اختلال شخصیت ضد اجتماعی چیست؟ علت، علائم و روش درمان

افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی یا اختلال آنتی سوشیال معمولاً نسبت به دیگران بی‌تفاوت بوده و قوانین و هنجارهای اجتماعی را نادیده می‌گیرند. شخصیت ضد اجتماعی اغلب بدون احساس عذاب وجدان، دست به قانون‌شکنی و رفتارهای غیرقانونی می‌زند. مشاهده جنایت یا نقض قانون معمولاً این سوال را به ذهن می‌آورد که چگونه ممکن است فردی این‌گونه عمل کند؟ اختلال شخصیت ضد اجتماعی (ASPD) یکی از پاسخ‌های این سوال است. علائم شخصیت ضد اجتماعی شامل بی‌تفاوتی عاطفی، ناتوانی در همدلی و بی‌توجهی به حقوق دیگران است. روان‌درمانی و حمایت روان‌شناختی می‌توانند به کاهش اثرات این اختلال کمک کنند، اما تشخیص زودهنگام و پیشگیری اهمیت زیادی دارد.

باتوجه ‌به اهمیت این موضوع و اطلاعات کم افراد درباره اختلال آنتی سوشال، این مقاله را به بررسی علائم، درمان و علت اختلال اختصاص داده‌ایم. خواندن این مطلب به شما می‌آموزد که چه زمانی و به چه دکتری برای درمان اختلال انتی سوشیال مراجعه کنید. پس این مطلب از مجله دکتردکتر را تا انتها بخوانید تا همه چیز را درباره ASPD بدانید. برای مطالعه این مطلب، به ۵ دقیقه زمان نیاز دارید.

در پایان اگر سوال داشتید، می‌توانید در انتهای مطلب در بخش نظرات مطرح کنید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.

اختلال شخصیت ضد اجتماعی به چه معنا است؟

اختلال شخصیت ضد اجتماعی (Antisocial Personality Disorder) را به‌اختصار با نام ASPD می‌شناسند. ASPD نوعی اختلال روانی است که فرد به‌ درستی یا نادرستی به اعمال خود اهمیتی نمی‌دهد و احساسات دیگران ذره‌ای برایش مهم نیست.

به نقل از clevelandclinic،

معمولا افرادی که مبتلا به ASPD تشخیص داده شده‌اند، نسبت به دیگران احترام قائل نیستند و قانون را زیر پا می‌گذارند. همچنین عواقب اعمال خود را نادیده می‌گیرند یا از قبول مسئولیت خودداری می‌کنند. اختلال ضداجتماعی می‌تواند خطرناک باشد، زیرا شما را در معرض خطر زیاد آسیب فیزیکی یا عاطفی به خود و اطرافیان خود قرار می‌دهد. اختلال شخصیت ضداجتماعی یکی از اختلال‌های شخصیتی مهم است.

اختلال آنتی سوشال بر نحوه تفکر و رفتار این افراد، تاثیر زیادی دارد و اجازه نمی‌دهد که به‌درستی فکر کنند یا تصمیم بگیرند. به همین دلیل است که افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی به‌درستی از پس مسئولیت‌های مدرسه، خانواده و کار بر نمی‌آیند و همیشه مشکل‌آفرین می‌شوند. برای تشخیص این اختلال و درمان آن باید به دکتر روانشناس مراجعه شود.

علائم شخصیت ضد اجتماعی

علائم اختلال شخصیت ضداجتماعی در افراد، متفاوت است. هر چقدر زودتر علائم این بیماری را شناسایی کنید، درمان آن آسان‌تر خواهد بود. پس علائم و نشانه‌های زیر را در کودکان و اطرافیان جدی بگیرید و به فکر درمان هرچه زودتر این اختلال روانی باشید.

در جدول زیر می‌توانید علائم شخصیت ضد اجتماعی و توضیحات مربوط به هر مورد را مشاهده کنید:

هر کدام از علائم شخصیت ضد اجتماعی به‌تنهایی نمی‌توانند وجود این اختلال را تایید کنند، اما این رفتارها را در کودکان جدی بگیرید و از کنار آن‎ها راحت گذر نکنید. اگرچه درمان اختلال ASPD به راحتی ممکن نیست، اما تشخیص به‌موقع آن به افزایش آگاهی و کاهش رفتارهای ناهنجار کمک می‌کند.

علائم اختلال آنتی سوشیال در چه سنی بروز می‌کند؟

علائم شخصیت ضد اجتماعی از اواخر دوران کودکی و اوایل نوجوانی (معمولا ۱۵ سالگی) بروز پیدا می‌کند. معمولا تا قبل از ۱۸ سالگی این رفتارها را به بیماری اختلال سلوک نسبت می‌دهند و بعد از ۱۸ سالگی به‌عنوان افراد مبتلا به اختلال ASPD تشخیص داده می‌شوند. کودکان مبتلا به اختلال سلوک رفتارهایی مانند آزار و اذیت سایر کودکان، دروغ گفتن، نادیده‌گرفتن قوانین و دزدی‌کردن را از خود نشان می‌دهند.

به نقل از clevelandclinic،

اختلال سلوک بعد از ۱۸ سالگی به اختلال ASPD تبدیل می‎شود. علائم شخصیت ضد اجتماعی در سن ۲۰ تا ۴۰ سالگی شدت بیشتری دارد و بعد از ۴۰ سالگی بهتر می‎شود.

زمانی که علائم و نشانه‌ها زودتر تشخیص داده شوند، امکان درمان اختلال وجود دارد و فرد تا بزرگسالی این اختلال را حمل نمی‌کند. اگر این رفتارها تا بعد از ۱۸ سالگی ادامه پیدا کند، اختلال شخصیت اجتماعی نامیده می‌شود که مراحل کنترل و درمان سخت‌تری دارد.

علت اختلال شخصیت ضد اجتماعی

نمی‌توان یک دلیل مشخص برای ایجاد اختلالات روانی در نظر گرفت. افراد در محیط‌ها و شرایط متفاوتی رشد می‌کنند و ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند. معمولا مجموعه‌ای از عوامل، دست‌به‌دست هم می‌دهند که یک اختلال روانی ایجاد شود. درباره ASPD نیز همین ادعا صادق است.

اگرچه هنوز نمی‌توانند به طور واضح از دلایل این اختلال صحبت کنند، اما عواملی مانند ژنتیک و محیط رشد کودک بیشترین تاثیر را در ایجاد آن دارند. به‌عبارت‌دیگر، ژن‌ها شما را در برابر این ناهنجاری اجتماعی آسیب‌پذیر می‌کنند. محیط زندگی نیز از مهم‌ترین علت اختلال شخصیت ضد اجتماعی محسوب می‎شود. در ادامه مهم‌ترین دلایل ابتلا به شخصیت ضد اجتماعی را ذکر می‌کنیم:

• ژنتیک؛ هنوز نتوانسته‌اند عامل ژنتیکی مشخصی را برای این اختلال در نظر بگیرند، اما تعدادی از عوامل ژنتیکی می‌توانند افراد را مستعد اختلال ASPD کنند.
• بیولوژی؛ سروتونین یک انتقال‌دهنده عصبی است و به‌عنوان هورمون شادی شناخته می‌شود. میزان غیرعادی این هورمون در بدن می‌تواند از دلایل ایجاد این اختلال باشد.
• محیط زندگی؛ هیچ‌وقت نمی‌توان محیط رشد و نوع تربیت یک فرد را در ایجاد اختلالات روانی نادیده گرفت. کودکانی که مورد تعرض قرار می‌گیرند یا از آنها سوء استفاده می‌شود، بیشتر در معرض این اختلال هستند.
• سبک زندگی؛ عادت‌هایی مانند مصرف الکل و مواد مخدر می‌تواند از دلایل ایجاد یا پیشرفت این اختلال باشند. البته افرادی که اختلال ASPD دارند، بیشتر به این سبک زندگی گرایش پیدا می‌کنند.
• جنسیت؛ مطالعات نشان می‌دهد که مردان با درصد بالاتری نسبت به زنان درگیر این اختلال روانی می‌شوند. پس پسر بچه‌ها باید با دقت بیشتری برای این اختلال مورد بررسی قرار بگیرند.

همانطور که می‌بینید، ژنتیک و محیط زندگی فرد مهم‌ترین دلایل ایجاد علائم شخصیت ضد اجتماعی هستند. پس حواستان باشد که چه شخصی را برای ازدواج انتخاب می‌کنید و پرورش کودکان در یک محیط‌های ناسالم چه عواقب جبران‌ناپذیری برای شخصیت آن‌ها دارد.

چگونه شخصیت ضد اجتماعی را تشخیص دهیم؟

هیچ تست فیزیکی یا آزمایش خونی نمی‌تواند کاراکتر آنتی سوشیال را تشخیص دهد. توجه به علائم و نشانه‌های این اختلال، یکی از راه‌های تشخیص آن است. افرادی که علائم شخصیت ضد اجتماعی را به شکل حادی نشان می‌دهند، باید به روانشناس یا دکتر روان پزشک مراجعه کنند تا روند تشخیص آن‌ها به‌درستی انجام شود.

تست تشخیص اختلال شخصیت ضد اجتماعی

روان درمانگر از تست انتی سوشیال برای تشخیص این اختلال کمک می‌گیرد. یکی از تست‌هایی که برای تشخیص آن انجام می‌شود، تست روانشناسی شخصیت میلون است. نتایج این تست به روان درمانگر به تشخیص بهتر اختلالات شخصیتی کمک می‌کند. البته این تست برای افراد بالغ کاربرد دارد و برای کودکان از روش‌های دیگری استفاده می‌شود.

چطور باید اختلال آنتی سوشیال را درمان کرد؟

این افراد معمولا به‌تنهایی برای درمان اقدام نمی‌کنند و بعد از درگیری‌های قانونی برای درمان فرستاده می‌شوند. مطالعات نشان می‌دهد که زندان یا سایر تنبیهات برای بهبود این افراد بی‌اثر است و آن‌ها به مجازات پاسخ مثبت نمی‌دهند. باتوجه‌به این حقیقت، دو روش درمانی زیر برای آن‌ها تجویز می‌شود:

درمان اختلال با روان درمانی

هیچ‌کس به‌اندازه یک روان درمانگر یا یک روانشناس نمی‌تواند به این بیماران کمک کند. روانشناس با بهره‌گیری از تخصص خود می‌تواند علائم و عوارض این بیماری را بهبود بخشد. بهتر است ابتدا ، اطلاعاتی درباره اینکه دکتر روانشناس کیست بدست آوریم و سپس بهترین متخصص را انتخاب کنیم. روانشناس، الگوهای رفتاری بیمار را تشخیص می‌دهد و به او کمک می‌کند که به شناخت بهتری از خود برسد و فکرش را تغییر دهد.

علاوه بر این، درمان گروهی و درمان خانوادگی یکی دیگر از راهکارهایی است که روان درمانگران پیشنهاد می‌دهند. البته باید بگوییم که نتایج موثر معمولا پس از جلسات متعدد روان درمانی دیده می‌شود و نباید انتظار معجزه و بهبود فرد پس از یک جلسه درمان را داشته باشید.

درمان اختلال با دارو درمانی

در بعضی از بیماران برای کاهش علائم و تسریع روند درمان، داروهای ضد افسردگی، ضداضطراب، ضد روان‌پریشی و تنظیم خلق‌وخو تجویز می‌شود. مصرف منظم این داروها به بیمار کمک می‌کند که اوضاع را بهتر مدیریت کند و با خشونت و پرخاش کمتری روند درمان را طی کند.

خطرات فرد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی برای خود و دیگران

رفتارهای فردی با اختلال ASPD، پیامدها و اثرات زیان‌باری برای زندگی شخصی او، خانواده و جامعه دارد. در یک‌کلام، این فرد مانند شعله‌ آتش می‌ماند که اطرافیان به‌هیچ‌وجه از رفتارهای ناهنجار او مصونیت ندارند! زندگی با آنتی سوشیال سخت است. این فرد هر زمان که بخواهد به اطرافیان آسیب می‌رساند و بدون عذاب وجدان هر کاری که بخواهد انجام می‌دهد.

به همین دلیل، رفتار‌های مجرمانه یکی از عوارض کلیدی این اختلال است و احتمال اینکه این افراد جرمی مرتکب شوند و بخشی از زندگی خود را در زندان سپری کنند، بسیار زیادی است. گوشه‌ای از عوارض و مشکلات این اختلال عبارتند از:

• رفتار‌های خشن با اعضای خانواده و افراد جامعه
• فرزند و همسر آزاری
• قتل و سایر اعمال خشونت‌بار
• خودکشی و مرگ زودرس
• ابتلا به افسردگی و اضطراب
• وضعیت اقتصادی بی‌ثبات
• ارتکاب جرم و زندان رفتن
• سوء استفاده از کودکان و کودک آزاری
• سوء مصرف الکل و مواد مخدر

به‌طورکلی، این افراد نه خودشان زندگی خوبی دارند و نه می‌گذارند آب خوش از گلوی اطرافیانشان پایین رود. وجود یک فرد با این اختلال برای ازهم‌پاشیدن یک خانواده یا به‌هم‌ریختن یک محله کافی است.

اختلال شخصیت ضد اجتماعی چقدر شایع است؟

به نقل از clevelandclinic،

اختلال شخصیت ضد اجتماعی حدود 1 تا 4 درصد از بزرگسالان در ایالات متحده را تحت تاثیر قرار می‌دهد. میزان شیوع این اختلال در مردان و زنان متفاوت است. مطالعات نشان می‌دهد که احتمال این اختلال روانی در زنان حدود ۲ درصد و در مردان حدود ۶ درصد است.

اختلال شخصیت ضد اجتماعی در مردان بیشتر است یا زنان؟

آمار ابتلای زنان و مردان به اختلال ضداجتماعی نشان می‌دهد که در شرایط ژنتیکی یکسان و محیط رشد برابر، مردان بیشتر درگیر رفتارهای ناهنجار و قانون‌شکنی می‌شوند. جالب است بدانید که مردان مبتلا به این اختلال ۳ تا ۵ برابر بیشتر از زنان درگیر مشکلاتی مانند اعتیاد به الکل و مواد مخدر می‌شوند.

علاوه بر این، خطر مرگ زودرس ناشی از رفتارهای خطرناک و خودکشی در این افراد بسیار بیشتر است. پس جنسیت نه‌تنها در ایجاد این اختلال تاثیر دارد، بلکه عوارض و مشکلات آن را افزایش می‌دهد.

چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی هستند؟

اختلال شخصیت ضد اجتماعی می‌تواند هر کسی را تحت تاثیر قرار دهد، اما بعضی از عوامل و شرایط درصد ابتلا به این اختلال شخصیت را افزایش می‌دهند. عوامل خطر برای اختلال شخصیت ضد اجتماعی عبارتند از:

• تشخیص اختلال سلوک قبل از ۱۵ سالگی
• تجربه آسیب یا سوء استفاده در اوایل دوران کودکی
• تجربه اختلال مصرف مواد یا ابتلای یکی از خویشاوندان بیولوژیکی به اختلال مصرف مواد
• داشتن سابقه بیماری روانی در خانواده بیولوژیکی
• عملکرد تحصیلی پایین نسبت به همسالان
• سپری کردن مدتی در زندان

در صورتی که شما یا یکی از عزیزان‌تان، یکی از موارد ذکر شده در بالا را تجربه کرده‌اید، بهترین کار، مراجعه به روانشناس و شرکت در تست‌های شخصیت‌شناسی است.

آیا امکان جلوگیری از ابتلا به شخصیت آنتی سوشال وجود دارد؟

در حال حاضر، هیچ راهی برای پیشگیری از این اختلال وجود ندارد، اما بسیاری از مشکلات مربوط به این نوع شخصیت با درمان کاهش پیدا می‌کند. علاوه بر این، تشخیص به‌موقع اختلال سلوک در دوران کودکی می‌تواند از بروز ASPD در بزرگسالی جلوگیری کند.

البته لازم به ذکر است که محیط زندگی کودک تاثیر زیادی در رشد این اختلال دارد. اگر بتوانید به‌موقع شرایط زندگی کودک را عوض کنید، احتمالی وجود دارد که مسیر زندگی او را برای همیشه تغییر دهید.

چگونه در کنار یک فرد آنتی سوشیال یا ASPD زندگی کنیم؟

زندگی با آنتی سوشیال به‌هیچ‌وجه آسان نخواهد بود و شما همیشه باید منتظر اتفاقات ناگوار باشید. تصور کنید که با فردی زندگی می‌کنید که هیچ نوع احساس همدلی ندارد و از آزردن شما ناراحت نخواهد شد. از همه بدتر، هر لحظه ممکن است شما را به دردسری بیندازد که هیچ نقشی در آن نداشته‌اید.

اگر یکی از اعضای خانواده به این اختلال روانی دچار است، حتما با کمک مشاوره نحوه برخورد با این افراد را یاد بگیرید. اگر هم در فکر ازدواج با این شخص هستید، حتما متوجه عواقب تصمیم خود باشید. این فرد به‌راحتی می‌تواند همسر و فرزندان خود را مورد آزار کلامی و جسمی قرار دهد و به آن‌ها آسیب برساند.

بهترین نحوه برخورد با شخصیت ضد اجتماعی چیست؟

در هنگام برخورد با شخصیت ضداجتماعی در ابتدا آرام بمانید و تلاش کنید مسائل را از دید طرف مقابل ببینید. این فرد در بسیاری از موارد متوجه رفتار خود نیست و شما باید این وضعیت را مدیریت کنید. اگر فردی که برای شما مهم است به این اختلال دچار است، کارهای زیر را برای حمایت از او انجام دهید:

• صبور باشید
• آرام و خونسرد بمانید
• حواس او را پرت کنید
• محرک‌های فرد را یاد بگیرید

در آخر نیز تمام تلاش خود را کنید که فرد به درمانگر مراجعه کند. نحوه برخورد با این افراد، کار آسانی نیست و همه نمی‌توانند بدون آسیب رساندن به خودشان از پس آن بربیایند. پس در قدم اول، اگر در نزدیکی این افراد زندگی می‌کنید، مواظب خودتان باشید.

آیا امکان تبدیل شخصیت ضد اجتماعی به اختلال سایکوپتی وجود دارد؟

سایکوپتی نوعی دیگر از اختلال‌ شخصیت است که به آن اختلال شخصیت روان آزار یا روان آسیب نیز گفته می‎شود. مهم‌ترین ویژگی افراد مبتلا به اختلال سایکوپتی، نداشتن حس همدردی و حس عذاب وجدان است. این افراد پس از اقدام ناشایست، حس پشیمانی ندارند. در صورتی که اختلال شخصیت ضد اجتماعی درمان نشود، امکان تبدیل شدن به اختلال سایکوپتی وجود دارد.

تفاوت شخصیت آنتی سوشیال با اختلال سایکوپتی

در بسیاری مواقع، اصطلاحات سایکوپتی و ضداجتماعی به جای یکدیگر استفاده می‎شوند، اما این دو اختلال روانی، تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. مهم‌ترین تفاوت سایکوپتی و ضداجتماعی این است که شخصیت ضداجتماعی به اشتباه بودن کاری که انجام می‌دهد، واقف است اما سعی می‌کند آن رفتار را در ذهن خود منطقی کند.

کسی که اختلال سایکوپتی دارد، هیچگاه به اشتباه بودن اقدام خود پی نمی‌برد؛ در واقع هیچ موقع کار خود را اشتباه نمی‌داند. این دو اصطلاح برای کسانی استفاده می‎شود که دارای احساسات نرمال و وجدان نیستند.

تفاوت اختلال شخصیت آنتی سوشیال با شخصیت خودشیفتگی

خودبرتربینی، تکبر و فاقد همدلی از ویژگی‌های مشترک شخصیت ضد اجتماعی و شخصیت خودشیفته هستند. به همین دلیل است که در مواقعی این دو اختلال روانی با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند. بااین‌حال، فرد ضد اجتماعی بسیار قانون گریز است و رفتارهای ناهنجاری دارد که این ویژگی‌ها در فرد خودشیفته دیده نمی‌شود.

فرد خودشیفته به طرز بیمارگونه‌ای احساس خودبزرگ‌بینی دارد، خودمحور است و خود را خاص می‌داند، مغرور است و نیاز زیادی به تحسین دیگران دارد. ویژگی‌های بارزی برای تمایز این اختلال‌ها وجود دارد که یک روان درمانگر سریع آ‌ن‌ها را تشخیص می‌دهد.

مراجعه به روانشناس برای درمان اختلال شخصیت اجتماعی

مرحله درمان اختلال شخصیت ضد اجتماعی یا آنتی سوشیال کمی سخت سپری خواهد شد؛ زیرا افراد مبتلا به این اختلال به دلیل تکبر و ویژگی‌هایی که دارند، بسیار بعید است که بخواهند خودشان را درمان کنند یا اصلا بپذیرند که در آن‌ها مشکلی وجود دارد. فرد مبتلا به ASPD یا آنتی سوشال نمی‌تواند به‌تنهایی از پس مشکلات بر بیاید و حتما به حمایت خانواده و اطرافیان نیاز دارد.

اگر علائم و نشانه‌های این اختلال را در یکی از نزدیکان خود می‌بینید، نحوه برخورد با شخصیت ضد اجتماعی را یاد بگیرد و به‌آرامی و در کمال احتیاط به او پیشنهاد مراجعه به روان درمانگر را بدهید. برای دریافت نوبت دکتر روانشناس هم می‌توانید از طریق دکتردکتر وقت بگیرید.

دکتر روانشناس با انجام تست‌های شخصیتی، اختلال ضداجتماعی را تشخیص می‌دهد و سپس بر حسب شرایط بیمار، روش‌های درمانی پیشنهاد می‌دهد. نظر شما درباره این اختلال چیست؟ با ما و دیگر خوانندگان مجله دکتردکتر به اشتراک بگذارید.

منابع:

my.clevelandclinic.org
mayoclinic.org
verywellmind.com

سوالات متداول شخصیت ضد اجتماعی