آیا دیابت قابل درمان است؟

درمان قطعی برای دیابت وجود ندارد ولی تا حد زیادی می‌توان با انجام اقداماتی علایم و عوارض بیماری را کاهش داد. مصرف دارو و تغییر سبک زندگی هم تا حدود زیادی کمک کننده و راهگشا است.

در مقاله «آیا دیابت قابل درمان است؟» می‌خوانیم:

• آیا دیابت قابل درمان است؟
• کنترل دیابت نوع یک
• کنترل دیابت نوع دو
• کنترل دیابت بارداری
• تغییر شیوه‌ی زندگی برای درمان دیابت نوع دو
• نکات تغذیه‌ای و رژیم غذایی
• جراحی برای درمان دیابت
• سخن پایانی

دیابت عارضه‌ای است که سطح قند خون را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اگر میزان این ماده در خون کنترل نشود خود باعث ایجاد مشکلات زیادی در سلامت فرد می‌شود.

دیابت نوع یک، یک بیماری خود ایمنی است و زمانی بروز پیدا می‌کند که بدن سلول‌های پانکراسی تولید کننده‌ی هورمون انسولین را نابود می‌کنند. بدن افراد مبتلا به دیابت نوع یک انسولین تولید نمی‌کند و بدون انسولین بدن قادر به کنترل میزان گلوکز خون نیست. 

افراد مبتلا به دیابت نوع دو از کاهش حساسیت سلول های بدن به انسولین رنج می‌برند، به عبارت دیگر بدن این افراد قادر به استفاده‌ از انسولین مورد نیاز خود نیست. این دو نوع از دیابت از انواع شایع این بیماری هستند. 

در این مقاله به تفصیل در مورد شیوه‌های درمانی و یا تغییر شیوه‌ی زندگی که باعث کاهش اثرگذاری دیابت بر سلامت فرد می‌شود صحبت می‌کنیم. 

آیا دیابت قابل درمان است؟

هنوز درمانی قطعی برای دیابت پیدا نشده ولی در عین حال تا حدود زیادی از شدت علایم بیماری می‌توان کم کرد. اگر فرد برای بیست سال سطح قند خون نرمالی داشته باشد، می‌توان گفت که تا حدودی علایم بیماری تحت کنترل قرار گرفته ولی این به معنای درمان دائمی و قطعی دیابت نیست. رسیدن قند خون  به سطح مورد نظر مستلزم ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی و انجام منظم حرکات ورزشی است.

کنترل دیابت نوع یک

درمان با انسولین 

تزریق انسولین یکی از درمان‌های اصلی برای نوع یک این بیماری است. فرد بیمار به راحتی و در خانه می‌تواند تزریق انسولین را انجام دهد. انواع مختلفی از انسولین برای تزریق وجود دارند که بر اساس نوع خاص خود دارای اثربخشی‌های مختلفی هستند. 

استفاده از وراپامیل 

در سال 2018 پژوهشی انجام شد و بر اساس آن اعلام شد که احتمالاً داروی وراپامیل (verapamil) که برای درمان فشار خون از آن استفاده می‌شود، در درمان بیماری دیابت نوع یک هم اثر بخش خواهد بود.

در این پژوهش افرادی که در مراحل اولیه‌ی بیماری دیابت نوع یک قرار داشتند، دوزهای مختلف داروی وراپامیل را دریافت کردند. مشخص شد که میزان قند ناشتا در این افراد بسیار کم‌تر از افرادی است که این دارو را دریافت نکرده‌اند. 

به نظر می‌رسد که این دارو تولید هورمون انسولین در پانکراس را افزایش داده و نیاز این افراد به تزریق انسولین کاهش یافته است. با این همه هنوز سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) استفاده از وراپامیل برای درمان دیابت نوع یک را تایید نکرده است. 

دستگاه‌های قابل ایمپلنت 

پزوهشگران سال‌ها است که در مورد امکان استفاده از دستگاه‌های قابل ایمپلنت بر روی پوست برای کنترل بیماری دیابت نوع یک مطالعه می‌کنند. این دستگاه‌ها نیاز فرد برای تزریق روزمره‌ی انسولین را مرتفع می‌کند. 

در سال 2016 نتایج تحقیقی منتشر شد که بر اساس آن گفته می‌شد این دستگاه‌ها از سلول‌های بتا در پانکراس در برابر حملات دستگاه ایمنی محافظت می‌کنند. در سال 2018 سازمان غذا و داروی آمریکا دستگاه قابل ایمپلنت مانیتورکننده‌ی سطح گلوکز خون را تایید کرد و هم اکنون می‌توان از آن استفاده کرد. 

کنترل دیابت نوع دو

غلبه بر بیماری دیابت نوع دو بسیار آسان‌تر از دیابت نوع یک است. این بیماری یک بیماری خود ایمنی نیست و تغییر سبک زندگی تا حدود زیادی علایم آن را کاهش خواهد داد. از طرفی این نوع از دیابت بسیار شایع‌تر است و فرد به راحتی و با رعایت نکاتی ساده دوباره می‌تواند به زندگی عادی خود بازگردد. 

از آن‌جایی که داشتن رژیم غذایی نامناسب و چاقی نقشی اساسی در ابتلای افراد به این بیماری بازی می‌کنند، فرد به راحتی و با انجام کارهایی ساده می‌تواند بر این مشکلات غلبه کند. 

داروها

در کنار تغییر سبک زندگی، بیماران مبتلا به دیابت نوع دو به درمان دارویی هم نیاز دارند. این داروها به پایین نگه داشتن سطح قند خون و افزایش تولید و واکنش پذیری انسولین کمک می‌کند. 

این داروها شامل:

• مهارکننده‌های آلفا – گلوکوزیداز (Alpha-glucosidase inhibitors)
• بی گوآنیدها (Biguanides
• رزین های متصل شونده به اسیدهای صفروای (Bile acid sequestrants) 
• آگونیست‌های دوپامین (Dopamine-2 agonists)؟؟؟
• مهارکننده‌های دی پپتیدیل پپتیداز 4 (DPP-4 inhibitors) 
• مگلیتینید (Meglitinides)
• (SGLT2 inhibitors)
• سولفونیل‌اوره‌ها (Sulfonylureas) 
• تیازولیدیندیون (Thiazolidinediones)

پزشک بعد از مشاهده و مطالعه‌ی دقیق بیماری فرد می‌تواند یک و یا چند ترکیب دارویی فوق را برای فرد تجویز کند. تجویز داروهای ترکیبی علاوه بر پر هزینه بودن ممکن است عوارض جانبی هم داشته باشند، با این همه نقش بسیار مهمی در کنترل قند خون بازی می‌کنند. 

افراد مبتلا به دیابت نوع دو در ابتدای بیماری نیازی به دریافت روزانه‌ی انسولین ندارند، تاکید اصلی داروهای مصرفی در این بیماران پایین نگه داشتن سطح گلوکز خون و بهبود فرایند جذب گلوکز است. 

کنترل دیابت بارداری

افراد مبتلا به این نوع دیابت باید قند دریافتی خود را به خوبی کنترل کرده و در کنار آن حرکات ورزشی سبک انجام دهند. اگر این اقدامات موثر نباشد، پزشک برای پایین نگه داشتن سطح قند خون ناچار به تجویز انسولین خواهد بود. 

تحقیقات کمی هستند که استفاده از داروهای غیرانسولینی در هنگان ابتلا به این نوع دیابت را برای مادر و کودک بدون خطر اعلام کرده اند. انجمن دیابت آمریکا توصیه می‌کند که در طول بارداری از این داروها استفاده نشود، با این همه برخی از پزشکان این داروها را تجویز می‌کنند. 

تغییر شیوه‌ی زندگی برای درمان دیابت نوع دو

ورزش کردن و داشتن رژیم غذایی مناسب دو کار عمده برای کنترل دیابت نوع دو است. 

ورزش کردن و کاهش وزن 

کاهش وزن یکی از مراحل بسیار مهم در درمان افرادی است که به بیماری دیابت نوع دو مبتلا هستند. داشتن رژیم غذایی سالم و انجام حرکات ورزشی به صورت مداوم تا حدود زیادی کمک می‌کند تا فرد از نظر وزنی به شرایط مطلوب برسد. 

پژوهشی در سال 2016 انجام شد که بر اساس آن اعلام شد که انجام مرتب حرکات ورزشی و کم کردن وزن و رساندنش به میزان مطلوب تا 58 درصد شانس ابتلا به دیابت نوع دو را کاهش می‌دهد. 

بر اساس مقاله‌ای که در مجله‌ی Diabetes Care منتشر شده است، افراد مبتلا به دیابت نوع دو باید در هفته به مدت 150 دقیقه حرکات ورزشی هوازی مانند شنا، دوچرخه سواری و پیاده روی سریع را در برنامه هفتگی خود بگنجانند. 

فرد می‌تواند این مقدار زمان را در 5 جلسه‌ی 30 دقیقه‌ای در هفته انجام دهد و به این ترتیب انجام حرکات ورزشی را تا حد زیادی با برنامه انجام دهد و در نهایت به بدن خود کمک کند تا علایم دیابت تا حد خوبی کنترل شوند.

نکات تغذیه‌ای و رژیم غذایی

نکات تغذیه‌ای کنترل کننده‌ی دیابت نوع دو عبارتند از:

• محدود کردن کربوهیدرات‌ها 

جایگزین کردن کربوهیدرات‌ها با مواد غذایی با پروتئین و فیبر بالا به تنظیم قند خون کمک می‌کند. 

• خوردن قند و شکر در کم‌ترین مقدار

جایگزین کردن قند مصنوعی همچون استویا (stevia) تا حد زیادی به کنترل علایم دیابت کمک می‌کند. 

• غذاهای غنی از فیبر

فیبر کمک می‌کند تا روند گوارش کربوهیدرات‌ها و قندها آهسته‌تر شود. 

غذاهایی که باید در رژیم غذایی گنجانده شوند شامل سبزیجات، میوه‌ها، دانه‌های کامل، پروتئین‌ها، محصولات لبنی کم چرب هستند. یک رژیم غذایی متنوع همه‌ی مواد غذایی مورد نیاز بدن را تامین خواهد کرد. افراد مبتلا به دیابت نوع دو باید غذاهایی با کالری کم‌تر و میزان کربوهیدرات کم‌تر در هر وعده‌ی غذایی مصرف کنند. 

غذاهایی با چربی غیر اشباع بالا هم‌چون ماهی‌ها، مغز خشکبار، آجیل و روغن‌های گیاهی هم در پایین نگه داشتن سطح قند خون بسیار موثر هستند. 

جراحی برای درمان دیابت

اگر تغییر رژیم غذایی و انجام حرکات ورزشی موثر واقع نشود، به کمک جراحی می‌توان وزن فرد را کاهش داد. با این همه جراحی آخرین گزینه‌ی درمانی است و برای افرادی که سایر روش‌های درمانی در آن‌ها جواب نداشته، مورد استفاده قرار می‌گیرد. 

در این نوع جراحی‌ها اندازه‌ی معده کاهش پیدا می‌کند و فرد بعد از غذا خوردن احساس سیری خواهد داشت. برخی از انواع این جراحی‌ها آناتومی بدن را تغییر داده و برخی دیگر هورمون‌های درگیر در فرایند افزایش وزن را تغییر می‌دهند. 

جراحی حلقه‌گذاری قابل تنظیم معده یا گاستریک باندینگ (Gastric band) یکی از جراحی‌های معمول برای کوچک کردن اندازه‌ی معده است. با همه‌ی این‌ها انواع جراحی دارای عوارض و عواقبی هستند و پزشکان معمولاً به آن‌ها به عنوان روش اول درمانی نگاه نمی‌کنند. بیمه‌های درمانی هم معمولاً این نوع جراحی‌ها را پوشش نداده و به این ترتیب این جراحی‌ها جز روش‌های درمانی گران قیمت و پر هزینه هستند. 

سخن پایانی

درمان کامل و قطعی برای درمان دیابت در دسترس نیست ولی برخی درمان‌های به ظاهر موثر برای این بیماری در دست توسعه قرار دارند. به بیماران دیابتی توصیه می‌شود که همواره تحت نظر پزشکان حاذق بوده و توصیه‌های آن‌ها جهت کنترل بیماری را به خوبی و درستی عملی کنند. 

بیماری دیابت نوع یک و دو عارضه‌هایی مادام العمر هستند و فرد در طول زندگی خود با آن درگیر خواهد بود. با این همه درمانی مناسب برای این بیماری تضمین کننده‌ی یک زندگی سالم و فعال خواهد بود. 

منبع:

medicalnewstoday