داشته باشد:

• پاهای بیمار بعد از جراحی ممکن است از نظر طولی هم اندازه نباشند.
• بیمار بعد از جراحی نباید در هنگام نشستن پاهای خود را بر روی هم قرار دهد یا بر روی زمین بنشیند، زیرا مفصل ران ممکن است جا به جا شده و یا حتی احتمال در رفتگی مفصل وجود دارد. (در مقاله دیگر ما می‌توانید علائم دررفتگی لگن را ببینید.)
• چربی موجود در مغز استخوان ممکن است باعث جریان خون شود و از آن‌جا به درون ریه‌ها نفوذ کند و باعث ایجاد مشکلاتی جدی در تنفس شود.
• عصب اطراف لگن خاصره ممکن است به علت تورم و یا فشار آسیب دیده و آن منطقه دچار بی‌حسی و لمس شدگی شود.
• قسمت‌های جایگزین شده می‌توانند شل شده، شکسته و یا حتی عفونی شوند.

با دکتر تعویض مفصل زانو خود در مورد بروز این مشکلات احتمالی صحبت کنید.

 چه مدت بعد از عمل تعویض مفصل لگن، مفصل جدید جایگزین شده دوام خواهد داشت؟

زمانی که در اوایل دهه‌ ۷۰ میلادی در قرن گذشته برای اولین بار جراحی تعویض مفصل ران انجام شد، تخمین زده می‌شد که مفصل مصنوعی جایگزین شده دستکم تا ۱۰ سال عمر خواهد داشت. امروزه اما می‌دانیم که ۸۰ درصد مفاصل ران جایگزین شده تا ۲۰ سال هم دوام خواهند داشت.

به دلیل پیشرفت‌های صورت گرفته در علم پزشکی و روش‌های جراحی روز به روز عمر مفصل‌های ران مصنوعی جایگزین شده بیش‌تر خواهد شد. اگر مفصل آسیب ببیند در موارد زیادی جراحی ترمیمی موفقیت آمیز خواهد بود ولی با این همه جراحی ترمیمی بسیار دشوارتر از عمل جراحی اصلی است.

عوارض بعد از جراحی تعویض مفصل ران 

عفونت

احتمال بروز عفونت در محل جراحی و یا در اطراف پروتز کار گذاری شده وجود دارد. این مشکل زمانی که فرد در بیمارستان است و یا حتی زمانی که به خانه مراجعه می‌کند بروز پیدا می‌کند. عفونت حتی ممکن است چندین سال بعد ایجاد شود. عفونت‌های جزئی اطراف زخم به راحتی با آنتی بیوتیک درمان خواهند شد. اما عفونت‌های عمقی که در اطراف پروتز کار گذاری شده ایجاد می‌شوند تنها با جراحی و خارج کردن پروتز برطرف خواهند شد. هر عفونتی در بدن امکان انتشار به اطراف مفصل ران جدید را خواهد داشت.

لخته‌ های خون 

یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی عمل جراحی تعویض مفصل ران ، ایجاد لخته های خونی در سیاهرگ‌های پا و لگن است. اگر این لخته‌های خون به کمک جریان خون به سمت ریه‌ها حرکت کنند ممکن است زندگی فرد به خطر بیفتد. به همین منظور پزشک جراح اقدامات پیشگیرانه انجام خواهد داد و برای بیمار داروهای رقیق کننده‌ی خون تجویز خواهد کرد. علاوه بر این داروها پزشک توصیه می‌کند تا بیمار جوراب‌های مخصوص واریس به پا کرده و برخی ورزش‌های مخصوص پا را انجام دهد.

نامساوی شدن طول پاها

گاهی بعد از انجام عمل جراحی تعویض مفصل ران یکی از پاها ممکن از آن دیگری بلندتر و یا کوتاه‌تر باشد. پزشک جراح همه‌ی تلاش خود را می‌کند که طول پاها مساوی باشد، ولی گاهی لازم است برای افزایش ثبات و مکانیک زیستی مفصل ران کمی پا کوتاه‌تر یا بلندتر از حد معمول باشد. در این موارد به بیمار توصیه می‌شود از کفش‌های مخصوص دارای کفی بالاتر از حد معمول استفاده شود.

در رفتگی 

در چند ماه اول بعد از جراحی تعویض مفصل ران که بافت در حال بهبود است، امکان دررفتگی مفصل تعویضی وجود دارد. اگر قسمت کروی از حفره جدا شده باشد، جا انداختن استخوان به صورت بسته (closed reduction) مشکل را برطرف می‌کند و دیگر نیازی به جراحی باز وجود ندارد. ولی بعد از آن اگر بازهم در رفتگی رخ دهد باید جراحی انجام شود.

شل شدن پروتز

با گذشت زمان و به دلیل انجام فعالیت‌های روزانه مفصل تعویض شده ممکن است شل شده و از جای خود حرکت کند. این عارضه حتی ممکن از بر اثر پوکی استخوان رخ دهد. اگر شل شدن مفصل دردناک باشد، گاهی نیاز به جراحی دوم وجود خواهد داشت.

دیگر عوارض جانبی

آسیب رگ‌های خونی و رشته‌های عصبی، خونریزی، شکستگی و سفتی عضله از دیگر مشکلات بعد از عمل جراحی هستند. برخی از بیماران از درد شدید بعد از جایگزینی مفصل تازه هم شکایت دارند.

عمل تعویض مفصل لگن، آخرین راه ممکن

قبل از عمل تعویض مفصل لگن همه اقدامات لازم توسط پزشک انجام شده و مراحل درمانی مربوط به آن‌ها طی می‌شود. در صورتی که روش‌های درمان استفاده شده، مفاصل ران را ترمیم نکند، پزشک عمل جراحی تعویض مفصل لگن را انجام می‌دهد. در واقع این عمل آخرین راه برای درمان مفاصل ران است. بعد از تعویض مفصل ران و گذراندن دوره نقاهت فرد هیچ دردی در مفاصل ران احساس نخواهد کرد.

برای دریافت نوبت از بهترین دکتر متخصص جراحی مفاصل می‌توانید همین حالا از سایت دکتردکتر اقدام کنید. اگر هم در این زمینه نیاز به مشاوره دارید، می‌توانید از پزشک متخصص مشاوره متنی فوری دریافت کنید.

نظر شما در مورد عمل جراحی تعویض مفصل لگن چیست؟ آیا تجربه‌ای در این زمینه دارید؟ خوشحال می‌شویم اگر نظرها و سوال‌های خود را در بخش کامنت با ما در میان بگذارید، مشتاقانه پاسخگوی شما خواهیم بود.

منبع:

orthoinfo.aaos.org

سوالات متداول عمل تعویض مفصل لگن