تخصص چشم پزشکی چیست و متخصص چشم چه وظایفی دارد؟

اگر برایتان سوال است که تخصص چشم پزشکی چیست باید گفت، شاخه‌ای از علم پزشکی‌ست که به تشخیص و درمان بیماری‌های چشم، می‌پردازد. از رایج‌ترین بیماری‌های چشم می‌توان به آب‌ مروارید، آب‌ سیاه، تنبلی چشم و شب‌کوری اشاره کرد. حال به این سؤال می‌رسیم که دکتر چشم کیست؟ درمان بیماری‌های چشم به روش‌های مختلف درمانی هم پاسخی به این است. مهم‌ترین این روش‌ها، معاینه چشم، تجویز دارو، جراحی چشم، لیزردرمانی و تجویز عینک و لنز هستند. در این مطلب، وظایف چشم پزشک را بررسی کرده‌ایم، به بررسی فرق تخصص چشم و بینایی‌سنجی پرداخته‌ایم و از خدمات و روش‌های تشخیصی دکتر چشم گفته‌ایم.

با مطالعه این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر که تنها به 5 دقیقه زمان نیاز دارد، با دانستن اینکه چشم پزشک کیست، می‌توانید بهترین چشم پزشک را برای حفظ سلامت چشم‌های خود انتخاب کنید.

در پایان، درصورت وجود هرگونه سوال و ابهامی درباره بیماری‌های چشم، آن را در بخش نظرات بنویسید تا پزشک پاسخ دهد.

تخصص چشم پزشکی چیست؟

یکی از حوزه‌های پزشکی، تخصص چشم پزشکی است که آموزش‌های لازم را برای بررسی و ارزیابی آناتومی، فیزیولوژی و بیماری‌های چشم آموزش می‌دهد. پزشکان عمومی، پس از گذراندن موفقیت‌آمیز 7 سال تحصیلی، برای ادامه مطالعات خود و دریافت تخصص، می‌توانند تخصص چشم‌ پزشکی را انتخاب ‌کنند. این تخصص، به تشخیص و مدیریت بیماری‌هایی مانند آب مروارید، گلوکوم (آب سیاه)، بیماری‌های شبکیه و اصلاح عیوب انکساری مانند نزدیک‌بینی، دوربینی و آستیگماتیسم می‌پردازد.

دکتر چشم کیست؟

چشم پزشک، متخصصی است که علاوه‌بر تشخیص و درمان بیماری‌های چشمی، در شناسایی بیماری‌های اثرگذار بر عملکرد چشم هم مهارت دارد. دکتر چشم، از تکنولوژی‌های نوینی مانند لیزر، تصویربرداری‌های پیشرفته، روش‌های دارودرمانی و روش‌های جراحی مختلف، برای بهبود بیماران استفاده می‌کند. با ترکیبی از دانش پزشکی و فناوری، دکتر چشم، مدیریت و درمان بیماری‌های چشم را بهتر انجام می‌دهد.

تخصص چشم پزشکی چه فوق‌تخصص‌ها و فلوشیپ‌هایی دارد؟

دکتر چشم برای تشخیص دقیق‌تر و درمان موثرتر بیماری‌ها، پس از پایان دوره تخصص، می‌تواند در شاخه‌های مختلف، مطالعات خود را ادامه دهد. ورود به دوره‌های فوق‌تخصص و فلوشیپ، به آن‌ها این امکان را می‌دهد که در زمینه خاصی از تخصص چشم‌پزشکی، عمیق‌تر شده تا بتوانند روش‌های درمانی کارآمدتری را به بیماران خود ارائه دهند. در هنگام بروز مشکلات چشمی، حتما به دکتر چشم تهران و یا شهر خود در فلوشیپ مرتبط، مراجعه و اقدامات درمانی را آغاز کنید. مهم‌ترین فوق‌تخصص‌ها و فلوشیپ‌های قرنیه شامل موارد زیر هستند.

فوق‌تخصص قرنیه

فوق تخصص قرنیه با بهره‌گیری از روش‌های پیشرفته مانند پیوند قرنیه، اصلاحات لیزری عیوب انکساری چشم، درمان عفونت‌ها و زخم‌های قرنیه، به حفظ و بهبود بینایی بیماران کمک می‌کند. قرنیه بخش شفاف و جلویی چشم است که نقش مهمی در تمرکز نور و ایجاد تصاویر واضح روی شبکیه دارد. این فوق‌تخصص، نیازمند دانش عمیق در زمینه بیولوژی و فیزیولوژی قرنیه، مهارت‌های جراحی دقیق و تجربه گسترده در مواجهه با موارد پیچیده است تا بتواند بهترین نتایج را به بیماران به ارائه دهد.

فوق‌تخصص شبکیه

فوق تخصص شبکیه با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته تصویربرداری، تزریقات دارویی و جراحی‌های میکروسکوپی مانند ویرکتومی، به درمان بیماری‌های شبکیه می‌پردازد. تکنیک‌های تصویربرداری مورد استفاده این فوق‌تخصص، برای شناسایی دقیق بیماری‌های قرنیه، شامل فلورسین آنژیوگرافی و توموگرافی انسجام نوری می‌شوند. شایع‌ترین این بیماری‌ها نظیر رتینوپاتی، انحطاط ماکولا، پارگی و جداشدگی شبکیه و بیماری‌های ژنتیکی شبکیه هستند. شبکیه، لایه حساس به نور در پشت چشم است که در تبدیل نور به سیگنال‌های عصبی نقش اساسی را برعهده دارد.

فوق‌تخصص گلوکوما

فوق‌تخصص گلوکوما، به تشخیص، درمان و مدیریت بیماری گلوکوما یا همان آب سیاه می‌پردازد. گلوکوما، مجموعه‌ای از بیماری‌های چشمی‌ست که با افزایش فشار داخل چشم، عصب بینایی آسیب دیده و در نهایت منجر به کاهش بینایی یا حتی نابینایی می‌شود. این فوق‌تخصص، با استفاده از ابزارها و تکنیک‌های پیشرفته، مانند تونومتری برای اندازه‌گیری فشار داخل چشم، تصویربرداری از عصب بینایی و میدان دید، به تشخیص دقیق این بیماری کمک می‌کند.

فوق‌تخصص کودکان

فوق تخصص چشم کودکان، به تشخیص، درمان و مدیریت مشکلات و بیماری‌های چشمی در کودکان می‌پردازد. این فوق تخصص، با استفاده از ابزارها و تکنیک‌های خاص، مشکلاتی همچون تنبلی چشم (آمبلیوپی)، انحراف چشم (استرابیسم)، عیوب انکساری، عفونت‌ها و بیماری‌های ارثی و ژنتیکی چشم کودکان را درمان می‌کند. فوق‌تخصص چشم کودکان، به دلیل ویژگی‌های خاص چشمی و رشدی کودکان، نیازمند دانش و مهارت‌های ویژه‌ای است.

فوق‌تخصص نوروافتالمولوژی

فوق‌تخصص نوروافتالمولوژی، به تشخیص و مدیریت بیماری‌های مرتبط با عصب بینایی و مسیرهای عصبی بینایی می‌پردازد. این فوق‌تخصص، ترکیبی از علوم چشم‌پزشکی و نورولوژی است و به درک عمیقی از سیستم عصبی و چشم نیاز دارد. بیماری‌های مربوط به نوروافتالمولوژی، شامل نوروپاتی‌های بینایی، التهاب عصب بینایی و فشار بر عصب بینایی به علت تومورها یا آسیب‌های مغزی می‌شود. فوق‌تخصص نوروافتالمولوژی، با ارزیابی عملکرد عصب بینایی، به کمک تکنیک‌های پیشرفته تصویربرداری، مانند ام‌آر‌آی، سی‌تی‌اسکن و تست‌های الکتروفیزیولوژیک، به تشخیص دقیق این مشکلات کمک می‌کند.

فوق‌تخصص جراحی زیبایی

فوق‌تخصص جراحی زیبایی چشم، به بهبود ظاهر و عملکرد نواحی اطراف چشم، مانند پلک‌ها، ابروها و ناحیه اطراف چشم می‌پردازد. این فوق‌تخصص، مجموعه‌ای از جراحی‌ها و روش‌های غیرجراحی به منظور بهبود زیبایی و افزایش اعتماد به نفس بیماران را برعهده دارد. جراحی‌های زیبایی چشم شامل بلفاروپلاستی، اصلاح افتادگی پلک، رفع چین و چروک‌های ناحیه چشم و رفع مشکلات مادرزادی یا آسیب‌های تروماتیک هستند.

تفاوت میان چشم پزشکی و بینایی‌سنجی (اپتومتری) چیست؟

چشم پزشکی و بینایی‌سنجی، دو رشته مرتبط با سلامت چشم هستند اما، تفاوت‌های بزرگی دارند. به همین‌خاطر، نباید این دو را با هم اشتباه گرفت. این تفاوت‌ها، شامل تحصیلات آکادمیک آن‌ها، دامنه فعالیت و رویکردهای درمانی متفاوت متخصص چشم‌ پزشکی و اپتومتریست می‌شوند. بینایی‌سنج‌ها، علاوه بر شناسایی نزدیک‌بینی و دوربینی، می‌توانند سایر بیماری‌های چشمی را هم تشخیص دهند؛ اما برای درمان آن‌ها نمی‌توانند اقدامات پزشکی مانند تجویز دارو انجام دهند. به مهم‌ترین تفاوت‌های این دو رشته در جدول زیر پرداختیم:

برای درمان برخی بیماری‌های چشمی مانند بهبود و اصلاح دید بیمار، هرکدام از این دو متخصص، بخشی از روند درمان را برعهده دارند. اما نباید آن‌ها را با هم اشتباه گرفت.

دکتر چشم چه بیماری‌هایی را درمان می‌کند؟

دکتر چشم پزشک در زمینه تشخیص و درمان بیماری‌های چشم و سیستم بینایی تخصص دارد. معاینه منظم چشم توسط متخصص چشم پزشک، بهترین راه برای تشخیص زودهنگام بیماری‌های چشم و درمان به‌موقع آن‌ها است. متخصص چشم، انواع عفونت‌های چشمی، آسیب‌های چشمی، مشکلات پلک و مجاری اشکی را مدیریت و درمان می‌کند. رایج‌ترین بیماری‌های چشمی، شامل موارد زیر هستند:

عیوب انکساری

به دلیل نحوه شکست نور توسط چشم، در افراد مبتلا به عیوب انکساری، تصویر به‌درستی روی شبکیه متمرکز نمی‌شود. این نقص، ناهنجاری‌های نزدیک‌بینی، دوربینی و آستیگماتیسم را به دنبال دارد. نزدیک‌بینی (میوپیا) موجب تاری دید در فواصل دور، دوربینی (هایپروپیا) موجب تاری دید در فواصل نزدیک و آستیگماتیسم موجب تاری دید در هر دو فاصله می‌شود. رایج‌‌ترین درمان‌های این اختلال، استفاده از عینک، لنزهای تماسی و انواع جراحی مانند لیزیک است.

عفونت‌های چشمی کنژنکتیویت

در بیماری کنژنکتیویت، ملتحمه چشم به دلایلی همچون عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی، مواد آلرژی‌زا و تماس با ترکیبات شیمیایی، ملتهب می‌شود. ابتلا به این التهاب، قرمزی، سوزش، افزایش ترشحات و احساس وجود جسم خارجی در چشم را به دنبال دارد. استفاده از قطره‌های چشمی آنتی‌هیستامین، قطره‌ها یا پمادهای چشمی آنتی‌بیوتیک، کمپرس آب سرد و شستشوی مداوم چشم‌ها از رایج‌ترین راه‌های درمان این بیماری است.

آستیگماتیسم

آستیگماتسیم، به علت ناهماهنگی در انحنای قرنیه یا عدسی چشم به وجود می‌آید. به‌گونه‌ای که ناهمواری‌های موجود در شکل قرنیه یا عدسی داخلی چشم، باعث می‌شود نور به‌طور یکنواخت روی شبکیه متمرکز نشود. به‌همین‌خاطر، تصاویر در فواصل مختلف، تار به نظر می‌رسند. درمان آستیگماتیسم با استفاده از عینک و لنزهای تماسی انجام می‌شود. در صورت نیاز، پزشک متخصص، عمل لیزیک چشم را توصیه می‌کند.

پیرچشمی

اختلال پیرچشمی در افراد 40 سال به بالا رخ می‌دهد. در این بیماری، عدسی چشم انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهد و چشم دیگر نمی‌تواند روی اشیای نزدیک، متمرکز شود. فرد مبتلا به پیرچشمی، با علائمی مانند تاری دید در هنگام مطالعه یا کار با اشیاء نزدیک مواجه می‌شود. راه‌های درمان این اختلال، شامل استفاده از عینک‌های مطالعه، لنزهای تماسی دوکانونی یا چندکانونی، جراحی لیزر یا کاشت عدسی، داخل چشم است.

آب مروارید

در بیماری آب مروارید، عدسی چشم، شفافیت خود را از دست می‌دهد. به‌ همین دلیل، نور نمی‌تواند به درستی روی آن متمرکز شود و بینایی فرد کاهش پیدا می‌کند. این بیماری، معمولاً با افزایش سن رخ می‌دهد، اما می‌تواند به علت‌های آسیب چشمی، دیابت یا مصرف برخی داروها نیز ایجاد شود. آب مروارید با علائمی مانند تاری دید، دشواری در دیدن در نور کم و هاله اطراف نور همراه است. بهترین درمان برای آب مروارید، جراحی است. به‌گونه‌ای که عدسی کدر با یک عدسی شفاف جایگزین می‌شود.

آب‌سیاه

در بیماری آب سیاه، با افزایش فشار داخلی چشم، اعصاب بینایی، آسیب می‌بینند. به‌همین‌خاطر، فرد بینایی خود را از دست می‌دهد. این بیماری معمولاً بدون علائم اولیه است و به تدریج پیشرفت می‌کند. در صورت پیشرفت بیماری، فرد با علائمی مانند کاهش میدان دید و تاری دید مواجه می‌شود. درمان بیماری آب‌سیاه، کاهش فشار چشم است. این کار از طریق استفاده از قطره‌های چشم، لیزردرمانی، جراحی و مصرف داروهای خوراکی انجام می‌گیرد.

رتینوپاتی دیابتی

با بالا بودن قند خون در افراد دیابتی، رگ‌های خونی شبکیه، آسیب می‌بینند و فرد به بیماری رتینوپاتی دیابتی مبتلا می‌شود. آسیب‌دیدگی رگ‌های شبکیه با نشت خون و مایعات، تورم و تشکیل رگ‌های خونی غیرطبیعی همراه است. این بیماری، علائمی همچون تاری دید، دیدن لکه‌ها و نقاط تیره، دوبینی و درنهایت نابینایی فرد را به دنبال دارد. لیزردرمانی، تزریق دارو به داخل چشم با هدف جلوگیری از آسیب رگ‌های خونی و جراحی بافت‌های آسیب‌دیده، از راه‌های درمانی بیماری رتینوپاتی دیابتی هستند.

مشکلات شبکیه

شایع‌ترین مشکلات شبکیه، شامل پارگی یا جدایی شبکیه، دژنراسیون ماکولا، رتینوپاتی دیابتی، آب مروارید، انسداد رگ‌های شبکیه، ادم و سوراخ شدن ماکولا هستند. متخصص چشم برای هر کدام از این بیماری‌ها، استراتژی درمانی منحصربه‌فردی دارد. انواع جراحی، لیزردرمانی، کنترل قند خون در دیابتی‌ها و دارودرمانی با کورتیکواستروئیدها، از رایج‌ترین روش‌های درمانی مشکلات شبکیه به شمار می‌روند.

تنبلی چشم

بیماری تنبلی چشم، اصولا در کودکی رخ می‌دهد. در این اختلال، یک چشم، بینایی ضعیف‌تری نسبت به چشم دیگر دارد. علت اصلی این اختلال، می‌تواند استفاده نکردن از چشم ضعیف‌تر باشد. از روش‌های متداول برای درمان این بیماری، می‌توان به تمرینات خاص چشمی با هدف بهبود هماهنگی حرکت چشم‌ها اشاره کرد. همچنین استفاده از قطره چشم برای محدود کردن قدرت بینایی چشم قوی‌تر از دیگر روش‌های درمان این مشکل است. استفاده از عینک و لنز و پوشاندن چشم قوی‌تر برای استفاده بیشتر از چشم ضعیف‌تر هم توسط پزشک توصیه می‌شود.

خدماتی که چشم پزشک ارائه می‌دهد، چیست؟

متخصص چشم پزشک، خدمات متنوعی شامل معاینه بینایی و تجویز عینک تا تشخیص و درمان بیماری‌های چشمی ارائه می‌دهد. این خدمات، شامل معاینات کامل چشمی برای تشخیص و مدیریت بیماری‌هایی مانند آب مروارید، آب سیاه و رتینوپاتی دیابتی است. همچنین، چشم‌ پزشک، با شناسایی عیوب انکساری مانند نزدیک‌بینی، دوربینی و آستیگمات، عینک، لنزهای تماسی یا جراحی‌های اصلاحی مانند لیزیک را تجویز می‌کند.در ادامه این مطلب، رایج‌ترین و مهم‌ترین خدمات چشم پزشک را معرفی کرده‌ایم:

معاینات اولیه

معاینات اولیه چشم‌ پزشک، شامل مجموعه‌ای از تست‌ها و ارزیابی‌ها برای بررسی سلامت چشم و تشخیص مشکلات بینایی است. اندازه‌گیری حدت بینایی با استفاده از چارت بینایی، بررسی عیوب انکساری مانند نزدیک‌بینی، دوربینی و آستیگماتیسم و ارزیابی فشار داخل چشم برای تشخیص آب سیاه از مهم‌ترین این معاینات به شمار می‌رود. همچنین دکتر چشم‌ پزشک، با استفاده از چراغ قوه و دستگاه اسلیت‌لمپ ساختارهای جلویی و پشتی چشم را بررسی می‌کند. این معاینات کمک می‌کنند تا مشکلات چشمی به موقع تشخیص داده شده و درمان شوند.

تجویز عینک و لنز تماسی

دکتر چشم، پس از ارزیابی دقیق وضعیت بینایی و تشخیص عیوب انکساری چشم، عینک و لنز تماسی را تجویز می‌کند. سپس با استفاده از ابزارهایی مانند رفراکتومتر و فوروپتر، قدرت لنز مورد نیاز برای تصحیح بینایی تعیین می‌شود. تجویز عینک و لنزهای تماسی، شامل لنزهای نرم و سخت، با هدف اصلاح نقص‌های بینایی بیمار، از خدمات دکتر چشم به حساب می‌آید. همچنین، متخصص چشم با ارائه راهنمایی‌هایی در مورد استفاده و مراقبت از لنزهای تماسی، از سلامت چشم و راحتی بیمار اطمینان حاصل می‌کند.

مدیریت و درمان بیماری‌های چشمی مزمن

مدیریت و درمان بیماری‌های چشمی مزمن نیازمند رویکردی جامع است که شامل تشخیص دقیق بیماری، ارزیابی مداوم وضعیت بیمار و استفاده از بهترین گزینه‌های درمانی می‌شود. شناسایی و ارزیابی انواع بیماری‌های چشمی از بیماری‌های عفونی تا رتینوپاتی دیابتی و انواع آسیب‌دیدگی‌های چشم و اجزای آن، از خدمات متخصص چشم پزشکی است. او متناسب با وضعیت بیمار، روش‌های درمانی مناسب همچون دارودرمانی، استفاده از عینک یا جراحی را توصیه می‌کند.

انجام جراحی

متخصص چشم، برای درمان بسیاری از بیماری‌های چشمی، از مداخلات جراحی استفاده می‌کند. از شایع‌ترین بیماری‌های نیازمند جراحی می‌توان به آب‌مروارید و آب سیاه اشاره کرد. دکتر چشم برای درمان آب مروارید، عدسی کدر را با یک عدسی شفاف جایگزین کرده و در بیماری آب سیاه، فشار داخلی چشم را طی جراحی کاهش می‌دهد. انجام سایر جراحی‌ها همچون اصلاح بینایی مانند لیزر و لازیک، پیوند قرنیه و جراحی پلک، از جمله خدمات ارائه شده توسط دکتر چشم هستند.

مراقبت‌های پیشگیرانه

در صورت مراجعه به‌موقع به متخصص چشم، پزشک مراقبت‌ها و توصیه‌هایی با هدف حفظ سلامت چشم و جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های چشمی پیشنهاد می‌دهد. همچنین انجام معاینات منظم چشمی، برای تشخیص زودهنگام مشکلات و بیماری‌های چشمی لازم است. این معاینات به‌ویژه برای افرادی که سابقه خانوادگی بیماری‌های چشمی دارند، افراد مسن و بیماران دیابتی حیاتی است. دکتر چشم، با ارزیابی دقیق وضعیت چشم‌ها و ارائه توصیه‌های مناسب در مورد استفاده از عینک یا لنز تماسی، رعایت بهداشت چشم و محافظت از چشم‌ها در برابر اشعه‌های مضر می‌تواند به حفظ سلامت چشم‌ها کمک کند.

براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO)،

در سطح جهان، حداقل 2.2 میلیارد نفر، دچار عیوب انکساری چشم هستند و از این تعداد، حداقل یک میلیون نفر آن‌ها با پیشگیری، مبتلا نمی‌شدند.

از دیگر اقدامات پیشگیرانه، مشاوره‌ تغذیه و سبک زندگی سالم و جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های دیابت و فشار خون هستند.

روش‌های تشخیص در تخصص چشم پزشکی چیست؟

متخصص چشم پزشک، از روش‌ها و تکنولوژی‌های پیشرفته متعددی برای تشخیص دقیق اختلالات و بیماری‌های چشمی بهره می‌برد. این روش‌ها، او را قادر می‌سازند تا وضعیت سلامتی چشم بیمار را، کامل ارزیابی و بررسی کند و با تشخیص زودهنگام بیماری‌های چشمی، بهترین راه درمانی را ارائه دهد. در ادامه، به اثربخش‌ترین روش‌های تشخیص در چشم پزشکی مانند اندازه‌گیری حدت بینایی، تونومتری و فلورسین آنژیوگرافی پرداخته‌ایم:

تست حدت بینایی

در تست حدت بینایی، توانایی چشم بیمار، برای مشاهده حروف و اعداد چارت بینایی، از فواصل دور و نزدیک سنجیده می‌شود. در این تست، از یک چارت بینایی (مانند چارت اسنلن) استفاده می‌شود که حروف یا اعداد با اندازه‌های مختلف روی آن نوشته شده‌اند. بیمار در فاصله مشخصی از جدول قرار می‌گیرد و باید کوچکترین خطوطی را که می‌تواند به درستی تشخیص دهد، بخواند. هر چشم به صورت جدا و باهم بررسی می‌شوند.

تست انکسار

تست انکسار، با دو هدف تعیین نسخه عینک یا لنزهای تماسی و تشخیص مشکلات بینایی ناشی از اختلالات انکسار نور انجام می‌گیرد. در این تست، از دستگاهی به نام فوروپتر یا رفراکتومتر استفاده می‌شود که لنزهای مختلف را در مقابل چشم بیمار نگه می‌دارد. بیمار از طریق این لنزها به یک نمودار یا نور نگاه می‌کند و میزان وضوح تصویر را به دکتر چشم اطلاع می‌دهد. چشم‌ پزشک، با تغییر لنزها، بهترین ترکیب را برای اصلاع عیوب بینایی بیمار پیدا می‌کند.

تست میدان بینایی

میدان بینایی چشم، محدوده قابل رویت، با نگاه ثابت چشم در یک جهت است. متخصص چشم، این تست را برای ارزیابی فقدان دید محیطی انجام می‌دهد. در این تست، بیمار در مقابل دستگاه قرار می‌گیرد. درحالی‌که نورهای کوچکی در میدان دید پیرامونی چشمک می‌زنند، بیمار به نقطه مرکزی نگاه می‌کند. او باید هر زمان که نوری را مشاهده کرد، دکمه‌ای را فشار دهد. نتایج این تست، نشان می‌دهد که بیمار در هر نقطه از میدان دید خود چه نقصی دارد. تست میدان بینایی، برای تشخیص و پیشگیری بیماری گلوکوما، سکته مغزی و انواع بیماری‌های اعصاب چشم به کار می‌رود.

تست بینایی رنگ

در تست بینایی رنگ، پزشک، صفحاتی با الگوهای رنگی را به بیمار نشان می‌دهد. روی این صفحات، اعداد به‌صورت نقطه نقطه روی زمینه‌ای با رنگ و درجه روشنایی متفاوت قرار دارند. افراد دارای کوررنگی، نمی‌توانند اعداد را از زمینه رنگی تشخیص دهند. عدم تشخیص دو رنگ سبز و قرمز از هم، شدیدترین نوع این اختلال است. تست بینایی رنگ، به شناسایی مشکلات مرتبط با بینایی رنگ منجر می‌شود. اختلالات بینایی رنگ، عمدتا ناشی از عوامل ژنتیکی یا بیماری‌های چشمی هستند.

معاینه لامپ شکاف

در تست لامپ شکاف یا بیومیکروسکوپ، بیمار روی یک صندلی به سمت لامپ شکاف می‌نشیند. از سوی دیگر، پزشک نوری به سمت چشم می‌تاباند. متخصص چشم، با این کار، پلک، قرنیه، ملتحمه، عنبیه، مردمک، لنز و شبکیه چشم را بررسی می‌کند. با معاینه لامپ شکاف، می‌توان انواع ناهنجاری‌ها، التهاب، انسداد و کاهش بینایی را تشخیص داد. همچنین، معاینه لامپ شکاف می‌تواند به ارزیابی زخم‌ها، رسوبات و ناهنجاری‌های ساختاری چشم کمک کند.

معاینه اتساع چشم

در معاینه اتساع چشم، متخصص چشم با استفاده از قطره گشادکننده مردمک، قسمت‌های داخلی‌تر چشم را بررسی می‌کند. پس از چکاندن قطره، حدود ۱۵-۲۰ دقیقه طول می‌کشد تا مردمک‌ها کاملاً گشاد شوند. همچنین، ممکن است پس از معاینه، بیمار تا چند ساعت با حساسیت به نور و تاری دید مواجه باشد. دکتر چشم، برای تشخیص انواع بیماری‌های چشم همچون آب‌مروارید، رتینوپاتی دیابتی و انواع اختلالات شبکیه و اعصاب بینایی، این تست را انجام می‌دهد.

تست تونومتری

تست تونومتری، برای ارزیابی فشار داخل چشم و شناسایی بیماری آب سیاه استفاده می‌شود. متخصص چشم برای انجام این تست، قطره بی‌حسی و قطره فلوئورسئین را در چشم بیمار می‌چکاند. او با قراردادن تونومتر روی مردمک، فشار داخل چشم را اندازه‌گیری می‌کند. یکی دیگر از روش‌های این تست، تونومتری غیرتماسی یا پف هوا است. در این تست، با ارسال یک پف هوای سریع به سطح چشم بیمار، بازتاب آن اندازه‌گیری می‌شود.

پاکی‌متری قرنیه

در روش پاکی‌متری، ضخامت و ناهنجاری‌های قرنیه مانند نازک شدن یا متورم بودن، با استفاده از امواج مافوق صوت ارزیابی می‌شود. این اطلاعات به چشم‌ پزشک کمک می‌کند تا فشار داخل چشم را دقیق‌تر ارزیابی کند؛ زیرا ضخامت قرنیه می‌تواند بر اندازه‌گیری فشار تاثیر بگذارد. پیش از انجام جراحی‌های عیوب انکساری مانند لیزیک، انجام پاکی متری ضروری است. همچنین، این تست به شناسایی شرایطی مانند قوز قرنیه هم کمک می‌کند.

آنژیوگرافی فلورسین

در روش آنژیوگرافی فلورسین، رنگ فلورسین، از طریق رگ‌های بازو، به خون تزریق می‌شود. متخصص چشم، هنگام ورود رنگ فلورسین، به رگ‌های خونی شبکیه، به کمک یک دوربین خاص، وضعیت رگ‌های شبکیه را بررسی می‌کند. این دوربین، رنگ فلورسین را در رگ‌های خونی، تشخیص می‌دهد. برای تشخیص ناهنجاری‌هایی همچون رتینوپاتی دیابتی، دژنراسیون ماکولا، فشار خون بالا، مشکلات گردش خون، رشد و تورم شبکیه، از این آزمایش استفاده می‌کنند.

توموگرافی انسجام نوری

توموگرافی انسجام نوری، یک تکنولوژی مدرن برای تصویربرداری از چشم با وضوح بالا است. این روش، با ارائه تصاویر مقطعی از ساختار بافت، اطلاعات ارزشمندی در اختیار متخصص چشم می‌گذارد. قبل و بعد از عمل کاتارکت، از این تکنیک برای بررسی نتیجه استفاده می‌شود. تصویربرداری از شبکیه با این روش، به تشخیص بیماری‌های رتینوپاتی دیابتی، دژنراسیون ماکولا، گلوکوم، جداشدگی شبکیه و خونریزی کمک می‌کند.

روش‌های درمان در تخصص چشم پزشکی چیست؟

روش‌های درمان متخصص چشم پزشک به نوع بیماری و شدت آن بستگی دارد. این روش‌ها شامل درمان دارویی، جراحی‌ها و تکنیک‌های لیزری هستند. از درمان‌های دارویی می‌توان به قطره‌های چشمی برای کاهش فشار داخل چشم یا کنترل التهاب اشاره کرد. تکنیک‌های جراحی هم شامل جایگزینی عدسی کدر با عدسی شفاف در آب مروارید، جراحی‌های اصلاحی مانند لیزیک برای تصحیح عیوب انکساری و ویترکتومی برای مشکلات شبکیه هستند. در ادامه، به اثربخش‌ترین روش های درمانی در چشم پزشکی پرداخته‌ایم:

 درمان دارویی چشم

پزشک چشم، گاهی برای درمان ناهنجاری‌های چشمی، انواع داروها به شکل قطره، قرص و پماد را تجویز می‌کند. در ادامه به مهم‌ترین این داروها اشاره کرده‌ایم:

• قطره و پماد آنتی‌بیوتیک برای درمان ورم ملتحمه باکتریایی
• داروهای ضدویروس برای درمان بیماری‌های ویروسی چشم همچون تبخال چشمی
• اشک مصنوعی برای درمان خشکی چشم
• قطره و پماد کورتیکواستروئید برای درمان کانژونکتیویت و ورم ملتحمه چشم
• قطره و قرص گلوکوم برای درمان گلوکوم و کاهش فشار چشم
• مکمل‌های ویتامین برای خطر ابتلا به دژنراسیون ماکولا

این داروها برای درمان انواع عفونت‌، التهاب ناهنجاری‌های چشمی و بیماری‌های سیستمیک تاثیرگذار روی چشم تجویز می‌شوند.

تجویز عینک و لنز

دکتر چشم برای اصلاح عیوب انکساری و بهبودی قدرت بینایی، انواع عینک و لنز را تجویز می‌کند. انواع عینک و لنز شامل موارد زیر است:

• لنز کروی برای درمان نزدیک‌بینی و دوربینی
• لنز چندکانونی برای نیازهای روزمره مانند مطالعه
• لنز توریک برای درمان آستیگمات
• لنز پانسمان برای محافظت از قرنیه برای زخم قرنیه
• لنز سخت برای اصلاح آستیگمات قرنیه
• لنز نرم برای اصلاح عیوب انکساری چشم
• عینک‌های دوکانونی، نیمه پایینی برای مطالعه و نیمه بالایی برای دیدن از فواصل دور
• عینک منشوری برای اصلاح مشکل دوبینی
• عینک با عدسی ترانزیشن
• عینک با عدسی دیجیتال برای کاهش اثرات آسیب‌زننده صفحات نمایشگر
• عینک روزمره برای اصلاح نزدیک‌بینی، دوربینی و آستیگمات

استفاده از عینک، یک راه درمانی ساده برای اصلاح عیوب و ناهنجاری‌های چشم است.

لیزر درمانی

لیزر درمانی، یک روش پیشرفته و غیرتهاجمی است که برای درمان انواع بیماری‌های چشمی استفاده می‌شود. متخصص چشم، جراحی لیزیک را برای اصلاح عیوب انکساری مانند نزدیک‌بینی، دوربینی و آستیگماتیسم و کاهش وابستگی به عینک تجویز می‌کند. لیزردرمانی را با هدف درمان بیماری‌هایی همچون رتینوپاتی دیابتی، پارگی شبکیه، دژنراسیون ماکولا و آب سیاه هم انجام می‌دهند. تکنیک جراحی لیزری، به دلیل برخورداری از بالاترین دقت و کمترین عوارض، به‌طور گسترده‌ای برای بهبود بینایی و سلامت چشم‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

جراحی چشم

در چشم‌ پزشکی، روش‌های جراحی متعددی برای درمان بیماری‌های عملکردی، اصلاح اختلالات حرکتی یا نقص‌های بینایی چشم وجود دارد. در ادامه، به مهم‌ترین این جراحی‌ها پرداخته‌ایم:

• جراحی آب مروارید؛ برای برداشتن عدسی کدر چشم و جایگزینی آن با عدسی مصنوعی
• جراحی آب سیاه؛ برای کاهش فشار داخل چشم و جلوگیری از آسیب به عصب بینایی
• جراحی پیوند قرنیه؛ برای جایگزینی قرنیه آسیب‌دیده با قرنیه سالم
• جراحی شبکیه؛ برای درمان پارگی یا جدا شدن شبکیه
• جراحی پلاستیک و ترمیمی چشم؛ برای ترمیم پلک، مجرای اشکی و سایر قسمت‌های چشم

متخصص چشم، براساس وضعیت چشم و سلامت عمومی بیمار، تصمیم به انجام جراحی می‌گیرد.

چه زمانی باید به چشم پزشک مراجعه کنیم؟

در شرایط متفاوت و متعددی، شما نیاز به ملاقات با یک چشم پزشک خواهید داشت. اما در صورت بروز برخی علائم حاد و مزمن، باید در اولین فرصت، به یک متخصص چشم مراجعه کنید. در ادامه، به بیان این شرایط حاد پرداخته‌ایم:

• تاری دید، دوبینی، کاهش بینایی و مشکلات دید در شب
• احساس سردردهای مکرر، درد چشم و درد در نواحی پشت چشم
• عفونت پلک چشم
• نامتعادل شدن چشم‌‌ها
• دیدن حلقه‌های رنگی در اطراف نور
• مشاهده لکه‌های سیاه در میدان بینایی
• ترشح بیش از حد اشک
• قرمزی مداوم و تورم چشم‌ها
• احساس خارش و سوزش
• برخورد ضربه به سر یا به چشم
• احساس فشار داخل چشم

علاوه‌بر این علائم، مراقبت‌های منظم و غربالگری‌های دوره‌ای به‌ویژه برای افراد مسن، به سلامت چشم و پیشگیری از بیماری‌های چشمی کمک می‌کند.

در انتخاب بهترین دکتر چشم چه مواردی را باید در نظر بگیریم؟

انتخاب بهترین دکتر چشم، در روند درمان و مدیریت بیماری‌های چشم بسیار تاثیرگذار خواهد بود. درنظر گرفتن برخی معیارها و ویژگی‌ها، می‌تواند انتخاب خوبی برای شما رقم بزند. در ادامه، مهم‌ترین این معیارها اشاره کرد‌ایم:

• تخصص، صلاحیت و تجربه کافی در زمینه مشکل شما
• مجهز بودن به تکنولوژی‌های پیشرفته تشخیصی و درمانی
• برخورد و رفتار حرفه‌ای پزشک و کادر درمانی
• بیمه‌های موردقبول پزشک برای کاهش هزینه‌های درمانی
• آسان بودن مسیر دسترسی به مطب یا کلینیک

توجه به این معیارها در انتخاب چشم پزشک، کمک می‌کند تا بهترین مراقبت‌های درمانی و تشخیصی را دریافت کنید.

در مراجعه به دکتر چشم پزشکی، انتظار چه معاینه‌هایی را باید داشته باشیم؟

در اولین مراجعه، دکتر چشم پزشک، اقداماتی همچون انجام آزمایش‌های متعدد برای ارزیابی سلامتی چشم و بینایی انجام می‌دهد. رایج‌ترین این آزمایش‌ها شامل موارد زیر هستند:

• گرفتن شرح حال بیمار؛ سوابق خانوادگی بیماری، زمان بروز علائم و شدت آن‌ها، نوع مشکل و داروهای بیمار
• معاینه بینایی؛ خواندن حروف و اعداد از روی چارت بینایی
• اندازه‌گیری فشار داخل چشم؛ برای تشخیص بیماری گلوکوم
• تست میدان دید؛ سنجش کامل میدان دید برای تشخیص بیماری‌ها
• معاینه قسمت‌های جلویی چشم؛ بررسی ساختارهای جلویی چشم مانند قرنیه، عنبیه و عدسی با بیومیکروسکوپ
• معاینه داخلی چشم؛ ارزیابی ساختارهای داخلی چشم مانند شبکیه، عصب بینایی و رگ‌های خونی با افتالموسکوپ
• تست‌های تشخیص عیوب انکساری؛ برای تشخیص نوع و شدت نزدیک‌بینی، دوربینی و آستیگماتیسم

متخصص چشم پزشک، با انجام این معاینه‌ها و اقدامات، به اطلاعات کاملی از وضعیت چشم‌های بیمار دست پیدا می‌کند.

مراجعه منظم به دکتر چشم؛ اولین اقدام برای پیشگیری از بیماری‌های چشم

آگاهی از اینکه تخصص چشم پزشکی چیست و دکتر چشم کیست به بیمار کمک می‌کند تا برای حفظ سلامت چشم‌ها، اقدامات لازم را انجام دهد. بیمار با مراجعه به‌موقع به دکتر چشم، از ابتلا به انواع بیماری‌های چشم مانند آب‌مروارید، آب‌سیاه، تنبلی چشم و شب‌کوری پیشگیری می‌کند. از مهم‌ترین وظایف چشم پزشک، معاینه چشم با هدف مدیریت و درمان بیماری‌های چشم است. مهم‌ترین روش‌های درمانی این بیماری‌ها، تجویز دارو، تجویز عینک و لنز، لیزردرمانی و جراحی چشم هستند. در صورت مشاهده هرگونه علائم آسیب و اختلال در چشم مانند دوبینی، تاری دید، سوزش و التهاب چشم و دردهای مکرر چشمی، حتما به متخصص چشم پزشکی مراجعه کنید. برای آنکه بدانید بهترین چشم پزشک کیست می‌توانید به سایت دکتردکتر مراجعه کنید.

با ورود به سایت دکتردکتر، متخصص چشم پزشک را جستجو کنید. با انتخاب شهر محل سکونت‌تان و فیلتر بیشترین امتیاز، بهترین چشم‌ پزشک‌های شهر برای شما نمایش داده می‌شوند. شما می‌توانید از خدمات حضوری، مشاوره تلفنی و آنلاین این متخصصان استفاده کنید.

منبع:

northshore.org

uclahealth.org

swissmedical.net

سوالات متداول تخصص چشم پزشکی