تاکی پنه (تنفس سریع و کم عمق)؛ علل، علائم و درمان ها

تنفس سریع و کم عمق اغلب به عنوان تاکی پنه شناخته می شود، تاکی پنه زمانی رخ می دهد که در یک دقیقه بیشتر از حد معمول نفس بکشید. معمولا در یک فرد بزرگسال، به عنوان بیش از 20 نفس در یک دقیقه تعریف می شود. در کودکان، تعداد تنفس در دقیقه می تواند بیشتر از بزرگسالان باشد. یک فرد بالغ به طور متوسط ​​در هر دقیقه 12 تا 20 نفس می کشد. تنفس سریع می تواند نتیجه هر چیزی از اضطراب یا آسم گرفته تا عفونت ریه یا نارسایی قلبی باشد.

زمانی که فردی به سرعت نفس می کشد، گاهی اوقات به آن هیپرونتیلاسیون می گویند، اما هایپرونتیلاسیون معمولا به تنفس های سریع و عمیق اشاره دارد. هنگامی که تنفس سریع و کم عمق را تجربه کردید به پزشک خود اطلاع دهید تا بتوانید با درمان سریع از عوارض این بیماری جلوگیری کنید.

علل تاکی پنه (تنفس سریع و کم عمق) 

بیماری ها و شرایط زمینه ای مانند عفونت و آسم می توانند باعث تاکی پنه شوند، اما ممکن است این وضعیت به دلیل خفگی یا لخته شدن خون نیز رخ دهد.

علل فیزیکی تاکی پنه

تاکی پنه همیشه نتیجه یک بیماری مزمن پزشکی یا سلامتی نیست.

خفگی

هنگام خفگی، چیزی به طور جزئی یا کامل راه هوایی شما را مسدود می کند. اگر بتوانید نفس بکشید، تنفس عمیق یا آرام نخواهد بود. در موارد خفگی، مراقبت فوری پزشکی بسیار مهم است.

حملات اضطراب

در حالی که اضطراب اغلب به عنوان یک اختلال صرفا روانی در نظر گرفته می شود، می تواند علائم فیزیکی روی بدن داشته باشد. حملات اضطرابی پاسخ های فیزیکی به ترس یا اضطراب هستند. در حمله اضطراب، ممکن است تنفس سریع یا تنگی نفس را تجربه کنید.

فعالیت بدنی شدید

در هنگام افزایش فعالیت بدنی مانند ورزش شدید یا رابطه جنسی شدید، بدن اکسیژن بیشتری مصرف می کند و دی اکسید کربن افزایش می یابد. در نتیجه ممکن است سه یا چهار برابر بیشتر نفس بکشید. ورزش نمونه کلاسیک هایپرپنه است. هایپرپنه پاسخ تنفسی مناسب به افزایش تولید دی اکسید کربن در بدن است. وقتی در این فعالیت‌ها شرکت می‌کنید، تاکی پنه و هایپرپنه به جای اینکه نشانه‌ای از هرگونه مشکل سلامتی باشند، برعکس مفید و مناسب هستند.

در واقع این روشی است که بدن برای برآوردن نیازبه اکسیژن و خلاص شدن از شر دی اکسید کربن استفاده می کند.

علل پاتولوژیک تاکی پنه

برخی از بیماری‌های زمینه‌ای می‌تواند به این معنی باشد که تنفس سریع و کم عمق به خطر جدی برای سلامتی اشاره دارد.

تاکی پنه گذرا نوزاد (TTN)

TTN یک بیماری منحصر به فرد برای نوزادان تازه متولد شده است. برای چند روز پس از تولد، نوزادان مبتلا به TTN ممکن است بیش از 60 بار در دقیقه نفس بکشند. علائم دیگر این بیماری عبارتند از:

• غرغر کردن
• پرش بینی
• پوست و ماهیچه‌هایی که به نظر می‌رسد در هنگام تنفس در حال فرورفتن هستند.

با این حال، این تنفس سریع معمولاً پس از 48 ساعت بدون درمان بهتر می شود. اگر مادر نوزادی را قبل از موعد مقرر به دنیا بیاورند، احتمال TTN بیشتر می شود. با این حال، کودکان در هر سن حاملگی ممکن است بلافاصله پس از تولد دچار TTN شوند. TTN به این دلیل اتفاق می‌افتد که ریه‌های نوزاد در پاک‌سازی مایع تاخیر دارند، اگرچه باز هم دقیقاً مشخص نیست که چگونه ایجاد می‌شود.

عوامل خطر احتمالی برای این بیماری عبارتند از:

• زایمان قبل از هفته 39 بارداری
• زایمان سزارینی که در بیمارستان نبوده
• دیابت بارداری در مادر
• مادر مبتلا به آسم
• کوچک یا بزرگ بودن نسبت به سن حاملگی
• خفگی پری ناتال یا کاهش انتقال خون و گاز به جنین یا از جنین در حدود زمان تولد

TTN معمولاً یک بیماری خوش خیم است. علائم معمولاً پس از 12 تا 24 ساعت برطرف می شوند، اما در موارد شدید ممکن است تا 72 ساعت نیز ادامه داشته باشند. بنابراین، اگر علائم بدتر شوند یا پس از زایمان برطرف نشوند، پزشک کودک را برای دریافت مکمل اکسیژن، نظارت و درمان به بخش مراقبت‌های ویژه نوزاد ارجاع می دهد.

واکنش های آلرژیک

یک پاسخ آلرژیک به یک محرک خاص می تواند منجر به واکنش فیزیکی شود که شامل تاکی پنه است.

عفونت ها

عفونت‌هایی مانند ذات‌الریه یا برونشیت، که ریه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند، می‌توانند باعث مشکل در تنفس شوند. این امر ممکن است به نفس های کوتاه تر و سریع تر تبدیل شود. به عنوان مثال، طبق گفته سازمان بهداشت جهانی، کودکان یک سال و بالاتر مبتلا به برونشیولیت ممکن است بیش از 40 بار در دقیقه نفس بکشند. اگر این عفونت ها بدتر شوند، ریه ها پر از مایع می شوند. این وضعیت باعث می شود که نفس عمیق بکشید. برخی از عفونت های نادر بدون درمان می توانند کشنده باشند.

مشکلات تنفسی

اگر آسیب ساختاری، التهاب یا عفونت بر عملکرد ریه‌ها تأثیر بگذارد، احتمالاً تنفس کمتر مؤثر واقع می‌شود. این مشکلات می توانند حاد یا مزمن باشند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:

اختلال انسداد مزمن ریه (COPD)

این بیماری یک بیماری شایع ریوی است و شامل برونشیت مزمن یا آمفیزم است. برونشیت التهاب راه های هوایی است و آمفیزم تخریب کیسه های هوایی در ریه ها است.

پلورال افیوژن

این وضعیت زمانی اتفاق می افتد که مایع بیش از حد بین غشاهای نازک ریه، که به آن پلورا نیز می گویند، جمع می شود.

آمبولی ریه

این وضعیت یک لخته خون در ریه است که می تواند منجر به تاکی پنه، همراه با درد قفسه سینه، سرفه و تنفس نامنظم شود.

آسم

تاکی پنه می تواند نشانه ای از حمله آسم باشد. آسم یک بیماری التهابی مزمن در ریه ها است. آسم اغلب علت تنفس سریع و کم عمق در کودکان است که می تواند در شب، بعد از ورزش یا در هنگام تماس با محرک هایی مانند آلرژن ها و هوای سرد بدتر شود.

مسمومیت با مونوکسید کربن

اگر بیش از حد گاز مونوکسید کربن بی بو و بی رنگ تنفس کنید، می تواند منجر به تاکی پنه و همچنین سردرد، حالت تهوع، سرگیجه و احتمال بیهوشی شود.

سپسیس

این بیماری یک عفونت در سراسر بدن است که کشنده است. سپسیس یک اورژانس پزشکی است و معمولاً به عنوان واکنش شدید به عفونت ایجاد می شود. بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، عفونت های ریوی محرک های رایج سپسیس هستند و تاکی پنه یکی از علائم آن است.

کتواسیدوز دیابتی (DKA)

این وضعیت جدی زمانی رخ می دهد که بدن انسولین کافی تولید نمی کند. در نتیجه اسیدهایی به نام کتون در بدن تجمع می یابند. DKA اغلب منجر به تنفس سریع می شود که شامل هیپرپنه و هیپرونتیلاسیون برای جبران تجمع کتواسیدها در بدن می شود. اگر بدن نتواند این الگوی تنفسی افزایش یافته را تحمل کند، ممکن است خسته شوید و منجر به ناراحتی تنفسی شود.

علائم تاکی پنه (تنفس سریع و کم عمق) 

تنفس سریع و کم عمق مشخصه اصلی تاکی پنه است. علائم دیگری از جمله موارد زیر ممکن است همراه با آن باشد:

• تنگی نفس
• اگر سطح اکسیژن خونتان پایین باشد، نوک انگشتان و لب‌هایتان کبود و آبی رنگ می شود
• افزایش کشش به داخل و خارج قفسه سینه در حین تنفس، زیرا تنفس به تلاش بیشتری نیاز دارد

تفاوت تاکی پنه و تنگی نفس

اصطلاحات تاکی پنه و تنگی نفس به معنای متفاوتی هستند:

• تاکی پنه: تاکی پنه یک توصیف پزشکی از تنفس سریع و کم عمق است، بدون تمرکز بر اینکه شخص چگونه آن را  تجربه و احساس می کند.
• تنگی نفس: این اصطلاح احساس تنگی نفس را توصیف می کند. برخی از افراد مبتلا به تاکی پنه دچار تنگی نفس می شوند، اما برخی دیگر ممکن است این گونه نباشند.

چه زمانی باید به دنبال مراقبت های پزشکی بود؟

همیشه به ویژه اولین باری که تنفس سریع و کم عمق را تجربه می کنید، به عنوان یک اورژانس پزشکی تلقی کنید. اگر هر یک از موارد زیر را تجربه کردید به دنبال مراقبت های پزشکی اورژانسی باشید:

• رنگ خاکستری مایل به آبی برای پوست، ناخن ها، لب ها یا لثه ها
• سبکی سر
• درد قفسه سینه
• سینه ای که با هر نفس فرو می رود
• تنفس سریع که بدتر می شود
• تب

تاکی پنه می تواند نتیجه بسیاری از شرایط مختلف باشد. تشخیص صحیح از سوی پزشک به تعیین علت کمک می کند. این بدان معناست که هر موردی از تاکی پنه را به پزشک خود گزارش دهید.

تشخیص تاکی پنه چپونه است:

پزشک ممکن است فوراً درمان را برای اصلاح الگوی تنفس و راحت‌تر کردن تنفس عمیق انجام دهد. درمان می تواند شامل دریافت هوای غنی از اکسیژن از طریق ماسک باشد.

سپس، آنها سوالاتی در رابطه با علائم یا وضعیت شما خواهند پرسید. هنگامی که وضعیت تثبیت شد، پزشک از شما سؤالاتی می پرسد تا به آنها در تشخیص علت کمک کند. سوالات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• مشکلات تنفسی شما از چه زمانی شروع شد؟
• آیا از دارویی استفاده می کنید؟
• آیا از قبل شرایط پزشکی دارید؟
• آیا مشکلات تنفسی یا بیماری های ریوی مانند آسم، برونشیت یا آمفیزم دارید؟
• آیا اخیرا سرماخوردگی یا آنفولانزا داشته اید؟

پس از گرفتن سابقه پزشکی، پزشک به صدای قلب و ریه هایتان گوش می دهد. آنها از یک پالس اکسیمتر برای بررسی سطح اکسیژن خون استفاده می کنند. این یک مانیتور کوچک است که روی انگشت کار گذاشته می شود.

در صورت لزوم، پزشک با استفاده از آزمایش گاز خون شریانی، سطح اکسیژن خون را بررسی کند. برای این آزمایش، آنها مقدار کمی خون را از شریان می گیرند و برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه می فرستند.

این آزمایش باعث ایجاد ناراحتی می شود، بنابراین قبل از خون گیری از یک عامل بی حس کننده در ناحیه مورد نظر استفاده می کنند.

اسکن تصویربرداری

ممکن است پزشک بخواهد برای بررسی آسیب ریه، علائم بیماری یا عفونت، ریه‌ها را دقیق‌تر بررسی کند. پزشکان معمولاً در ابتدا از اشعه ایکس برای این کار استفاده می کنند. اما، در برخی موارد، برای دریافت تصویر دقیق‌تری از ریه‌ها، سی تی اسکن قفسه سینه را تجویز می کنند.

اگر پزشک بخواهد پلورال افیوژن را ارزیابی کند، سونوگرافی ساده و مفید است. آنها معمولاً برای ارزیابی مشکلات ریوی درخواست MRI نمی کنند.

درمان های تاکی پنه (تنفس سریع و کم عمق) 

گزینه های درمانی بسته به علت دقیق مشکلات تنفسی بیمار متفاوت است.

عفونت های ریه

درمان های موثر برای تنفس سریع و کم عمق ناشی از عفونت عبارتند از:

• یک اسپری تنفسی مانند آلبوترول برای تسکین علائم که راه های هوایی را باز می کند
• آنتی بیوتیک برای کمک به پاک کردن عفونت باکتریایی

آنتی بیوتیک ها برای برخی از عفونت ها، مانند عفونت های ناشی از ویروس، مفید نیستند. در این موارد، درمان‌های تنفسی که راه هوایی را باز می‌کنند و مراقبت‌های حمایتی، درمان‌های اصلی برای اکثر ویروس‌ها هستند.

شرایط مزمن

هیچ راهی برای درمان بیماری های مزمن، از جمله آسم و COPD وجود ندارد. با این حال، درمان، می تواند تنفس سریع و کم عمق را به حداقل برساند. درمان این شرایط می تواند شامل موارد زیر باشد:

• داروهای تجویزی
• اسپری های تنفسی
• مخازن اکسیژن

در موارد شدید DKA یک عارضه جدی دیابت است و پزشکان آن را یک اورژانس پزشکی می دانند. افزایش سرعت و حجم تنفس نیاز به نظارت دقیق دارد و پزشک محرک اصلی DKA را بررسی می کند.

اختلالات اضطرابی

اگر تنفس سریع و کم عمق را به عنوان علامت حمله اضطراب تجربه می کنید، احتمالاً پزشک ترکیبی از گفتگو درمانی و داروهای ضد اضطراب را توصیه می کند. این داروها می توانند شامل موارد زیر باشند:

• آلپرازولام (زاناکس)
• کلونازپام (کلونوپین)
• بوسپیرون (بوسپار)

چگونه می توانم از تاکی پنه جلوگیری کنم؟

اقدامات پیشگیرانه به علت تنفس سریع بستگی دارد. به عنوان مثال، اگر به دلیل آسم باشد، می توانید از آلرژن ها، ورزش های شدید و محرک هایی مانند دود و آلودگی اجتناب کنید. برای کمک به تاکی پنه اقدامات زیر را انجام دهید:

سعی کنید با استفاده از دیافراگم نفس های آهسته و عمیق بکشید و به خود فرصت کافی برای بازدم کامل بدهید.

از طریق بینی نفس بکشید و از دهان خارج کنید.

مهم است که علت اصلی تاکی پنه را ارزیابی کنید، بنابراین می توانید روی پیشگیری و همچنین درمان تمرکز کنید. رسیدگی به علت زمینه ای ممکن است از بدتر شدن یا مکرر شدن مشکل جلوگیری کند.

نتیجه گیری

تنفس سریع و کم عمق ممکن است نشانه ای از یک نگرانی پزشکی باشد، اگرچه شدت آن می تواند متفاوت باشد. تشخیص پزشک در مورد تنفس سریع همیشه ایده خوبی است، به ویژه در مورد نوزادان و کودکان خردسال که ممکن است نتوانند به طور کامل علائم خود را بیان کنند.
منبع : healthline