آب دهان نوزاد معمولاً به دلیل ضعف، نابالغ‌بودن عضلات اطراف دهان یا تولید بیش‌ازحد بزاق ایجاد می‌شود. این عارضه اغلب می‌تواند در دو سال اول زندگی بسیار رخ دهد، در این دوران کودک کنترل کامل بر ماهیچه‌های بلع و دهان را ندارد. دندان درآوردن و خوابیدن هم دیگر دلایلی هستند که باعث راه‌افتادن آب دهان نوزادان شوند.
در برخی موارد، آبریزش دهان کودک می‌تواند ناشی از سلامت عمومی و مسائل مربوط به سلامت عصبی مانند فلج بل و فلج مغزی باشد که بهتر است اگر غیرطبیعی بودند برای درمان و بررسی بیشتر به پزشک متخصص اطفال در تهران و دیگر شهرهای ایران مراجعه شود.
در ادامه این مطلب از مجله دکتر دکتر با ما ه همراه باشید زیرا می‌خواهیم در رابطه با عارضه آب دهان نوزاد، علل‌ها، راه‌کارها و بسیاری دیگر ابعاد مختلف پیرامون این موضوع توضیحاتی را ارائه کنیم.
دلیل آبریزش دهان نوزاد و کودک
آبریزش در نوزادان بخشی طبیعی از رشد است و معمولاً ناشی از سیستم عصبی نابالغ یا تولید بزاق اضافی است. در برخی موارد، آب‌دهان ممکن است نشانه دندان درآوردن، عفونت یا آلرژی هم باشد و فقط به دلیل خاصی مرتبط نمی‌شود. همچنین گاهی اوقات نوزادان آب‌دهن دارند زیرا قادر به کنترل کامل ماهیچه‌های لب‌ها و گونه‌های خود نیستند که می‌تواند باعث خروج بزاق شود. همچنین گاهی اوقات آب دهان نوزادان ناشی از هیجانات، اضطراب، تمرکز و دلایلی از این دست نیز هست.
دلیل آبریزش دهان نوزاد و کودک در ماه‌های مختلف
علت آبریزش ماهانه دهان کودک و نوزاد بسته به سن آن‌ها می‌تواند متفاوت باشد. از یک‌ماهگی تا شش‌ماهگی، نوزاد معمولاً به پشت دراز می‌کشد و آبریزش دهان ندارد ولی با این حال علت‌های زیر برای آبریزش دهان کودک در ماه‌های مختلفی از زندگی او می‌تواند بسیار محتمل باشد:
- کودکان چهارماهه ممکن است به دلیل شروع روند دندان درآوردن شروع به ریزش آب دهان کنند.
- در شش‌ماهگی، آب دهان معمولاً شدت می‌یابد و ممکن است زمانی که نوزاد غلت می‌زند یا اشیایی را در دهان می‌گذارد، رخ دهد. معمولاً در این سن دندان درآوردن علت اصلی این عارضه است.
- هنگامی‌که نوزاد نه ماهه می‌شود، ممکن است به دلیل افزایش تحرک و دندان درآوردن، آب دهان او بیشتر شود.
- در 12 ماهگی نیز دندان‌های آسیاب کودک هنوز کامل رشد نکرده‌اند و دندان درآوردن می‌تواند علت آبریزش دهان نوزاد باشد. اگر آبریزش شدید و غیرقابل کنترل باشد، باید با پزشک متخصص اطفال مشورت شود.
- در 15 ماهگی، آب دهان معمولاً هنگام راه رفتن یا دویدن کودک دیده نمی‌شود، بلکه زمانی که کودک در حال انجام فعالیت‌هایی است که نیاز به تمرکز دارد، دیده خواهد شد.
- در 18 ماهگی، زمانی که کودک در حال انجام فعالیت‌های عادی یا فعالیت‌هایی است که مهارت‌های حرکتی ظریف را تقویت می‌کنند، آبریزش دهان متوقف می‌شود. با این حال، بزاق دهان هنگام غذا خوردن بیشتر ترشح می‌شود.
- در 24 ماهگی، آب دهان به طور کامل متوقف شده یا به حداقل می‌رسد.
مدت زمان آبریزش در نوزادان چقدر است؟
مدت‌زمان آبریزش در نوزادان بسته به هر کودک می‌تواند بسیار متفاوت باشد. برخی از نوزادان ممکن است از سه ماهگی شروع به ترشح آب دهان کنند و تا حدود 18 ماهگی این روند ادامه‌دار باشد. با این حال، برخی از نوزادان ممکن است تا 24 ماهگی یا بیشتر دچار این عارضه شوند. در شرایطی که آبریزش ادامه دار باشد بهتر است که والدین به فکر مراجعه به پزشک متخصص اطفال باشند چون احتمال دارد آبرزیش دهان مستمر ناشی از عوامل پزشکی دیگری باشد.
آبریزش با چه علائم دیگری ممکن است همراه باشد؟
علائم رایج دیگر آبریزش دهان در نوزاد عبارت‌اند از:
- بزاق بیش‌ازحد در دهان
- لباس مرطوب شده با آب دهان (مخصوصاً اطراف دهان و چانه)
- لیسیدن مکرر لب
- حرکت زبان در داخل و خارج از دهان
- خیس شدن ناحیه چانه
- سرفه یا تنگی نفس به دلیل ترشح بزاق در گلو
- تف کردن بیش‌ازحد
- مشکل در بلع
- سرفه کردن در هنگام خوردن یا آشامیدن
سایر علائم رایج دیگر آبریزش دهان کودک و نوزاد ممکن شامل موارد زیر باشد:
- آب دهان بیش‌ازحد
- افزایش تولید بزاق
- بوی بد بزاق
- آب دهان آغشته به خون
- تورم زبان یا دهان
- مشکل در تنفس یا بلعیدن
- تب یا سایر علائم بیماری
- تحریک‌پذیری یا بی‌قراری
علت آبریزش دهان نوزاد در ماه‌های مختلف سال
ممکن است بسته به فصل و ماه‌های مختلف سال نیز آبریزش دهان کودک اتفاق بیفتد. در ماه‌های اولیه زندگی، می‌تواند به دلیل دندان درآوردن باشد زیرا لثه‌های کودک تحریک می‌شود. در ماه‌های سردتر سال مانند زمستان و پاییز، ممکن است به دلیل سرماخوردگی یا آلرژی باشد، زیرا تولید بزاق کودک افزایش می‌یابد. در ماه‌های تابستان ممکن است به دلیل افزایش دما و کم‌آبی باشد.
عوارض آبریزش دهان کودک
ریزش آب دهان نوزاد می‌توان عوارضی برای او به دنبال داشته باشد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بثورات پوستی؛ ترشح بیش‌ازحد آب دهان می‌تواند باعث تحریک و التهاب پوست اطراف دهان و گونه‌ها شده و منجر به جوش شود.
- خفگی؛ اگر نوزاد بیش‌ازحد آب دهانش ترشح کند، به دلیل بلعیده شدن بزاق، خطر خفگی وجود دارد.
- عفونت تنفسی؛ ترشح مداوم آب دهان نیز به دلیل وجود باکتری در دهان می‌تواند منجر به عفونت دستگاه تنفسی فوقانی شود.
- پوسیدگی دندان؛ بزاق اضافی می‌تواند در اطراف دندان جمع شود و منجر به پوسیدگی دندان شود.
- سوءتغذیه؛ اگر کودک نتواند بزاق دهان را ببلعد، ممکن است نتواند مواد مغذی و کالری کافی مصرف کند که منجر به سوءتغذیه می‌شود.
- خواب ناکافی؛ آبریزش دهان زیاد می‌تواند راحتی خواب را تحت تأثیر قرار دهد و منجر به کیفیت پایین خواب شود.
درمان آبریزش دهان نوزاد
درمان برای آبریزش دهان نوزاد بسته به سن و شدت آن می‌تواند متفاوت باشد و راه‌های مختلفی برای مقابله با این عارضه وجود دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اقدامات لازم را برای اطمینان از هیدراتاسیون کافی؛ مطمئن شوید که کودک شما مایعات کافی دریافت می‌کند، زیرا کم‌آبی بدن می‌تواند باعث آب دهان بیش‌ازحد شود.
- استفاده از پارچه مرطوب؛ پاک کردن دهان کودک به آرامی با یک پارچه مرطوب می‌تواند به کاهش میزان بزاق موجود کمک کند.
- داروهای پزشکی؛ اگر فکر می‌کنید آب دهان کودک به دندان درآوردن مربوط می‌شود یا دلیلی دیگر دارد، ممکن است پزشک داروهای بدون نسخه را توصیه کند که در این صورت مراجعه به پزشک اطفال لازم است.
- اسباب‌بازی‌های دندان درآوردن؛ جویدن اسباب‌بازی‌های دندان درآوردن می‌تواند به کاهش ناراحتی و آبریزش دهان کمک کند.
- پستانک؛ برخی از نوزادان به مکیدن پستانک عادت دارند که می‌تواند به کاهش ریزش آب دهان کمک کند.
- رژیم غذایی کودک؛ برخی از غذاها مانند مرکبات می‌توانند در برخی از نوزادان باعث آبریزش دهان شوند. اگر مشکوک هستید که آب دهان کودک به رژیم غذایی مربوط می‌شود، با پزشک اطفال در این رابطه مشورت کنید.
- استفاده از مرطوب‌کننده؛ هوای خشک آبریزش دهان را تشدید خواهد کرد، بنابراین استفاده از یک مرطوب‌کننده دهان می‌تواند به این مسئله کمک کند.
راه‌حل آبریزش دهان نوزاد
اگرچه راه‌کارهای بالا تا حدودی می‌تواند به بهبود آبریزش دهان کمک کند اما راه‌کارهای زیر نیز برای بهبود شرایط می‌تواند تأثیرگذار باشد:
- خشک نگه‌داشتن چانه؛ زمانی که کودک شما آبریزش دهان دارد، با یک پارچه یا دستمال تمیز چانه کودک را خشک کنید.
- غذاهای غلیظ کننده بزاق؛ اگر کودک شما در حال دندان درآوردن است، سعی کنید به او غذاهای غلیظ کننده بزاق مانند غلات برنج و ماست بدهید. این غذاها می‌توانند به کاهش میزان بزاق تولید شده توسط کودک کمک کنند.
- استفاده از پیش‌بند؛ پپیش‌بند از خیس شدن لباس و بدن کودک شما جلوگیری می‌کند.
- بررسی وضعیت آلرژی؛ گاهی اوقات آلرژی می‌تواند باعث ترشح بیش‌ازحد آب دهان شود. اگر مشکوک هستید که کودک شما آلرژی دارد به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید.
اگر با تمامی راه‌کارهای بالا ریزش آب دهان کودک شما بهبود نیافت لازم است که به پزش متخصص اطفال مراجعه کنید. آن‌ها ممکن است بتوانند داروها یا درمان‌های دیگری را توصیه کنند که می‌تواند به کاهش میزان بزاق تولید شده کودک شما کمک کند.
چه زمانی آب دهان نوزاد غیرطبیعی است؟
آبرزیش غیر طبیعی، ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل پزشکی مانند آلرژی، رفلاکس معده یا سرماخوردگی یا عفونت باشد. اگر کودک شما در بلع مشکل دارد یا تنفس مشکل دارد حتماً مراجعه به پزشک کودکان ضروری است. همچنین اگر آبریزش دهان کودک و نوزاد شما بیش از حد باشد یا بعد از سن 18 ماهگی شروع شود، این عارضه غیرطبیعی است. همچنین آبریزش دهان نوزادان می‌تواند نشانه‌ای از وضعیت پزشکی مانند سلامتی دندان‌ها یا عفونت تنفسی باشد
چه زمانی برای آب دهان نوزاد باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر آب دهان نوزاد بیش‌ازحد باشد یا با علائم دیگری مانند تب، بثورات پوستی، ناراحتی یا مشکل در بلع همراه باشد، باید به دنبال مراقبت‌های پزشکی برای آبریزش دهان نوزاد باشید. همچنین اگر نوزاد علائم عفونت مانند قرمزی، درد یا تورم در اطراف دهان یا گلو داشت، باید به پزشک مراجعه کرد. علاوه بر این، اگر کودک به دلیل بزاق بیش‌ازحد در خوردن یا آشامیدن مشکل دارد، باید به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
آبریزش دهان نوزاد در خواب
آبریزش دهان نوزاد و کودک شیرخوار در خواب کاملاً طبیعی است. این به این دلیل اتفاق می‌افتد که آن‌ها هنوز قادر به قورت دادن یا کنترل تولید بزاق خود نیستند. نوزادان معمولاً در حدود 6 تا 12 ماهگی شروع به بلعیدن و کنترل تولید بزاق خود می‌کنند. همچنین اگر کودک شما در هنگام خواب آب دهان می‌ریزد، ممکن است به دلیل دندان درآوردن باشد. دندان درآوردن می‌تواند باعث افزایش تولید بزاق شود که می‌تواند منجر به افزایش آب دهان شود.
آب دهان کودک و رفلاکس
ریزش آب دهان کودک می‌تواند نشانه رفلاکس باشد، یعنی زمانی که اسید معده به مری برمی‌گردد. اسید می‌تواند باعث ناراحتی و درد شود و منجر به احساس سوزش در گلو و دهان کودک شود. برای کمک به کاهش رفلاکس کودک، باید در حالت ایستاده به او شیر یا غذا بدهید و بعد از هر بار شیر خوردن به مدت 30 دقیقه او را صاف نگه‌دارید.
راهکار نهایی آبریزش دهان نوزاد
آبریزش دهان کودک عارضه ای شایع در کودکان است و از بدو تولد تا دو سالگی احتمالا همراه آن‌ها باشد. دلایل مختلفی برای آبریزش دهان نوزادان وجود دارد که دندان درآوردن محتمل ترین آن‌ها است. در این مطلب از مجله دکتر دکتر ما با ابعاد مختلف این عارضه از علل تا درمان و راه‌کارها آشنا شدیم و توصیه‌هایی مبنی بر بهبود شرایط آبریزش دهان کودک ارائه کردیم. امید است که مورد رضایت شما واقع شده باشد.
اگر آبرزیش دهان نوزاد و کودک شما با علائم دیگری مانند ترشح بیش‌ازحد آب دهان، سرفه یا تهوع همراه باشد، می‌تواند نشانه‌ای از شرایط دیگر بوده و باید در این رابطه به پزشک اطفال مراجعه کنید. هم‌اکنون می‌توانید از طریق پلتفرم نوبت‌دهی سایت دکتر دکتر اقدام به نوبت دهی دکتر متخصص و مربو‌طه کنید.
