آیا پرتو درمانی سرطان را از بین می‌برد؟ بررسی کاربردها و عوارض ‌رادیو تراپی

یکی از روش‌های جدید برای درمان سرطان، پرتو درمانی یا رادیو تراپی نام دارد که در این روش از پرتوهای متمرکز برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. دو مدل اصلی ‌رادیوتراپی برای درمان سرطان، پرتودرمانی خارجی و پرتودرمانی داخلی است. نوع اشعه‌ای که پزشک توصیه می‌کند به نوع سرطان، اندازه و محل تومور و سلامت عمومی ‌فرد بستگی دارد. ‌رادیو تراپی ممکن است به دستیابی به اهداف مختلف درمانی کمک کند. به عنوان مثال، ممکن است اثربخشی جراحی را افزایش دهد، به جلوگیری از گسترش سرطان کمک کند، یا علائم سرطان پیشرفته را تسکین دهد.

رایج‌ترین نوع پرتودرمانی، پرتودرمانی خارجی است. این نوع شامل ماشینی است که پرتوهای پرانرژی تابش را به سمت سلول‌های سرطانی هدایت می‌کند. این دستگاه اجازه می‌دهد تا تابش در مکان‌های خاصی مورد هدف قرار گیرد، به همین دلیل است که پزشکان از پرتوهای خارجی برای همه نوع سرطان استفاده می‌کنند. به گفته موسسه ملی سرطان (NCI)، حدود نیمی ‌از افراد مبتلا به سرطان رحم، دهان، چشم، ریه و خیلی دیگر از سرطان‌ها، پرتودرمانی دریافت خواهند کرد. در این مقاله از مجله سلامتی دکتر دکتر قصد داریم در مورد انواع، نحوه انجام، هزینه، تعداد جلسات و عوارض پرتو درمانی (رادیوتراپی) با شما صحبت کنیم. تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

پرتو درمانی چیست؟

به نقل از mayoclinic،

پرتو درمانی که به آن ‌رادیوتراپی نیز گفته می‌شود، یکی از روش‌های جدید برای درمان سرطان است. در این روش از پرتوهای انرژی شدید برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. اشعه مورد استفاده در پرتو درمانی معمولا اشعه ایکس است اما احتمالا از پرتوهای پروتون نیز برای درمان استفاده شود.

 

‌رادیوتراپی تشعشع دقیق است؛ به این معنی که پرتوها به صورت مستقیم سرطان را نشانه می‎گیرند و در مقابل دوزهای بالای تابش از بافت‌های سالم محافظت می‌شود. ممکن است پرتو درمانی در خارج یا داخل بدن‌تان انجام شود. رایج‌ترین نوع پرتو درمانی مورد استفاده، خارج از بدن است. دستگاه مورد استفاده در این روش دستگاه بزرگی است که شتاب‌دهنده خطی نام دارد. از این دستگاه پرتوهای پرانرژی ساطع می‌شوند که مستقیما به نقطه‌ای از بدن شما هدایت خواهند شد.

در ‌رادیوتراپی داخلی یک ایمپلنت جامد در نزدیک یا داخل سرطان قرار داده می‌شود. پرتو درمانی مواد ژنتیکی سلول را از بین می‌برد و از این طریق به آن‌ها آسیب می‎زند. قابل ذکر است که این مواد ژنتیکی تقسیم سلولی و نحوه رشد را کنترل می‌کند. در طول پرتو درمانی احتمال دارد که سلول‌‌های سالم همراه با سلول‌های سرطانی، آسیب ببینند اما احتمال ترمیم سلول‌های سالم وجود دارد.

 چرا پرتودرمانی انجام می‌شود؟

‌پرتو درمانی برای چه بیماری هایی است؟ پرتودرمانی ابزار مهمی ‌برای درمان سرطان است و اغلب همراه با سایر روش‌های درمانی مانند شیمی‌درمانی یا جراحی تومور استفاده می‌شود. اهداف اصلی پرتودرمانی کوچک کردن تومورها و کشتن سلول‌های سرطانی است. در حالی که درمان احتمالا به سلول‌های سالم نیز آسیب می‌رساند اما آسیب دائمی ‌نیست. سلول‌های طبیعی و غیرسرطانی شما این توانایی را دارند که پس از پرتودرمانی بهبود یابند. برای به حداقل رساندن تأثیر تشعشع بر بدن، تابش فقط نقاط خاصی از بدن شما را هدف قرار می‌دهد.

‌پرتو درمانی چه موقع انجام میشود ؟ رادیو تراپی را می‌توان در مراحل مختلف درمان سرطان و برای نتایج متفاوت استفاده کرد.

از پرتودرمانی می‌توان در شرایط زیر استفاده می‎شود:

• برای کاهش علائم در سرطان پیشرفته و در مراحل پایانی
• به عنوان درمان اولیه سرطان
• در ارتباط با سایر درمان‌های سرطان
• برای کوچک کردن تومور قبل از جراحی
• برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی مانده پس از جراحی

با توجه به اهداف پرتو درمانی، تعداد جلسه‌ها، دوز تابشی و … توسط متخصص سرطان و انکولوژی مشخص خواهد شد.

انواع پرتودرمانی

پرتو درمانی انواع مختلفی دارد که به پزشک با توجه به موارد زیر، یکی از انواع ‌رادیوتراپی را انتخاب خواهد کرد:

• نوع سرطان
• اندازه تومور
• محل قرارگیری در بدن
• سلامت عمومی بیمار
• سابقه پزشکی
• سن
• سایر شرایط

دو نوع گسترده از پرتودرمانی وجود دارد که پزشکان برای درمان سرطان‌ها استفاده می‌کنند؛ داخلی و خارجی. در ادامه هر یک از انواع پرتو درمانی را توضیح می‌دهیم.

تابش پرتو خارجی (تله تراپی)

به نقل از clevelandclinic،

پرتوهای خارجی رایج‌ترین نوع درمان پرتو درمانی برای سرطان است. پرتو خارجی به این معنی است که پرتوهای انرژی، از یک دستگاه وارد بدن می‎‌شوند. پزشک دقیقا پرتوهایی را هدف قرار می‌دهد که به بدن نفوذ کنند تا به محل سرطان برسند. نام دیگر پرتوهای خارجی تله تراپی است.

موسسه ملی سرطان (NCI) اشاره می‌کند که پزشکان معمولا از پرتوهای خارجی برای درمان انواع سرطان زیر استفاده می‌کنند:

• سرطان سینه
• سرطان ریه
• سرطان پروستات
• سرطان روده بزرگ
• سرطان‌های سر یا گردن

در ادامه انواع پرتو تراپی خارجی را مطرح می‌کنیم.

پرتودرمانی سه بعدی کانفورمال

پرتو درمانی سه بعدی یک مدل سه بعدی مطابق با نرم افزار رایانه‌ای و سی تی اسکن ایجاد می‎کند. از این مدل به دست آمده به عنوان راهنما برای هدایت تشعشع استفاده می‌شود و محل سرطان را مورد هدف قرار می‌گیرد. در این روش حفاظت از بافت‌های سالم اهمیت زیادی دارد.

‌رادیو تراپی تعدیل شده (imrt)

شکل پیشرفته‌تری از پرتو درمانی، ‌رادیوتراپی تعدیل‌شده با شدت (IMRT) است. در این روش امکان تغییر شدت دوز پرتوهای تابشی وجود دارد. این گونه که دوز بالاتری از پرتوها را به تومورها و دوز کمتری را بافت سالم می‎رسانند.

پرتودرمانی تحت هدایت تصویر (IGRT)

‌رادیوتراپی هدایت شده با تصویر (IGRT) نوعی از EBRT است. در این روش دستگاه پرتودهی قبل از شروع درمان، یک سی تی اسکن یا یک اشعه ایکس با دوز پایین را دریافت می‎کند و از این طریق، محل درمان دقیق‌تر مشخص می‎شود. در IGRT به جای فوتون یا همان اشعه ایکس از پروتون استفاده می‌شود.

پرتودرمانی استریوتاکتیک

‌رادیوتراپی استریوتاکتیک برای از بین بردن تومورهای کوچک مغز از دوزهای بالای پرتوهای متمرکز استفاده می‎کند. در این روش تومورها را با دقت جراحی حذف می‌کند اما بر خلاف عمل جراحی، نیاز به برش وجود ندارد. مدت زمان این روش درمانی یک تا پنج روز است.

پرتودرمانی داخلی

دومین نوع اصلی پرتودرمانی، پرتو درمانی داخلی است. در طول این درمان، پزشک یک ایمپلنت حاوی پرتو در محل سرطان یا نزدیک آن قرار می‌دهد. در طول پرتودرمانی داخلی، تیم درمان از لوله ای به نام کاتتر یا دستگاه بزرگتری به نام اپلیکاتور برای قرار دادن ایمپلنت رادیواکتیو استفاده می‌کنند. هنگامی‌که کاتتر یا اپلیکاتور در موقعیت خود قرار گرفت، پزشک منبع تابش را در داخل آن قرار می‌دهد.

ایمپلنت‌ها در اشکال مختلفی وجود دارند که عبارتند از:

• لوله
• سیم
• کپسول
• دانه
• گلوله‌ها

در این روش درمانی، تابش پرتو از داخل بدن شما و نزدیک به سلول جراحی انجام می‎شود. پرتو درمانی داخلی می‌تواند به درمان سرطان گردن، تومورهای کوچک در سر، دهانه رحم و پروستات کمک کند.

NCI پیشنهاد می‌کند که پرتو درمانی داخلی ممکن است یک درمان به خصوص موثر برای سرطان در قسمت‌های خاصی از بدن باشد، از جمله:

• دهانه رحم
• واژن
• رحم
• راست روده
• سر و گردن
• چشم

قابل ذکر است که تابش داخلی از طریق منبع جامد یا مایع دریافت می‎شود.

براکی تراپی

در کنار تومور، یک منبع رادیواکتیو جامد قرار داده می‏شود. این منبع، ناحیه کوچکی را برای حذف سلول‌های سرطانی مورد هدف قرار می‎دهد. بعضی از ایمپلنت‌ها برای دوره‌های طولانی‌تر با دوزهای پایین استفاده می‎شوند. در این حالت ایمپلنت ممکن است تا چند روز قبل از برداشتن آن توسط پزشک در بدن باقی بماند.

بعضی دیگر از ایمپلنت‌ها برای دوره‌های کوتاه‌تر با دوزهای بالای پرتو مورد استفاده قرار می‌گیرند. پزشک ممکن است ایمپلنت را برای مدت کوتاه‌تری مانند ۱۰ تا ۲۰ دقیقه در بدن قرار دهد و درمان را به‌طور دوره‌ای تا چند هفته تکرار کند. بعضی از ایمپلنت‎ها در براکی تراپی، موقتی و بعضی دیگر دائمی هستند.

ایمپلنت موقت

نوع دیگر از ایمپلنت‌ها موقتی هستند به این معنی که مدت زمان کوتاهی در بدن می‌مانند و پس از اتمام دوره درمان، پزشک کاتتر یا اپلیکاتور را خارج می‌کند.

ایمپلنت دائمی

بعضی از ایمپلنت‌ها به صورت دائمی در بدن باقی می‌مانند و خارج نمی‎شوند. در واقع ایمپلنت به طور دائم در بدن باقی می‌ماند، اما پس از مدتی انتشار اشعه متوقف می‌شود.

پرتودرمانی سیستمیک

‌رادیوتراپی سیستمیک نوع دیگری از پرتودرمانی داخلی است. لازم است فرد یک ماده رادیواکتیو را ببلعد که در سراسر بدن حرکت می‌کند تا سلول‌های سرطانی را پیدا کند و از بین ببرد. از طرف دیگر پزشک ممکن است ماده رادیواکتیو را به رگ فرد تزریق کند. پرتوهای خارجی و براکی تراپی به طور مشابه عمل می‌کنند. هر دو درمان محلی هستند که روی یک قسمت از بدن کار می‌کنند و پرتوهای انرژی بالا را به سلول‌های سرطانی هدایت می‌کنند تا آن‌ها را از بین ببرد. با این حال، این دو روش درمانی در منبع تابش متفاوت هستند. در براکی تراپی، تشعشع از ایمپلنتی می‌آید که پزشک در نزدیکی یا داخل تومور قرار می‌دهد. در تابش پرتو خارجی، تابش از یک دستگاه وارد بدن می‌شود.

کدام سرطان‌ها با ‌رادیو تراپی قابل کنترل یا درمان هستند؟

به نقل از cancer،

پرتو درمانی خارجی برای اکثر سرطان‌ها مورد استفاده قرار می‎گیرد. پرتو درمانی داخلی که به آن براکی تراپی هم گفته می‌شود.

برای درمان سرطان‌های زیر استفاده خواهد شد:

• سرطان سر و گردن
• سرطان سینه
• سرطان دهانه رحم
• سرطان پروستات

• سرطان چشم

پرتودرمانی سیستمیک به نام ید رادیواکتیو یا I-131 در اکثر موارد برای درمان انواع خاصی از سرطان تیروئید مورد استفاده قرار می‌گیرد. نوع دیگری از پرتودرمانی سیستمیک که عنوان درمان رادیونوکلئید هدفمند نیز شناخته می‌شود، برای درمان سرطان پیشرفته پروستات یا تومور عصبی غدد درون ریز معده آنتروپانکراس (GEP-NET) استفاده خواهد شد. در بعضی موارد به این روش درمانی، پرتو درمانی مولکولی گفته می‌شود.

نحوه انجام رادیو تراپی

در هر جلسه، بیمار روی میز درمان دراز می‌کشد و از همان بالشتک‌ها و مهارهایی که در شبیه‌سازی اولیه تشعشع استفاده شده بود، بهره می‌گیرد. همچنین ممکن است پوشش یا سپرهای محافظ روی یا اطراف شما قرار داده شود تا از سایر اعضای بدن در برابر تشعشعات غیر ضروری محافظت کند. ‌رادیوتراپی شامل استفاده از یک دستگاه شتاب دهنده خطی است که تابش را به نقطه مناسب هدایت می‌کند. ماشین ممکن است در اطراف میز حرکت داشته باشد تا تابش را در زوایای مناسب هدایت کند. همچنین ممکن است دستگاه صدای وزوز تولید کند که کاملا طبیعی است. در طول این آزمایش نباید دردی احساس کنید. همچنین می‌توانید در صورت لزوم از طریق اینترکام اتاق با تیم پزشکی خود ارتباط برقرار کنید. پزشکان شما در نزدیکی اتاق مجاور خواهند بود و آزمایش را زیر نظر خواهند داشت.

آماده شدن برای ‌رادیو تراپی

اولین قدم در ‌رادیو تراپی این است که تشخیص دهید که این روش درمانی مناسب برای شماست. پزشک شما همچنین مقادیر دوز و فرکانس تابش را که برای نوع و مرحله سرطان شما مناسب‌تر است را تعیین می‌کند. گاهی اوقات پزشک شما ممکن است تصمیم بگیرد که پرتودرمانی برای استفاده در مراحل بعدی مناسب‌تر است، بنابراین ممکن است ابتدا سایر درمان‌های سرطان را دریافت کنید. آماده سازی برای پرتودرمانی شامل شبیه سازی پرتو است.

شبیه سازی تشعشع

روی همان میزی که برای درمان استفاده می‌شود، دراز خواهید کشید. دراز کشیدن بی حرکت در زاویه مناسب برای موفقیت درمان بسیار مهم است، بنابراین تیم مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است از بالشتک‌ها و مهارها استفاده کنند تا شما را در بهترین زاویه برای درمان قرار دهند. سپس برای تعیین وسعت کامل سرطان و محل متمرکز شدن تشعشعات، سی تی اسکن یا اشعه ایکس انجام خواهید داد. پس از تعیین بهترین مکان برای پرتودرمانی، تیم درمان شما آن ناحیه را با یک خالکوبی بسیار کوچک مشخص می‌کند. این خالکوبی معمولا به اندازه یک کک و مک است. در موارد خاص، نیازی به خالکوبی دائمی ‌نیست.

استعمال دخانیات ممنوع

اگر می‌خواهید اثربخشی پرتو درمانی بیشتر شود، باید سریعا مصرف سیگار و دخانیات را ترک کنید. ترک سیگار علاوه بر زیاد کردن اثربخشی، عوارض پرتو درمانی را نیز کاهش خواهد داد.

تست بارداری

یکی از مراحل آماده شدن برای پرتو درمانی، تست بارداری است. قبل از شروع باید مطمئن شوید که باردار نیستید. پرتو درمانی روی جنین تاثیر منفی خواهد گذاشت. در طول درمان نیز باید پیشگیری از بارداری را فراموش نکنید.

مراقبت‌های بعد از پرتودرمانی

در طول هفته‌های درمان، پزشک شما به‌دقت برنامه درمانی و دوز و سلامت عمومی ‌شما را زیر نظر خواهد داشت. شما در طول پرتودهی تحت چندین اسکن تصویربرداری و آزمایش قرار خواهید گرفت تا پزشکان شما بتوانند مشاهده کنند که شما چقدر به درمان پاسخ می‌دهید.

این اسکن‌ها و آزمایش‌ها همچنین می‌توانند به آن‌ها بگویند که آیا نیاز به ایجاد تغییراتی در درمان شما وجود دارد یا خیر. اگر عوارض جانبی ناشی از تشعشعات را تجربه کردید، حتی اگر مورد انتظار باشد در قرار بعدی به پزشک خود بگویید. گاهی اوقات، حتی تغییرات کوچک می‌تواند تفاوت بزرگی در کاهش عوارض جانبی ایجاد کند. حداقل ممکن است به شما توصیه یا دارویی برای کمک به کاهش ناراحتی داده شود.

رژیم غذایی در دوران پرتو درمانی

ممکن است پرتو درمانی عوارضی مثل حالت تهوع، مشکلات گلو به نام ازوفاژیت و زخم‌های دهان داشته باشد. این عوارض باعث می‌شود که شما نتوانید همه نیازهای رژیم غذایی خود را برطرف کنید. بدن شما هنگام بهبودی از طریق ‌رادیوتراپی، انرژی زیادی را مصرف می‌کند، بنابراین مصرف کالری و پروتئین کافی برای حفظ وزن بدن در طول درمان اهمیت زیادی دارد. بعد از پرتو درمانی باید غذا های مفید میل کنید.

غذاهای مفید بعد از پرتو درمانی چیست؟ بعد از پرتو درمانی بهتر است سبزیجات، منابع پروتئین مانند مرغ و ماهی، آب فراوان، کربوهیدرات و چربی‌های سالم میل شود. اگر در حفظ وزن یا خوردن مواد غذایی مشکلی برایتان پیش آمده است، حتما این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید و از یک متخصص تغذیه کمک بگیرید.

درصد موفقیت پرتو درمانی چقدر است؟

درصد موفقیت پرتو درمانی به نوع سرطان، شرایط بدنی بیمار، سن، میزان پیشروی و محل قرارگیری سلول سرطانی بستگی دارد. مهارت پزشک نیز در تعیین درصد موفقیت ‌رادیوتراپی موثر واقع می‌شود. قابل ذکر است که این روش درمانی برای تومورهای خوش خیم به تنهایی مورد استفاده قرار می‌گیرد اما برای تومورهای بزرگ و بدخیم به عنوان روش درمانی مکمل در کنار جراحی یا شیمی درمانی استفاده می‌شود.

پرتو درمانی چند جلسه است ؟

به نقل از cancer،

معمولا تعداد جسات مورد نیاز در هر هفته، 5 بار است و این روال بین 3 تا 9 هفته ادامه دارد. هر جلسه درمانی حدود 15 دقیقه طول می‌کشد. استراحت 2 روزه در هر هفته به بدن شما فرصت می‌دهد تا این آسیب را ترمیم کند. تابش پرتو هنگام برخورد با بدن نمی‌سوزاند و آسیب نمی‎زند.

هزینه هر جلسه پرتو درمانی چقدر است؟

هزینه هر جلسه پرتو درمانی به عواملی مختفی مثل نوع بیمه درمانی، تجزبه پزشک، محل سرطان، اندازه سرطان، بیمارستان انتخابی و … بستگی دارد؛ بنابراین نمی‌توان عدد واضحی بیان کرد. برای دانستن هزینه هر جلسه پرتو درمانی بهتر است از پزشک خود مشورت دریافت کنید.

پرتو درمانی بهتر است یا شیمی‌درمانی؟

پرتو درمانی و شیمی درمانی از روش‌های درمان سرطان هستند. در شیمی درمانی از دارو برای درمان استفاده می‌کنند و در پرتو درمانی از پرتوهایی با امواج شدید استفاده می‌شود. کدام روش بهتر است؟ برای رسیدن به جواب این سوال پزشک باید نوع سرطان، میزان پیشروی، محل قرارگیری سلول‌های سرطانی، سن و خیلی از عوامل دیگر را بررسی کند. با توجه به شرایط بیمار، یک روش درمانی اثربخشی بیشتری دارد و حتی در بعضی مواقع ممکن است پزشک هر دو روش درمانی را به صورت همزمان توصیه کند.

کمو‌رادیو تراپی؛ ترکیب همزمان دو روش درمانی سنگین

به ترکیبی از روش‌های شیمی درمانی و پرتو درمانی کمو‌رادیوتراپی گفته می‌شود. گاهی اوقات پزشک برای اثربخش کردن درمان بعضی از سرطان‌ها مثل سرطان مقعد، دو روش درمانی را به صورت همزمان توصیه می‌کند.

در شیمی درمانی از داروهای ضدسرطان برای حذف سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. در این روش درمانی، داروها وارد جریان خون می‌شوند و در بدن گردش می‌کنند. در ‌رادیوتراپی امواج پرانرژی مثل اشعه ایکس برای حذف سلول‌های سرطانی مورد استفاده قرار می‎گیرد.

خطرات و عوارض پرتو درمانی

مهم نیست که از چه نوع پرتویی استفاده می‌شود، خستگی و ریزش مو از عوارض پرتو درمانی رایج هستند. ریزش مو فقط در قسمتی از بدن که تحت درمان است اتفاق می‌افتد. تابش بر سلول‌های پوست نیز تأثیر می‌گذارد. همچنین کاهش اشتها، حالت تهوع، بروز مشکل در سیستم گوارشی کم خونی و حساسیت پوستی از جمله عوارض پرتو درمانی هستند. در مورد عوارض پرتو درمانی برای اطرافیان باید بگوییم که پرتو درمانی خارجی هیچ عوارضی برای اطرافیان ندارد، اما پرتودرمانی داخلی ممکن است برای اطرافیان مضر باشد. در ادامه در مورد عوارض پرتو درمانی مطالعه می‌کنیم.

• کاهش اشتها: کاهش اشتها یکی عوارض پرتو درمانی است. معمولا افرادی که تحت پرتو درمانی هستند کم اشتها می‌شوند یا اشتهای خود را از دست می‌دهند. اگر این عارضه را تجربه می‌کنید بهتر است کم حجم ولی با تعداد وعده‌های زیاد غذا میل کنید. در صورتی که به این روش هم نمی‌توانید غذا بخورید بهتر است این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. برای حفظ سلامتی خود مجبور به دریافت کالری و مواد مغذی هستید.
• سوزش و حساسیت پوست: افرادی که تحت پرتو درمانی هستند ممکن است سوزش و حساسیت و تغییرات پوست را تجربه کنند.

• خستگی بیش از حد: احساس خستگی بیش از حد از عوارض پرتو درمانی است که احتمال دارد حتی پس از چند هفته یا چند ماه بعد از درمان نیز ادامه داشته باشد. سعی کنید در طول درمان برنامه کاری خود را به حداقل برسانید و کار اضافی انجام ندهید. داشتن استراحت کافی مفید واقع خواهد شد.
• ریزش مو: در پرتو درمانی، ریزش مو فقط در ناحیه درمان انجام می‌شود. مثلا در صورتی که پرتو درمانی در ناحیه سر انجام شود، موهای سر می‌ریزد. اگر در مورد ریزش مو نگرانی دارید می‌توانید با پزشک مشورت کنید.
• اسهال و حالت تهوع: اسهال و حالت تهوع نیز جزو عوارض پرتو درمانی است. در صورتی که پرتو درمانی نزدیک شکم انجام گیرد، تجربه این عارضه رایج‌تر است.
• بروز مشکل در سیستم گوارشی: بروز مشکل در سیستم گوارشی از دیگر عوارض پرتو درمانی است که معمولا پس از درمان بهبود می‌یابد.
• کم خونی: افرادی که تحت پرتو درمانی قرار می‌گیرند ممکن است دچار کم خونی شوند. در واقع پرتو درمانی منجر به کاهش تعداد سلول‌های طبیعی خون تولید شده در مغز می‌شود. در صورتی که ‌رادیوتراپی با شیمی درمانی همراه باشد، احتمال ایجاد این عارضه بیشتر می‌شود.
• سخت شدن بافت‌های پوست، عضلات و مفاصل: در طول درمان پرتو درمانی بافت‌های پوست، عضله‌ها و مفاصل سخت‌تر می‌شوند در صورتی این عوارض را تجربه می‌کنید بهتر است با پزشک خود در میان بگذارید.

عوارض پرتو درمانی تا چه زمانی ادامه دارد؟

بر اساس منبع  NCI، اکثر این عوارض جانبی در عرض دو ماه پس از اتمام درمان از بین می‌روند. در موارد نادر، عوارض جانبی می‌تواند شش ماه یا بیشتر پس از پایان درمان باقی بماند یا حتی مجددا ظاهر شود. عوارض جانبی دیررس می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• مشکلات دهان
• مشکلات مفصلی
• لنف ادم یا تورم بافتی
• ناباروری
• سرطان ثانویه احتمالی

این عوارض گاهی ممکن است سال‌ها پس از درمان ظاهر شوند. در مورد هر گونه نگرانی در مورد عوارض پرتو درمانی با پزشک خود صحبت کنید.

 در صورت داشتن این علائم به پزشک خود مراجعه کنید

در صورتی که تحت پرتو درمانی هستید باید به صورت مداوم با پزشک خود در ارتباط باشید. در صورت تجربه علائم زیر مراجعه به پزشک ضروری‌تر است و باید به صورت فوری با پزشک خود تماس بگیرید:

• گلودرد
• تورم یا قرمز شدن دردناک پا
• مشاهده لکه سفید در گلو یا دهان
• تب 38 درجه یا بیشتر
• احساس دردی ک با دارو بهتر نمی‌شود
• حالت تهوع یا استفراغ که با دارو رفع نمی‎شود
• مشاهده خون در مدفوع یا مدفوع سیاه رنگ
• سرفه یا گرفتگی صدا که رفع نمی‎شود
• ناتوانی در غذا خوردن یا نوشیدن به علت حالت تهوع یا زخم‌های دهانی
• کبودی شدید و خونریزی

در هنگام مشاهده این عوارض پزشک راهکارهایی را ارائه می‌دهد.

توانبخشی بعد از پرتودرمانی

بعد از پرتو درمانی، توابخشی انجام می‎شود. بیشتر بافت‌های بدن در پرتو درمانی ملتهب می‎شوند و در نتیجه بافت سفت خواهد شد و اسکار ایجاد میشود. حتی ممکن است انعطاف‌پذیری و تحرک بافت از بین برود. در مرحله توانبخشی بافت‌های ملتهب شده درمان می‎شوند.

موارد انجام شده در توابخشی عبارتند از:

• التیام بافت‌های ظریف و پوست
• بهبود وضعیت
• بهبود دامنه حرکت
• کاهش اسکار
• کم کردن مقدار درد، التهاب و تورم
• افزایش میزان تحرک بدن
• انجام ورزش، سرگرمی
• بهبود زندگی شغلی و اجتماعی

در طول درمان و پس از آن بهتر است تحت نظر متخصص توانبخشی سرطان باشید.

اثربخشی در عین عوارضی که باید به ناچار به جان خرید!

امروزه پرتو درمانی به عنوان یکی از روش‌های جدید برای درمان سرطان استفاده می‌شود. عوارض پرتو درمانی را نمی‌توانیم نادیده بگیریم اما با در نظر گرفتن اثربخشی و مزایای ‌رادیوتراپی، یک روش خوب برای درمان سرطان است. در بعضی مواقع، شیمی درمانی به همراه پرتو درمانی انجام مس‌شود تا اثربخشی افزایش پیدا کند و روند درمان سریع‌تر طی شود. عوارض پرتو درمانی را با کمک پزشک می‌توانید تا حدودی کنترل کنید. در این مقاله از دکتر دکتر مطالبی در مورد انواع پرتو درمانی، عوارض، تعداد جلسات، هزینه و توابخشی خواندیم. در صورتی که سوالی در مورد پرتو درمانی دارید می‌توانید در بخش کامنت با ما در میان بگذارید تا با مشورت پزشک به سوال شما جواب دهیم.

منبع :

Healthline،Medicalnewstoday

سوالات متداول پرتودرمانی