غده چربی یا توده‌ چربی چیست؟ + راه‌کارهای درمان پزشکی و خانگی

لیپوم (lipoma) یا غده چربی توده‌ای از بافت چربی است که دقیقاً زیر پوست رشد می‌کند. وقتی لیپوم‌ها را لمس می‌کنید، به راحتی حرکت می‌کنند و احساس می‌کنید که در حال لمس چیزی از جنس لاستیک هستید و با توده‌ای سفت روبه‌رو نمی‌شوید. بیشتر لیپوم‌ها دردناک نیستند و مشکلاتی برای سلامتی ایجاد نمی‌کنند، بنابراین به ندرت نیاز به درمان دارند. اگر توده چربی یا همان غده چربی شما را آزار می‌دهد، باید به جراح عمومی مراجعه کنید تا آن را از بین ببرد. این توده چربی زیر پوست در بافت‌های نرم بدن رشد می‌کند. اگرچه به عنوان تومور طبقه‌بندی می‌شود، اما معمولاً بی‌ضرر است. در ادامه از علت ایجاد غده چربی و روش‌های درمان برایتان می‌گوییم.

در پایان، سوالاتتان را درباره اینکه غده چربی چیست و چه عوارضی دارد، از کارشناس سلامتی مجله پزشکی دکتردکتر بپرسید تا به شما پاسخ دهد.

غده چربی یا لیپوم چیست؟

لیپوم یا غده چربی نوعی توده بافتی گرد یا بیضی‌شکل است که درست در زیر پوست رشد می‌کند. این توده از چربی ساخته شده و زیر پوست حرکت می‌کند. معمولاً هم دردی ایجاد نمی‌کند. این غده‌ها در هر جایی از بدن ظاهر می‌شوند، اما بیشتر در پشت، بازوها، شانه‌ها و گردن دیده می‌شوند. لیپوم‌ها تومورهای خوش‌خیم بافت نرم هستند و به کُندی رشد می‌کنند. غده‌ها یا توده‌های چربی سرطانی نیستند. بیشتر لیپوم‌ها نیازی به درمان هم ندارند. اگر غده چربی شما را آزار می‌دهد، باید برای جراحی سرپایی به جراح عمومی مراجعه کنید. غدد چربی بسیار شایع هستند. از هر هزار نفر، یک نفر به توده چربی مبتلاست. لیپوم‌ها اغلب در سنین ۴۰ تا ۶۰ سالگی ظاهر می‌شوند، اما می‌توانند در هر سنی به وجود بیایند؛ حتی گاهی در بدو تولد هم وجود دارند. لیپوم‌ها در تمام جنسیت‌ها موجودند، اما در زنان اندکی شایع‌تر هستند.

کدام بخش‌های بدن بیشتر درگیر غده چربی می‌شوند؟

غدد چربی در هر نقطه از بدن ایجاد می‌شوند، اما به ندرت، روی عضلات، اندام‌های داخلی یا مغز رشد می‌کنند. بیشتر افراد مبتلا به لیپوم فقط یک توده چربی دارند. البته امکان رشد بیشتر از یک غده هم وجود دارد. از نواحی رایجی که غدد چربی بیشتر در آن‌ها رشد می‌کنند، باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• بازوها یا پاها
• گردن و شانه‌ها
• سینه‌ها و پیشانی

در پایگاه اطلاع‌رسانی سلامت ملی بریتانیا (NHS) آمده است:

لیپوم‌ها توده‌های نرم و چربی هستند که در زیر پوست شما رشد می‌کنند. این غده‌ها بی‌ضرر هستند و معمولاً نیازی به درمان ندارند، اما مهم است که هر توده را بررسی کنید و به پزشک مراجعه داشته باشید.

شانه‌ها و تنه یعنی بخش میانی بدن هم درگیر توده‌های چربی می‌شوند. بروز غده چربی داخل چشم یا غده چربی روی بیضه هم بعید نیست. نقاط مختلف بدن مستعد ایجاد چنین توده‌هایی هستند. گاهی اوقات، حتی غده چربی زیر پلک چشم هم دیده می‌شود. بروز توده و غده چربی در سینه هم رایج است.

انواع غده چربی چیست؟

تمام لیپوم‌ها از چربی ساخته شده‌اند. برخی از آن‌ها حاوی رگ‌های خونی یا بافت‌های دیگر هم هستند. بنابراین، دسته‌بندی‌های مختلفی برای انواع غده چربی در نظر گرفته می‌شود. در ادامه، به هریک از این انواع نگاهی خواهیم داشت. معمولاً هیچ‌یک از توده‌های چربی مشکل‌زا و خطرناک به‌ حساب نمی‌آیند.

آنژیولیپوما

این نوع از غدد چربی حاوی چربی و عروق خونی است. آنژیولیپوم‌ها اغلب دردناک هستند. وجود رگ‌های خونی در کنار توده‌ای از چربی در این غده‌ها، وضعیت ناخوشایندی به وجود می‌آورد. اگر خواهان از بین‌بردنشان هستید، حتماً باید به جراح عمومی مراجعه کنید. با دریافت نوبت دکتر جراح عمومی، برای برداشتن آن‌ها آماده شوید.

معمولی

رایج‌ترین نوع از توده‌های چربی یا انواع لیپوم نوع معمولی است. این توده‌ها حاوی سلول‌های چربی سفید هستند. سلول‌های چربی سفیدرنگ انرژی ذخیره می‌کنند. این سلول‌ها انرژی اضافی بدن را به شکل چربی ذخیره می‌کنند. چربی‌ها منبع انرژی خوبی برای مواقعی هستند که بدن به انرژی بیشتر نیاز دارد؛ مانند زمان گرسنگی یا فعالیت بدنی شدید.

فیبرولیپوم

فیبرولیپوم نوعی توده خوش‌خیم است و ترکیبی از بافت چربی (لیپوما) و همبند فیبری (فیبروم) دارد. به عبارت ساده‌تر، این توده‌ها حاوی سلول‌های چربی و سلول‌هایی هستند که بافت‌های بدن را به هم متصل می‌کنند. برخلاف لیپوم‌های معمولی که کاملاً نرم هستند، فیبرولیپوم‌ها کمی سفت و سخت‌ترند و به آرامی هم رشد می‌کنند.

هیبرنوما

این نوع لیپوم حاوی چربی قهوه‌ای است. بیشتر غده‌های چربی دیگر حاوی چربی سفید هستند. سلول‌های چربی قهوه‌ای گرما تولید می‌کنند و در تنظیم دمای بدن هم نقش دارند. هیپرنوما خوش‌خیم و البته نادر است و در نوزادان و کودکان خردسال هم یافت می‌شود. این غده چربی رشد کندی دارد و نیازی به برداشتن و جراحی آن در بسیاری از موارد نیست. گاهی اوقات، غده چربی در گردن کودکان یا نقاط دیگر بدنشان دیده می‌شود.

میلولیپوم

این غده‌ها یا توده‌های چربی حاوی چربی و بافت‌هایی هستند که سلول‌های خونی را تولید می‌کنند. میلولیپوم‌ها هم نادر و خوش‌خیم‌اند و در غدد فوق‌کلیوی موجودند. امکان ظهور آن‌ها در اندام‌های دیگری مانند کبد، تخمدان‌ها یا طحال هم وجود دارد. اغلب این توده‌ها به طور اتفاقی در آزمایش‌های تصویربرداری از بدن دیده می‌شوند.

سلول دوکی

سلول دوکی چربی نوع خاصی است که شکل کشیده و دوکی دارد. این سلول‌ها در برخی انواع لیپوم دیده می‌شوند و خوش‌خیم‌اند. توده‌های چربی دوکی رشد کُند و آرامی دارند و معمولاً درد و ناراحتی به همراه نمی‌آورند. در برخی مواقع، به اعصاب یا اندام‌های دیگر کمی فشار وارد می‌کنند.

علائم داشتن غده چربی چیست؟

توده‌های چربی معمولاً به صورت توده‌های کوچک و نرم ظاهر می‌شوند. وقتی روی این توده‌ها را فشار می‌دهید، ممکن است حالت خمیری پیدا کنند و با فشار انگشت به راحتی حرکت خواهند کرد. این توده‌ها معمولاً درد ندارند، اما اگر به اعصاب مجاور برخورد یا رگ های خونی از آن‌ها عبور کنند، باعث درد می‌شوند. در اینجا برخی از ویژگی‌های لیپوم معمولی وجود دارد:

 برای تشخیص دقیق و درمان مناسب، باید به دکتر برداشتن غده چربی مراجعه کنید.

علت ایجاد غده چربی چیست؟

دانشمندان هنوز متوجه نشده‌اند که علت ایجاد غده چربی دقیقاً چیست. البته عوامل وراثتی معمولاً در این زمینه نقش دارند. در واقع، اگر یکی از اعضای خانواده‌تان به چنین وضعیتی دچار باشد، احتمال اینکه شما هم توده چربی داشته باشید، بسیار بیشتر می‌شود. برخی شرایط باعث ایجاد لیپوم‌های متعدد در بدن می‌شوند. شرایط ایجادکننده غده چربی عبارتند از:

• بیماری درکوم؛ این اختلال نادر باعث رشد لیپوم‌های دردناکی می‌شود که اغلب روی بازوها، پاها و تنه قرار دارند.
• سندرم گاردنر؛ این سندرم باعث ایجاد لیپوم و طیف وسیعی از مشکلات سلامتی می‌شود.
• لیپوماتوز مولتیپل ارثی؛ این اختلال ارثی است.

بیماری مادلونگ هم عامل ایجاد غده چربی است و اغلب در مردانی رخ می‌دهد که بیش از حد الکل مصرف می‌کنند. بیماری مادلونگ باعث رشد غده‌ها در اطراف گردن و شانه‌ها می‌شود.

عوامل خطر ایجاد لیپوم شامل چه مواردی می‌شوند؟

این وضعیت نسبتاً معمول است و بسیاری از افراد در طول زندگی، غدد چربی را زیر پوستشان حس می‌کنند. با این حال، عوامل ارثی در این زمینه نقش دارند. افراد بالای ۴۰ سال و در بازه سنی تا ۶۰ سال هم بیشتر به آن دچار می‌شوند. سایر عوامل خطر برای ایجاد لیپوم، ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• چاقی
• دیابت
• بیماری کبد
• کلسترول بالا

عدم تحمل گلوکز هم می‌تواند در ایجاد توده‌های چربی در قالب غدد چربی زیر پوست نقش داشته باشد.

غده چربی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

معمولاً غدد چربی را در طول معاینه فیزیکی تشخیص می‌دهند. پزشک لیپوم را لمس می‌کند و می‌پرسد که آیا دردناک است یا خیر. شاید برای تایید اینکه لیپوم سرطانی نیست، نیاز به بیوپسی هم وجود داشته باشد. در طی این روش، پزشک نمونه‌ای از توده را برمی‌دارد و برای آزمایش به آزمایشگاه می‌فرستد. اغلب، ممکن است این موارد با کیست اشتباه گرفته شوند. برای دیدن تصویر واضحی از توده، امکان دارد که آزمایش تصویربرداری مانند موارد زیر هم انجام شوند:

• سونوگرافی
• اسکن تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)
• اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)

این مطالعات تصویربرداری به پزشک کمک می‌کنند تا غده چربی را از کیست تشخیص دهد. ضمن اینکه اطلاعات دقیق‌تری درباره محل توده، عمق آن یا وجود رگ‌های خونی هم به دست می‌آورد.

غده چربی چگونه درمان می‌شود؟

بیشتر توده‌ها و غدهد چربی نیازی به درمان ندارند. اگر غده چربی شما را آزار می‌دهد، جراح عمومی می‌تواند آن را با جراحی بردارد. چنین متخصصی به خوبی می‌داند که تخصص جراحی عمومی چیست و با زبردستی و در مسیری امن و آسان، توده را برمی‌دارد. روش لیپوساکشن هم در برخی موارد، جایگزین برداشتن غده چربی می‌شود. برای انجام آن، از یک سوزن بلند و نازک برای حذف بافت چربی استفاده می‌کنند. روش‌های مختلفی برای برداشتن لیپوم وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

جراحی برداشتن غده چربی

جراح برشی کوچک در محل لیپوم ایجاد می‌کند و لیپوم یا همان توده چربی را بیرون می‌آورد. توده از بافت‌های اطراف جدا و از بدن خارج می‌شود. در نهایت هم جراح با یک بخیه، برش ایجادشده را می‌بندد. این روش بسیار معمول است و خطری هم ندارد. در روندی سرپایی و بدون نیاز به آمادگی‌های خاص، توده از بدن بیرون می‌آید.فرد معمولاً در حین عمل تحت بی‌حسی موضعی است و باید بتواند در همان روز به خانه بازگردد.

ممکن است، پزشک برای برداشتن کامل غدد چربی بزرگ‌تر نیاز به ایجاد برش عمیق‌تری داشته باشد. برخی از لیپوم‌ها را با استفاده از لیپوساکشن از بین می‌برند. برای انجام این کار، پزشک باید توده را برش دهد و یک لوله نازک و توخالی را از طریق آن، وارد کند. سپس از لوله برای مکیدن توده سلول‌های چربی از بدن استفاده می‌شود. پس از جراحی، پزشک معمولاً مواد لیپومایی را برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه می‌فرستد. این نوع عمل‌ها اغلب تنها پس از بهبود زخم، یک اسکار کوچک یا جای زخم کوچک به جای می‌گذارند.

دوره نقاهت بعد از جراحی

دوره نقاهت بعد از جراحی توده چربی کوتاه است و معمولاً عارضه‌ای ایجاد نمی‌شود. محل توده، نوع جراحی و شرایط عمومی بستری در بهبود وضعیت نقش دارند. گاهی اوقات، در محل پانسمان و بخیه کمی درد ایجاد می‌شود. به تدریج و بعد از هفته اول، معمولاً چسب و بخیه برداشته می‌شود و نقاهت پایان می‌یابد. جای زخم هم به تدریج بهبود پیدا می‌کند و کمرنگ‌تر می‌شود.

مراقبت‌های قبل و بعد از جراحی

قبل از عمل شرایط و مراقبت خاصی نیاز نیست. شاید پزشک درباره داروهای مصرفی دیگر شما، سوالاتی بپرسد. اگر لازم باشد، آزمایش‌هایی مانند خون یا نوار قلب هم تجویز می‌کند. بعد از آن هم باید محل جراحی را تمیز نگه دارید. با استراحت کافی و پرهیز از فعالیت‌های سنگین، بدن را در مسیر بهبودی سریع‌تر قرار دهید. اگر پس از عمل با هرگونه مشکلی مانند افزایش درد، قرمزی، تورم، تب یا ترشح از محل جراحی مواجه شدید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.

لیپوساکشن

برای انجام عمل لیپوساکشن جراح یک سوراخ کوچک در پوست ایجاد می‌کند و سپس با استفاده از لوله مخصوص و نازکی که برای این کار طراحی شده، غده چربی را از بدن بیرون می‌آورد. در آخر، نیاز به بستن سوراخ کوچکی است که در ابتدای فرایند ایجاد شده بود. این سوراخ کوچک را با بخیه یا چسب می‌بندند.

لیزر درمانی توده چربی

 از لیزر هم برای کوچک‌کردن و برداشتن غده چربی استفاده می‌شود. این روش دقت بالایی دارد و در جریان برداشتن توده به بافت‌های دیگر بدن آسیبی نمی‌رساند. معمولاً هم جای زخم کمتری نسبت به موارد دیگر، به ویژه در جراحی سنتی باقی می‌گذارد. باید با تجویز پزشک و مشورت با او به نتیجه‌گیری درباره انتخاب بهترین روش برسید.

دوره نقاهت بعد از لیزر

دوره نقاهت بعد از لیزر بسیار اندک است. این روند بی‌عارضه و سریع پیش می‌رود. معمولاً جای جراحی زیاد بزرگ نیست و عوارضی هم ایجاد نمی‌کند. تورم و کبودی کمتری هم به وجود می‌آید و به دلیل آسیب‌ندیدن بافت‌ها، مشکلات کمتری را بعد از عمل شاهد خواهید بود.

مراقبت‌های قبل و بعد از لیزر

اقدامات خاصی برای پیش از عمل لیزر وجود ندارد. فقط باید پزشک را در جریان داروهای مصرفی و وضعیت خود مانند شیردهی یا بارداری قرار دهید. بعد از عمل هم باید حواستان به نکات مراقبتی زیر باشد:

• استراحت کافی
• تمیز نگه داشتن محل عمل
• مصرف داروهای مسکن
• استفاده از کمپرس سرد

 از انجام فعالیت‌های سنگین و بلندکردن اجسام هم دوری کنید و نگذارید که بدنتان تحت فشار و استرس قرار بگیرد.

درمان با روش‌های خانگی

برای از بین‌بردن غده چربی باید به متخصص مراجعه کنید. روش‌های خانگی معمولاً دیر جواب می‌دهند یا شاید برایتان به اندازه کافی مناسب نباشند. در هر حال، توصیه‌های زیر برای درمان خانگی غدد چربی وجود دارند:

• سرکه سیب
• روغن بذر کتان
• زردچوبه و چای سبز
• گذاشتن خمیر عسل و آرد
• استفاده از روغن‌های معطر مانند کندر، اسطوخودوس

تغییرات سبک زندگی هم تاحدی روی به وجود نیامدن توده‌های چربی اثرگذارند.

عوارض داشتن غده چربی

وجود غده چربی معمولاً با مشکل خاصی همراه نیست. گاهی اوقات و در برخی از افراد، این وضعیت می‌تواند باعث بروز مشکلات و عوارضی شود که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• عفونت: در موارد نادر، غده چربی عفونی می‌شود.
• درد: اگر غده چربی بر روی عصب فشار وارد کند یا حاوی عروق خونی باشد، شاید باعث درد شود.
• ناراحتی: غده چربی بزرگ می‌تواند در هنگام حرکت یا نشستن باعث ناراحتی در فرد شود.
• تغییر شکل ظاهری: غده چربی بزرگ می‌تواند در ظاهر فرد تاثیر بگذارد و باعث ایجاد نگرانی شود.

اگر وجود غده چربی در بدنتان با درد، ناراحتی، یا تغییر شکل ظاهری همراه است، به پزشک مراجعه کنید.

برای درمان غده چربی به چه دکتری مراجعه کنیم؟

اگر توده یا غده چربی زیر پوستتان رشد کرده و بزرگ‌تر شده، باید به جراح عمومی مراجعه کنید. در صورت دردناک‌بودن توده، قرمز یا داغ‌شدن آن و تبدیل به یک توده سخت یا غیرقابل حرکت هم به دکتر مراجعه کنید. اغلب غدد چربی خوش خیم هستند و این رشد بیش از حد سلول چربی ریشه در ژنتیک دارد. برخی از سندرم‌های خاص مانند سندرم گاردنر هم از علل رشد ارثی چنین غددی هستند. بعد از مشاهده علائم داشتن غده چربی و حس‌کردن توده نرم زیر پوست به پزشک مراجعه کنید. این توده‌ها بدون درد و با توانایی حرکت‌پذیری، خطری به همراه ندارند.

پزشکان با معاینه فیزیکی متوجه وجودشان می‌شوند و آن‌ها را تشخیص می‌دهند. گاهی برای تشخیص وجود غده چربی به بیوپسی نیاز است. در صورت آزاردهنده بودن توده، درمان غدد چربی با برداشتن جراحی یا لیپوساکشن پیش می‌رود. برای جلوگیری از عوارض داشتن غده چربی مانند عفونت و عود مجدد به متخصص خبره مراجعه کنید. یکی از بهترین روش‌ها برای شناسایی پزشکان و نوبت‌گرفتن از آن‌ها، مراجعه به سامانه دکتردکتر است. در این پلتفرم اینترنتی امکان شناسایی پزشکان، مرور نظرات بیماران قبلی آن‌ها و نوبت‌گرفتن آنلاین وجود دارد. اگر می‌خواهید بدانید که وضعیت غده چربی چیست و چطور باید با لیپوم زیر پوستتان برخورد کنید، در دکتردکتر، بهترین پزشکان را شناسایی و به آن‌ها مراجعه کنید.

منابع:

my.clevelandclinic.org

medicalnewstoday.com

webmd.com

nhs.uk

سوالات متداول غده چربی

دلیل غده چربی چیست؟

هنوز علت دقیق این موضوع مشخص نیست، اما عوامل ژنتیکی نقش پررنگی در ابتدا به غده چربی دارند. ورزش‌نکردن و چاقی هم از عوامل دیگر هستند. برخی بیماری‌ها و سندروم‌های ارثی هم باعث ایجاد غده چربی می‌شوند.

آیا غده چربی به خودی خود از بین می‌رود؟

این توده‌ها اغلب خوش‌خیم هستند و مشکلی ایجاد نمی‌کنند. با این حال، در بیشتر موارد هم برای از بین‌رفتن، نیاز به مداخله دارند و خودبه‌خود از بین نمی‌روند.

آیا می‌توان غده چربی را ماساژ داد؟

خیر، این کار درست نیست و می‌تواند باعث التهاب، درد و بزرگ‌شدن غده چربی شود. ضمن اینکه موجبات پراکندگی توده چربی به نقاط دیگر را هم فراهم می‌کند.

آیا غده چربی با ورزش و کاهش وزن از بین می‌رود؟

خیر، ارتباط مستقیمی میان ورزش و کاهش وزن با از بین‌رفتن توده‌های چربی وجود ندارد. لیپوم یا غده‌ها چربی‌های محصورشده زیر پوست هستند و مانند چربی‌های ناشی از کم‌تحرکی و پرخوری نیستند.

میزان احتمال عود غده چربی چقدر است؟

به طور کلی، اگر غده چربی به طور کامل برداشته شود، احتمال بازگشت یا عود آن بسیار کم خواهد بود. اما عود کامل غده چربی معمولاً ممکن نیست و اگر بازگشتی در کار باشد، به صورت توده‌های کوچک و پراکنده در اطراف محل قبلی تومور خواهد بود.