به بارداری که در آن تخمک بارور شده به رحم می‌چسبد، اما جنین رشد نمی‌کند، بارداری پوچ می‌گویند. این وضعیت در نهایت به سقط جنین منجر خواهد شد. حاملگی پوچ به دلایل مختلف از جمله مشکلات کروموزومی می‌تواند ایجاد شود. علائم بارداری مولار شامل خونریزی واژینال، تهوع و استفراغ شدید، درد شکمی، رشد سریع رحم و افزایش غیرطبیعی هورمون HCG است.
درمان بارداری پوچ از طریق سقط جنین طبیعی، دارودرمانی و جراحی امکان‌پذیر است. پزشک متخصص زنان با بررسی وضعیت بیمار و تشخیص این بیماری، می‌تواند بهترین روش درمان را پیشنهاد دهد.
برای آشنایی با بارداری پوچ، علائم، علل و روش‌های درمان و پیشگیری از آن، تا انتهای این مطلب از مجله پزشکی و سلامت دکتردکتر با ما همراه باشید.
هم‌چنین، می‌توانید سوال خود را در این مورد در بخش کامنت‌ها بپرسید، تا کارشناس پزشکی دکتردکتر پاسخ دهد.
حاملگی پوچ چیست؟
حاملگی پوچ یا بارداری بدون جنین وضعیتی است که در آن، تخمک بارور می‌شود و در رحم لانه‌گزینی می‌کند، هم‌چنین کیسه حاملگی تشکیل می‌شود، اما جنینی در آن رشد نمی‌کند. این اتفاق معمولا در اوایل بارداری رخ می‌دهد و دلایل مختلفی از جمله مشکلات کروموزومی می‌تواند باعث آن شود. بارداری پوچ یا بچه‌خوره معمولا با سونوگرافی تشخیص داده می‌شود. در این وضعیت، بدن مادر به طور طبیعی سقط را انجام می‌دهد یا پزشک ممکن است برای تسریع این روند، دارو تجویز کند یا اقدام به کورتاژ کند. تجربه حاملگی پوچ می‌تواند برای زوجین بسیار ناراحت‌کننده باشد، اما مهم است بدانید که این اتفاق بر بارداری‌های بعدی تاثیر منفی نخواهد داشت.
حاملگی پوچ چه علائمی دارد؟
بارداری پوچ اگرچه جنینی در خود ندارد، اما به دلیل ادامه ترشح هورمون‌های بارداری توسط جفت و ساک حاملگی، علائم اولیه بارداری مانند تهوع، حساسیت سینه‌ها و نتیجه مثبت تست بارداری را ایجاد می‌کند. این شباهت به بارداری طبیعی باعث می‌شود تشخیص حاملگی پوچ در مراحل اولیه دشوار باشد و اغلب تنها با سونوگرافی قابل تشخیص است. بااین‌حال، در مراحل بعدی ممکن است علائمی شبیه به سقط جنین مانند لکه‌بینی یا خونریزی ایجاد شود. از شایع‌ترین علائم حاملگی پوچ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خونریزی واژینال در اوایل بارداری
- درد شکم
- خروج کیست‌هایی شبیه خوشه انگور از واژن
- حالت تهوع و استفراغ شدید
- افزایش غیرطبیعی سطح هورمون‌های بارداری (HCG)
- احساس فشار یا درد خفیف در لگن
- کم‌خونی آنی مادر
- پرکاری تیروئید
- مسمومیت بارداری (پره‌اکلامپسی) در هفته 20 بارداری به بعد
- بزرگ شدن سایز رحم به اندازه خیلی بیشتر از سن بارداری
- نفخ رحم
علائم حاملگی پوچ در هفته پنجم و در اوایل بارداری در افراد مختلف می‌تواند متفاوت باشد. در بارداری پوچ، عدم رشد جنین در سونوگرافی تشخیص داده می‌شود.
چرا بارداری پوچ اتفاق می‌افتد؟
علت اصلی حاملگی مولار، اختلال در فرایند لقاح و تقسیم سلولی است که باعث ایجاد تغییرات غیرطبیعی در تعداد و ساختار کروموزوم‌های جنین می‌شود. دراین‌حالت، جنین نمی‌تواند به طور طبیعی رشد کند و به جای آن، توده مول تشکیل می‌شود. علل حاملگی پوچ هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما عوامل ژنتیکی و محیطی در ایجاد آن نقش دارند. حاملگی پوچ و گرسنگی به طور مستقیم با یکدیگر مرتبط نیستند. بارداری پوچ ممکن است به علت عوامل دیگری مانند تغییرات هورمونی، افزایش نیازهای غذایی بدن در دوران بارداری یا عوامل روانشناختی مرتبط با بارداری ایجاد شود.
به گزارش مجله healthshots،
حاملگی مولار معمولا به دلیل ناهنجاری در کروموزوم‌ها ایجاد می‌شود که می‌تواند مانع رشد جنین و منجر به رشد توده شود. برای مثال حالت‌های مختلف ناهنجاری کروموزوم‌ها در این بیماری می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
گاهی اوقات کروموزوم‌های مادری ممکن است از بین رفته باشند، درحالی‌که کروموزوم‌های پدری ممکن است تکرار شوند.
در برخی موارد، یک تخمک توسط دو اسپرم بارور می‌شود که منجر به تشکیل سه مجموعه کروموزوم خواهد شد.
در موارد دیگر، بارداری مولار نتیجه لقاح ناقص تخمک یا اسپرم است.
برای پاسخ به این سوال که در بارداری پوچ مشکل از زن است یا مرد؟ باید گفت: در حاملگی مولار کامل، تخمک بارور دو نسخه از کروموزوم‌های پدر را دارد و هیچ کروموزومی از مادر ندارد. در حاملگی مولار جزئی نیز تخمک بارور دو نسخه از کروموزوم‌های پدر و یک نسخه از کروموزوم‌های مادر را دارد. درنتیجه، بارداری پوچ نتیجه یک اتفاق ژنتیکی تصادفی است و نمی‌توان آن را به مشکلی در زن یا مرد نسبت داد. هم‌چنین، عوامل هورمونی و عفونت‌ها نیز معمولا نقشی در ایجاد بارداری مولار ندارند.
عدد بتا در حاملگی مولار چند است؟
حاملگی مولار یک بارداری پرخطر محسوب می‌شود. بارداری پوچ می‌تواند عوارض جدی مانند خونریزی شدید، عفونت و در موارد نادر تبدیل شدن به سرطان را به همراه داشته باشد. بنابراین، این وضعیت پزشکی نیاز به مراقبت‌های ویژه و پیگیری‌های منظم دارد. حاملگی پوچ و عدد بتا با هم ارتباط مستقیمی دارند. میزان عدد بتا یا HCG در بارداری پوچ از حد طبیعی بسیار بالاتر است. این عدد معمولا در حاملگی پوچ بیش از 100،000 IU/L است.
چه افرادی بیشتر درگیر حاملگی مولار می‌شوند؟
حاملگی مول یا مولار یا اتفاق شایع نیست. اما در کشورهای آسیایی نسبت به کشورهای اروپایی، آماری به مراتب بالاتر را به خود اختصاص داده است. خانم‌هایی با ویژگی‌های زیر، بیشتر در معرض خطر بارداری پوچ هستند:
- خانم‌هایی که در سن بالای 45 یا کمتر از 20 سال برای بارداری اقدام می‌کنند.
- خانم‌هایی که کمبود ویتامین A دارند.
- خانم‌هایی که سابقه خانوادگی بارداری پوچ را در اقوام و نزدیکان خود دارند یا خودشان قبلا به این مشکل دچار بوده‌اند.
- زنانی که مصرف چربی حیوانی را محدود کرده‌اند یا به‌طورکلی از آنها استفاده نمی‌کنند.
- خانم‌هایی که به بیماری‌های مزمن مانند دیابت و تیروئید مبتلا هستند.
- خانم‌هایی که مشکلات رحمی و سرویکس دارند نیز می‌توانند به بارداری پوچ دچار شوند.
طبق آمار، زنانی که 2 بار سقط جنین و تجربه بارداری پوچ را داشته‌اند، با احتمال 28% بیشتر در آینده به این شرایط دچار می‌شوند. مصرف سیگار، استعمال الکل و مواد مخدر نیز می‌توانند زمینه‌ساز بارداری پوچ در زنان باشند.
حاملگی پوچ چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک متخصص برای تشخیص حاملگی پوچ از ترکیب علائم بالینی، آزمایش خون و سونوگرافی استفاده می‌کند. روش‌های تشخیص بارداری پوچ شامل موارد زیر می‌شوند:
- سونوگرافی لگنی یا ترانس واژینال
- آزمایش خون برای اندازه‌گیری عدد بتا
- بیوپسی یا نمونه‌برداری از بافت رحم در صورت نیاز
پزشک از طریق سونوگرافی می‌تواند ساک بارداری خالی را مشاهده کند. در بارداری پوچ، تخمک به صورت کیسه‌ای خالی و حبابی شکل دیده می‌شود.
آیا حاملگی پوچ کیسه زرده دارد؟
بارداری پوچ وضعیتی است که در آن، تخمک بارور شده به جای تبدیل شدن به جنین، به توده‌ای غیر طبیعی تبدیل می‌شود و رشد نمی‌کند. دراین‌حالت، ساختارهایی مثل کیسه زرده که برای رشد جنین ضروری هستند، تشکیل نمی‌شوند. به عبارت ساده‌تر، در حاملگی پوچ، جنین به شکل نامتعارفی ایجاد می‌شود و بارداری به صورت طبیعی ادامه پیدا نمی‌کند. بنابراین، چیزی به اسم معجزه در بارداری پوچ نداریم و این وضعیت با سقط جنین به پایان می‌رسد در مواردی نیز سقط به طور کامل انجام نمی‌شود و مقداری از بافت توده در رحم باقی می‌ماند که در این صورت منجر به بروز سقط جنین ناقص خواهد شد در این مواقع پزشک با بررسی شرایط بهترین روش سقط را پیشنهاد خواهد کرد. اگر پزشک با روش‌های تشخیصی مانند سونوگرافی، بارداری پوچ را تایید کرد، نباید به رشد جنین امیدی داشته باشید. درعوض می‌توانید با رعایت برخی موارد، در آینده بارداری موفقی را تجربه کنید.
درمان بارداری پوچ با چه روش‌هایی انجام می‌شود؟
درمان حاملگی پوچ با از بین بردن توده پوچ انجام می‌شود و هدف از درمان جلوگیری از بازگشت این بیماری است. پزشک متخصص زنان برای درمان بارداری پوچ می‌تواند به روش زیر عمل کند:
| درمان بارداری پوچ | عمل کورتاژ برای تخلیه توده مول |
| پیگیری پزشکی برای اطمینان از برطرف شدن مشکل | |
| آزمایش خون و سونوگرافی منظم برای بررسی وضعیت بیمار | |
| پیشگیری از بارداری (حداقل بین 6-12 ماه): تا از خطر عود بارداری مولار جلوگیری شود. | |
| عمل هیسترکتومی برای خارج کردن کل رحم: اگر خانم قصد بارداری مجدد نداشته باشد. این روش در درمان بارداری پوچ خیلی رایج نیست و برای حالتی که حاملگی مولار تهاجمی باشد کاربرد دارد. | |
| تجویز داروهای شیمی‌درمانی در موارد حاد و بدخیم، برای جلوگیری از ابتلا به سرطان |
درمان بارداری مولار می‌تواند با سقط طبیعی نیز انجام شود. در صورتی که سقط طبیعی در فاصله 2 هفته اتفاق نیفتد، معمولا پزشک متخصص درمان دارویی را شروع می‌کند. هنگام مراجعه به متخصص زنان برای درمان بارداری پوچ، می‌توانید برای یافتن پاسخ سوال تخصص زنان و زایمان چیست و هم‌چنین نقش سلامت روان مادر در ابتلا به این بیماری نیز از او مشاوره بگیرید.
قرص مناسب سقط جنین در حاملگی مولار چه دارویی است؟
اولین و ساده‌ترین روش درمان بارداری پوچ سقط جنین طبیعی است. درصورتی‌که سقط جنین به طور طبیعی اتفاق نیفتد، پزشک داروهایی را برای این منظور تجویز می‌کند. این داروها شامل میزوپروستول خوراکی و داروهای غیرخوراکی از طریق واژن می‌شوند. زمان سقط حاملگی پوچ با دارو حدود 2 تا 3 هفته است. سقط معمولا با خونریزی و حالت تهوع همراه می‌شود.
آیا بارداری بعد از حاملگی پوچ امکان‌پذیر است؟
حاملگی مجدد بعد از حاملگی پوچ کاملا امکان‌پذیر است. اکثر زنان پس از تجربه یک بارداری پوچ می‌توانند در آینده بارداری موفقی داشته باشند. معمولا احتمال تکرار بارداری پوچ در حاملگی‌های بعدی کم است. پزشکان توصیه می‌کنند زوج‌ها پس از بارداری پوچ، مدتی برای بارداری مجدد صبر کنند:
- در صورت انجام کورتاژ، حداقل 3 ماه صبر کنید تا دیواره رحم ترمیم شود.
- برخی پزشکان نیز توصیه می‌کنند 1 تا 3 دوره قاعدگی برای بارداری مجدد باید طی شود.
در صورت ابتلا به بارداری پوچ، توصیه می‌شود قبل از اقدام به بارداری مجدد، حتما از متخصص زنان و زایمان مشاوره بگیرید. رعایت اصول و مطالعه مراقبت‌های راهنمای بارداری برای باردار شدن مجدد می‌تواند به داشتن یک تجربه بارداری سالم کمک کند.
آیا امکان پیشگیری از بارداری مولار وجود دارد؟
نمی‌توان از وقوع بارداری پوچ در بارداری اول به طور کامل جلوگیری کرد. اما برای زنانی که قبلا حاملگی مولار را تجربه کرده‌اند، روش‌هایی برای افزایش شانس بارداری سالم و موفق در آینده وجود دارد. مهم‌ترین این روش‌ها را می‌توانید در جدول زیر مطالعه کنید.
| راهکارهای پیشگیری از بارداری پوچ | توضیح |
| مراقبت‌های قبل از بارداری | تغذیه سالم مشاوره‌های پزشکی برای ارزیابی وضعیت سلامت و تشخیص عوامل خطر احتمالی کاهش عوامل خطر بروز بارداری پوچ شامل مصرف دخانیات |
| پیگیری‌های منظم و مراجعه به پزشک زنان | انجام چکاپ، تست‌های غربالگری و سونوگرافی در بارداری برای تشخیص مشکل و ناهنجاری احتمالی |
| انجام آزمایش ژنتیک | انجام آزمایش‌های ژنتیک قبل از بارداری |
| انجام سونوگرافی پیش از موعد | انجام سونوگرافی بارداری قبل از موعد مقرر تعیین شده توسط پزشک برای تشخیص تغییر غیرطبیعی یا مشکل در رحم. این کار به شروع سریع درمان و جلوگیری از بروز مشکلات جدی‌تر کمک می‌کند. |
| بررسی هورمون‌های بارداری یا عدد بتا | اگر یک بار باردار شده‌اید، برای بارداری مجدد باید صبر کنید تا سطح هورمون HCG به صفر برسد. با این کار از بارداری خطرناک و عوارض آن جلوگیری می‌شود. |
| جدی گرفتن علائم و نشانه‌های غیرطبیعی | شناسایی و گزارش علائم غیرطبیعی به پزشک. این موارد شامل خونریزی شدید، تغییر سطح هورمون بارداری یا تیروئید و افزایش وزن بیش‌ازحد در بارداری می‌شود. |
با رعایت این اصول و انجام اقدامات پیشگیرانه، می‌توان با احتمال بیشتری در آینده انتظار بارداری سالم و بدون خطر را داشت.
حاملگی پوچ چه عوارضی دارد؟
در برخی موارد، بافت مول می‌تواند حالت تهاجمی پیدا کند و به بقیه اندام‌های بدن نیز انتقال یابد. این وضعیت حتی در صورت تخلیه بافت مولار نیز ممکن است ایجاد شود. عوارض حاملگی پوچ شامل موارد زیر می‌شوند:
- تکثیر بافت مهاجم مول و تبدیل آن به تومور رحمی
- انتقال بافت مول به روده، واژن، تخمدان، کبد، ریه و حتی مغز
- خونریزی شدید
- پارگی رحم به دلیل سقط
- زخم ناشی از پارگی رحم
اگرچه این عوارض خیلی شایع نیست، اما ممکن است به دلیل سقط بعد از بارداری یا سرایت مول به بقیه اندام‌های بدن ایجاد شود.
برای بارداری پوچ به چه دکتری مراجعه کنیم؟
اگر به بارداری پوچ مبتلا شده باشید، قطعا به مشاوره دکتر زنان نیاز خواهید داشت. او با استفاده از سونوگرافی واژینال، وضعیت کیسه حاملگی و جنین را بررسی می‌کند. هم‌چنین، ممکن است برای تشخیص حاملگی پوچ آزمایش خون را برای بررسی سطح هورمون بارداری HCG تجویز کند. بارداری مولار یک مشکل رایج نیست، اما در صورتی که به موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند خطرناک باشد. بنابراین، توصیه می‌شود با مشاهده علائم این بیماری در اولین فرصت به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید.
برای ثبت نوبت متخصص زنان و زایمان در شهر خودتان، با مراجعه به سایت پزشکی دکتردکتر به بهترین متخصصان این حوزه دسترسی خواهید داشت.
منابع:
nhs.uk
americanpregnancy.org
betterhealth.vic.gov.au
webmd.com
سوالات متداول بارداری پوچ
بارداری پوچ می‌تواند برای هر زنی رخ دهد. اما خطر بروز آن در زنان بالای 45 سال، با سابقه بارداری پوچ قبلی، سقط مکرر، مشکلات هورمونی یا سبک زندگی ناسالم بیشتر است.
علائم بارداری پوچ معمولا از هفته 6 تا 8 بارداری شروع می‌شود. این علائم شامل خونریزی واژینال، درد شکمی، تهوع شدید و نداشتن ضربان قلب جنین در سونوگرافی می‌شوند.
مدت زمان سقط جنین در حاملگی پوچ متغیر است و می‌تواند از چند روز تا دو هفته طول بکشد. اما معمولا فرآیند کامل سقط حدود 1 تا 2 هفته زمان می‌برد و شبیه یک دوره قاعدگی سنگین است.
حاملگی پوچ به سه روش سقط می‌شود؛ سقط طبیعی، استفاده از داروهای سقط جنین یا انجام عمل کورتاژ توسط پزشک برای تخلیه محتویات رحم.
حاملگی پوچ معمولا تا هفته 8 تا 13 بارداری ادامه پیدا می‌کند. اغلب بین هفته 7 تا 12 بارداری، با خونریزی و درد شکمی، سقط طبیعی اتفاق می‌افتد یا پزشک مشکل را تشخیص می‌دهد.
