عفونت‌های باکتریایی، عفونت قارچی و شقاق در اثر یبوست باعث عفونت مقعدی می‌شوند. شایع‌ترین علائم آبسه مقعدی شامل درد مقعد، تورم مقعد، ترشح چرک و تب و لرز هستند. در صورت مشاهده هر یک از علائم عفونت مقعدی باید به دکتر گوارش مراجعه کنید. در صورت عدم درمان به‌موقع آبسه پری‌آنال به فیستول مقعدی و عفونت‌های شدیدتر دچار خواهید شد.
دکتر گوارش پس از شناسایی و اطمینان از وجود عفونت به روش کولونوسکوپی، انواع درمان عفونت مقعدی را تجویز می‌کند. در بیشتر موارد، این متخصص، جراحی برای تخلیه چرک را به‌عنوان قدم اول درمان توصیه خواهد کرد.
با مطالعه این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر که به 5 دقیقه زمان نیاز دارد، انواع علت عفونت مقعدی و روش‌های درمان آن را بشناسید.
در انتها، اگر سوالی درباره آبسه مقعدی دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس پزشکی ما به آن پاسخ خواهد داد.
عفونت مقعدی چیست؟
عفونت مقعدی، یک تجمع چرکی در بافت‌های داخلی مقعد و رکتوم است که در اثر عوامل مختلفی همچون انواع عفونت‌ها، بیماری‌های التهابی روده و همچنین عفونت‌های منتقله از راه جنسی رخ می‌دهد. فرد مبتلا به این عفونت علائمی همچون درد و ناراحتی در ناحیه مقعد، ترشحات غیرعادی، خارش، خونریزی و احساس نیاز مکرر به دفع مدفوع را تجربه می‌کند. درمان عفونت مقعدی بسته به علت آن متفاوت بوده و شامل جراحی، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها و درمان‌های مکمل خانگی هستند.
عفونت یا آبسه مقعدی چه علائمی دارد؟
در عفونت مقعدی یا آبسه مقعدی، فرد علائم متعددی را تجربه می‌کند. گاهی این علائم، به سرعت پیشرفت کرده و در صورت عدم درمان، عفونت گسترش می‌یابد و مشکلات جدی‌تری مانند فیستول مقعدی را به همراه خواهد داشت. در جدول زیر، به شایع‌ترین علائم عفونت مقعدی اشاره کرده‌ایم:
| علائم عفونت مقعدی | شرح علائم |
| درد شدید در ناحیه مقعد | درد مداوم و ضربان‌دار و تشدید درد در صورت حرکت، نشستن یا دفع مدفوع |
| تورم و قرمزی | تورم به صورت یک توده قابل لمس و التهاب |
| تب و لرز | در موارد شدیدتر، تب و لرز به‌عنوان نشانه‌های وجود عفونت |
| ترشح چرک | تخلیه چرک از ناحیه مقعد یا اطراف آن چرک ناشی از وجود آبسه |
| حساسیت به لمس | ناحیه بسیار دردناک و حساس به لمس |
| احساس پری یا فشار در ناحیه مقعد | احساس وجود چیزی در مقعد یا تجربه فشار غیرطبیعی در آن ناحیه |
در صورت مشاهده هرکدام از این علائم عفونت مقعدی، باید برای جلوگیری از عوارض احتمالی به دکتر گوارش مراجعه کنید.
عفونت مقعدی در اثر چه عواملی ایجاد می‌شود؟
عفونت مقعدی، به دلایل مختلفی رخ می‌دهد. شایع‌ترین علت ابتلا به این عفونت شامل عفونت‌های منتقله از راه جنسی مانند کلامیدیا، سوزاک، ویروس هرپس سیمپلکس و ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است. علاوه‌بر این، بیماری‌های التهاب روده مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون نیز منجر به التهاب و عفونت مقعدی می‌شوند. حتی گاهی، مصرف طولانی‌مدت آنتی‌بیوتیک‌ها، تعادل طبیعی باکتری‌های مقعدی را مختل کرده و باعث رشد بیش از حد باکتری‌ها یا قارچ‌ها می‌شود. ضعف سیستم ایمنی نیز از دیگر عوامل خطرزا برای بروز علائم عفونت مقعدی است. اسپاسم مقعدی می‌تواند ناشی از عفونت مقعدی باشد که به دلیل تحریک و التهاب بافت‌های اطراف، انقباضات دردناک عضلات مقعدی را به دنبال دارد.
در ادامه، به مهم‌تری عوامل ایجادکننده عفونت مقعدی پرداخته‌ایم:
انسداد غدد مقعدی
غدد مقعدی، با تولید یک مایع، به دفع راحت‌تر مدفوع کمک می‌کنند. گاهی، این غدد به دلیل تجمع مدفوع یا سایر مواد مسدود می‌شوند. این انسداد منجر به تجمع باکتریایی در غدد و در نهایت باعث عفونت و تشکیل آبسه مقعدی خواهد شد. آبسه‌های مقعدی، معمولا به صورت توده‌های دردناک در نزدیکی مقعد ظاهر شده و گاهی با تب همراه هستند. درمان این شرایط، نیاز به تخلیه چرک و مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها دارد. انسداد غدد مقعدی، به‌عنوان یکی از شایع‌ترین دلایل بروز آبسه‌های مقعدی، اگر به‌موقع درمان نشوند، مشکلات پیچیده‌تری همچون فیستول مقعدی را در پی خواهند داشت.
بیماری‌های التهابی روده
بیماری‌های التهابی روده، مانند کرون و کولیت اولسراتیو، باعث التهاب مزمن در دستگاه گوارش می‌شوند. همچنین، بیماری دیورتیکولیت، التهاب دیواره روده بزرگ را به دنبال دارد. این التهاب‌ها، با گسترش به ناحیه مقعد، عفونت مقعدی ایجاد می‌کند. در بیماران مبتلا به بیماری کرون، ریسک بروز فیستول مقعدی به‌طور چشمگیری افزایش می‌یابد. التهاب مداوم و آسیب به بافت‌های روده‌ای و مقعدی، موجب تشکیل مسیرهای غیرطبیعی بین روده و پوست اطراف مقعد (فیستول) می‌شود. این مسیرها، با التهاب روده، عفونت، درد روده و ناراحتی شدیدی همراه هستند.
مدیریت بیماری‌های التهابی روده با استفاده از داروهای ضدالتهاب و در موارد شدیدتر، جراحی‌های مداخله‌ای انجام می‌شود. کنترل بیماری‌های زمینه‌ای، به کاهش خطر بروز عفونت‌های مقعدی کمک می‌کند.
سیستم ایمنی ضعیف
در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند مبتلایان به دیابت، HIV/AIDS یا مصرف‌کنندگان داروهای سرکوب‌کننده ایمنی، خطر ابتلا به عفونت مقعدی افزایش می‌یابد. این افراد، به دلیل ناتوانی در برابر عوامل عفونت، بیشتر در معرض آبسه‌ها و سایر عفونت‌های مقعدی قرار دارند. پیشگیری از عفونت در این افراد، نیازمند رعایت کامل بهداشت و گاهی مصرف آنتی‌بیوتیک‌های پیشگیرانه است. همچنین مدیریت مناسب بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و تقویت سیستم ایمنی از طریق تغذیه مناسب و مراقبت‌های پزشکی منظم، به کاهش خطر بروز این عفونت‌ها کمک می‌کند.
فیشر مقعدی
فیشر مقعد یا شقاق مقعد، یک ترک یا شکاف کوچک در پوست مقعد است که بسیار دردناک بوده و باعث خونریزی حین دفع مدفوع می‌شود. این ترک‌ها، ناشی عبور مدفوع سخت یا یبوست مزمن بوده و به‌راحتی عفونی خواهند شد. عفونت ناشی از شقاق مقعد، ابتلا به فیستول مقعدی را در پی خواهد داشت. دکتر گوارش، برای درمان فیشر مقعدی، استفاده از کرم‌های موضعی، تغییر رژیم غذایی برای افزایش مصرف فیبر و گاهی، جراحی را تجویز می‌کند. جلوگیری از یبوست با مصرف فیبر کافی، نوشیدن مایعات و فعالیت بدنی منظم، از تشکیل فیشر و عفونت پیشگیری خواهد کرد.
تماس جنسی مقعدی
تماس جنسی مقعدی، به‌ویژه بدون استفاده از کاندوم، به انتقال باکتری‌ها و ویروس‌ها به ناحیه مقعد و ایجاد عفونت‌های مقعدی منجر می‌شود. پوست و بافت‌های داخلی مقعد، نسبت به سایر نواحی بدن نازک‌تر و حساس‌تر هستند؛ به‌همین‌خاطر، در معرض زخم مقعدی و آسیب‌های کوچک بیشتری قرار دارند. این آسیب‌ها، محل مناسبی برای ورود باکتری‌ها و آغاز عفونت به‌شمار می‌آیند. استفاده از کاندوم و مواد روان‌کننده مناسب، خطر عفونت مقعدی را کاهش می‌دهد. همچنین، رعایت بهداشت بعد از رابطه جنسی مقعدی و آگاهی از علائم عفونت مقعدی مانند درد، تورم یا ترشح غیرطبیعی از مشکلات جدی‌تر جلوگیری می‌کند.
عفونت مقعدی در کودکان
عفونت مقعدی در کودکان معمولا ناشی از باکتری‌ها، ویروس‌ها یا انگل‌ها است. علائم عفونت مقعدی در کودکان به شکل التهاب، خارش یا ترشح ظاهر می‌شوند. این عفونت در کودکان به دلیل بهداشت نامناسب، تماس با سطوح آلوده یا حتی استفاده از پوشک‌های کثیف رخ می‌دهد. شایع‌ترین عوامل باکتریایی عامل عفونت مقعدی، باکتری‌های استافیلوکوک و استرپتوکوک بوده که به شکل‌هایی مانند سلولیت یا آبسه‌های مقعدی نمود پیدا می‌کنند. علائمی همچون درد، قرمزی، تورم و گاهی تب هم به علائم قبلی اضافه خواهند شد.
عفونت مقعدی در مردان
شایع‌ترین علل عفونت مقعدی در مردان شامل بیماری‌های مقاربتی مانند سوزاک و کلامیدیا، هموروئید عفونی، آبسه‌های مقعدی و بیماری‌های التهابی روده هستند. این عفونت‌ها در مردان با علائمی همچون درد، خارش، تورم، خونریزی مقعدی و ترشحات غیرطبیعی همراه خواهند بود. در موارد شدیدتر، فرد دچار تب و علائم سیستمیک می‌شود. درمان عفونت مقعدی در مردان بسته به علت آن متفاوت است و شامل آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضدقارچ یا ضدویروس و جراحی برای تخلیه آبسه‌ها هستند.
عفونت مقعدی در زنان
عفونت مقعدی در زنان، تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند بواسیر، شکاف مقعدی یا بیماری‌های مقاربتی مانند کلامیدیا یا گونوره رخ می‌دهد. علائم عفونت مقعدی در زنان، مشابه با این علائم در مردان است. در موارد جدی‌تر، عفونت به فیستول مقعد تبدیل می‌شود. تنها راه درمان فیستول مقعدی، جراحی است. برای درمان عفونت مقعدی زنان و پیشگیری از این عفونت، پرهیز از مقاربت‌های محافظت‌نشده، مصرف فیبر کافی در رژیم غذایی و رعایت بهداشت شخصی توصیه می‌شود.
آبسه مقعدی در بارداری
آبسه مقعدی در دوران بارداری، به دلیل تغییرات هورمونی و فشار ناشی از جنین، شایع‌تر می‌شود. این عفونت، به صورت یک توده دردناک و متورم در ناحیه مقعد ظاهر شده و با تب، قرمزی و ترشح مقعدی همراه است. برای درمان آبسه مقعدی در بارداری، در بیشتر موارد، دکتر فیستول مقعدی با تخلیه جراحی آبسه و تجویز آنتی‌بیوتیک اقدامات لازم و مداخله‌ای را انجام می‌دهد.
عفونت مقعدی چگونه درمان می‌شود؟
آبسه مقعدی، معمولا با درد شدید، تورم و گاهی ترشحات چرکی همراه است. درمان این وضعیت، در بیشتر مواقع، به تخلیه چرک از طریق جراحی نیاز دارد. مراحل درمان عفونت مقعدی شامل موارد زیر می‌شود:
- تخلیه عفونت با جراحی؛ در اغلب موارد، آبسه مقعدی به تخلیه فوری نیاز داشته که یک برش کوچک در محل آبسه، برای خروج عفونت ایجاد خواهد شد. این فرایند، معمولا تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود؛ اما در صورت بزرگ و عمیق بودن آبسه، به بیهوشی عمومی و بستری شدن در بیمارستان نیاز است.
- مصرف آنتی‌بیوتیک؛ در بیشتر موارد برای درمان عفونت مقعدی، تنها تخلیه جراحی کافی است. اما در صورت وجود عفونت شدید یا نقص سیستم ایمنی، پزشک، مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها را توصیه می‌کند.
- تسکین درد؛ پس از تخلیه آبسه، بیمار برای مدیریت درد ناشی از جراحی، به داروهای مسکن نیاز خواهد داشت.
- پیگیری وضعیت با مراجعات منظم به دکتر؛ پیگیری و بررسی مداوم وضعیت بیمار بسیار اهمیت دارد.
بنا به گزارش متخصصان جراحی کولون و رکتوم نیویورک (CRSSNY)،
حدود نیمی از افرادی که دچار آبسه مقعدی می‌شوند، بعدها دچار فیستول مقعدی خواهند شد که به مداخلات جراحی نیاز دارد.
رعایت بهداشت مناسب، درمان بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری‌های التهابی روده و دیابت و استفاده از کاندوم در رابطه جنسی به درمان و پیشگیری از بازگشت عفونت مقعدی کمک می‌کند.
دارو و پماد برای درمان عفونت مقعد
برای درمان عفونت مقعدی، متخصص گوارش، از آنتی‌بیوتیک‌ها مانند مترونیدازول یا سیپروفلوکساسین با هدف مقابله با عفونت استفاده می‌کند. علاوه‌بر آن، انواع پماد عفونت مقعدی مانند نیتروگلیسیرین یا لیدوکائین برای کاهش درد و بهبود جریان خون در ناحیه آسیب‌دیده تجویز می‌شوند. استفاده از داروهای ملین یا نرم‌کننده‌های مدفوع هم به کاهش فشار روی ناحیه مقعد و بهبود راحتی بیمار کمک خواهد کرد.
لیزر و جراحی برای عفونت مقعدی
لیزر و جراحی سنتی دو روش اصلی برای درمان آبسه مقعدی هستند. در روش جراحی سنتی، آبسه با استفاده از ایجاد برش با ابزارهای جراحی تخلیه می‌شود و بهبودی زمان‌بر خواهد بود. این روش، با وجود موثر بودن، خطراتی مانند ایجاد فیستول و بی‌اختیاری مقعدی ایجاد می‌کند. از سوی دیگر، درمان با لیزر که یک روش کمتر تهاجمی بوده و باعث آسیب کمتری به بافت‌های اطراف می‌شود. درمان عفونت مقعدی با لیزر، درد و زمان بهبودی را کاهش می‌دهد؛ اما، در برخی موارد، نیاز به درمان مجدد وجود خواهد داشت.
روش‌های درمان خانگی آبسه مقعدی
آبسه مقعدی، به درمان پزشکی نیاز دارد و به خودی‌خود بهبود نمی‌یابد. با این حال، برخی از اقدامات و درمان‌های خانگی به تسکین علائم و تسریع بهبود پس از درمان پزشکی کمک می‌کنند. این روش‌ها، به‌عنوان مکمل درمان‌های پزشکی توصیه می‌شوند و جایگزینی برای درمان تخصصی نیستند. موثرترین روش‌های درمان خانگی عفونت مقعدی شامل موارد زیر هستند:
- قرار دادن لگن در آب گرم؛ کاهش درد و تورم با نشستن در آب گرم به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه و چند بار در روز، به‌ویژه پس از جراحی تخلیه آبسه
- حفظ بهداشت ناحیه مقعد؛ شستشوی ناحیه مورد نظر با آب گرم و بدون استفاده از صابون‌های معطر برای جلوگیری از تحریک بیشتر
- مصرف ملین‌ها؛ کاهش فشار و درد هنگام مدفوع با جلوگیری از یبوست به کمک مصرف ملین‌های طبیعی یا مکمل‌های فیبر
- استفاده از کمپرس گرم؛ کاهش درد و تسریع تخلیه طبیعی آبسه با قرار دادن کمپرس گرم روی ناحیه آسیب‌دیده
- مصرف مسکن‌ها؛ کاهش درد با استفاده از داروهای مسکن مانند ایبوپروفن یا استامینوفن
- افزایش مصرف مایعات و فیبر؛ بهبود حرکت روده و جلوگیری از یبوست با مصرف کافی مایعات و مواد غذایی حاوی فیبر بالا
عفونت مقعدی، به مراقبت‌های پزشکی نیاز دارد و درمان‌های خانگی تنها برای کاهش علائم و تسریع فرایند پس از درمان موثر هستند. برای درک بیشتر اهمیت این موضوع، مطلب تخصص گوارش و کبد چیست را مطالعه کنید.
مراقبت‌های پس از جراحی آبسه مقعدی چیست؟
پس از جراحی عفونت مقعدی، برای بهبودی سریع‌تر و جلوگیری از عفونت و عوارض جانبی به مراقبت‌های ویژه‌ای نیاز است. مراقبت‌های پس از جراحی عفونت مقعدی شامل موارد زیر هستند:
- نشستن در آب گرم؛ بیمار چندین بار در روز، به‌خصوص بعد از اجابت مزاج، باید در آب گرم به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه بنشیند. این کار، به کاهش درد، تورم و تسریع بهبودی کمک می‌کند.
- مصرف داروها؛ پزشک، برای تسکین درد و جلوگیری از عفونت، داروهای مسکن و آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. مصرف این داروها باید طبق دستور پزشک و سر وقت انجام شود.
- پانسمان زخم؛ زخم جراحی، باز گذاشته می‌شود تا چرک به‌طور کامل تخلیه شود. بنابراین، تعویض منظم پانسمان بسیار مهم است. پانسمان، برای جلوگیری از عفونت، باید تمیز و خشک نگه داشته شود.
- رژیم غذایی مناسب؛ مصرف غذاهای حاوی فیبر بالا و مایعات فراوان به جلوگیری از یبوست کمک می‌کند. یبوست، باعث فشار روی زخم شده و درد را افزایش می‌دهد.
- فعالیت‌های فیزیکی؛ تا زمان بهبودی کامل زخم، از انجام فعالیت‌های سنگین خودداری کنید. شما باید به‌تدریج فعالیت‌های روزانه خود را افزایش دهید.
این مراقبت‌ها به جلوگیری از عفونت‌های مجدد و تسریع در بهبودی کمک می‌کنند و بیمار را سریع‌تر به زندگی عادی خود بازمی‌گردانند. برای بررسی روند بهبودی و جلوگیری از عوارض، پیگیری‌های منظم با پزشک ضروری است.
تفاوت بین آبسه مقعدی و فیستول چیست؟
آبسه مقعدی و فیستول مقعدی دو مشکل متفاوت، مربوط به ناحیه مقعد و رکتوم هستند. عفونت مقعدی، در نتیجه تجمع چرک در بافت‌های اطراف مقعد ایجاد می‌شود و با درد شدید، تورم و قرمزی در ناحیه مقعد همراه است. گاهی، آبسه به صورت یک برآمدگی نرم و دردناک در نزدیکی مقعد ظاهر شود و برای درمان به تخلیه جراحی نیاز دارد.
از سوی دیگر، فیستول مقعدی، در نتیجه یک آبسه مقعدی درمان‌نشده، ایجاد می‌شود. فیستول مقعد، یک مسیر یا کانال غیرطبیعی بین کانال مقعد و پوست اطراف آن است. این کانال به‌صورت یک زخم باز با تخلیه مزمن دیده می‌شود و به درمان جراحی برای بستن یا اصلاح کانال نیاز دارد.
چگونه از عفونت مقعدی جلوگیری کنیم؟
با انجام برخی از اقدامات پیشگیرانه، خطر ابتلا به عفونت مقعدی کاهش می‌یابد. در ادامه، به موثرترین روش‌های پیشگیری از عفونت مقعدی اشاره کرده‌ایم:
- حفظ بهداشت مناسب؛ شستن مرتب ناحیه مقعد با آب گرم و خشک کردن آن به جلوگیری از تجمع باکتری‌ها کمک می‌کند.
- جلوگیری از یبوست؛ مصرف مواد غذایی حاوی فیبر بالا و نوشیدن مقدار کافی آب از ابتلا به یبوست، ایجاد شقاق مقعدی و در نهایت، عفونت مقعدی جلوگیری می‌کند.
- اجتناب از نشستن طولانی مدت؛ نشستن طولانی‌مدت، با اعمال فشار زیاد بر ناحیه مقعد، خطر آبسه را افزایش می‌دهد. در صورت نیاز به نشستن‌های طولانی، از بالش‌های مخصوص استفاده کنید.
- مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای؛ برخی بیماری‌ها مانند دیابت، بیماری‌های التهابی روده و ضعف سیستم ایمنی باعث افزایش احتمال ابتلا به عفونت مقعدی می‌شوند. مدیریت این بیماری‌ها، از عفونت مقعدی پیشگیری خواهد کرد.
- پرهیز از عفونت‌های مقاربتی؛ استفاده از کاندوم در هنگام رابطه جنسی، به‌ویژه در مورد رابطه جنسی مقعدی، از ابتلا به عفونت مقعدی جلوگیری می‌کند.
این اقدامات پیشگیرانه، تا حدود زیادی خطر ابتلا به آبسه مقعدی را کاهش می‌دهند. در صورت مشاهده هرگونه علائم عفونت مقعدی، باید به انجام ارزیابی‌های تخصصی‌تر و دریافت درمان به‌موقع به پزشک مراجعه کنید.
بهترین پزشک برای درمان عفونت مقعد کیست؟
برای درمان عفونت مقعدی، بهترین انتخاب مراجعه به پزشک متخصص گوارش است. این متخصص، پس از بررسی علائم عفونت مقعدی مانند درد مقعد، تورم مقعد و تب و لرز، راهکارهای لازم برای درمان را ارائه خواهد داد. جراحی با هدف تخلیه آبسه مقعدی، اولین مرحله برای درمان این بیماری است. این آبسه، در صورت عدم درمان، باعث ایجاد فیستول مقعدی خواهد شد که درمان آن به مداخلات جراحی بیشتری نیاز دارد.
اگر شما هم به علائم عفونت مقعدی دچار هستید، برای جلوگیری از ابتلا به فیستول مقعدی، به دکتر گوارش مراجعه کنید. برای دریافت نوبت از این متخصص، می‌توانید از امکان نوبت‌دهی آنلاین دکتر گوارش در سایت دکتردکتر استفاده کنید.
منبع:
hopkinsmedicine.org
webmd.com
سوالات متداول عفونت مقعدی
بله، آبسه مقعدی خطرناک است و در صورت عدم درمان به عفونت‌های شدیدتر یا فیستول مقعدی منجر می‌شود.
تشخیص عفونت مقعدی با مشاهده علائم مانند درد، تورم، قرمزی، تب و ترشح چرکی انجام می‌شود. پزشک از معاینه فیزیکی و در صورت لزوم آزمایش‌هایی مانند کولونوسکوپی استفاده می‌کند.
آبسه مقعدی به‌ندرت خودبه‌خود بهبود می‌یابد و معمولا نیاز به تخلیه توسط پزشک دارد.
اگر علائمی مانند درد شدید، تورم، تب، ترشح چرکی یا خونریزی مقعدی دارید و این علائم عفونت بیش از چند روز ادامه یابد، باید به پزشک مراجعه کنید.
عفونت مقعدی به‌طور مستقیم منجر به سرطان نمی‌شود، اما عفونت‌های مزمن یا طولانی‌مدت، خطر تغییرات بافتی و مشکلات جدی‌تر را افزایش می‌دهند.
چقدر دردناکه:::::::::::::::::::]
متاسفانه بسیار!