اشک مصنوعی چیست و چه عوارضی دارد؟

چشم یکی از اندام‌های حیاتی بدن انسان است و بروز هرگونه مشکل یا بیماری چشمی، موجب نگرانی و ناراحتی  بسیاری از ما می‌شود. به همین دلیل توجه و آگاهی نسبت به انواع قطره‌های درمانی و استریل چشمی و همچنین نحوه رعایت بهداشت این عضو، از ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها مانند خشکی چشم جلوگیری می‌کند. استفاده از قطره اشک مصنوعی یکی از بهترین روش‌های درمانی و پیشگیری از مشکلات چشمی به شمار می‌رود. اگر برای شما سوال است که اشک مصنوعی چیست و چه کاربردی دارد، در این مقاله همراه ما باشید.

اشک مصنوعی چیست و انواع آن کدام است؟

اشک مصنوعی همان‌طور که از اسم آن مشخص است به عنوان جایگزینی برای اشک طبیعی استفاده می‌شود. مصرف اشک مصنوعی به نرم شدن سطح خارجی، حفظ رطوبت و رفع خشکی چشم‌ها کمک می‌کند. معمولا به دلیل کهولت سن، مصرف برخی داروها، لنز‌های تماسی، بیماری‌های چشمی، جراحی چشم مانند عمل لیزیک و زندگی در مناطق خشک، مقدار رطوبت چشم‌ها کم شده و موجب خشکی چشم می‌شود. بنابراین استفاده از اشک مصنوعی در این شرایط لازم و ضروری است. اشک مصنوعی روی سطح قرنیه می‌چسبد و با ایجاد لایه‌ای ضخیم روی سطح خارجی چشم، باعث کاهش خشکی چشم می‌شود.

احتمالا هنگام مراجعه به داروخانه برای تهیه اشک مصنوعی با گزینه‌ها و محصولات مختلفی مواجه شده‌اید و در مورد اینکه انواع اشک مصنوعی چیست کنجکاو شده‌اید. به‌طور کلی ۳ نوع اشک مصنوعی وجود دارد. یک مدل دارای مواد نگهدارنده است که ممکن است مصرف آن برای برخی افراد موجب بروز علائم حساسیت به اشک مصنوعی مانند قرمزی چشم شود. مدل دوم که به‌صورت ویال‌های تک‌دوز تولید می‌شود، بدون مواد نگهدارنده هستند و بعد از باز کردن در آن‌ها نباید دوباره مصرف شوند. این اشک‌های مصنوعی یکبار مصرف بوده و برای افرادی که به مواد نگهدارنده حساسیت دارند انتخاب مناسبی خواهند بود. بعضی از اشک‌های مصنوعی به‌صورت ژل تولید می‌شوند که مصرف آن‌ها ممکن است برای مدت کوتاهی موجب تاری دید شود. استفاده از اشک مصنوعی برای کودکان در صورتی بلامانع است که بیش از ۳ سال سن داشته باشند و از قطره‌های مخصوص کودکان برایشان استفاده شود.

کاربردهای اشک مصنوعی چیست؟

کاربردهای اشک مصنوعی شامل موارد زیر است:

• افزایش رطوبت چشم‌ها
• جلوگیری از خشکی قرنیه
• استریل و ضدعفونی‌کننده چشم
• نرم شدن سطح خارجی چشم
• بهبود علائم خشکی چشم 

خشکی چشم چیست و چرا به آن مبتلا می‌شویم؟

زمانی که به‌صورت طبیعی و به اندازه کافی در چشم‌ها اشک تولید نشود، بیماری خشکی چشم ایجاد می‌شود. علائم شایع این بیماری شامل سوزش، خارش، درد، قرمزی، تاری دید و احساس وجود سنگ‌ریزه درون چشم‌ها است. دلایل زیر از مهم‌ترین عوامل ایجاد خشکی چشم در افراد است:

بیشتر بخوانید: برای درمان خشکی چشم چه باید بکنیم؟

• زندگی در مناطق خشک
• استفاده از لنزهای تماسی
• سیگار کشیدن
• مصرف برخی داروها مانند آنتی‌هیستامین‌ها
• جراحی چشم مانند لیزیک
• آفتاب
• استفاده طولانی‌مدت از کامپیوتر و موبایل
• کهولت سن

اگر این بیماری به‌موقع درمان نشود، می‌تواند باعث زخم قرنیه، عفونت، تحریک قرنیه و حتی نابینایی شود.

طرز استفاده و نگهداری از قطره اشک مصنوعی چگونه است؟

طرز استفاده از اشک مصنوعی نیز مانند دیگر قطره‌‌های چشمی است. ابتدا باید سر خود را عقب ببرید و به آرامی پلک پایین چشم را بکشید و بدون اینکه نوک لوله اشک مصنوعی را لمس کنید یک قطره به داخل چشم بریزید. مقدار و مدت زمان مصرف اشک مصنوعی باید طبق تجویز پزشک باشد. 

توجه کنید که هنگام استفاده از اشک مصنوعی باید موارد زیر را رعایت کنید:

• هنگام استفاده از اشک مصنوعی نباید داخل چشم لنزهای تماسی وجود داشته باشد. تا ۱۵ دقیقه بعد از ریختن قطره نیز از لنز استفاده نکنید.
• اگر محلول اشک مصنوعی تغییر رنگ داده است، از آن استفاده نکنید.
• اشک مصنوعی را می‌توانید در دمای اتاق یا برای اطمینان در یخچال نگهداری کنید. توجه کنید که نباید محلول داخل آن یخ بزند و باید دور از گرما و رطوبت باشد.
• قبل از ریختن اشک مصنوعی مراقب باشید که نوک لوله آن را لمس نکنید تا باعث آلودگی و عفونت چشمی نشود.
• بعد از استفاده از اشک مصنوعی کمی تاری دید ایجاد می‌شود؛ بنابراین بهتر است که به مدت ۱۰ دقیقه صبر کنید.

آیا اشک مصنوعی برای چشم ضرر دارد؟

اشک مصنوعی برای درمان عفونت‌های چشمی تجویز نمی‌شود و بیشترین کاربرد آن رفع خشکی چشم است. بنابراین برای استفاده از آن حتما باید با پزشک مشورت کنید. اگر سابقه آلرژی به داروها را دارید یا نسبت به مواد تشکیل‌دهنده اشک مصنوعی حساسیت دارید، نباید از آن استفاده کنید. علاوه بر این در دوران بارداری و شیردهی نیز باید قبل از استفاده از اشک‌های مصنوعی با پزشکتان صحبت کنید.

اشک مصنوعی چه فوایدی دارد؟

استفاده بیش از حد از کامپیوتر و موبایل، مصرف آب ناکافی و انجام برخی عمل‌های جراحی مثل عمل لیزیک می‌تواند موجب خشکی و کاهش رطوبت چشم‌ها شود. استفاده از اشک مصنوعی موجب بهبودی رطوبت ازدست‌رفته چشم می‌شود و از ایجاد مشکلات احتمالی دیگر مانند خشکی قرنیه جلوگیری می‌کند. علاوه بر این همان‌طور که گفته شد، اشک‌های مصنوعی نوعی قطره‌های استریل چشمی نیز به شمار می‌روند که قابلیت ضدعفونی‌کنندگی چشم را دارند.

چه کسانی باید از اشک مصنوعی استفاده کنند؟

معمولا با افزایش سن، میزان رطوبت چشم‌ها کاهش یافته و احتمال بروز بیماری خشکی چشم افزایش می‌یابد. به‌ویژه در زنان با شروع دوران یائسگی، شدت این مشکل بیشتر هم می‌شود. افرادی که شرایط زیر را دارند، می‌توانند از اشک مصنوعی استفاده کنند:

• سال‌خورده
• زندگی در نواحی با آب‌وهوای خشک 
• عمل جراحی چشم مانند لیزیک
• مدت زمان زیادی زیر نور خورشید هستند
• مبتلا به آلرژی‌های فصلی
• مصرف داروهایی که موجب خشکی چشم می‌شوند مانند آنتی‌هیستامین‌
• مبتلا به بیماری خشکی چشم

عوارض مصرف خودسرانه اشک مصنوعی چیست؟

در صورت داشتن حساسیت به مواد تشکیل‌دهنده اشک مصنوعی، حتما قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنید. اگر بعد از استفاده نیز علائم آلرژیک مانند قرمزی پوست، کهیر، تنگی نفس و ورم صورت و زبان داشتید، باید به مراکز درمانی مراجعه کنید. به‌طور کلی مصرف خودسرانه اشک مصنوعی موجب بروز نشانه‌هایی مثل سوزش، خارش چشم، قرمزی، درد، حساسیت به نور، تاری دید در چشم‌ها، چسبندگی مژه‌ها و بدمزگی دهان می‌شود.

آیا استفاده از اشک مصنوعی بعد از عمل لیزیک خطرناک است؟

بعد از عمل جراحی لیزیک معمولا تا ۳ ماه در کنار قطره‌های دیگر، اشک مصنوعی نیز تجویز می‌شود. یکی از مشکلات رایج عمل لیزیک، خشکی چشم است که معمولا خفیف و گذرا است و بعد از گذشت چند ماه بهبود می‌یابد. برای افرادی که قبل از عمل دچار خشکی چشم باشند، روند بهبودی طولانی‌تر می‌شود و استفاده از اشک مصنوعی تحت نظر پزشک برای آن‌ها الزامی است. نشانه‌های کوتاه‌مدت خشکی چشم بعد از عمل لیزیک شامل تاری دید، حساسیت به نور، خستگی، سوزش و درد چشم است.

کلام آخر

برای پاسخ به این مسئله که مهم‌ترین موارد مصرف و کاربرد اشک مصنوعی چیست ، باید به این نکته اشاره کرد که موثرترین دلیل تجویز این قطره چشمی، حفظ رطوبت چشم و جلوگیری از ابتلا به مشکلات جدی‌تر مانند خشکی قرنیه و نابینایی است. اشک مصنوعی با نرم کردن سطح خارجی چشم موجب بهبود علائم ناشی از خشکی چشم مانند سوزش، خارش، درد و احساس وجود سنگ‌ریزه در چشم‌ها می‌شود.

سوالات متداول

منابع:

webmd

healthline