آستیگماتیسم نقص شایع و قابل درمانی در انحنای چشم است که باعث تاری دید دور و نزدیک می‌شود. این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که سطح جلویی چشم (قرنیه) یا عدسی داخل آن انحنای نامناسبی داشته باشد و به‌جای برخورداری از انحنایی مانند توپی گرد، سطح آن تخم مرغی شکل شود. چنین وضعیتی باعث تاری دید در تمام فواصل می‌شود. آستیگماتیسم اغلب در بدو تولد وجود دارد و ممکن است همراه با نزدیک بینی یا دوربینی رخ بدهد. برای درمان آن باید به چشم‌پزشک مراجعه کنید تا با روش‌هایی مانند تجویز عینک، لنز یا جراحی مانع از بروز عوارض شود. تاری دید از علائم اصلی آستیگمات چشم است.
در این مقاله از دلایل، علائم و درمان آستیگمات می‌خوانید. برای مطالعه این مطلب به حدود ۴ دقیقه زمان نیاز دارید.
اگر سوالی در رابطه با آستیگماتیسم چشم دارید، می‌توانید در انتهای همین صفحه و در قسمت نظرات بنویسید تا پزشک پاسخ دهد.
آستیگمات چشم چیست؟
با ابتلا به آستیگماتیسم، چشم پرتوهای نور را به درستی خم نمی‌کند یا نمی‌شکند. شکل نامنظم قرنیه یا عدسی چشم مانع از تمرکز نور روی شبکیه چشم به‌درستی می‌شود.
شبکیه ناحیه‌ای در پشت چشم است که نور را به سیگنال‌هایی تبدیل و برای تشخیص بصری به مغز ارسال می‌کند. شما می‌توانید دچار نزدیک‌بینی یا دوربینی باشید و به آستیگماتیسم هم مبتلا شوید.
شایع‌ترین علامت آستیگماتیسم تاری یا تحریف دید، هم از نزدیک و هم از راه دور است. ممکن است دید در شب هم برایتان مشکل‌تر باشد.
آستیگمات دو نوع است؛ آستیگمات مثبت و منفی
- مثبت؛ کژبینی مثبت به‌معنای ابتلای فرد به دوربینی آستیگمات است. (تاری دید در دیدن اشیای نزدیک)
- منفی؛ کژبینی منفی به‌معنای نزدیک‌بینی آستیگمات است. (تاری دید در دیدن اشیای دور)
علائم چشم آستیگمات
علائم و نشانه‌های آستیگماتیسم می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- سردرد
- تاری یا تحریف دید
- مشکل دید در شب
- ناراحتی یا خستگی چشم
- چشمک زدن یا تیک و پرش چشم
علت آستیگمات چشم
مشخص نیست دلیل آستیگمات شدن چشم چیست، اما ژنتیک عامل اصلی آن است. این وضعیت اغلب در بدو تولد وجود دارد، اما ممکن است در مراحل بعدی زندگی تشدید شود. پس آستیگمات چشم در نوزادان و کودکان هم دیده می‌شود.
امکان دارد که چنین وضعیتی در نتیجه آسیب به چشم یا پس از جراحی چشم هم رخ بدهد. آستیگماتیسم اغلب با نزدیک‌بینی یا دوربینی رخ می‌دهد.
گاهی اوقات، یک بیماری نادر به نام قوز قرنیه باعث آستیگماتیسم می‌شود. این بیماری چشمی قرنیه را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث نازک‌شدن و برآمدگی بافت شفاف روی قرنیه می‌شود.
چنین چیزی منجر به دید ابری یا تاری دید و حساسیت به نورهای روشن می‌شود. علت قوز قرنیه هم ناشناخته است، اما اعتقاد بر این است که این بیماری هم به‌طور ارثی رخ می‌دهد.
به خاطر داشته باشید که اگرچه مطالعه با نورهای کم می‌تواند تمرکز دید را سخت‌تر کند، اما به بینایی آسیبی نمی‌رساند و باعث آستیگماتیسم نمی‌شود. بااینحال، اگر دچار آستیگمات چشم هستید و در نور کم مطالعه می‌کنید، ممکن است متوجه افزایش تاری شوید.
تشخیص چشم آستیگمات
اپتومتریست یا چشم‌پزشک آستیگماتیسم را از راه معاینه جامع چشم تشخیص می‌دهد. چند تست آستیگمات چشم وجود دارد که اپتومتریست‌ها و چشم پزشکان در طول معاینه چشم برای تشخیص آستیگماتیسم از آنها استفاده می‌کنند:
- تست سنجش بینایی
- تست انکسار
- کراتومتری
تست سنجش بینایی
در طول آزمایش ارزیابی بینایی، پزشک از شما می‌خواهد که حروف نمودار را در فاصله‌ای مشخص بخوانید. در این صورت، مشخص می‌شود که توانایی دیدتان چقدر است.
تست انکسار
آزمایش شکست یا انکسار از ابزاری به نام انکسار نوری استفاده می‌کند. این دستگاه دارای چند لنز شیشه ای اصلاحی با قدرت‌های مختلف است.
پزشک از شما می‌خواهد در حین نگاه کردن به لنزهایی که قدرت‌های متفاوتی در بازتاب نور دارند، نموداری را بخوانید. آنها در نهایت لنزی پیدا می‌کنند که دید را به درستی اصلاح می‌کند.
کراتومتری
در کراتومتری، پزشک انحنای قرنیه را اندازه گیری می‌کند. این اقدام با نگاه‌کردن به چشم از راه دستگاه کراتومتر انجام می‌شود.
عوارض آستیگمات چشم
در صورت درمان‌نشدن، آستیگماتیسم می‌تواند عوارضی ایجاد کند:
- تنبلی چشم زمانی رخ می دهد که فرد فقط در یک چشم آستیگماتیسم داشته باشد یا آستیگماتیسم در یک چشم بدتر از چشم دیگر باشد و این وضعیت اصلاح نشود.
- استیگمات چشم و سرگیجه
- خستگی چشم و سردرد
عوامل خطر ابتلا به آستیگماتیسم
آستیگماتیسم می‌تواند در کودکان و بزرگسالان رخ دهد. در صورت داشتن هر یک از موارد زیر، ممکن است خطر ابتلا به آستیگماتیسم بیشتر شود:
- سابقه خانوادگی
- زخم یا نازک‌شدن قرنیه
- احتمال Astigmatism با بالا رفتن سن افزایش پیدا می‌کند
- نزدیک بینی بیش از حد، که باعث تاری دید در فاصله دور می‌شود
- دوربینی بیش از حد، که باعث ایجاد دید فواصل نزدیک به‌شکل تار می‌شود
- سابقه انواع خاصی از جراحی چشم، مانند جراحی آب مروارید (حذف عدسی تیره با جراحی)
درمان آستیگمات چگونه است؟
گاهی‌اوقات، موارد خفیف آستیگمات چشم نیازی به درمان ندارند اما روش‌های رفع این مشکل به‌شرح زیر هستند. پیش از شرح روش‌ها باید بدانید که اطلاعات نادرست فراوانی درباره روش‌های درمان طبیعی آستیگمات چشم یا استفاده از قطره درمان آستیگمات وجود دارد و نباید به‌دنبال استفاده از آنها بروید.
درمان آستیگمات چشم با عینک و لنز
عینک‌های اصلاحی و لنزهای تماسی با تجویز پزشک رایج‌ترین و کم‌تهاجمی‌ترین درمان‌های آستیگمات چشم هستند. بیشتر افراد مبتلا به این مشکل چشمی، برای اصلاح دید خود از عینک یا لنز کمک می‌گیرند.
ارتوکراتولوژی (Ortho-K) / ارتوکراتولوژی (Ortho-K)
این مورد درمانی است که از لنزهای تماسی سفت و سخت برای اصلاح موقت انحنای نامنظم قرنیه استفاده می‌کند. برای مدت زمان محدودی، لنزهای تماسی سفت و سختی در چشم قرار می‌گیرند.
لیزیک
در این روش، جراح فلپ نازکی (لایه قرنیه) را در قرنیه برش می‌دهد و سپس از لیزر برای تغییر شکل آن (قبل از بستن فلپ) استفاده می‌کند. با این روش، آستیگمات چشم برای همیشه درمان می‌شود.
کراتکتومی فوتورفرکتیو (PRK)
با روش کراتکتومی فوترفرکتیو، جراح از لیزر برای تغییر شکل قرنیه استفاده می‌کند تا نحوه تمرکز پرتوهای نور بر روی شبکیه را بهبود ببخشد.
کراتکتومی زیر اپیتلیال با کمک لیزر (LASEK)
این جراحی چشم شامل شل‌شدن پوشش محافظ قرنیه و سپس استفاده از لیزر برای رفع انحنای نادرست می‌شود. کراتکتومی زیر اپیتلیال هم رایج است.
کشیدن عدسی با برش کوچک (SMILE)
جراح با استفاده از لیزر شکل قرنیه را تغییر می‌دهد تا یک قطعه بافت دیسکی شکل در زیر سطح آن به‌وجود بیاورد.
اپی لیزیک
در این روش، جراح لایه بالایی یا خارجی قرنیه را برمی‌دارد و سپس از لیزر برای تغییر شکل آن استفاده می‌کند. درمان آستیگمات چشم با لیزر توانسته تحول بزرگی در درمان مشکلات بینایی به‌وجود بیاورد.
تمام جراحی‌ها خطراتی دارند. قبل از انجام عمل جراحی آستیگمات چشم با پزشک خود در مورد خطرات و فواید آن صحبت کنید. اگر آستیگماتیسم خفیف تا متوسط دارید، می‌توانید کاندیدای کراتومیلوسیس درجا با لیزر (LASIK) باشید.
درمان چشم آستیگمات در خانه
برای رفع مشکل و اصلاح دید در بالاترین نمره چشم آستیگمات باید به پزشک مراجعه کنید. روش‌های خانگی در این زمینه معمولا پاسخ‌گو نیستند. بااینحال به موارد زیر دقت کنید:
- به چشم‌ها در زمان مطالعه و کار با تبلت و موبایل استراحت بدهید. مدام پلک بزنید تا به چشم‌ها آسیبی نرسد. هر ۲۰دقیقه، به مدت ۲۰ ثانیه به چیزی در فاصله ۶ متری نگاه کنید.
- وقتی چشمانتان احساس خستگی یا خشکی می‌کنند، آن ها را ببندید و استراحت دهید.
درمان آستیگمات چشم با سرمه و مواد دیگر هم از سوی پزشکی سنتی تجویز می‌شود اما این راه‌کارها قابل‌اعتماد نیستند و شاید عوارض ناخوشایندی هم به‌همراه بیاورند.
سوالات متداول
آستیگمات چشم ارثی است؟
دلیل بالارفتن نمره چشم آستیگمات ناشناخته است اما دانشمندان بر این باورند که مشکل ریشه در وراثت دارد.
آستیگمات خوب می‌شود؟
بله به‌کمک لنز، عینک و انواع عمل‌های جراحی مانند لیزیک می‌توانید به درمان این مشکل بپردازید.
چه افرادی بیشتر در معرض آستیگمات قرار دارند؟
کسانی که سابقه خانوادگی، زخم یا نازک‌شدن قرنیه، دوربینی/نزدیک‌بینی بیش از حد دارند. افراد با سابقه جراحی‌های چشم مانند آب مروارید هم در معرض آستیگمات چشم هستند.
آستیگمات چشم کودک درمان می‌شود؟
بیشتر کودکان و نوجوانان مبتلا به آستیگماتیسم به عینک یا لنزهای تماسی نیاز دارند تا به آنها کمک کند که واضح ببینند. ممکن است، آستیگمات چشم در کودکان به‌شکل خفیف، نیاز به درمان نداشته باشد.
آیا آستیگمات چشم عمل می‌شود؟
بله امکان انجام عمل‌های جراحی مختلف برای رفع این مشکل وجود دارد.
تفاوت آستیگمات و تنبلی چشم در چیست؟
آستیگمات تاری دید است اما تنبلی و ضعف به‌معنای از دست‌دادن بخشی از بینایی است.
تفاوت آستیگمات و انحراف چشم در چیست؟
آستیگماتیسم مشکلی در انحنای عدسی چشم است ولی انحراف وضعیتی است که در آن چشم‌ها با یکدیگر در هماهنگی نیستند.
منبع :
