سرطان دهان و راه‌های تشخیص، علل و علائم

سرطان حفره دهان یا سرطان دهان ، ششمین سرطان شایع دنیا است. سرطان دهان برای توصیف تعدادی از سرطان‌هایی که منبع شروع آن‌ها دهان است، مورد استفاده قرار می‎شود. سرطان دهان شامل لب‌ها، زبان، کف دهان، حتی گونه‌ها و سقف دهان است. سرطان دهان و زبان معمولا به عنوان سرطان‌های سر و گردن طبقه‌بندی می‎شود. در این مقاله از مجله سلامتی دکتر دکتر قصد داریم به جواب سوال‌های سرطان دهان چیست  و علائم سرطان دهان و زبان چگونه بروز پیدا می‌کند، برسیم. بعد از خواندن این مقاله به اطلاعات جامعی از درمان پزشکی و خانگی، علائم اولیه و ثانویه، سن سرطان دهان، میزان خطرناک بودن و بقای عمر افراد مبتلا به سرطان دهان و زبان خواهید رسید.

در انتهای این مقاله می‌توانید سوال‌های خود در رابطه با سرطان دهان و زبان را مطرح کنید تا به شما پاسخ دهیم.

سرطان دهان چیست؟

به طور کلی، سرطان دهان به دسته‌ای از بیماری‌های سرطانی مربوط به ناحیه سر و گردن گفته می‌شود که منحصرا دو ناحیه فضای دهانی و اورنوفارنکس را مورد هدف قرار می‌دهند. تشخیص به موقع و زودهنگام‌ سرطان دهان ، نقش مهمی ‌در میزان امید به درمان آن دارد. سرطان‌های دهانی معمولا می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند، اما بررسی‌های میکروسکوپی نشان می‌دهد که در اکثر مواقع، سر منشا سلول‌های سرطانی بافت سنگفرشی سطح دهان است.

سرطان دهان و دندان به چه علت هایی ایجاد می‌شود؟

تحقیقات نشان می‌دهد که بعضی از عوامل، خطر ابتلا به سرطان‌های دهان را افزایش می‌دهند. بر اساس یافته‌های محققان، شیوع ‌این سرطان در بین آقایان دو برابر بیشتر از خانم‌ها است. همچنین افراد سیگاری و الکلی نیز ۵۰ درصد بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به سرطان‌های دهان هستند. ضایعات بدخیم دهانی نیز یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در شیوع و ‌ایجاد سرطان‌های دهانی است.

همچنین یکی دیگر از عوامل مهم در ‌ایجاد سرطان دهانی ویروس پاپیلومای انسانی است که توسط رفتار‌های جنسی منتقل می‌شود. معمولا سرطان‌های تحت تاثیر‌ این ویروس در ناحیه گلو، زیر زبان و برابر لوزه‌ها ‌ایجاد می‎شود و کمتر قابل مشاهده هستند. نکته دارای اهمیت‌ دیگر این است که افراد مبتلا به سرطان دهان ، تحت تاثیر‌ این ویروس که معمولا با نام بیماران سرطانی HPV  مثبت شناخته می‌شوند، کمتر در معرض مرگ‌و‌میر و عود مجدد ناشی از ‌این سرطان هستند.

چه بخش هایی از دهان تحت تاثیر سرطان قرار می‌گیرند؟

سرطان دهان می‌تواند بر هر یک از بخش‌های حفره دهانی، لب‌ها، بافت تشکیل‌دهنده خطوط لب‌ها، دندان‌ها، جلوی دو سوم زبان، لثه‌ها، منطقه دهان زیر زبان و سقف دهان یا همان کام تاثیر بگذارد.

علائم سرطان دهان و زبان

علائم سرطان دهان بر اساس مرحله‌ سرطان متفاوت است. در جدول زیر، علائم سرطان دهان را بررسی می‌کنیم.

علائم سرطان دهان (علامت عود سرطان) ممکن است شامل نشانه‌هایی از قبیل بلع سخت، تورم غدد لنفاوی، درد مقاوم و ‌ایجاد مشکل در بینایی فرد نیز باشد.

در صورت بروز چه علائمی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورتی که علائم سرطان دهان شامل زخم همیشگی، تورم رو به رشد، لکه‌های قرمز یا سفید، خونریزی غیرطبیعی و تحرک ناگهانی دندان ، بیش از دو هفته در فرد مشاهده شود، پیشنهاد می‌شود که دندان‌‌پزشک خود را از ‌این موضوع مطلع سازد. دندانپزشک با بررسی علائم شما می‌توانید تشخیص اولیه را انجام دهد.

نحوه تشخیص سرطان دهان

تشخیص زودهنگام بیماران مبتلا به سرطان دهان باعث کاهش مرگ‌ومیر و کمک به بهبود درمان می‌شود. جراحان دهان و دندان‌ می‌توانند مبتلایان را در مراحل اولیه تشخیص دهند. در صورت مشاهده موارد مشکوک توسط پزشکان، ممکن است آزمایش‌های تخصصی از قبیل بیوپسی، عکس‌برداری اشعه‌ایکس از قفسه سینه، سیتی‌اسکن و ام‌آر‌آی در دستور کار قرار گیرد.

به طور کلی تنها روش قطعی برای تعیین ‌اینکه آیا سلول‌های سرطانی یا پیش‌سرطانی وجود دارد، از طریق بیوپسی و ارزیابی میکروسکوپی سلول‌ها در نمونه برداشته شده است. بیوپسی بافتی، از زبان یا سایر بافت‌های دهان و بررسی میکروسکوپی ضایعه، تشخیص سرطان دهان و یا پیش‌سرطانی را تائید می‌کند.

خود آزمایی هایی برای تشخیص سرطان دهان در منزل

خود آزمایی و رعایت بهداشت فردی، جزء مهم‌ترین عواملی است که به انسان در تشخیص زود هنگام سرطان دهان کمک می‌کند. با انجام بعضی از روش‌های خانگی و بررسی سلامت دهان و زبان خود می‌توانید به وجود مشکل در دهان خود پی ببرید و به پزشک مراجعه کنید. انجام این روش هر ماه یک مرتبه توصیه می‌شود.

انجام خودآزمایی‌های خانگی برای تشخیص سرطان دهان در طی مراحل زیر صورت می‌گیرد:

• توسط یک آینه و در محیط روشن به بررسی تمام دهان اعم از لب، زیر زبان، سقف و کام خود بپردازید.
• برای بررسی سلامت لوزه‌ها و گلو به یک چراغ قوه و یک چوب بستنی نیاز دارید.
• حال به بررسی غدد لنفاوی بپردازید و کف دهان و پشت گلو را نگاه کنید تا در صورت وجود تومور یا ضایعه سریعا به پزشک مراجعه کنید.
• به بررسی کامل سطح زبان و لثه‌ها بپردازید.

در آخر با انجام کارهایی مثل مسواک زدن مداوم، استفاده از نخ دندان و دهانشویه از سلامت دهان خود مراقبت کنید.

انواع سرطان دهان

سرطان دهان انواع مختلفی دارد. بعضی از انواع سرطان دهان، شیوع بیشتری دارد و در مقابل، بعضی از انواع آن، نادر است. در ادامه به بررسی انواع سرطان دهان که شامل سلول‌های سنگ فرشی، وروکوس کارسینوما، ملانوما و کارسینوم سلول بازال است، می‌پردازیم.

سلول های سنگ فرشی (کارسینوم)

سلول‌های نازکی که سطح صافی دارند و شبیه فلس ماهی هستند، سلول‌های سنگ فرشی نام دارند. کارسینوم سلول‌های سنگ فرشی نزدیک نود درصد (90 درصد) از سرطان دهان را به خود اختصاص می‌دهد. این سلول‌ها در بافت‌های سطح پوست، پوشش مجاری تنفسی و گوارشی و پوشش اندام‌های توخالی بدن یافت می‌شوند. اگر در روند رشد و تکثیر سلول‌های سنگ فرشی اختلالی ایجاد شوند، دچار سرطان می‌شوند. در اصل، معنی کارسینوم، سرطان است.

وروکوس کارسینوما

یکی از زیر گروه‌های نادر کارسینوم سلول‌های سنگ فرشی، وروکوس کارسینوما نام دارد. ۵ درصد از تومور‌های بدخیم درون دهان مربوط به این نوع سرطان است. در زمانی که سلول‌های سنگ فرشی رشد آهسته‌تری دارند، این نوع سرطان بروز می‌کند. انتقال این نوع سرطان به سایر قسمت‌های بدن نادر است، ولی می‌تواند به شدت و عمقی در بافت‌های اطراف رشد کرده و بافت‌ها را درگیر کند.

کمبود رنگدانه با ملانوما

ملانوما در قسمتی از دهان ایجاد می‌شود که مسئول تولید رنگدانه هستند و به پوست رنگ می‌دهند. از جمله سرطان‌های نادر مربوط به ملانوما است. در حدود ۲۵ درصد ملانوما در سر و گردن ایجاد می‌شود و در حدود ۱ درصد ملانوما مربوط به مخاط و دهان است.

کارسینوم سلول بازال

در سلول‌های بازال، امکان ایجاد کارسینوم سلول بازال وجود دارد. این نوع سرطان اغلب بر روی لب‌ها ظهور پیدا می‌کند. این نوع سرطان شیوع بیشتری در افراد سفید پوست دارد. کارسینوم سلول بازال معمولا زندگی را تهدید نمی‌کند و قابل درمان است.

مراحل پیشرفت سرطان دهان

مراحل پیشرفت سرطان برای تعیین محل سرطان، رشد آن و انتقال به سایر سلول‌ها اهمیت زیادی دارد. برای آشنایی بیشتر با سرطان دهان، مراحل پیشرفت آن را به طور کامل توضیح می‌دهیم.

مرحله ۰

در این مرحله از سرطان دهان، سلول‌های غیر طبیعی در بافت پوششی لب‌ها و یا حفره دهان مشاهده می‌شود. این سلول‌ها، خطر سرطانی شدن را خبر می‌دهند. نام دیگر این مرحله کارسینوم درجا است.

مرحله ۱

در این مرحله، اندازه تومور قابل تشخیص بوده و در حدود ۲ سانتی‌متر و یا حتی کمتر است. در مرحله ۱ از این نوع سرطان، غدد لنفاوی درگیر نشده‌اند.

مرحله ۲

اندازه تومور در مرحله ۲ نسبت به مرحله قبل تغییر یافته و اندازه آن به بیشتر از ۲ سانتی‌متر و کمتر از ۴ سانتی‌متر رسیده است. توجه کنید که در این مرحله نیز، غدد لنفاوی هنوز درگیر نشده‌اند.

مرحله ۳

در مرحله ۳ بزرگی تومور به بیشتر از ۴ سانتی‌متر رسیده است. در این مرحله، امکان درگیر شدن غدد لنفاوی مجاور وجود دارد، ولی سرطان به سایر نقاط بدن منتقل نشده است.

مرحله ۴

در این مرحله، سرطان در پیشرفته‌ترین حالت خود قرار دارد. اندازه تومور در این مرحله متنوع است و توانایی درگیر کردن نواحی مثل بافت‌های مجاور، فک و یا حفره دهانی، غدد لنفاوی مجاور، حتی دورترین نقطه از دهان مثل ریه را دارد. گاهی ممکن است سرطان در همین مرحله توسط پزشک تشخیص داده شود. لازم به ذکر است که سرطان در مراحل ۳ و ۴ نسبت به مراحل دیگر، احتمال پیشرفت زیادی را دارد و نواحی زیادی از بدن را درگیر می‌کند.

آیا سرطان دهان و زبان راه درمان دارد؟

در بعضی موارد، پزشک برای درمان سرطان دهان ، جراحی را توصیه می‌کند. همچنین درمان‌هایی از قبیل پرتودرمانی پیوسته با شیمی‌درمانی به بافت آسیب دیده توصیه می‌شود. در صورت گستردگی محل درگیر در سرطان، جراحی آن نیازمند سطح بالاتری از تکنیک‌ها و تجهیزات است. ممکن است تعداد جراحی‌های مورد نیاز بیش از یک مورد باشد و حتی جراحی‌های پلاستیک برای بازسازی اندام آسیب‌دیده در دستور کار قرار گیرد.

پس از درمان، توان‌بخشی برای بهبود حرکت، جویدن، بلعیدن و سخن گفتن ضروری است. ساده‌ترین راهکار در رابطه با سرطان دهان، پیشگیری از ابتلا به آن و تشخیص زودهنگام پیش از آسیب‌رسانی گسترده به اندام‌های سر و گردن است. در ادامه روش‌های درمان سرطان دهان را شرح می‌دهیم:

شیمی درمانی

شیمی درمانی از جمله مهم‌ترین روش درمان انواع سرطان‌های مختلف است که سرطان دهان را نیز شامل می‌شود. در این روش درمانی، داروهای ضدسرطانی به بدن شما تزریق می‎شوند تا سلول‌های سرطانی را در قسمت‌های مختلف بدن از بین ببرند. شیمی درمانی از جمله درمان‌هایی است که بیشتر قسمت‌های بدن شما را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

پرتو درمانی

در روش پرتودرمانی از پرتوهای قوی انرژی برای کشتن سلول‌های سرطانی یا جلوگیری از رشد آ‌ن‌ها استفاده می‌کند. پزشک متخصص شما ممکن است پرتودرمانی را با سایر روش‌های درمانی ترکیب کند. روش پرتودرمانی در اکثر مواقع، پس از جراحی انجام می‎شود. در صورتی که سرطان دهان، مراحل اولیه خود را سپری می‌کند، پرتو درمانی به تنهایی نیز موثر خواهد بود.

هایپرترمی

هایپرترمی از دیگر روش‌های درمان سرطان دهان و زبان است که با تشخیص پزشک انجام می‎شود. هایپرترمی به عنوان بهترین روش درمانی مکمل برای پرتودرمانی نیز کاربرد دارد. در این روش، سلول‌های سرطانی را حرارت می‌دهند تا مقاومت آن‌ها شکسته شود و با پرتودرمانی به صورت کامل از بین بروند. 

براکی‌تراپی

در روش درمانی براکی تراپی، جراح و انکولوژیست، استفاده از نیدل‌های رادیواکتیو برای انتقال اشعه ایکس به درون تومور و سوزاندن آن را پیشنهاد می‌کنند. این روش درمانی در شرایط بسیار ویژه انجام می‎شود. براکی تراپی معمولا برای سرطان‌هایی کاربرد دارد که مراحل ابتدایی سرطان بدخیم را طی می‌کند.

جراحی

با تشخیص پزشک، برای درمان سرطان دهان از روش جراحی استفاده می‎شود. در روش اول، جراحی به منظور برداشتن تومور انجام می‌گیرد. میزان گسترده بودن جراحی به اندازه سلول‌های سرطانی بستگی دارد. در صورتی که سلول‌های سرطان به گردن راه یافته باشند، جراحی به منظور برداشتن تومورهای سرایت کرده به گردن انجام می‎گیرد.

در صورتی که جراحی برای برداشتن تومور به موفقیت انجام شد، جراحی بعدی به منظور ترمیم دهان انجام خواهد گرفت. با کمک این جراحی، فرد مبتلا توانایی صحبت کردن و غذا خوردن را باز می‌یابد. در این مرحله با تشخیص پزشک، پیوند استخوان، پوست یا ماهیچه از سایر نقاط بدن به قسمت دهان انجام می‌گیرد.

ایمنی درمانی (ایمونوتراپی)

ایمونوتراپی یکی از روش‌های درمان سرطان به شمار می‌آید که سیستم ایمنی شما را برای مبارزه با این بیماری درگیر می‌کند. ایمنی درمانی گاهی اوقات با عنوان درمان بیولوژیکی نیز یاد می‎شود. این روش، جدیدترین روش درمان سرطان است. این روش درمانی، اکثرا برای افرادی به کار برده می‎شود که سرطان آن‌ها در مرحله پیشرفته قرار دارد و بدن به دیگر روش‌های درمان سرطان پاسخ نمی‎دهد.

درمان هدفمند

در این روش درمانی، سرطان از داروها یا سایر مواد برای شناسایی دقیق و حمله به انواع خاصی از سلول‌های سرطانی بدون آسیب رساندن به سلول‌های طبیعی استفاده می‌شود. آنتی بادی‌های مونوکلونال پروتئین‌های سیستم ایمنی هستند که در آزمایشگاه ایجاد شده و برای درمان سرطان استفاده می‌شوند.

درمان های خانگی سرطان دهان

سرطان دهان، درمان‌های خانگی نیز دارد. روش‌های خانگی درمان سرطان دهان شامل ورزش و فعالیت بدنی، ماساژ، ریلکسیشن، طب سوزنی، اصلاح رژیم غذایی و گیاهان دارویی است. در ادامه به بررسی روش‌های درمان خانگی سرطان دهان می‌پردازیم.

ورزش و فعالیت بدنی

در برنامه روزانه خود، انجام ورزش‌های ملایم را به مدت ۳۰ دقیقه قرار دهید. ورزش‌هایی مثل پیاده‌روی که با شدت متوسط انجام گیرد، می‌تواند در طول درمان سرطان باعث کاهش خستگی شود. نکته مهم این است که قبل از شروع تمرینات ورزشی با پزشک مربوطه مشورت کنید تا از بی خطر بودن ورزش برای سلامتی خود مطمئن شوید.

ماساژ

با مراجعه به یک متخصص ماساژ می‌توانید پروسه ماساژ درمانی را آغاز کنید. با استفاده از روش ماساژ درمانی هر گونه استرس و فشار روحی در طول درمان سرطان را از خود دور کنید.

ریلکسیشن

برای مقابله با سرطان می‌توانید فعالیت‌هایی که باعث آرامش‌تان می‌شود را انجام دهید. این فعالیت‌ها می‌تواند شامل گوش دادن به یک موسیقی آرام‌بخش و یا نوشتن خاطرات خود در یک دفتر باشد.

طب سوزنی

برای انجام روش طب سوزنی در سرطان در ابتدا لازم است به یک پزشک آموزش دیده و متخصص مراجعه کنید. در این روش، سوزن‌های نازکی به بعضی از نقاط بدن وارد می‌شود. با انجام این عمل، فرد از خستگی رهایی می‌یابد و حتی ممکن است بعضی از علائم سرطان دهان نیز درمان شود.

اصلاح رژیم غذایی

نقش تغذیه در پیشگیری و درمان سرطان دهان اهمیت ویژه‌ای دارد؛ بنابراین اصلاح رژیم غذایی نیز در این امر مهم است. مصرف میوه و سبزیجات به علت داشتن آنتی اکسیدان و مشتقات گیاهی مانند روغن زیتون، زردچوبه و چای سبز تا حدود زیادی از ابتلا به سرطان دهان جلوگیری می‌کند. هم‌چنین داروهایی که از مشتقات این مواد تولید شده‌اند، نقش به سزایی در درمان سرطان دارند.

دمنوش و گیاهان دارویی

استفاده از گیاهان دارویی تا حدودی می‌تواند به پیشگیری و درمان سرطان دهان کمک کند. در حدود ۶۰ درصد از افراد مبتلا به سرطان، علاوه بر استفاده از دارو‌های مرسوم از گیاهان دارویی نیز در طب سنتی استفاده می‌کنند. زردچوبه از جمله گیاهان دارویی است که نقش مهمی در پروسه سرطان دارد.

چه اقداماتی احتمال ابتلا به سرطان دهان را افزایش می‌دهد؟

با انجام بعضی از کارها، احتمال ابتلا به سرطان دهان افزایش می‌کند. استعمال دخانیات، مصرف الکل بیش از حد، رژیم غذایی ناسالم، قرار گرفتن در برابر اشعه فرابنفش خورشید از جمله عوامل افزایش‌دهنده ابتلا به سرطان دهان هستند. در ادامه به تشریح هر یک می‌پردازیم.

استعمال دخانیات

احتمال ابتلا در افرادی که سیگار می‌کشند، شش برابر بیشتر از افرادی است که استعمال دخانیات ندارند. در این افراد، ریسک ابتلا به سرطان دهان و یا سرطان اورال بیشتر است.

الکل بیش از اندازه

میزان ابتلا به سرطان دهان در افرادی که الکل مصرف می‌کنند، نسبت به افرادی که الکل مصرف نمی‌کنند، شش برابر بیشتر است. افرادی که هم زمان از الکل و تنباکو استفاده می‌کنند، بیشتر دچار سرطان دهان می‌شوند.

قرار گرفتن در برابر اشعه فرابنفش خورشید

یکی دیگر از عوامل ابتلا به سرطان دهان، قرار گرفتن در برابر نور خورشید است. اشعه فرابنفش نیز احتمال ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد.

رژیم غذایی ناسالم

در بین ابتلا به سرطان دهان و مصرف نکردن سبزیجات و میوه‌ها، ارتباط نزدیکی وجود دارد. اگر از میوه ‌و سبزیجات و مشتقات گیاهی به مقدار کافی استفاده نمی‌کنید، در معرض ابتلا به سرطان دهان قرار می‌گیرید. در ۲۵ درصد افرادی که سیگار نمی‌کشند و گاهی مصرف الکل دارند، احتمال ابتلا به سرطان دهان بیشتر است.

سن سرطان دهان میانگین چقدر است؟

سرطان، رشد غیر طبیعی و بیش از حد سلول‌ها است و در هر نقطه از بدن می‌تواند رخ دهد. شیوع سرطان دهان در بین سنین ۵۰ تا ۷۴ سال رایج‌تر است. البته توجه کنید که سرطان در هر سنی می‌تواند اتفاق بیفتد.

سایت cancer، در مورد میانگین سن سرطان دهان می‌گوید: «تخمین زده می‌شود که بیش از 700 نفر در سال 2023 به سرطان دهان مبتلا شده‌اند. میانگین سنی در هنگام تشخیص، 67 سال است.»

امروزه شیوع سرطان دهان به دلیل استفاده زیاد جوانان از سیگار و الکل و مواد مخدر، افزایش یافته است. همچنین می‌توان ابتلا به ویروس hpv در جوانان را دلیل دیگری بر افزایش شیوع سرطان دهان در نظر گرفت. بنابراین می‌توان با توجه به سلامت دهان و معاینه سالانه دهان از بروز این سرطان جلوگیری کرد.

خطرات و عوارض سرطان دهان و زبان

بروز بعضی از عوارض جانبی در سرطان دهان و مراحل درمان آن رایج است. روش‌های درمانی که برای سرطان دهان به کار گرفته می‌شود، عوارض جانبی مختلفی را خواهند داشت. فرد در اثر جراحی ممکن است با عوارضی مثل خونریزی، عفونت، درد و یا مشکلاتی در بلع روبه رو شود. البته عوارض جانبی ناشی از جراحی می‌تواند مشکلات طولانی مدت ایجاد کند. این مشکلات شامل مشکلات دندانی، دیسفاژی یا مشکل در بلع و مشکلات گفتاری باشد. جراحی می‌تواند باعث تغییر ساختار فک و زبان و لب‌ها شود.

در اثر پرتو درمانی، مشکلاتی از قبیل پوسیدگی دندان، خستگی مفرط، زخم شدن دهان، خونریزی لثه، سفت شدن فک، نازک شدن شریان کاروتید و در نتیجه مشکلات قلبی و مشکلات پوستی به وجود می‌آید.

مصرف دارو‌های شیمی درمانی از یک طرف باعث بهبود روند درمان سرطان شده و از طرفی، باعث پیدایش عوارضی در قسمت‌های مختلف بدن می‌شود. عوارض ناشی از مصرف دارو‌های شیمی درمانی می‌تواند شامل خستگی مفرط، ریزش مو، تضعیف سیستم ایمنی و بروز عفونت و حالت تهوع و استفراغ باشد. در اثر تارگت تراپی فرد ممکن است با بثورات پوستی، اسهال، خارش، سردرد و عفونت روبه‌رو شود.

احتمال فوت در اثر سرطان دهان و زبان

در مردان و زنان، میزان کشندگی سرطان دهان متفاوت است. مقدار مرگ و میر در اثر سرطان دهان در مردان، جزء چهارمین و در زنان، جزء ششمین سرطان کشنده به شمار می‌رود. شدت میزان مرگ و میر سرطان دهان با تشخیص به موقع کاهش می‌یابد. در حالت کلی، سرطان دهان نیز مانند سایر سرطان‌ها در صورت عدم تشخیص به موقع می‌تواند باعث مرگ افراد شود.

اطلاعاتی در خصوص سرطان زبان

بخشی از سرطان حفره دهان و حلق با نام سرطان زبان شناخته می‌شود. اندام‌هایی که در این حفره قرار گرفته‌اند، می‌توانند درگیر بیماری سرطان شوند. این اندام‌ها شامل لب‌ها، دندان‌ها، کف دهان و سقف دهان لثه‌ها هستند. در صورتی که سلول‌ها در اندام‌های نام برده از رشد غیرطبیعی و یا بیش از حد برخوردار باشند، تومور ایجاد می‌کنند. بیماری سرطان با توجه به وسعت و شدت رشد تومورها می‌توانند در سرتاسر بدن گسترش یابد. امروزه با پیشرفت علوم پزشکی، بیماری سرطان نیز مهار می‌شود و افراد درگیر می‌توانند به زندگی عادی خود برگردند.

تشخیص به موقع بیماری در این زمینه اهمیت ویژه‌ای دارد. در صورت مشاهده بعضی از علائم سرطان دهان و زبان، سریعا با یک پزشک متخصص در این زمینه در تماس باشید. این علائم شامل وجود داشتن زخم یا توده در زبان، کاهش وزن، اختلال در صحبت کردن و غذا خوردن و هم‌چنین احساس درد و حرکت نکردن راحت زبان هستند. برای پیشگیری از سرطان زبان و محافظت از سلامت بدن، لازم است نکاتی رعایت شود. افرادی که به دنبال سلامت بدن و دهان خود هستند، باید به طور مرتب از بهداشت دهان و دندان خود مراقبت کنند از استعمال دخانیات و مصرف الکل دوری کنند، معاینات دوره‌ای خود را به صورت منظم انجام دهند و در مقابل ویروسHPV، واکسیناسیون شوند.

فرق افت و سرطان دهان چیست؟

یکی از نشانه‌های سرطان دهان، آفت دهانی است، ولی هر آفتی به معنای وجود سرطان در دهان نیست. افراد زیادی، روزانه با آفت دهانی مواجه می‌شوند. آفت‌ها در دهان به عنوان زخم‌هایی هستند که درد و سوزش دارند و معمولا رنگ آن‌ها سفید است.

آفت‌ها می‌توانند در ناحیه‌هایی مثل لثه، درون گونه و روی زبان و حتی کام دهان ایجاد شوند. دوره درمان این رخم‌های دهانی، حدود ۲ هفته طول می‌کشد و با درمان‌های خانگی کاملا رفع می‌شوند‌. اگر مدت زمان بهبود این زخم‌های دهانی بیشتر از ۲ هفته طول بکشد و رفته رفته بر تعداد این زخم‌ها افزوده شود، نشان‌دهنده خطر جدی است و سریعا باید به یک دندانپزشک مراجعه شود.

آیا سکس دهانی باعث سرطان دهان می‌شود؟

ویروسی تحت عنوان ویروس پاپیلومای انسانی یا hpv وجود دارد که در طی رابطه جنسی منتقل می‌شود. این ویروس امکان ابتلا به سرطان را بیشتر می‌کند. سویه‌های مختلفی از ویروس پاپیلومای انسانی وجود دارد که هر کدام نقاطی از بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. یکی از این سویه‌ها باعث ایجاد کارسینوم سلول‌های سنگ‌فرشی در ناحیه دهان، کارسینوم سلول‌های سنگ‌فرشی می‌شود. احتمال ابتلای افراد فعال از نظر جنسی، به ویروس  hpv  وجود دارد.

آیا می‌توان از ابتلا به سرطان دهان و زبان جلوگیری کرد؟

با رعایت یک سری نکات راحت می‌توانید تا حدود زیادی از بروز سرطان دهان جلوگیری کنید.

راه‌های مختلفی برای پیشگیری از این بیماری وجود دارد که عبارتند از:

• در صورت مصرف سیگار و تنباکو، استفاده از آن را قطع کنید و در مورد ترک سیگار با پزشک متخصص مشورت کنید.
• از مصرف الکل اجتناب کنید.
• در برنامه غذایی خود، مصرف سبزیجات و میوه و مشتقات گیاهی را افزایش دهید.
• در برابر نور خورشید حتما از ضد آفتاب‌های استاندارد و مناسب استفاده کنید.
• در برابر ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV حتما واکسینه شوید.
• به طور مداوم و منظم، توسط دندان پزشک معاینه شوید.

برای جلوگیری از ابتلا به سرطان دهان و زبان بهتر است، آزمایش‌های غربالگری سرطان دهان برای افراد ۲۰ الی ۴۰ سال به صورت منظم تکرار شود. این عمل هر سه سال یکبار انجام می‌شود. افراد بالای ۴۰ سال نیز باید هر سال این معاینات را انجام دهند.

شانس زندگی در صورت ابتلا به سرطان دهان چقدر است؟

به نقل از cancerresearchuk، «برای سنجش شانس زندگی مبتلایان به سرطان، اصطلاحی به عنوان نرخ بقای ۵ ساله وجود دارد. این نرخ به معنی این نیست که فرد مبتلا، فقط به مدت ۱ تا ۵ سال زنده است.  بسیاری از افراد مبتلا به سرطان دهان یا دیگر سرطان‌ها از ۵ سال هم بیشتر زندگی می‌کنند. آمار ارائه شده نتیجه بررسی سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۳ در کشور انگلستان است. طبق این آمار، بیش از ۷۵ نفر از ۱۰۰ مبتلا به مدت یک سال یا بیشتر زندگی می‌کنند. حدود ۵۵ نفر هم از هر ۱۰۰ نفر پس از تشخیص سرطان، پنج سال یا بیشتر زنده هستند.»

تشخیص و مراجعه به موقع، گام اول شکست سرطان دهان

تشخیص زودهنگام سرطان دهان و زبان، گام اول شکست آن محسوب می‎شود. با مشاهده علائم سرطان دهان هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید. قابل ذکر است که اشکال مختلف سرطان دهان به عنوان ششمین سرطان شایع جهان شناخته می‌شود و تشخیص سرطان و درمان آن بر عهده متخصصان دهان، دندان و گوش، حلق و بینی است. درمان سرطان دهان معمولا توسط یک تیم چند رشته‌ای با متخصصان درمان از زمینه‌های اشعه، جراحی، شیمی‌درمانی، تغذیه، دندانپزشکی و حتی روانشناسی انجام می‎شود. برای دریافت نوبت از پزشک متخصص در این زمینه می‌توانید از سایت دکتردکتر کمک بگیرید؛ امکان دریافت نوبت حضوری از همه شهرهای ایران وجود دارد. با دکتر دکتر به لیست بهترین دکترهای شهرتان دسترسی داشته باشید. نظر شما چیست؟ اگر سوالی در راستای این مقاله دارید در بخش کامنت با ما به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول:

1-فرق آفت و سرطان دهان چیست؟

آفت دهانی معمولا به رنگ سفید و با درد و سوزش همراه است و در حدود 2 هفته درمان می‎شود، در حالی که سرطان دهان این گونه نیست.

2-برای تشخیص سرطان دهان به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

دندانپزشک یا پزشک عمومی به بررسی علائم اولیه سرطان دهان می‌پردازد، در صورت مشاهده علائم مشکوک، شما را به متخصص سرطان، ارجاع می‌دهد.

3-اشکال مختلف سرطان دهان چیست؟

سلول‌های سنگ فرشی، وروکوس کارسینوما، ملانوما و کارسینوم سلول بازال از انواع سرطان دهان است.

4-نحوه تشخیص سرطان دهان چگونه است؟

بیوپسی، عکس‌برداری اشعه‌ایکس از قفسه سینه، سیتی‌اسکن و ام‌آر‌آی از روش‌های تشخیص سرطان دهان است.

5-آیا سرطان دهان کشنده است؟

در صورتی که سرطان دهان به موقع تشخیص و درمان نشود، مانند همه سرطان‌ها، احتمال کشنده بودن آن وجود دارد.

6-سن سرطان دهان چقدر است؟

سرطان دهان معمولا در بازه سنی 50 تا 74 سال اتفاق می‌افتد. بازه سن سرطان دهان به صورت میانگین، 67 سال است.

منابع:

cancerresearchuk.org

cancer.org.au