ایسکمی روده چیست؟ علائم، علت ها و روش های درمان

کاهش جریان خون به روده یا همان ایسکمی ‌روده یکی از بیماری‌های خطرناکی است که در یک شریان رخ می‌دهد. این بیماری می‌تواند هر دو روده یا تنها روده کوچک یا بزرگ را درگیر کند. در پاسخ به سوال ایسکمی ‌روده چیست باید بگوییم که این بیماری دردناک بوده و در صورت عدم مراجعه به پزشک بسیار خطرناک می‌شود. جراحی ایسکمی ‌روده یکی از راه‌های درمانی این بیماری است که شانس بهبودی را بیشتر می‌کند. اما برای تشخیص علائم اولیه باید به پزشک مراجعه کرد. در این مقاله از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر، به بررسی کامل ایسکمی روده از علائم تا درمان پرداخته‌ایم.

در پایان، اگر پرسشی درباره ایسکمی ‌روده و مطالب مربوط به آن دارید، در بخش نظرات بپرسید تا پزشک به شما پاسخ دهد.

ایسکمی روده چیست؟

ایسکمی روده یک بیماری جدی است که می‌تواند باعث درد و اختلال در حرکات روده‌ای شود. در موارد شدیدتر این بیماری، از دست دادن جریان خون به روده می‌تواند به بافت روده آسیب برساند و منجر به مرگ شود. درمان ایسکمی روده هم اکنون در دسترس است و شامل بازگرداندن جریان خون کافی به سیستم گوارشی  برای بهبود بیماری است.

ایسکمی روده یک بیماری التهابی است که روده بزرگ و روده کوچک را تحت تأثیر قرار می‌دهد. هنگامی که جریان کافی خون در اثر انسداد روده به روده نرسد این بیماری اتفاق می‌افتد. ایسکمی روده می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما در میان افراد بالای 60 سال شایع‌تر است. ایجاد پلاک داخل شریان‌ها (آترواسکلروز) می‌تواند منجر به بیماری مزمن یا بلند مدت ایسکمی روده شود. ایسکمی روده  به عنوان ایسکمی شريان مزانتريک، بيماري عروق مزانتريک يا ايسكمي كولون شناخته شده است. لخته شدن خون معمولاً علت ایسکمی روده ناگهانی و کوتاه مدت است. ایسکمی روده حاد یک اورژانس پزشکی است و به سرعت نیاز به درمان دارد و بهتر است سریعتر به دکتر گوارش مراجعه کنید.

انواع بیماری ایسکمی روده

بیماری ایسکمی روده به دو نوع ایسکمی روده بزرگ یا کولون، ایسکمی حاد مزانتریک و ایسکمی حاد مزانتریک تقسیم میشود که در ادامه به تشریح هر یک پرداخته‌ایم.

ایسکمی روده بزرگ یا کولون

شایع‌ترین نوع ایسکمی روده، ایسکمی روده بزرگ است. این بیماری اغلب بزرگسالان بالای 60 سال را مبتلا می‌کند، هرچند در هر سنی می‌تواند اتفاق بیافتد. علائم و نشانه‌های ایسکمی کولون عبارت‌اند از خونریزی رکتال و درد ناگهانی شکمی. علل کاهش جریان خون به روده بزرگ همیشه واضح نیست، اما تعدادی از شرایط می‌توانند علت ایسکمی روده و آسیب بیشتر به کولون شود، از جمله:

• ته‌نشینی کلسترول بر روی دیواره‌های شریان‌ها (آترواسکلروز)
• فشار خون پایین همراه با نارسایی قلبی، جراحی عمده، تروما یا شوک که می‌تواند علت ایسکمی روده باشد.
• ایجاد لخته خون در مسیر شریان‌های منتهی به کولون
• چرخش روده (volvulus) یا گیر افتادن روده در فتق نیز می‌تواند علت ایسکمی روده باشد.
• بزرگ شدن روده در اثر انسداد روده ناشی از بافت اسکار یا تومور
• تورم عروق خونی، کم خونی داسی شکل
• بعضی از داروها، به ویژه آنهایی که قطر عروق خونی را کاهش می‌دهند نیز می‌تواند علت ایسکمی روده بزرگ باشد.
• مصرف کوکائین یا متامفتامین یکی دیگر از علت ایسکمی روده باشد.
• ورزش طولانی مدت، مانند راه رفتن در فواصل دور نیز می‌تواند علت ایسکمی روده باشد.

ایسکمی روده بزرگ یا کولون یک وضعیت اورژانسی است و نیاز به تشخیص و درمان سریع دارد.

ایسکمی حاد مزانتریک

این نوع ایسکمی روده معمولاً روی روده کوچک تأثیر می‌گذارد.علت ایسکمی روده کوچک به دلایل زیر است:

• لخته خونی  که از قلب شما خارج می‌شود و با جریان خون به سمت عروق خونی می‌روند و آنها را مسدود می‌کنند این حالت شایع‌ترین علت ایسکمی روده حاد مزانتریک است و می‌تواند با نارسایی احتقانی قلب، ضربان قلب نامنظم (آریتمی) و یا حمله قلبی همراه باشد.
• انسداد یکی از شریان‌های اصلی روده که جریان خون را کاهش یا متوقف می‌کند، اغلب این حالت به دلیل رسوبات چربی (آترواسکلروز) ایجاد می‌شود که بر روی دیواره‌ی شریان ایجاد می‌شود، می‌تواند علت ایسکمی روده کوچک باشد.
• اختلال جریان خون ناشی از فشار خون پایین به علت شوک، نارسایی قلبی یا مصرف داروهای خاص و یا نارسایی مزمن کلیه. این حالت بیشتر در افرادی که بیماری‌های جدی قلبی دارند، رایج است.

به گفته سایت clevelandclinic،

حملات قلبی و سکته مغزی اغلب به دلیل انسداد در شریان‌های بحرانی اتفاق می‌افتند و ایسکمی ‌حاد مزانتریک می‌تواند به روشی مشابه رخ دهد. این بیماری به طور معمول به دلیل لخته شدن خون اتفاق می‌افتد که علائم ناگهانی و بسیار شدید ایجاد می‌کند. این وضعیت یک اورژانس پزشکی است که نیاز به مراقبت فوری دارد. در حقیقت ایسکمی ‌روده به تدریج اتفاق می‌افتد، به این دلیل که شریان‌های مزانتریک شما شروع به باریک شدن می‌کنند. ایجاد این وضعیت بیشتر طول می‌کشد و علائم به طور معمول با گذشت زمان بدتر می‌شوند.

ایسکمی مزمن مزانتریک

ایسکمی مزمن مزانتریک که به عنوان آنژین روده هم شناخته می‌شود، ناشی از ایجاد ذخایر چربی در دیواره شریانی (آترواسکلروز) است. فرآیند بیماری به طور کلی تدریجی است و تا زمانی که دو شریان اصلی مسدود نشود نیاز به درمان ندارید یک عارضه بالقوه خطرناک ایسکمی مزمن مزانتریک، ایجاد یک لخته خون در یک شریان است و موجب قطع ناگهانی جریان خون و علت ایسکمی روده باشد. یک لخته خون می‌تواند در رگ‌هایی که خون بدون اکسیژن از روده‌ها خارج می‌کنند،شکل گیرد و با انسداد رگ خون دوباره به سمت روده برمی‌گردد که به آن انعقاد عروق مزانتریک می‌گویند و بر اثر موارد زیر اتفاق می‌افتد:

• عفونت شکمی
• سرطان سیستم گوارش
• تروما در ناحیه شکم
• بیماری‌های روده‌ای، مانند کولیت زخمی، بیماری کرون یا دیورتیکولیت

اختلالاتی که خون شما را در معرض لخته شدن قرار می‌دهد (اختلالات بیش از حد کلاژن) مانند اختلال لخته شدن ارثی یا مصرف داروهایی نظیر استروژن که می‌تواند خطر لخته شدن را افزایش دهد و علت ایسکمی روده باشد.

عواملی که ریسک بیماری ایسکمی روده را افزایش میدهد

عواملي كه ممكن است خطر ابتلا به ايسكمي روده را افزايش دهند و علت ایسکمی روده باشند عبارت‌اند از:

• ایجاد ذخایر چربی در شریان‌ها (آترواسکلروز). اگر بیماری‌های دیگر ناشی از آترواسکلروز، مانند کاهش جریان خون به قلب (بیماری عروق کرونر)، پاها (بیماری عروق محیطی) یا شریان‌های مغزی (بیماری شریان کاروتید) داشته باشید، احتمال ابتلا به ایسکمی روده در شما افزایش می‌یابد.
• مشکلات فشار خون. داشتن فشار خون بیش از حد بالا و یا خیلی کم، که علت ایسکمی روده هستند، خطر ابتلا به ایسکمی روده را افزایش می‌دهد.
• مشکلات قلب اگر نارسایی احتقانی قلب یا ضربان قلب نامنظم مانند فیبریلاسیون دهلیزی دارید، خطر ابتلا به ایسکمی روده در شما افزایش می‌یابد.
• مصرف بعضی از داروها ممکن است خطر ابتلا به ایسکمی روده را افزایش دهند، از جمله قرصهای کنترل قاعدگی و داروهای میگرنی.
• مشکلات لخته شدن خون. بیماری‌ها و شرایطی که خطر ابتلا به لخته‌های خون را افزایش می‌دهد ممکن است خطر ابتلا به ایسکمی روده را افزایش دهد. از جمله آنمی کم خونی سلول‌های خونی
• مصرف غیر قانونی مواد مخدر. استفاده از کوکائین و متامفتامین با ایسکمی روده ارتباط دارد.

این عوامل باعث کاهش یا انسداد جریان خون به روده‌ها می‌شوند و ممکن است ریسک این بیماری را افزایش دهند.

علائم ایسکمی روده

علائم و نشانه‌های ایسکمی روده می‌تواند به طور ناگهانی (حاد) یا به تدریج (مزمن) ایجاد شود. این وضعیت در افراد مختلف متفاوت است، بنابراین هیچ کدام از علائم و نشانه‌ها نشان دهنده ایسکمی روده نیستند، اما برخی از الگوهای به طور کلی شناخته شده وجود دارد.

علائم ایسکمی حاد روده

علائم و نشانه‌های ایسکمی حاد روده معمولاً شامل موارد زیر است:

• درد ناگهانی شکمی که ممکن است خفیف تا شدید باشد
• نیاز فوری به حرکت روده‌ای
• حرکات روده‌ای مکرر
• حساسیت یا نفخ شکم
• وجود خون در مدفوع
• حالت تهوع و استفراغ
• تب

این علائم می‌تواند بسیار شدید و ناگهانی باشد و در صورت عدم درمان سریع، ممکن است به مرگ بافت روده منجر شود.

علائم ایسکمی مزمن روده

علائم و نشانه‌های ایسکمی مزمن روده می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• دل پیچه یا گرفتگی شکم یا احساس سیری بعد از  صرف غذا، این حالت  معمولاً یک ساعت اول تا سه ساعت طول می‌کشد
• درد شکم که در طول هفته یا ماه بدتر می‌شود
• ترس از خوردن به خاطر درد بعدی
• کاهش وزن ناگهانی
• اسهال
• تهوع، استفراغ
• نفخ

در مقایسه با ایسکمی حاد روده، علائم ایسکمی مزمن کمتر شدید است، اما همچنان نیاز به تشخیص و درمان دارد.

راه‌های تشخیص بیماری ایسکمی ‌روده چیست؟

راه‌های تشخیص بیماری ایسکمی ‌روده با توجه به علائم و نشانه‌های اولیه مشخص می‌شود. پزشک برای اینکه با خیالی راحت بتواند تشخیص صحیحی داشته باشد آزمایش‌های مختلفی را تجویز خواهد کرد که مهم‌ترین آن‌ها در جدول زیر آورده شده است.

توجه کنید که هر یک از این راه‌های تشخیص با توجه به شرایط بیمار و نظر پزشک قابل ارائه است. در نتیجه نمی‌توان برای همه افراد نسخه یکسان داشت ولی برای انتخاب پزشک  مناسب بهتر است اطلاعاتی درباره اینکه تخصص گوارش چیست کسب کنید.

علت ایسکمی روده چیست؟

ایسکمی روده می‌تواند علل بالقوه بسیاری داشته باشد، از جمله انسداد در یک شریان (ناشی از لخته شدن خون) یا محدود شدن شریان به علت ایجاد رسوب مانند کلسترول یا پلاک در شریان‌ها است. کاهش جریان خون از طریق رگ‌های اصلی که خون را به روده‌ها می‌رسانند یا توقف جریان خون، علت ایسکمی روده است.

شایع‌ترین علت ایسکمی روده  در میان افرادی است که تاریخچه بیماری عروق کرونر یا بیماری عروق محیطی دارند، آترواسکلروز است. لخته شدن خون همچنین می‌تواند علت ایسکمی روده باشد که می‌تواند جریان خون را متوقف یا کاهش دهد. علت ایسکمی روده به هر علتی که باشد اکسیژن کافی به سلول‌های روده نمی‌رسد و باعث مرگ سلول‌ها شود. اگر آسیب به اندازه کافی شدید باشد، عفونت، قانقاریا و در نهایت سوراخ (سوراخ شدن) در دیواره روده رخ می‌دهد. در صورت عدم درمان، ایسکمی روده می‌تواند کشنده باشد.

روش‌های درمان ایسکمی ‌روده

روش‌های درمانی مختلفی برای ایسکمی ‌روده وجود دارند. اما هدف از درمان بازگشت گردش خون به دستگاه گوارش است. از این رو با توجه به علت و شدت بیماری، روش‌های درمان ایسکمی ‌روده بررسی می‌شود. پزشک در مرحله اول تشخیص از آنتی بیوتیک‌ها استفاده می‌کند. بیمار با مصرف این دارو‌ها می‌تواند از بروز عفونت جلوگیری کند. همچنین درمان بیماری‌هایی مانند، نارسایی قلبی و نامنظم بودن ضربان قلب هم اهمیت دارد. حتی پزشک ممکن است که مصرف داروهای محدود کننده عروق خونی را هم ممنوع کند.

بنابراین باید در صورت بروز علائم با پزشک متخصص در اتباط بود. اما دقت داشته باشید که اگر روده بزرگ آسیب دیده باشد، در بیشتر مواقع پزشک عمل جراحی و برداشت بافت روده را تجویز خواهد کرد. با این روش می‌توان شریان‌های روده را از انسداد خارج کرد و ایسکمی ‌روده، درمان شود.

درمان ایسکمی‌ مزمن

پزشک برای درمان ایسکمی ‌روده مزمن و بازگشت جریان خون به روده، جراحی را تجویز خواهد کرد. جراح، شریان‌های مسدود شده را شناسایی کرده و با آنژیوپلاستی شریان‌ها را گسترده‌تر می‌کند.

اندوواسکولار

اندوواسکولار به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. این روش جراحی کلاسیک به عنوان یک روش کم تهاجمی است. زیرا تنها با یک برش کوچک و وارد کردن کاتتر می‌تواند مسیر مسدود شده رگ خونی را باز کند.

جراحی ایسکمی

در روش درمانی جراحی ایسکمی، قسمتی از روده که دچار تکروز و آسیب شده برداشته می‌شود. البته این روش درمانی برای همه بیماران تجویز نمی‌شود، بلکه پزشک با بررسی‌های لازم جراحی را تجویز خواهد کرد.

درمان ایسکمی‌ناشی از ترومبوز وریدی مزانتر

در صورتی که روده هیچ گونه آسیب یا مشکلی را نشان ندهد، به احتمال زیاد می‌توان از طریق داروهای ضد انعقاد خون از لخته شدن و مشکلات بسته شدن شریان‌ها استفاده کرد. اگر آزمایشات تجویز شده، لخته خون را نشان دهند، ممکن است بیمار تا آخر عمر نیاز به مصرف ضد انعقاد خون داشته باشد. اما اگر بخشی از روده آسیب دیده باشد، می‌توان با جراحی کم تهاجمی، بافت آسیب دیده را جراحی و برداشت.

عوارض ایسکمی ‌روده چیست؟

ایسکمی ‌روده همانند سایر بیماری‌ها دارای عوارض مختلفی است که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• از بین رفتن بافت روده
• مسدود شدن جریان خون ورودی
• سوراخ شدن دیواره روده‌ها
• نشت محتویات روده در حفره شکمی‌
• ایجاد عفونت شدید
• زخم یا باریک شدن روده بزرگ

همچنین در بعضی از موارد، ایسکمی ‌روده کشنده است. بنابراین برای مراجعه به پزشک درنگ نکنید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم

ایسکمی ‌روده یک بیماری خطرناک اما قابل درمان است. پزشک برای اینکه بتواند تشخیص صحیحی از بیماری داشته باشد، آزمایش‌های مختلفی تجویز خواهد کرد. با بررسی آزمایش‌ها می‌توان نوع آسیب وارد شده به روده را تشخیص داد و از روش‌های درمانی مانند: مصرف دارو و جراحی ایسکمی ‌روده استفاده کرد. اما مهم است که با مشاهده علائم ایسکمی ‌روده بلافاصله به پزشک مراجعه کرد.

اما جای نگرانی نیست با مشاهده هر یک از این علائم می‌توانید از سامانه آنلاین نوبت دهی دکتردکتر از دکتر گوارش نوبت دریافت کنید. همچنین در صورتی که همچنان درباره سوال ایسکمی ‌روده چیست نیاز به اطلاعات بیشتری دارید که در این متن به آن اشاره نشده است، می‌توانید در انتهای همین متن و در قالب کامنت با ما در ارتباط باشید.

منابع:

healthline.com
mayoclinic.org

سوالات متداول ایسکمی روده