اسهال ویروسی چیست و چه علائمی دارد؟

ویروس‌های متنوع مانند ویروس روتا یا نورو ویروس می‌توانند موجب اسهال ویروسی شوند. این وضعیت روی دستگاه گوارش اثرات منفی می‌گذارد و با علائمی مانند تهوع و استفراغ یا درد شکم و تب همراه می‌شود. علت اسهال ویروسی، ورود عوامل بیماری‌زا به بدن و ابتلا به آنفولانزای معده است. آدنو ویروس هم از جمله پاتوژن‌های بیماری‌زا در این زمینه است. آبکی‌شدن مدفوع، کاهش اشتها و کم‌آبی بدن از نتایج ابتلا به این نوع اسهال هستند. برای درمان اسهال ویروسی باید به دکتر گوارش مراجعه کنید.

در این مقاله، از تمام نکات لازم درباره ابتلا به این اسهال برایتان می‌گوییم. آگاهی بیشتر به درمان و مدیریت انواع اسهال ویروسی جدید کمک می‌کند. مطالعه مقاله به ۵ دقیقه زمان نیاز دارد.

اگر پرسشی هم دارید، در بخش نظرات بپرسید تا کارشناس سلامتی مجله پزشکی دکتردکتر به شما پاسخ دهد.

اسهال ویروسی چیست؟

ویروس‌های مختلف باعث ایجاد التهابات روده و معده می‌شوند. در پی این التهابات، بدن شروع به واکنش می‌کند و مشکلاتی مانند اسهال به وجود می‌آید. اسهال ویروسی نوعی عفونت روده است که علاوه بر مدفوع شُل با نشانه‌هایی مانند تهوع، استفراغ و گاهی تب همراه می‌شود. رایج‌ترین راه ابتلا به این وضعیت، تماس با یک فرد آلوده یا مصرف غذا یا آب کثیف است.

هیچ درمان موثری برای گاستروانتریت ویروسی وجود ندارد، بنابراین پیشگیری مهم است. از غذا و آبی که شاید آلوده باشد خودداری کنید و دست‌های خود را به طور کامل و مرتب بشویید.

در پایگاه مدیریت و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) آمده است:

نورو ویروس عامل اصلی استفراغ و اسهال و مواد غذایی است.

اسهال ویروسی بسیار شایع است. در بیشتر موارد، فقط چند روز طول می‌کشد و نیازی به درمان ندارد. بزرگترین خطر آن هم کم‌آبی بدن در اثر از دست‌دادن مایعات است.

آیا اسهال ویروسی واگیر دارد؟

بله، این نوع از اسهال بسیار مسری است. ویروس‌های عامل اسهال، خیلی راحت و سریع از فردی به دیگری انتقال پیدا می‌کنند. تماس مستقیم با فرد بیمار، مدفوع او یا اشیایی که لمس کرده، عامل انتقال ویروس هستند. خوردن غذا یا نوشیدن آب آلوده به مدفوع فرد مبتلا هم از روش‌های دیگر انتقال هستند. شستن دست‌ها به طور مرتب و ضدعفونی‌کردن سطوح آلوده در کنترل ابتلا و پیشگیری از بیماری نقش مهمی دارند. با آگاهی از اینکه اسهال چیست و چه علائمی دارد، مسیر درمان وضعیت راحت‌تر می‌شود.

علائم همراه با اسهال ویروسی

اگر دچار اسهال ویروسی شده‌اید، باید منتظر بروز نشانه‌های آزاردهنده دیگر هم باشید. التهاب و بیماری های معده و روده باعث می‌شود که سیستم ایمنی بدنتان برای مبارزه با ویروس فعال شود. علائم دیگر این اسهال شامل موارد زیر هستند:

• حالت تهوع و استفراغ
• از دست‌دادن اشتها
• درد و گرفتگی شکم

در صورتی که عفونت شما شدیدتر باشد، یا اگر سیستم ایمنی بدن واکنش شدیدی از خود نشان دهد، امکان دارد که نشانه‌هایی به نام علائم سیستمیک را هم تجربه کنید. این علائم ناشی از التهاب در سایر سیستم‌های بدن و خارج از دستگاه گوارش هستند. علائم سیستمیک شامل تب، لرز، خستگی، بدن و سردرد و تورم غدد لنفاوی‌ می‌شوند.

علت اسهال ویروسی چیست؟

مصرف آب و غذای آلوده و تماس با مدفوع فرد بیمار یا سطوح کثیف باعث بروز اسهال ویروسی می‌شوند. چندین ویروس عامل اسهال ویروسی هستند. برخی از ویروس‌های رایج که باعث بروز این بیماری می‌شوند، شامل موارد زیر هستند. در این میان، نورو ویروس از همه اثرگذارتر است:

بسیاری از ویروس‌های دیگر هم می‌توانند باعث اسهال آبکی و ویروسی شوند. برای رسیدگی به وضعیت باید زیر نظر دکتر گوارش باشید.

اسهال ویروسی چه عوارضی دارد؟

معمولاً اسهال ویروسی عوارض جدی به همراه ندارد و خود به خود از بین می‌رود. اما کسانی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند، با عفونت‌های جدی‌تر روبه‌رو می‌شوند و عوارضی را تجربه می‌کنند. محتمل‌ترین عارضه کم‌آبی بدن است. هیدراتاسیون یا آب‌رسانی به بدن در زمان ابتلا به این بیماری، ضرورت دارد. در جریان ابتلا به اسهال ویروسی، مایعات و الکترولیت‌های زیادی از بدن خارج می‌شوند و نمی‌توانید به اندازه کافی آب بنوشید. بنابراین، امکان بروز عوارضی به شرح زیر پیش می‌آید:

• سردرد زیاد
• ادرار تیره‌رنگ
• گودی زیر چشم‌ها
• مدفوع سفت و خشک
• ضعف یا بی‌حالی شدید

خشکی لب و زبان هم در اثر ابتلا به این ویروس زیاد رخ می‌دهد.

چگونه می‌توان از ابتلا به اسهال ویروسی پیشگیری کرد؟

واکسن‌هایی برای محافظت از کودکان در برابر روتاویروس در دسترس هستند. متخصصان واکسیناسیون برای نوزادان قبل از شش‌ماهگی را مجاز می‌دانند. برای پیشگیری از ابتلا به اسهال ویروسی، روش‌های دیگری هم وجود دارد:

• بعد از رفتن به دست‌شویی، پس از تعویض پوشک و قبل از دست‌زدن به مواد غذایی، دست‌ها را به مدت ۲۰ ثانیه با صابون و آب تمیز و جاری بشویید.
• از خوردن و آشامیدن غذا یا آب با هشدار آلودگی خودداری کنید.
• از ضدعفونی‌کننده‌های الکلی استفاده کنید.

اگر فردی در خانه مبتلا به اسهال ویروسی است، تمام سطوح آلوده را با مواد ضدعفونی‌کننده تمیز کنید.

اسهال ویروسی از طریق چه روش‌هایی درمان می‌شود؟

در بیشتر موارد، نیاز به درمان خاصی برای اسهال ویروسی نیست. فقط کافی است که مایعات زیادی بنوشید و تا زمانی که ویروس از سیستم بدن خارج نشده، در خانه استراحت کنید. در موارد نادر، ممکن است نیاز به درمان کم‌آبی شدید با مایعات IV (داخل وریدی) داشته باشید.

درمان خانگی اسهال آبکی

برای رسیدگی به وضعیت و درمان خانگی اسهال آبکی در منزل می‌توانید از توصیه‌های زیر استفاده کنید:

• نوشیدنی‌های حاوی شیر، کافئین یا الکل نخورید.
• مقدار زیادی مایعات سبک مانند آب، آب میوه رقیق و آب گوشت بنوشید.
• نوشیدنی‌های ورزشی سرشار از قند هستند. اگر بدن به شدت کم‌آب شده، گزینه‌های مناسبی نیستند.
• هنگامی که دوباره احساس گرسنگی کردید، با غذاهای ملایم و آسان برای هضم، غذاخوردن را شروع کنید.

 اگر تب یا مدفوع خونی دارید از داروهای ضداسهال استفاده نکنید.

مصرف داروی اسهال

برای درمان می‌توانید از انواع قرص ضد اسهال مانند محلول‌های ORS (اُر اس) کمک بگیرید. این محلول‌ها حاوی نمک و قند هستند و فقدان مایعات از دست‌رفته را جبران می‌کنند. در ضمن، در رفع اختلالات الکترولیتی هم نقش دارند. داروهای ضد اسهال مانند لوپرامید هم حرکت روده را کُند و آرام می‌کنند و باعث از بین‌رفتن علائم اسهال می‌شوند. اسهال مشکل شایعی است، اما می‌تواند وضعیت خطرناکی به وجود بیاورد، بنابراین، بهتر است که زیر نظر پزشک، اقدام به مصرف داروهای مختلف کنید.

اسهال ویروسی نوزادان چگونه درمان می‌شود؟

اسهال ویروسی در نوزادان نیازمند رسیدگی سریع و جدی است. اگر بدن نوزاد با کم‌آبی مواجه شود، امکان بروز مشکلات زیادی وجود دارد. برای رفع این مشکل، تحت نظر پزشک از داروی ors استفاده کنید یا با شیردهی مکرر و استفاده از شیر خشک، نگذارید که بدن نوزاد کم‌آب شود. استراحت هم برای درمان اسهال ویروسی در تمام سنین، از جمله نوزادی بسیار مهم است.

اسهال ویروسی کودکان از طریق چه روش‌هایی درمان می‌شود؟

برای درمان اسهال کودکان باید از مایعات رقیق مانند آب، آبمیوه‌های طبیعی بدون گاز (به جز آب انگور)، سوپ‌های سبک و شربت‌های ORS استفاده کنید. بعد از بهبودی کودک هم به او غذاهای سبکی مانند سیب‌زمینی پخته یا برنج سفید و نان تست بدهید. از غذاهای چرب، شیرین، فیبری و لبنیات هم بپرهیزید.

اسهال ویروسی بزرگسالان را چگونه می‌توان درمان کرد؟

بزرگسالان هم باید مسیری مشابه گروه‌های سنی دیگر برای درمان اسهال ویروسی دنبال کنند. معمولاً اسهال خودبه‌خود بهبود پیدا می‌کند، اما در هر حال، رعایت نکات مراقبتی لازم است.

اسهال ویروسی در بارداری چگونه درمان می‌شود؟

اسهال ویروسی در دوران بارداری معمولاً ناشی از تغییرات هورمونی و حساسیت بیشتر سیستم ایمنی است. در این دوران، باید برای کنترل بیماری از روش‌هایی مانند مصرف محلول ors استفاده کنید. استراحت کافی، مصرف غذاهای سبک و استفاده از دارویی مانند لوپرامید، با اجازه پزشک هم به بهبود کمک می‌کند. در برخی موارد، شاید پزشک داروهای دیگری مانند داروهای ضدتهوع یا پروبیوتیک‌ها را هم برای فرد باردار تجویز کند.

برای درمان اسهال ویروسی چه بخوریم؟

برای درمان فوری اسهال ویروسی یا به طور کلی، کنترل این وضعیت باید به بایدها و نبایدهای تغذیه آگاه باشید. مصرف مواد زیر در زمان ابتلا به اسهال ویروسی مفید است:

• مایعات رقیق
• غذاهای سبک و نرم مانند موز له‌شده
• مصرف محصولات پروبیوتیک‌ مانند ماست پروبیوتیک

از غذاهای چرب و سرخ‌کردنی هم دوری کنید. نباید شیر و محصولات لبنی دیگر را هم در رژیم غذایی قرار دهید. سبزیجات خام، میوه‌های تازه، آجیل و غلات سبوس‌دار فیبر بالایی دارند و هضم آن‌ها دشوار است. تا زمان بهبودی کامل، دور این موارد را هم خط بکشید.

درمان اسهال ویروسی چقدر طول می‌کشد؟

روند درمان اسهال ویروسی وابسته به عوامل مختلفی است. نوع ویروس، سن فرد، سیستم ایمنی بدن و شدت بیماری در این زمینه نقش دارند. اما به طور کلی، اسهال ویروسی معمولاً چند روز تا یک هفته طول می‌کشد. عوامل موثر بر مدت زمان بهبودی شامل این موارد هستند:

• نوع ویروس: برخی ویروس‌ها مانند روتاویروس، دیرتر بهبود پیدا می‌کنند.
• سن: نوزادان و کودکان بیشتر به کم‌آبی بدن حساس هستند و بهبودی آن‌ها طولانی‌تر می‌شود.
• سیستم ایمنی بدن: افراد با سیستم ایمنی ضعیف به مدت زمان بیشتری برای بهبودی نیاز دارند.

 شدت علائم مانند میزان اسهال و استفراغ هم می‌توانند روند درمان را طولانی‌تر یا سریع‌تر کنند.

چه زمانی اسهال ویروسی خطرناک است و باید به اورژانس مراجعه کرد؟

اگر دچار اسهال آبکی هستید و این وضعیت بعد از چند روز بهبود پیدا نکرد، باید به اورژانس مراجعه کنید. حواستان باشد که عوارض بیماری در این وضعیت بسیار جدی و خطرناک است. در مواقع زیر به اورژانس مراجعه کنید:

• کم آبی شدید با علائمی مانند خشکی دهان، کاهش ادرار، سرگیجه شدید، ضعف عضلانی، پوست چروکیده یا فرورفتگی چشم‌ها
• وجود خون در مدفوع (نشانه عفونت جدی‌تر یا آسیب روده‌ها)
• تب بالا و مداوم و درد شدید شکم

در صورتی که اسهال با علائم دیگری مانند استفراغ همراه است هم باید به اورژانس مراجعه کنید.

برای درمان اسهال ویروسی باید به چه دکتری مراجعه کرد؟

اگر دچار اسهال ویروسی شده‌اید، باید به پزشکی مراجعه کنید که می‌داند تخصص گوارش چیست و در مسیر درمان، به شما کمک می‌کند. متخصص گوارش، با اشراف به روش‌های انتقال و ابتلای ویروس و تشخیص عامل بیماری، دست به تجویز و توصیه روش‌های مناسب درمان اسهال ویروسی می‌زند. اگر در دسته گروه‌های پرخطر یعنی کودکان، سالمندان یا افراد با سیستم ایمنی ضعیف قرار می‌گیرید، حتماً به دکتر مراجعه کنید. انواع مختلفی از پاتوژن‌ها علت اسهال ویروسی هستند. برای تشخیص وضعیت از آزمایش مدفوع و معاینه بالینی استفاده می‌شود. بعد از تشخیص اسهال ویروسی، متخصص گوارش از داروهای ضداسهال برای بیماری استفاده می‌کند. مصرف مایعات و استراحت هم نقش مهمی در درمان دارند.

باید با رعایت بهداشت فردی از ابتلا به این بیماری جلوگیری کنید. پیشگیری از اسهال ویروسی کار سختی نیست و نیاز به شستن دست‌ها، پخت کامل غذا و رعایت موارد بهداشتی دیگر دارد. در این بیماری انتقال از فرد به فرد است و توجه به بهداشت، مانع از ابتلا می‌شود. دقت کنید که استفاده از آنتی‌بیوتیک در درمان بیماری جایی ندارد و پزشکان آن را توصیه نمی‌کنند. این داروها برای عفونت‌های باکتریایی کاربرد دارند. برای پیداکردن بهترین پزشکان هم می‌توانید به سامانه دکتردکتر مراجعه کنید. امکان دریافت نوبت به شکل آنلاین در آنجا فراهم است و ضمناً می‌توانید نظر مراجعان پیشین هر پزشک را مرور کنید.

منابع:

cdc.gov

mayoclinic.org

my.clevelandclinic.org

hopkinsmedicine.org

سوالات متداول اسهال ویروسی

اسهال ویروسی چیست و چه عواملی باعث آن می‌شود؟

اسهال ویروسی نوعی بیماری عفونی است و به دلیل عفونت ویروسی دستگاه گوارش ایجاد می‌شود. این عفونت معمولاً اسهال آبکی، استفراغ، درد شکم و گاهی تب به وجود می‌آورد.

علائم اصلی اسهال ویروسی کدامند؟

مدفوع آبکی، استفراغ، درد شکم، تب، حالت تهوع، کاهش اشتها و سردرد و بدن درد از نشانه‌های اصلی اسهالی ناشی از ویروس هستند.

 چگونه می‌توان از اسهال ویروسی پیشگیری کرد؟

برای پیشگیری از اسهال ویروسی باید دست‌ها را مرتب با آب و صابون بشویید، غذاها را کامل بپزید و میوه‌ها و سبزیجات را ضدعفونی کنید. از تماس با افراد بیمار هم دور بمانید.

درمان اسهال ویروسی چگونه است؟

 درمان اسهال ویروسی معمولاً با مصرف محلول ORS، استراحت کافی و مصرف غذاهای نرم و سبک پیش می‌رود. داروهایی مانند لوپرامید هم اثرگذارند.