بورسیت چیست؟ + علائم، علت، پیشگیری و درمان

با شناخت علائم بورسیت (bursitis)، احتمالا علت تورم و درد مفاصل خود را پیدا خواهید کرد. بورسیت، تورم دردناکی است که معمولا در اطراف مفاصل ایجاد می‏شود. با التهاب بورس (کیسه‌های پر از مایع در بین مفاصل)، بیماری بورسیت ایجاد می‎شود. بورسیت شانه، بورسیت آرنج و بورسیت زانو شیوع بیشتری در بین مردم دارد. اگر شغل یا سرگرمی داشته باشید که فشار زیادی به مفاصل شما وارد می‌کند، احتمال ابتلا به آن در شما بیشتر است. بورسیت معمولا یک وضعیت موقتی است که باعث محدود شدن حرکت می‎شود. به طور کلی، بیماری بورسیت باعث تغییر شکل مفاصل نمی‌شود. در این مقاله از دکتر دکتر درباره انواع بورسیت، علل و درمان بورسیت صحبت خواهیم کرد.
در قسمت نظرات می‌توانید سوال‌های خود را در مورد این بیماری بپرسید، کارشناسان سلامت پاسخگوی شما هستند.

بورسیت چیست؟

به نقل از clevelandclinic،

«بورسیت تورم دردناک در یک کیسه کوچک پر از مایع به نام بورسا (bursa)  است. بورس فضاهای بالشتکی را در اطراف استخوان‌ها و سایر بافت‌ها قرار می‌دهد. آن‌ها مانند پوشش حبابی از ساختارهای سراسر بدن شما محافظت می‌کنند.»

در بیماری بورسیت (Bursitis) که جزء بیماری های ارتوپدی است، بورس‌ها یا کیسه‌های سینوویال (Bursa or Synovial bursa) ملتهب و دردناک می‌شوند. احتمال ایجاد بورسیت در قسمت شانه‌ها، آرنج‌ها و مفاصل ران بیش‌تر از نقاط دیگر بدن است. زانو، پاشنه و قسمت پایه انگشت بزرگ پا هم می‌تواند دچار بورسیت شود. این مشکل معمولا در مجاورت مفاصلی رخ می‌دهد که به صورت مرتب یک نوع حرکت خاص را تکرار می‌کنند. درد ناشی از بورس‎های ملتهب ممکن است ناگهانی باشد یا به مرور زمان ایجاد شود.

نقش بورس ها در مفاصل

بورس‌ها کیسه‌هایی کوچک و پر از مایع هستند که بین ماهیچه‌ها، تاندون‌ها و استخوان‌های مجاور مفاصل قرار می‌گیرند و حرکات آن‌ها را تسهیل می‌کنند. همچنین محافظت از ساختارهای بدن را بر عهده دارند.

علائم بورسیت

بیماری بورسیت با بعضی از علائم همراه است. در صورت تجربه علائم بورسیت بهتر است هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کرده و برای درمان آن اقدام کنید.

علائم عمومی‌ بورسیت عبارتند از:

• درد مفاصل
• تورم مفصل
• اریتم یا قرمزی پوست (در رنگ‌های پوست تیره ممکن است بنفش یا کمی‌ تیره‌تر به نظر برسد.)
• ضخیم شدن بورس‌ها

انواع بورسیت نیز علائم خاص خود را دارند. با وجود بورسیت زانو، خم کردن پا و با بورسیت آرنج، خم کردن بازو ممکن است سخت باشد. بورسیت زانو گاهی باعث سفتی و خشکی زانو خواهد شد. بورسیت لگن و پاشنه پا می‌تواند باعث مشکل در راه رفتن شود. همچنین این نوع بورسیت ممکن است موقع دراز کشیدن روی لگن، درد ایجاد کند. در حالت کلی، نوع درد و علائم با توجه به نوع بورسیت متفاوت است.

انواع بورسیت را بشناسید

بیش از ۱۵۰ بورس در بدن انسان وجود دارد. در مفاصلی که به صورت مداوم حرکت یکسانی انجام می‌شود یا محل‌هایی که فشار زیادی وجود دارد، احتمال بورسیت بیشتر است. انواع مختلفی از بورسیت وجود دارد که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

بورسیت را می‌توان بر اساس عوامل ایجادکننده التهاب نیز طبقه‌بندی کرد. بعضی از بورسیت‌ها عفونی و بعضی از آن‌ها، غیر عفونی هستند:

نحوه درمان بورسیت عفونی و غیرعفونی با یکدیگر متفاوت است.

علت ابتلا به بیماری بورسیت بر اساس محل آسیب دیدگی

شایع‌ترین علت بورسیت، صدمه یا آسیب به بورس است. حرکات تکرارشونده یا ساختارهای قامتی و فرم‌های بدنی غلط به بورس‌های اطراف مفصل، فشار زیادی را وارد می‌کند. 

برای مثال:

• پرت کردن مکرر توپ در بازی‌هایی همچون بیس بال و یا بلند کردن اجسام سنگین و گرفتن آن‌ها بالای سر 
• تکیه دادن روی آرنج برای مدت طولانی 
• مدام زانو زدن برای تمیز کردن سطوح و کارهایی از این قبیل 

همچنین گاهی آسیب و ضربه‌ شدید، التهاب مفاصل مانند روماتیسم مفصلی، نقرس و عفونت هم باعث بروز این بیماری خواهد شد. در نتیجه، علت برای هر نوع بورسیت متفاوت است. در اینجا علت ابتلا را با توجه به نوع بورسیت بیان می‌کنیم:

بورسیت زانو

پارگی یا آسیب به پیش‌ کشکک، کاسه زانو یا بورس زانو ممکن است باعث تورم شود. همین علت نیز منجر به ایجاد بیماری بورسیت زانو خواهد شد.

علل دیگر بورسیت زانو عبارتند از:

• فعالیت‌های مرتبط با ورزش
• خم کردن زانوها به طور مکرر 
• عفونت
• خونریزی در بورس 

ماندن روی زانو برای مدت طولانی نیز می‌تواند یکی از دلایل ابتلا به بورسیت زانو باشد.

بورسیت آرنج

قرار دادن مکرر آرنج بر روی سطوح سخت یا ضربه محکم به پشت آرنج می‌تواند باعث بورسیت آرنج یا Olecranon  شود. همچنین می‌تواند ناشی از عفونت یا نقرس باشد. نقرس زمانی رخ می‌دهد که کریستال‌های اسید اوریک در بدن تجمع پیدا کند. نقرس عموما منجر به ایجاد توفی یا گره‌های کوچکی می‌شود که می‌توانند در بورسا احساس شوند.

بورسیت لگن

علت‌های زیادی می‌توانند باعث التهاب و درد در لگن شما یا ایجاد بورسیت تروکانتریک و بورسیت لگن شوند.

به عنوان مثال:

• دراز کشیدن روی باسن برای مدت طولانی
• جراحت
• وضعیت نامناسب هنگام نشستن یا ایستادن

همچنین بیماری‌هایی مثل آرتریت یا هر شرایطی که استخوان‌های شما را تحت تاثیر قرار دهد، می‌تواند جزء دلایل ابتلا به بورسیت لگن شود.

بورسیت پاشنه پا

دویدن، پریدن یا سایر فعالیت‌های تکراری می‌تواند بورس پاشنه پا را ملتهب کرده و بورسیت رتروکلکانئال یا بیماری آلبرت ایجاد کند. شروع یک ورزش سنگین بدون گرم کردن مناسب نیز ممکن است جزء دلایل ایجاد بورسیت پا باشد. کفش‌هایی که در پشت پاشنه خیلی تنگ هستند، این نوع بورسیت را بدتر می‌کنند؛ زیرا به بورس مالیده می‌شوند.

بورسیت تاندون آشیل خلفی

این نوع بورسیت که بدشکلی هاگلند نیز نامیده می‌شود، در بورس بین پوست پاشنه پا و تاندون آشیل اتفاق می‌افتد. این کار، ماهیچه‌های ساق پا را به پاشنه پا متصل می‌کند. بورسیت تاندون آشیل خلفی با نوعی راه رفتن که بافت نرم پاشنه پا را به تکیه‌گاه سخت پشتی کفش فشار می‌دهد، تشدید می‌شود.

بورسیت شانه

بورسیت شانه (Bursitis of the shoulder) و یا نشانگان گیر افتادگی شانه (impingement syndrome) زمانی اتفاق می‌افتد که بین قسمت بالایی استخوان بازو و سر استخوان شانه دچار ورم و قرمزی شود. بین این استخوان‌ها، تاندون‌های کلاهک گرداننده و کیسه‌ای پر از مایع موسوم به بورس وجود دارد که از تاندون‌ها محافظت می‌کند.

رایج‌ترین دلیل بروز بورسیت شانه، فعالیت زیاد و یا آسیب و جراحت شانه است. از طرفی عفونت یا بعضی از بیماری‌ها همچون التهاب مفاصل، نقرس، ورم تاندون، دیابت و بیماری‌های تیروئید هم می‌توانند باعث بروز این مشکل شوند. در بسیاری از بیماران، شکل استخوان‌ها به گونه‌ای است که فضای کمی برای بورس و تاندون‌ها وجود دارد. در این افراد، کوچکترین مقدار ضخیم شدن تاندون و بورس به بروز علائم منجر خواهد شد. برای آشنایی با عمل تاندون مقاله عمل تاندون شانه را مطالعه کنید.

بورسیت سپتیک (عفونی)

بورسیت سپتیک یا عفونی، زمانی رخ می‌دهد که بورس به دلیل عفونت باکتری ملتهب شود. این اتفاق زمانی می‌افتد که باکتری‌ها مستقیما از طریق زخم در پوست اطراف، وارد بورسا شوند. عفونت‌های پوستی مانند سلولیت، ممکن است منجر به بورسیت سپتیک شود. عفونت خون یا مفاصل نیز می‌تواند به بورس سرایت کند و باعث بورسیت سپتیک شود.

علائم بورسیت سپتیک مشابه علائم بورسیت آسپتیک است. پزشک نمونه‌ای از مایع بورس را می‌کشد و از تجزیه و تحلیل مایع بورس برای آزمایش بورسیت عفونی استفاده می‌کند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت تجربه علائم زیر در اسرع وقت با پزشک متخصص ارتوپدی مشورت کنید:

• درد مفصلی ناتوان کننده
• ناتوانی در حرکت مفصل به صورت ناگهانی
• تورم
• قرمزی و دانه‌های ریز قرمز در اطراف منطقه‌ آسیب دیده
• درد حاد و شدید خصوصا در هنگام ورزش
• تب

پزشک با بهره‌گیری از تخصص ارتوپد به تشخیص بورسیت و درمان آن می‌پردازد. برای آشنایی با این تخصص، مقاله تخصص ارتوپد چیست را مطالعه کنید. متخصص ارتوپد به رفع آسیب‌های عضلانی، اسکلتی و بیماری‌های ستون فقرات می‌پردازد. از آن جایی که بورسیت، بیماری مربوط به مفاصل بدن است در زیرشاخه تخصص ارتوپد قرار می‌گیرد.

نحوه تشخیص بورسیت

بورسیت اغلب با معاینه فیزیکی قابل تشخیص است. با این حال می‌توان از آزمایش‌هایی هم برای تشخیص این بیماری استفاده کرد. پزشک می‌تواند از اشعه ایکس یا سونوگرافی برای گرفتن تصاویر از ناحیه آسیب دیده استفاده کند. همچنین تشخیص بورسیت با آزمایش خون و نمونه‌هایی از بورس‌های آسیب دیده نیز امکان‌پذیر است.

آسپیراسیون با سوزن همیشه در مواردی که بورسیت عفونی محدود به مفصل است، توصیه می‌شود. در بعضی موارد، مانند زمانی که فرد مبتلا به بورسیت آرنج است، انجام آسپیراسیون با سوزن خطر انتقال عفونت ثانویه از پوست به بورس را افزایش می‌دهد. ممکن است پزشک متخصص آسپیراسیون سوزنی را انجام ندهد. در عوض، قبل از مشاهده بالینی به شما آنتی بیوتیک بدهند. این به عنوان درمان تجربی شناخته می‌شود.

روش های درمان بورسیت

استراحت، داروهای ضد درد و یخ زدن مفاصل ممکن است بورسیت شما را تسکین دهد. با این‌حال، درمان‌های دیگری هم ممکن است لازم باشد.

از جمله روش‌های درمان بیماری بورسیت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مصرف داروهایی مثل آنتی‌ بیوتیک‌ در مواردی که بورس عفونی شده است ضروری است.
• کورتیکواستروئیدها را می‌توان برای تسکین درد، التهاب و تورم استفاده کرد تا زمانی که شواهدی از عفونت در داخل یا اطراف بورس وجود نداشته باشد.
• انجام تمرینات ورزشی در خانه به تسکین درد و سایر علائم کمک می‌کند. در موارد نادر، فیزیوتراپی مورد نیاز است.
• در موارد مزمن یا شدید که درمان کمکی نمی‌کند، ممکن است جراحی برای برداشتن بورس آسیب دیده ضروری باشد.
• استفاده‌ موقت از عصا یا واکر از فشار وارد شده بر منطقه آسیب‌دیده می‌کاهد.

در ادامه به صورت مفصل‌تر به بررسی روش‌های اصلی درمان بیماری بورسیت می‌پردازیم:

دارو درمانی

با مراجعه به پزشک، داروهایی برای کاهش علائم بورسیت مثل درد و التهاب و همچنین کاهش عفونت (در صورت وجود) تجویز می‎شود. برای درمان عفونت ناشی از بورسیت (بورسیت عفونی)، مصرف آنتی بیوتیک ضروری است. در صورتی که بورسیت غیرعفونی باشد، برای کاهش درد و التهاب می‌توان از کورتیکواستروئیدها کمک گرفت.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی برای درمان بعضی از بورسیت‌ها مثل بورسیت شانه کاربرد دارد. با کمک فیزیوتراپی، روند بهبودی سریع‌تر خواهد شد. از جمله فواید فیزیوتراپی برای بورسیت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش درد و تورم
• بهبود استقامت بدنی
• بهبود حرکت
• بهبود انعطاف‌پذیری بدن

برای نتیجه گرفتن از فیزیوتراپی برای کاهش علائم بورسیت ، باید حدود 2 تا 8 هفته صبر کنید.

جراحی

در بعضی شرایط، پزشک برای کاهش علائم بورسیت و درمان آن مجبور به انتخاب روش جراحی می‎شود. در صورتی که بورسیت از نوع مزمن یا شدید باشد، پزشک جراحی را به برای دریافت نتایج سریع‌تر پیشنهاد می‌کند. جراحی بورسیت، پیچیدگی خاصی ندارد و حدود 30 دقیقه طول می‌کشد. برای انجام این جراحی، نیاز به بی‌هوشی نیست و فقط بی‌حسی موضعی انجام می‎شود. جراحی بورسکتومی شبیه آرتروسکوپی بوده و هدف از انجام عمل، ترمیم بافت‌های داخلی است.

درمان بر اساس نوع بورسیت

انتخاب روش درمان به نوع بورسیت نیز بستگی دارد. به عنوان مثال، درمان بیماری بورسیت شانه با بورسیت لگن متفاوت است. در ادامه، روش‌های منحصر به فرد درمان بورسیت بر اساس نوع آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

بورسیت آرنج

با توصیه پزشک، جراحی یکی از روش‌های درمان بورسیت آرنج است. برای کاهش درد و تورم می‌توانید نوع فعالیت‌های بدنی خود را تغییر دهید. استراحت، تمرینات فیزیوتراپی و استفاده از کمپرس یخ از دیگر روش‌های درمانی بورسیت آرنج است.

بورسیت شانه

برای کاهش درد و التهاب بورسیت شانه می‌توانید از فواید کمپرس یخ روزی 3 تا 4 بار به مدت 15 تا 20 دقیقه بهره بگیرید. گرما درمانی نیز از دیگر روش‌های درمان بیماری بورسیت شانه است؛ به شانه ملتهب خود روزی 3 تا 4 بار گرما بدهید. خوابیدن به سمت شانه آسیب‌دیده توصیه نمی‎شود.

بورسیت پاشنه پا

برای درمان بیماری بورسیت پا بهتر است به متخصص ارتوپد مراجعه کنید. این متخصص، تمرین‌های کششی تاندون آشیل را به شما توصیه می‌کند. با این کار، فشار را از روی بورس پاشنه پا برخواهید داشت. برای تقویت تاندون آشیل و اطراف آن می‌توانید تمرینات کششی ساق پا و کشش پاشنه پا را انجام دهید. همچنین با انجام کشش انگشتان به سمت دیوار، تمرین‌های مچ پا، ساق پا و پا، فشار روی بورس‌ها کاهش می‌یابد.

بورسیت زانو

بورسیت زانو از جمله بورسیت‌های شایع است که التهاب و درد آن به مرور زمان بیشتر می‌شود. بسته به عفونی یا غیرعفونی بودن بورسیت زانو، پزشک یکی از روش‌های دارو درمانی یا فیزیوتراپی را برای درمان پیشنهاد می‌کند. در صورتی که مفصل زانو، عفونت داشته باشد، بیمار باید آنتی بیوتیک مصرف کند. با شرکت در جلسه‌های فیزیوتراپی، درد زانو کاهش پیدا می‌کند. برای درمان این نوع بورسیت، میزان اسید اوریک خون اهمیت بسیار زیادی دارد.

• بورسیت زانو در طب سنتی

طب سنتی نیز پیشنهادهایی به جز گرما درمانی و سرما درمانی برای درمان بورسیت زانو دارد. در طب سنتی پیشنهاد می‎شود که محل آسیب دیده را با روغن‌های گیاهی مانند زنجبیل، سرکه سیب، زردچوبه و روغن کرچک ماساژ دهند.

بورسیت استخوان نشیمنگاه

برای درمان بیماری بورسیت استخوان نشیمنگاه، استراحت ضروری است. آسپیراسیون برای تخلیه مایع بورس و مصرف داروهای مسکن و ضدالتهاب غیراستروئیدی از جمله روش‌های درمان این نوع بورسیت به شمار می‌آید. ماساژ درمانی، لیزر درمانی و انجام فعالیت‌های ورزشی نیز باعث تسریع روند بهبودی خواهد شد.

بورسیت لگن

برای درمان بیماری بورسیت لگن باید استراحت کافی داشته باشید و از عضو آسیب‌دیده متورم و دردناک، کمتر استفاده کنید. پزشک برای درمان این نوع بورسیت ممکن است داروهای مسکن مثل ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم را تجویز کند. همچنین استفاده از پمادهای موضعی مسکن نیز باعث کمتر شدن درد می‎شود.

• ورزش برای بورسیت لگن

انجام بعضی از ورزش‌ها برای درمان بورسیت لگن، کاربرد زیادی دارد. با مراجعه به فیزیوتراپیست، ورزش‌ها و حرکت‌های ساده کششی را آموزش ببینید. کشش عضله، حرکت پل لگن، بلند کردن پا و دوچرخه زدن در حالت دراز کشیده از جمله ورزش‌های مفید برای درمان بیماری بورسیت لگن است.

درمان‌های خانگی برای درمان بورسیت

برای رهایی از درد بیماری بورسیت می‌توان فعالیت‌هایی انجام داد که نه تنها درد آن را کم می‌کند، بلکه به درمان خانگی آن نیز می‌انجامد.از جمله درمان‌های خانگی بورسیت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استراحت و کمتر استفاده کردن از عضو دردناک 
• استفاده از یخ برای کم کردن تورم در ۴۸ ساعت ابتدایی بعد از ظهور علائم بورسیت 
• استفاده از گرمای خشک و مرطوب، مانند استفاده از حوله‌ داغ و یا حمام آب گرم 
• مصرف داروهای مسکن همچون ایبوپروفن (ibuprofen) یا ناپروکسن سدیم (naproxen sodium) برای کاهش درد و التهاب. بعضی از این داروهای مسکن به صورت پماد هستند و روی پوست مالیده می‌شوند.
• قرار دادن یک بالش نرم بین پاها در هنگام خواب

با رعایت این نکات ساده، روند بهبودی بیماری بورسیت سریع‌تر خواهد شد.

چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به بورسیت هستند؟

بیماری بورسیت در هر شخصی رخ می‌دهد، ولی خطر ابتلای برخی از افراد به این بیماری بیش‌تر است.

عوامل خطر بورسیت عبارتند از:

• سن: با افزایش سن، بروز این بیماری شایع‌تر است.
• شغل و علاقه‌مندی: اگر فرد شغلی داشته باشد که مستلزم انجام یک سری حرکات تکرار شونده یا وارد کردن فشار روی بورس‌ها باشد، خطر بروز بورسیت افزایش پیدا می‌کند. کاشی‌کاران، باغبانان، نقاشان ساختمان و نوازندگان بیش‌تر از سایر افراد در معرض این بیماری هستند.
• دیگر بیماری‌ها: بیماری‌های خاصی همچون روماتیسم مفصلی، نقرس، دیابت خطر ابتلای افراد به این بیماری را افزایش خواهد داد.

در صورتی که فرد دچار اضافه وزن باشد هم خطر بروز بورسیت زانو و مفصل ران افزایش می‌یابد.

با رعایت این چند نکته،‌ از ابتلا به بورسیت پیشگیری کنید

در حالی‌که همه انواع بورسیت قابل پیشگیری نیستند، با انجام تغییراتی در چگونگی انجام یک سری از کارها می‌توان خطر و شدت تکرار دوباره بیماری را کاهش داد.

نکات پیشگیری از ابتلا به بورسیت عبارتند از:

• استفاده از پدهای مخصوص؛ اگر کار و علاقه‌مندی فرد مستلزم زانو زدن زیاد و طولانی مدت باشد، برای این که فشار کم‌تری به زانو وارد شود، می‌توان پدهای مخصوصی زیر زانوها قرار داد.
• بلند کردن اشیا به روش درست؛ زمانی که می‌خواهید چیزی را از روی زمین بلند کنید، حتما زانوها را خم کنید. اگر این کار را انجام ندهید، در هنگام بلند کردن اجسام سنگین فشار زیادی به بورس‌های مفصل ران وارد می‌شود.
• استفاده از سبد چرخ دار؛ حمل کردن اجسام سنگین فشار و استرس زیادی را به شانه‌ها وارد می‌کند، برای حمل آن‌ها از سبدهای خرید چرخ‌دار استفاده کنید.
• استراحت کردن؛ اگر کار شما مستلزم انجام یک سری حرکات تکرار شونده است در فواصل زمانی کوتاه، چندین بار دست از کار بکشید و استراحت کنید.
• ورزش کردن؛ تقویت عضلات از آسیب‌های احتمالی مفصلی جلوگیری خواهد کرد.
• گرم‌کردن و انجام حرکات کششی: قبل از انجام فعالیت‌های شدید با انجام چند حرکت کششی ساده، مفاصل خود را از آسیب دور نگه دارید.

با رعایت این نکات ساده از ابتلا به بورسیت پیشگیری کنید.

بورسیت به راحتی قابل درمان است؛ نگران نباشید!

شناسایی علائم بورسیت برای تشخیص و درمان آن اهمیت زیادی دارد. برای درمان بورسیت ، ابتدا باید فشار مفاصل را کاهش دهید و استراحت کافی داشته باشید. در کنار درمان پزشکی می‌توانید درمان خانگی از جمله گرما درمانی و سرما درمانی انجام دهید. پزشک ممکن است دارو برای درمان بورسیت و یا حتی جراحی را پیشنهاد دهد. فیزیوتراپی و ورزش نیز برای درمان بورسیت مفید هستند. تشخیص و درمان این بیماری، بر عهده متخصص ارتوپد است. این متخصص به تشخیص و درمان بیماری بورسیت می‌پردازد. برای یافتن بهترین پزشک ارتوپد می‌توانید پزشکان منطقه خود را از طریق پلتفرم دکتردکتر پیدا کرده و به راحتی از طریق سیستم نوبت‌دهی آنلاین، نوبت ویزیت خود را دریافت کنید. هرگونه سوال در رابطه با موضوع این مقاله را در بخش نظرات بنویسید تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به سوالات شما پاسخ دهیم.

منابع:

healthline

cedars-sinai.org

my.clevelandclinic

mayoclinic

mayoclinic

nhs

hopkinsmedicine

سوالات متداول در مورد بورسیت