یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در بین افراد، آرتریت است که انواع مختلفی دارد. آرتریت روماتوئید و آرتروز نسبت به نوع‌های دیگر آرتریت شیوع بیشتری داشته و افراد زیادی را درگیر خود می‌کنند. روماتیسم مفصلی اختلالی است که مفصل‌ها را دچار التهاب میکند.
این اختلال در صورت عدم درمان، طیف گسترده‌ای از بدن را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. در صورت داشتن علائم، لازم است برای تشخیص و درمان به موقع آن، به پزشک با تخصص روماتولوژی مراجعه کنید؛ تعلل در درمان باعث پیشرفت سریع و بیشتر این بیماری می‌شود. اما آرتریت روماتوئید چیست و چه علائمی دارد؟ در این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر به طور کامل به بحث در رابطه با روماتیسم مفصلی می‌پردازیم و روشهای درمانی آن را معرفی می‌کنیم.
روماتیسم مفصلی چیست؟
آرتریت روماتوئید یک بیماری خودایمنی است که باعث درد و التهاب مفاصل و آسیب گسترده در سیستم‌های بدن از جمله پوست، چشم‌ها، ریه‌ها، قلب و رگ‌های خونی می‌شود. روماتیسم مفصلی هنگامی که در یک بازو یا یک پا بروز میکند، بازو یا پای دیگر را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.
به عبارت دیگر آسیب مفصلی ناشی از روماتیسم، معمولا در هر دو طرف بدن بروز پیدا میکند. فرق آرتریت روماتوئید با آرتروز نیز همین مورد است که این موضوع، تشخیص درست روماتیسم از آرتروز را برای پزشکان ممکن میکند.
در صورتی که روماتیسم مفصلی درمان نشود، به سرعت پیشرفت کرده و به مفصل آسیب می‌رساند. در پی این اتفاق، مفصل شکل و تراز خود را از دست داده و در نهایت از بین می‌رود. در فرایند بیماری روماتیسم، سیستم ایمنی بدن به وسیله آنتی‌بادی‌ها که سینوویال نام دارد، به لایه داخلی غشا مفصل‌ها حمله میکند.
این آنتی‌بادی‌ها، باعث فعال شدن تقسیم سلولی سلول‌های سینوویال می‌شوند. در پی این اتفاق مایع مفصلی افزایش یافته و ملتهب می‌شود. موادی شیمیایی که در این فرآیند آزاد می‌شوند، تا حدودی می‌تواننر به استخوان‌ها، غضروف، تاندون‌ها و رباط‌های مجاور آسیب برسانند.
علائم روماتیسم مفصلی چیست؟
هنگامی که روماتیسم مفصلی در فرد بروز میکند، با علائم خاصی همراه است. علائم اولیه این بیماری در ابتدا با التهاب و بثورات پوستی همراه نیست و شامل موارد زیر است:
- درد در نواحی خاصی از بدن
- افزایش قابل توجه خستگی
- احساس ضعف در نواحی خاصی از بدن که قبلا وجود نداشته است
اما گاهی اوقات آرتریت روماتوئید شدید‌تر بوده و با التهاب و علایم بیشتری همراه است. از علائم پیشرفته روماتیسم مفصلی می‌توان موارد زیر را نام برد.
تورم و قرمزی مفصل
آرتریت روماتوئید به پوشش مفاصل حمله کرده و در صورت تشدید آن، مفاصل قرمز و متورم می‌شوند. آرتریت روماتوئید التهابی در مفصل پا، آرنج و مچ دست مشاهده شده و باعث تورم مفصل می‌شود.
تب از علائم روماتیسم مفصلی
از اولین نشانه‌های یک حمله شدید آرتریت روماتوئید، می‌توان به تب خفیف اشاره کرد که با سایر علائم مانند درد و التهاب مفاصل همراه است.
بی‌حسی و گزگز
گاهی اوقات التهاب تاندون‌ها باعث می‌شود اعصاب تحت فشار قرار گیرند. این موضوع می‌تواند بی حسی، گزگز و سوزن سوزن شدن دست‌ها را به همراه داشته باشد.
سفتی صبحگاهی مفصل‌ها
یکی از شایع‌ترین علائم این اختلال، خشکی و سفتی صبحگاهی مفاصل پا و دست است که گاهی بیش از ۳۰ دقیقه طول می‌کشد و با درد زیادی همراه است.
درد و سفتی عمومی مفصل‌ها
علاوه بر سفتی صبحگاهی مفاصل، ممکن است در طول روز، به خصوص پس از یک دوره عدم تحرک، سفتی عمومی مفصل را نیز تجربه کنید.
کاهش دامنه حرکتی
گاهی التهاب در مفاصل می‌تواند باعث ناپایداری یا تغییر شکل تاندون‌ها و رباط‌ها شود. در صورتی که بیماری بدون درمان پیشرفت کند، ممکن است نتوانید برخی از مفاصل خود را خم یا صاف کنید.
دلایل روماتیسم مفصلی چیست؟
آرتریت روماتوئید در پی حمله سیستم ایمنی بدن به مفاصل بروز میکند. اما علت اصلی این اختلال هنوز مشخص نیست و عوامل ژنتیکی و محیطی نیز در ایجاد این بیماری نقش مهمی دارند. اما عواملی که باعث تشدید این اختلال می‌شوند، شامل موارد زیر است:
ژنتیک
گاهی بعضی از افراد ژن‌های خاصی دارند، این موضوع باعث می‌شود که این افراد بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری باشند.
سن
معمولا با افزایش سن، بدن عملکرد درست خود را از دست می‌دهد و خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی نیز افزایش پیدا میکند. آرتریت معمولا در افراد بالا ۵۰ سال شیوع بیشتری دارد.
جنسیت
طبق تحقیقاتی که توسط پزشکان و متخصصان مختلف انجام شده، احتمال ابتلا به روماتیسم مفصلی در زنان، سه برابر بیشتر از مردان است.
چاقی
عامل دیگری که خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی را افزایش می‌دهد، چاقی است. اضافه وزن یا چاقی، باعث وارد شدن فشار زیاد به مفصل‌ها شده و عملکرد آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
مصرف سیگار
طبق تحقیقات انجام شده، کسانی که سیگار مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال قرار دارند.
رژیم غذایی
معمولا مصرف زیاد سدیم، شکر به ویژه فروکتوز، گوشت قرمز و آهن خطرناک بوده و خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید را نیز افزایش می‌دهد.
راه‌های تشخیص روماتیسم مفصلی
پزشک برای تشخیص آرتریت، ابتدا سوالاتی را از بیمار پرسیده و از نظر فیزیکی او را معاینه میکند. بررسی‌های فیزیکی ممکن است موارد زیر باشد:
- بررسی تورم، التهاب و قرمزی مفصل
- بررسی کردن عملکرد مفصل و دامنه‌ی حرکتی آن
- لمس مفاصل آسیب‌دیده برای بررسی گرما و حساسیت
- بررسی برجستگی‌های پوستی مفاصل
- تست رفلکس و قدرت عضلانی بیمار
پس از این مرحله، در صورتی که پزشک به وجود روماتیسم مفصلی مشکوک باشد، به بیمار پیشنهاد می‌دهد به یک روماتولوژیست مراجعه کند. روماتولوژیست برای تشخیص دقیق‌تر، پس از ارزیابی فیزیکی به بیمار تجویز میکند آزمایش‌های دیگری را نیز انجام دهد.
برای مثال پزشک احتمالا آزمایش خون را برای بررسی آنتی‌بادی‌ها یا واکنش‌دهنده‌های فاز حاد که معمولا در زمان التهاب افزایش پیدا می‌کنند، تجویز میکند. علاوه بر این آزمایش‌های دیگری مانند سونوگرافی، رادیولوژی یا ام‌آر‌آی را نیز به بیمار تجویز میکند. عکس روماتیسم مفصلی، وجود آسیب مفصلی و شدت آن را برای بیمار مشخص میکند.
در اغلب اوقات افراد آرتریت روماتوئید را با بیماری استئوآرتریت اشتباه می گیرند؛ زیرا تشخیص هر کدام از این بیماری‌ها کمی دشوار است. اما ارتوپد و پزشک روماتولوژیست بهترین تشخیص و معالجه را در این حیطه به شما ارائه می‌دهند.
راه‌های پیشگیری از آرتریت روماتوئید
تابه‌حال هیچ روش قطعی برای پیشگیری از روماتیسم مفصلی معرفی نشده است اما برخی از فعالیت‌های زیر می‌توانند در کاهش احتمال ابتلا به این بیماری موثر باشند:
- سیگار نکشید
- رژیم مدیترانه‌ای می‌تواند مناسب باشد
- انجام ۲۰ تا ۳۰ دقیقه ورزش در روز را فراموش نکنید
- از مصرف زیاد نمک در رژیم غذایی خود پرهیز کنید
- ماهی بیشتری مصرف کرده و قرار دادن امگا-۳ در رژیم غذایی خود را فراموش نکنید.
- کمتر از نوشیدنی‌های حاوی شکر استفاده کنید.
انواع روماتیسم مفصلی
مانند هر بیماری دیگری، روماتیسم مفصلی نیز انواع مختلفی دارد که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم.
آرتریت
شایع‌ترین نوع روماتیسم مفصلی، آرتریت است که یک نوع بیماری و مشکلات التهابی مزمن محسوب شده و افرادی که به این نوع از روماتیسم مبتلا می‌شوند، به تورم و التهاب در ناحیه مفصل دچار می‌شوند. این بیماری شش‌ها، چشم‌ها، رگ‌های خونی و پوست را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
لوپوس
یکی دیگر از بیماری‌های خود ایمنی که زنان و مردان در سنین مختلفی به آن مبتلا می‌شوند، بیماری لوپوس است که درصد ابتلا زنان جوان به این اختلال بیشتر از مردان است. این بیماری منجر به موارد زیر می‌شود:
- درد و سفتی مفصل‌ها
- تحریک و حساسیت پوستی
- ایجاد زخم در دهان، بینی و پوست سر
- تب
- احساس خستگی و افسردگی
- اختلال در کشیدن نفس عمیق
التهاب رگ‌ها
نادر‌ترین نوع روماتیسم مفصلی، التهاب رگ‌ها است که بسیار خطرناک بوده و گاهی منجر به مرگ می‌شود. این ااتهاب با کاهش خون در رگ‌ها همراه بوده و با لکه‌های قرمز، برآمدگی‌های پراکنده یا زخم روی پوست، ضعیف شدن بدن در اندام‌های مختلف، سرفه و تب خود را نشان می‌دهد.
سندروم شوگرن
از اختلالات دیگر روماتیسم مفصلی، سندروم شوگرن است که مانند لوپوس، بیشتر زنان را درگیر میکند. از علائم این اختلال می‌توان به خشک شدن دهان، سوزش گلو، خستگی، مشکلات هاضمه‌ای، خشکی واژن، درد مفاصل، مشکلات عصبی اشاره کرد.
نقرس
بدون شک تا حدودی با این اختلال آشنایی دارید و نام آن را شنیده‌اید. این اختلال هنگامی ایجاد می‌شود که کریستال‌های زیادی از اسید اوریک در بافت‌های بدن تشکیل شود. این اختلال باعث تورم، قرمزی و داغ شدن مفصل می‌شود.
آیا می‌دانستید آرتریت روماتوئید می‌تواند باعث صافی کف پا شود؟ در مقاله کف پای صاف مجله دکتردکتر می‌توانید در مورد این مشکل اطلاعات خوبی به دست بیاورید.
راه درمان روماتیسم مفصلی چیست؟
در حقیقت هیچ درمان قطعی برای روماتیسم مفصلی وجود ندارد. اما با مراجعه به دکتر روماتولوژی در تهران یا دیگر شهرهای ایران با استفاده از روشهای مختلفی تا حدودی از پیشرفت سریع بیماری جلوگیری کرده و درد ناشی از آن را کاهش می‌دهند. این روش‌ها عبارتند از:
روشهای بدون جراحی
غیر از جراحی، روشهای دیگری نیز وجود دارد که پزشک با توجه به صلاحدید خود، یکی از آنها را به کار می‌گیرد. این روش‌ها شامل روش دارویی و فیزیوتراپی است.
۱. روش دارویی
علائم و شدت این بیماری، تعیین کننده داروهایی است که پزشک برای درمان شما به کار می‌گیرد. این داروها عبارتند از:
داروهای غیراستروئیدی
داروهای ضد‌التهابی غیراستروئیدی باعث کاهش درد و التهاب در فرد بیمار می‌شود. انواع بدون نسخه این داروها مانند ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم است و داروهای قوی‌تر با نسخه هم در دسترس افراد قرار دارد. از عوارض جانبی داروهای غیراستروئیدی می‌توان به تحریک معده، مشکلات قلبی و آسیب کلیه اشاره کرد.
داروهای استروئیدی
در حالت کلی داروهای کورتیکواستروئیدی مانند پردنیزولون، التهاب، باعث کاهش درد و آسیب مفاصل می‌شود. از عوارض جانبی این داروها می‌توان نازک شدن استخوان‌ها، افزایش وزن و دیابت را نام برد. پزشکان اغلب از داروهای استروئیدی برای تسکین سریع علائم بیماری استفاده می‌کنند.
داروهای DMARD
داروهای DMARD در واقع پیشرفت سریع روماتیسم مفصلی را کند‌تر کرده و در نتیجه از آسیب دائمی مفاصل و سایر بافت‌ها جلوگیری می‌کنند. آسیب کبدی و عفونت شدید از عوارض جانبی این داروها است.
۲. روش فیزیوتراپی
هنگامی که شما به روماتیسم مفصلی مبتلا می‌شوید، پزشک ممکن است به شما پیشنهاد دهد که به یک فیزیوتراپیست مراجعه کنید. فیزیوتراپیست، تمرینات و حرکاتی را به شما آموزش داده و در انجام آنها نیز به شما کمک میکند.
این تمرین‌ها انعطاف پذیری مفاصل را افزایش داده و باعث کاهش درد می‌شود. علاوه بر این تمرین‌ها و حرکات اصلاحی، گاهی در فیزیوتراپی از اولتراسوند، الکتروتراپی و ماساژ نیز استفاده می‌کنند.
۳. انجام ورزش
انجام تمرینات بدنی و ورزش شنا به بهتر شدن وضعیت مفصل‌ها کمک میکند. پس در صورت ابتلا به روماتیسم مفصلی، برای کاهش درد آن می‌توانید این ورزش‌ها را نیز امتحان کنید.
روش جراحی
گاهی اوقات روماتیسم بسیار حاد است و با روش دارویی و فیزیوتراپی نمی‌توان سرعت تخریب مفصل را کاهش داد. پس پزشک برای ترمیم مفصل مجبور به انجام جراحی می‌شود. جراحی باعث بازیابی توانایی استفاده از مفصل شده و همچنین درد را کاهش می‌دهد و عملکرد مفاصل را بهتر میکند. جراحی آرتریت روماتوئید شامل روشهای زیر است:
۱. سینووکتومی
به جراحی که در آن پوشش ملتهب مفصل یا سینوویوم برداشته می‌شود، سینووکتومی می‌گویند. این جراحی باعث کاهش درد و بهبود انعطاف پذیری مفصل می‌شود. چون با برداشتن این پوشش، مایع مفصلی که دلیل اصلی التهاب است، کاهش پیدا میکند.
۲. ترمیم تاندون
گاهی اوقات التهاب و آسیب وارد شده به مفصل، باعث شل شدن یا پارگی تاندون‌های اطراف مفصل شود. در این جراحی پزشک تاندون‌های اطراف مفصل را ترمیم میکند.
۳. تعویض کامل مفصل
در طی این جراحی، پزشک قسمت‌های آسیب‌دیده مفصل را برداشته و یک پروتز ساخته شده از فلز و پلاستیک را به جای آن قرار می‌دهد.
زندگی با روماتیسم مفصلی
مانند هر بیماری دیگری، عود کردن روماتیسم مفصلی نیز ممکن است خطرناک باشد و صدمات جبران ناپذیری را به بدن و زندگی شما وارد کند. پس بهتر است با این بیماری کنار آمده و از پیشرفت سریع آن جلوگیری کنید. شما با استفاده از روشهای زیر می‌توانید علائم این بیماری را مدیریت کرده و به زندگی عادی خود ادامه دهید.
- شناسایی اولین علائم
- استفاده از درمان‌های خانگی روماتیسم مفصلی
- داشتن استراحت کافی
- انجام ورزش ملایم و مداوم
- داشتن رژیم غذایی مناسب
- استفاده از کیسه آب گرم یا سرد
- مصرف مکمل‌های غذایی
چه کسانی بیشتر درگیر روماتیسم مفصلی می‌شوند؟
معمولا روماتیسم مفصلی در برخی از افراد شیوع بیشتری دارد. پس افراد زیر بیشتر درگیر آرتریت روماتوئید می‌شوند:
- زنان
- افرادی که سیگار می‌کشند
- افرادی که سابقه خانوادگی دارند
- کسانی که رژیم غذایی نامناسب داشته و ویتامین C مصرف نمی‌کنند
- کسانی که وزن زیادی دارند
روماتیسم مفصلی را جدی بگیرید!
یکی از بیماری‌های شایع در بین افراد، روماتیسم مفصلی است که با علائم و عوارض زیادی همراه است. این اختلال تا حدودی با استفاده از روشهای گوناگون قابل درمان است. اما هیچ درمان قطعی برای آن وجود ندارد.
پس قبل از ابتلا به این بیماری، بهتر است از روشهای پیشگیری استفاده کرده و انجام ورزش روزانه را فراموش نکنید. علاوه بر این، در صورتی که به این بیماری مبتلا شدید، بهترین کار مراجعه سریع به پزشک است. برای این کار می‌توانید از سایت نوبت‌دهی آنلاین دکتردکتر استفاده کنید.
سوالات متداول روماتیسم مفصلی
روماتیسم پوستی با روماتیسم مفصلی فرق دارد و در این نوع اختلال فرد، علائم پوستی را تجربه میکند. این نوع از آرتریت با قرمزی پوست و تحریک پذیری آن مشاهده می‌شود.
آرتریت یک بیماری خودایمنی است که به دلیل اختلال سیستم ایمنی، به مفاصل آسیب می‌رساند. اما آرتروز یک عارضه فرسایشی است به دلیل فعالیت شدید و نادرست مفاصل، افزایش سن، آسیب دیدگی به وجود می‌آید.
یکی از روشهای درمانی آرتریت پا و مچ پا، استفاده از سلول‌های بنیادی است. سلول‌های بنیادی مواد ضد التهابی تولید کرده و به كنترل علائم التهاب در محل آسیب دیده كمك می‌كنند. علاوه بر این سلول‌های بنیادی اسید هیالورونیک ترشح می‌كنند كه این اسید حركت مفاصل بدن را آسان‌تر می‌كند.
این دو اصطلاح معمولا هیچ تفاوتی با هم ندارند و یکی هستند. اما امروزه کمتر از اصطلاح روماتیسم استفاده می‌شود و بیشتر از اصطلاح علمی آرتریت استفاده می‌کنند.
آرتریت تنها مختص بزرگسالان نبوده و گاهی کودکان را نیز درگیر میکند. این اختلال در کودکان با علائمی همچون: درد، تورم، خشکی مفاصل، بی اشتهایی، کمبود وزن، کم خونی و عدم تحرک می‌شود.
طی تحقیقات انجام شده، زنانی که به روماتیسم مفصلی مبتلا می‌شوند، روماتیسم بیش از ۸۰ درصد آنها در هنگام بارداری بهبود پیدا کرده و بعد از زایمان دوباره تشدید پیدا میکند. اما علت این اتفاق هنوز مشخص نشده است.
