نمونه بردرای پروستات جهت تشخیص سرطان پروستات انجام می‌شود. در واقع سرطان پروستات یک نوع سرطان شایع در مردان است و در مراحل اولیه‌ی تشخیص می‌توان آن را به خوبی درمان کرد. در ابتدا آزمایش آنتی‌ژن پروستات و معاینه دیجیتال رکتوم صورت می‌گیرند و اگر نتایج این آزمایشات حاکی از وجود سرطان باشد، دکتر اورولوژی ممکن است نمونه برداری را توصیه کند.
نمونه برداری یا بیوپسی پروستات تنها راه موثر برای تشخیص سرطان پروستات است. در ادامه به بررسی روش انجام نمونه برداری پروستات، عوارض و مراقبت‌های آن می‌پردازیم. همراه مجله دکتردکتر باشید.
نمونه برداری پروستات چیست؟
نمونه برداری یا بیوپسی پروستات شامل استفاده از سوزن‌های نازک برای برداشتن نمونه‌های کوچک از بافت پروستات است. سپس جهت بررسی وجود سرطان، بافت را با میکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌دهند. اگر سرطان پیدا شود، نتایج نمونه برداری نشان می‌دهد که چقدر سرطان تهاجمی است. به عبارت دیگر، چقدر احتمال دارد به خارج از پروستات گسترش یابد.
چطور برای نمونه برداری پروستات آماده شویم؟
قبل از انجام بیوپسی، پزشک از فرد در مورد سلامت کلی او سوال می‌کند. فرد باید به پزشک خود بگوید چه داروها و مکملی مصرف می‌کند و در صورت داشتن هر گونه آلرژی، وی را مطلع کند. پزشک ممکن است از بیمار بخواهد موارد زیر را پیش از نمونه برداری انجام دهد:
- قطع مصرف داروهای رقیق کننده خون، مانند آسپرین یا وارفارین، 7 تا 10 روز قبل از بیوپسی
- شروع به مصرف قرص‌های آنتی بیوتیک 1 تا 2 روز قبل از بیوپسی برای کاهش خطر عفونت
- خوردن فقط یک وعده غذایی سبک در روز معاینه
- استفاده از تنقیه در خانه (پاک کردن روده و تخلیه کامل آن از فضولات)
نمونه برداری از پروستات چگونه است؟
- روش ترانس رکتال
قبل از انجام نمونه برداری پروستات در روش ترانس رکتال، پزشک از بی‌حسی موضعی برای بی‌حس کردن ناحیه استفاده می‌کند. سپس از یک پروب اولتراسوند جهت هدایت یک سوزن برای گرفتن چندین نمونه کوچک از بافت پروستات استفاده می‌کنند.
پزشک پروب را وارد راست روده می‌کند تا تصویری از غده پروستات به دست آورد. پروستات در یک طرف دیواره رکتوم قرار دارد. با استفاده از تصویر برای راهنمایی، پزشک از سوزن برای برداشتن 6 تا 14 نمونه هسته، بسته به نوع بیوپسی استفاده می‌کند. آنها معمولا از هر طرفِ پروستات نمونه برداری می‌کنند.
یک ابزار فنری سوزن را از طریق دیواره رکتوم وارد غده پروستات می‌کند. هر نمونه شامل یک هسته استوانه‌ای کوچک از سلول‌ها است. این کار بسیار سریع صورت می‌گیرد و بیهوشی به این معنی است که نمونه‌برداری معمولا دردناک نیست. به طور معمول، کمتر از 10 دقیقه طول می‌کشد.
- ترانس پرینال
بیوپسی ترانس پرینال نوع دیگری از روش نمونه برداری پروستات است. در طی این عمل، پزشک یک سوراخ کوچک بین مقعد و کیسه بیضه ایجاد می‌کند. برای استخراج نمونه‌ها، سوزن را از طریق برش وارد پروستات می‌کنند.
پزشک ممکن است از سونوگرافی یا اسکن MRI برای هدایت این روش استفاده کند. بیوپسی با هدایت اولتراسوند معمولا تا 45 دقیقه طول می‌کشد. نمونه برداری با MRI می‌تواند تصاویر دقیق‌تری ارائه دهد. این روش بین 30 تا 90 دقیقه طول می‌کشد و پرستاران فرد را تا یک ساعت پس از آن تحت نظر خواهند داشت.
آیا نمونه برداری پروستات دردناک است؟
اگرچه ممکن است این نمونه برداری کمی باعث ایجاد ناراحتی شود، ولی معمولا خیلی دردناک نیست. پزشک به احتمال زیاد قبل از عمل یک بی‌حس کننده در ناحیه راست روده تزریق می‌کند. در طول نمونه برداری فرد نباید به دلیل بیهوشی دردی احساس کند، اما شاید هنگام ورود سوزن به بافت، احساس سوزن سوزن شدن به فرد دست بدهد.
عوارض بعد از نمونه برداری پروستات چیست؟
انجام بیوپسی می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند. این‌ها روی هر مردی تاثیر متفاوتی خواهند داشت و ممکن است همه افراد عوارض جانبی احتمالی را نداشته باشند. برخی از آنها عبارتند از:
- درد یا ناراحتی
برخی از مردان به مدت چند روز پس از نمونه برداری پروستات، در مسیر پشت خود (رکتوم) احساس درد یا ناراحتی می‌کنند. بعضی دیگر در امتداد زیر آلت تناسلی یا زیر شکم خود (ناحیه معده) احساس درد مبهمی دارند. اگر بیوپسی ترانس پرینال انجام دهید، ممکن است چند روز بعد در ناحیه‌ای که سوزن وارد آن شده، کمی کبودی و ناراحتی داشته باشید.
- خونریزی کوتاه مدت
دیدن مقدار کمی خون در ادرار یا در حرکات روده برای حدود دو هفته طبیعی است. همچنین شاید تا چند ماه در مایع منی خود خون قرمز یا قهوه‌ای ببینید. این طبیعی است و باید به خودی خود بهتر شود. اگر بهبودی بیشتر طول بکشد یا وضعیت شما بدتر شد، باید فورا به پزشک مراجعه کنید. در ضمن اگر خونریزی شدید یا لخته‌های خون زیادی دارید، این طبیعی نیست و سریعا به بیمارستان بروید.
- عفونت
برخی از مردان پس از نمونه برداری پروستات دچار عفونت می‌شوند. بسیار مهم است که هر آنتی بیوتیکی را که به شما داده می‌شود، طبق تجویز مصرف کنید تا از این امر جلوگیری کنید. اما حتی اگر آنتی بیوتیک مصرف کنید، ممکن است همچنان دچار عفونت شوید. علائم عفونت ادراری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد یا احساس سوزش هنگام ادرار کردن
- ادرار تیره یا کدر با بوی قوی
- نیاز به دفع ادرار بیشتر از حد معمول
- درد در قسمت پایین شکم (ناحیه معده)
اگر هر یک از این علائم را دارید، بلافاصله با پزشک صحبت کنید.
- تب
- تب و لرز
- ضربان قلب تند
- تنفس سریع
- سردرگمی یا تغییر در رفتار
- احتباس حاد ادرار
یکی از عوارض نمونه برداری پروستات، احتباس حاد ادرار است که تعداد کمی از مردان دچار آن می‌شوند. احتباس ادرار وقتی است که فرد به طور ناگهانی و دردناک نمی‌تواند ادرار کند. این مشکل به این دلیل اتفاق می‌افتد که نمونه‌برداری می‌تواند باعث تورم پروستات شود و ادرار کردن را دشوار کند.
احتباس حاد ادرار می‌تواند در صورت انجام نمونه برداری الگو بیشتر باشد. چرا که نمونه‌های بیشتری گرفته می‌شود، بنابراین ممکن است تورم بیشتر شود. اگر نمی‌توانید ادرار کنید، شاید لازم باشد برای چند روز در خانه یک کاتتر داشته باشید تا ادرار را از بدن تخلیه کند.
- مشکلات جنسی
بعد از بیوپسی می‌توانید رابطه جنسی داشته باشید. اگر خون در مایع منی خود دارید، حتما از کاندوم استفاده کنید تا خونریزی متوقف شود. تعداد کمی از مردان پس از انجام نمونه برداری پروستات، در نعوظ یا حفظ نعوظ مشکل دارند. اگر اعصابی که نعوظ را کنترل می‌کنند در طی بیوپسی آسیب ببینند، ممکن است این اتفاق بیفتد. این مورد خیلی شایع نیست و باید با گذشت زمان، معمولا در عرض دو ماه، بهتر شود.
تفسیر نمونه برداری پروستات
پزشک متخصص در تشخیص سرطان و سایر ناهنجاری‌های بافتی، نمونه های پروستات را ارزیابی می‌کند. پزشک می‌تواند تشخیص دهد که آیا بافت برداشته شده سرطانی است یا خیر. همچنین در صورت وجود سرطان، میزان تهاجمی بودن آن را تخمین می‌زند. گزارش نمونه برداری پروستات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
شرح نمونه بیوپسی: این بخش از گزارش که گاهی اوقات توصیف ناخالص نامیده می‌شود، ممکن است رنگ و قوام بافت پروستات را ارزیابی کند.
شرح سلول‌ها: این گزارش نحوه ظاهر شدن سلول‌ها در زیر میکروسکوپ را شرح خواهد داد. سلول‌های سرطانی پروستات ممکن است به عنوان آدنوکارسینوم شناخته شوند. گاهی اوقات آسیب‌شناس سلول‌هایی را می‌یابد که غیرطبیعی به نظر می‌رسند، اما سرطانی نیستند. کلمات مورد استفاده برای توصیف این شرایط غیر سرطانی عبارتند از “نئوپلازی داخل اپیتلیال پروستات” و “تکثیر کوچک آسینار غیر معمول”.
درجه بندی سرطان: اگر آسیب شناس سرطان پیدا کند، آن را در مقیاسی به نام نمره گلیسون درجه‌بندی می‌کند. امتیازدهی گلیسون دو عدد را ترکیب می‌کند و می‌تواند از 2 (سرطان غیر تهاجمی) تا 10 (سرطان بسیار تهاجمی) متغیر باشد، اگرچه قسمت پایین این محدوده اغلب استفاده نمی‌شود.
اکثر نمرات گلیسونِ مورد استفاده برای ارزیابی نمونه های بیوپسی پروستات، از 6 تا 10 متغیر هستند. نمره 6 نشان‌دهنده سرطان پروستات با درجه پایین است. نمره 7 نشان‌دهنده سرطان پروستات درجه متوسط است. نمرات 8 تا 10 نشان‌دهنده سرطان‌های با درجه بالا هستند.
ریکاوری بعد از بیوپسی پروستات چه مدت طول می‌کشد؟
بهبودی پس از نمونه برداری پروستات ممکن است چندین روز طول بکشد. برای کاهش خطر عفونت، پزشکان معمولا آنتی‌بیوتیک‌هایی را در اختیار فرد قرار می‌دهند تا قبل از بیوپسی و تا ۲ روز بعد از آن مصرف کند. فرد می‌تواند با انجام کارهای زیر زمان بهبودی خود را به حداقل برساند:
- حفظ آب بدن
- پرهیز از الکل تا زمانی که دوره آنتی بیوتیک را کامل نکرده باشد
- اجتناب از ورزش شدید به مدت 5 روز
- مصرف مسکن‌ها طبق نظر پزشک
- اجتناب از فعالیت جنسی به مدت 3 روز
برای پیشگیری از سرطان پروستات، با پزشک در ارتباط باشید
سرطان پروستات یک سرطان شایع در بین مردان است. افرادی که می‌دانند خطر ابتلا به سرطان پروستات در آنها افزایش یافته است، باید از سن 40 سالگی با پزشک در مورد غربالگری صحبت کنند. شما می‌توانید با دریافت نوبت دکتر، از وی بخواهید تا وضعیت شما را بررسی کند و در صورت نیاز آزمایش بدهید تا از سرطان پروستات پیشگیری کنید.
آیا انجام نمونه برداری پروستات دردناک است؟
نمونه برداری پروستات معمولا بیش از حد دردناک یا ناراحت‌کننده نیست و اکثر افراد می‌توانند درد جزئی آن را تحمل کنند.
نمونه برداری پروستات چقدر طول می‌کشد؟
این یک روش ساده است و بین 10 الی 30 دقیقه طول می‌کشد.
