اختلالات خلقی چیست؟ + علت انواع اختلالات خلقی و درمان آن‌ها

یکی از مشکلات روانی رایج اختلالات خلقی است. این مشکلات، بیشتر روی حالت روحی و عاطفی فرد تأثیر می‌گذارند. انواع اختلالات خلقی ممکن است منجر به احساس غم و اندوه شدید و طولانی‌مدت، شادی بیش از حد یا حتی عصبانیت شوند. با این وجود، این اختلالات قابل درمان هستند. پزشک متخصص از ترکیب دارو درمانی و رفتار درمانی شناختی یا روان درمانی بین فردی، برای بهبود این عارضه استفاده می‌کند. برای اینکه پاسخ سؤال اختلالات خلقی چیست را پیدا کنید، با این مطلب همراه باشید. در این مطلب از مجموعه دکتردکتر با انواع اختلالات خلقی مانند افسردگی و دوقطبی آشنا می‌شوید.

در انتها، اگر سوالی درباره علت ایجاد اختلالات خلقی و علائم اختلالات خلقی دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس پزشکی ما به آن پاسخ خواهد داد.

اختلالات خلقی چیست؟

اختلالات خلقی نوعی مشکل روانی هستند که به‌ طور عمده بر احساسات و عواطف شما تأثیر می‌گذارند. در این حالت، ممکن است دوره‌های طولانی شادی بیش از حد، غم عمیق یا هر دو را تجربه کنید. برخی از اختلالات خلقی ممکن است با احساساتی مداوم مانند عصبانیت و تحریک‌پذیری نیز همراه باشند.

در حالت عادی، احساسات و خلق‌و‌خوی افراد بسته به شرایط تغییر می‌کند، اما برای تشخیص یک اختلال خلقی، علائم باید چند هفته یا بیشتر ادامه داشته باشند. این اختلالات می‌توانند رفتار فرد را تغییر داده و بر توانایی او در انجام فعالیت‌های روزمره، مثل کار یا تحصیل، تأثیر منفی بگذارند. افسردگی و اختلال دوقطبی از رایج‌ترین انواع اختلالات خلقی هستند.

به نقل از clevelandclinic:

اختلالات خلقی به ‌ویژه افسردگی و اختلال دوقطبی، در بین بزرگسالان بسیار شایع هستند.

افسردگی معمولاً با احساس غم و ناامیدی، از دست دادن علاقه به فعالیت‌ها و مشکلات خواب و اشتها همراه است. در حالی که، اختلال دوقطبی با نوسانات خلقی همراه بوده و شامل دوره‌های شیدایی و افسردگی می‌شود.

انواع اختلالات خلقی

اختلالات قطبی در دسته بندی‌های مختلفی قرار می‌گیرند. این اختلالات می‌توانند در بزرگسالان، نوجوانان و کودکان رخ دهند و علائم آن‌ها ممکن است متفاوت باشند. به طور کلی، انواع این اختلالات عبارت‌اند از:

افسردگی

افسردگی، یکی از اختلالات شایع روانی است. علائم این بیماری شامل احساس غم و ناامیدی خواهد بود. افسردگی ممکن است تفکر، حافظه، خواب و تغذیه فرد را مختل کند. برای تشخیص افسردگی بالینی، این علائم باید حداقل دو هفته ادامه داشته باشند. انواع مختلف افسردگی عبارت‌اند از:

• افسردگی پس از زایمان (افسردگی حوالی زایمان): این نوع افسردگی در دوران بارداری یا پس از آن در زنان رخ می‌دهد. تغییرات هورمونی و شرایط جدید پس از بچه‌دار شدن می‌تواند منجر به این نوع افسردگی شود.
• اختلال افسردگی مداوم: این مشکل نوعی افسردگی مزمن است که حداقل دو سال طول می‌کشد. علائم این بیماری، ممکن است در برخی دوره‌ها کاهش پیدا کند؛ اما همچنان ادامه دار است. شدت این نوع افسردگی، معمولاً کمتر از افسردگی اساسی خواهد بود.
• اختلال عاطفی فصلی (SAD): این نوع افسردگی در فصول خاصی، معمولاً در اواخر پاییز و اوایل زمستان، رخ می‌دهد و با شروع بهار یا تابستان، بهبود می‌یابد. علائم این بیماری مشابه افسردگی شدید است.
• افسردگی همراه با روان‌پریشی: این بیماری نوعی افسردگی شدید است. این مشکل با علائمی مانند توهمات (دیدن یا شنیدن چیزهایی که دیگران نمی‌بینند) یا هذیان (داشتن باورهای نادرست) همراه خواهد بود. این نوع افسردگی می‌تواند خطر خودکشی را افزایش دهد.

در صورت مشاهده علائم هر کدام از این موارد، لازم است با دکتر روانپزشک مشورت کنید.

اختلال دوقطبی

اختلال دوقطبی یک وضعیت روانی مادام‌العمر است. این بیماری باعث تغییرات شدید در خلق‌وخو، سطح انرژی، تفکر و رفتار خواهد شد. این اختلال شامل دوره‌های شیدایی یا هیپومانیا و افسردگی است. انواع اختلالات دوقطبی عبارت‌اند از:

• اختلال دوقطبی I: فرد مبتلا به این دو قطبی، یک یا چند دوره شیدایی را تجربه می‌کند. در طول این بیماری، ممکن است دوره‌های افسردگی نیز وجود داشته باشد.
• اختلال دوقطبی II: این نوع بیماری باعث دوره‌های افسردگی و هیپومانیا می‌شود و شدت آن کمتر از شیدایی است، اما همچنان تاثیرات قابل‌توجهی روی روحیات فرد دارد.
• اختلال سیکلوتیمیا: این نوع بیماری شامل نوسانات خفیف‌تر بین هیپومانیا و افسردگی است و حداقل دو سال طول می‌کشد.
• سایر اختلالات دوقطبی: این نوع بیماری شامل تغییرات غیرطبیعی خلق‌وخو است و معیارهای سایر انواع اختلال دوقطبی را کاملاً در بر نمی‌گیرد.

پس از ویزیت توسط دکتر اختلالات خلقی، شرایط فرد به لحاظ اختلالات دو قطبی بررسی شده و درمان بیماری شروع خواهد شد.

اختلال نارسایی پیش از قاعدگی (PMDD)

اختلال نارسایی پیش از قاعدگی (PMDD) یک نوع شدیدتر از سندرم پیش از قاعدگی (PMS) است. این وضعیت، با تغییرات قابل توجه در خلق‌وخو و وضعیت روحی فرد، در روزهای منتهی به شروع قاعدگی همراه خواهد بود. این مشکل معمولاً ۷ تا ۱۰ روز قبل از پریود یا قاعدگی ظاهر شده و با شروع قاعدگی یا در روزهای اول پس از آن، علائم به تدریج کاهش پیدا می‌کنند. محققان معتقدند که تغییرات هورمونی چرخه قاعدگی، به ویژه نوسانات در سطح استروژن و پروژسترون، علت اصلی این اختلال هستند. علائم PMDD فراتر از نشانه‌های فیزیکی معمول مانند نفخ یا حساسیت سینه‌ها است و می‌تواند به مشکلات روانی و عاطفی جدی منجر شود.

اختلال تنظیم خلقی مخرب (DMDD)

اختلال تنظیم خلقی مخرب (Disruptive Mood Dysregulation Disorder یا DMDD)، یک اختلال روانی است که در کودکان و نوجوانان تشخیص داده می‌شود. این بیماری با عصبانیت و تحریک‌پذیری شدید و مداوم همراه است. اختلال DMDD زمانی تشخیص داده می‌شود که این خشم و تحریک‌پذیری بسیار بیشتر از واکنش‌های معمول و مناسب برای موقعیت‌ها باشد و به طور مکرر، رخ دهد.

علائم اختلالات خلقی

با توجه به علت اختلالت خلقی، علائمی که برای آن وجود دارد متفاوت خواهد بود. در ادامه علائم انواع اختلالات خلقی در dsm، افسردگی فصلی و اختلالات خلقی و اضطراب را برای شناخت بیشتر ارائه کرده‌ایم. با بررسی این علائم، پزشک متخصص نوع اختلال خلقی را تشخیص داده و درمان مناسب برای آن‌ را تجویز خواهد کرد.

در صورت خفیف و موقتی بودن این علائم، جای نگرانی وجود ندارد؛ اما در صورت ماندگاری و شدت گرفتن آن‌ها، مشورت با دکتر متخصص ضروری خواهد بود.

اختلالات خلقی در کودکان

نشانه‌های اختلالات خلقی در کودکان ممکن است شامل بدخلقی و بهانه‌گیری‌های بی‌دلیل، کاهش فعالیت‌های روزمره، بی‌حرکتی و آشفتگی، زودرنجی و کاهش اعتمادبه‌نفس باشد. این علائم می‌توانند به مشکلات رفتاری و اجتماعی منجر شوند. به همین دلیل، شناسایی و درمان به موقع اختلالات خلقی در کودکان می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی آن‌ها و خانواده‌شان کمک کند.

اختلالات خلقی در نوجوانان

به دلیل تغییرات هورمونی و فشارهای اجتماعی در این سن، نوجوانان بیشتر در معرض ابتلا به اختلالات خلقی قرار دارند. شناسایی و درمان به موقع این اختلالات، برای بهبود کیفیت زندگی آن‌ها و کاهش خطرات جدی مانند خودکشی بسیار مهم است. مشکلات خواب مانند بی‌خوابی یا خواب زیاد، تغییرات در وزن و اشتها، عصبی بودن و پرخاشگری از علائم رایج این مشکل در این گروه سنی به شمار می‌روند. علاوه بر این، نوجوانان ممکن است احساس گناه و ناتوانی در کنترل احساسات خود داشته باشند. این نشانه‌ها می‌توانند تاثیرات عمیقی بر روابط اجتماعی، عملکرد تحصیلی و سلامت عمومی آن‌ها داشته باشند.

اختلالات خلقی در جوانان

جوانانی که با اختلالات خلقی دست و پنجه نرم می‌کنند، اغلب احساس غم و ناامیدی دائمی، خستگی و کاهش انرژی را تجربه خواهند کرد. این افراد ممکن است در خواب دچار مشکل شوند، اشتهایشان تغییر کند و علاقه خود را به فعالیت‌هایی که قبلاً از آن‌ها لذت می‌بردند را از دست بدهند. احساس بی‌ارزشی و افکار خودکشی نیز می‌تواند در این افراد وجود داشته باشد. روابط اجتماعی این گروه به شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرد و ممکن است در ارتباط با دوستان و خانواده، دچار چالش شوند.

در صورتی که تشخیص و درمان این اختلالات به تأخیر بیفتد، عواقب جدی مانند سوءمصرف مواد و اختلالات اضطرابی رخ می‌دهد؛ بنابراین، تشخیص و درمان به‌موقع این اختلالات از اهمیت بالایی برخوردار است، تا کیفیت زندگی این جوانان بهبود پیدا کند.

اختلالات خلقی در بزرگسالان

اختلالات خلقی در بزرگسالان به گروهی از اختلالات روانی اشاره دارد که شامل افسردگی و اختلال دوقطبی می‌شود. بزرگسالانی که به این اختلالات مبتلا هستند، ممکن است احساس غم و اندوه مستمر، ناامیدی و خستگی را تجربه کنند. علائم کلیدی این اختلالات شامل خواب‌آلودگی یا بی‌خوابی، تغییرات در اشتها و وزن و کاهش علاقه به فعالیت‌هایی می‌شود که قبلاً از آن‌ها لذت می‌بردند. همچنین، این افراد ممکن است احساس بی‌ارزشی و افکار خودکشی را به دلیل اختلالات دوقطبی نیز تجربه کنند.

این اختلالات تاثیرات عمیقی بر روابط اجتماعی فرد می‌گذارند و ممکن است او در برقراری ارتباط با دیگران دچار مشکل شود. همچنین، تأخیر در تشخیص و درمان می‌تواند منجر به عواقب جدی‌تری، مانند اختلالات اضطرابی و سوءمصرف مواد شود. به همین دلیل، تشخیص و درمان به‌موقع این اختلالات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

علت ایجاد اختلالات خلقی

محققان بر این باورند که عوامل مختلفی در ایجاد اختلالات خلقی نقش دارند. پزشک متخصص با بررسی سابقه پزشکی و معاینه بیمار، علت دقیق این عارضه را تشخیص خواهد دارد. برخی از این عوامل را در ادامه جهت شناخت بیشتر ارائه کرده‌ایم.

• عوامل بیولوژیکی: نواحی خاصی از مغز مانند آمیگدال و قشر اوربیتوفرونتال که مسئول تنظیم احساسات هستند، در افراد مبتلا به اختلالات خلقی تغییرات ساختاری و عملکردی نشان می‌دهند. تحقیقات تصویربرداری مغزی نشان داده است که در برخی از این افراد، آمیگدال بزرگ‌تر از حالت طبیعی است.
• عوامل ژنتیکی: افرادی که در خانواده خود سابقه اختلالات خلقی دارند، احتمال بیشتری برای ابتلا به این شرایط خواهند داشت. این موضوع نشان می‌دهد که اختلالات خلقی ممکن است تا حدی به‌صورت ژنتیکی و ارثی منتقل شوند.
• عوامل محیطی: رویدادهای استرس‌زای زندگی مانند از دست دادن عزیزان، استرس طولانی‌مدت، حوادث آسیب‌زا و سوءاستفاده در دوران کودکی، از عوامل خطرساز اصلی برای ابتلا به اختلالات خلقی، به ‌ویژه افسردگی در آینده محسوب می‌شوند. همچنین، افسردگی اغلب با بیماری‌های مزمنی مانند دیابت، پارکینسون و بیماری‌های قلبی مرتبط است.

ترکیب عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی و محیطی به ‌طور هم‌زمان در ایجاد و افزایش اختلالات خلقی مؤثر هستند. همچنین تروما می‌تواند منجر به اختلالات خلقی مانند افسردگی و اضطراب شود و تأثیرات طولانی‌مدتی بر حالت‌های عاطفی و روانی فرد بگذارد.

چه افرادی بیشتر درگیر اختلالات خلقی می‌شوند؟

اختلالات خلقی می‌توانند تأثیرات عمیقی بر زندگی افراد و خانواده‌ها داشته باشند. کودکانی که والدینی با اختلالات خلقی دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این اختلالات قرار می‌گیرند. رویدادهای زندگی و استرس نیز می‌توانند احساس غم و افسردگی را تشدید کرده و مدیریت احساسات را دشوار کند. به‌عنوان مثال، مشکلات خانوادگی، از دست دادن عزیزان، یا تغییرات ناگهانی در زندگی می‌توانند به بروز افسردگی منجر شوند.

مطالعات نشان می‌دهند که زنان به دلیل مسائلی مانند افسردگی پس از زایمان، تقریباً دو برابر بیشتر از مردان به افسردگی جدی مبتلا می‌شوند. همچنین این موضوع ثابت شده که افسردگی جدی می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما میانگین سن شروع آن معمولاً در اواسط دهه ۲۰ گزارش شده است.

تشخیص اختلالات خلقی

تشخیص اختلالات خلقی معمولاً شامل چندین مرحله است. هدف از این کار، شناسایی دقیق علائم و علت‌های مرتبط با این اختلالات خواهد بود. روش‌های رایج برای تشخیص این موضوع را در ادامه برای شناخت بیشتر ارائه کرده‌ایم.

• معاینه فیزیکی: پزشک ابتدا معاینه کامل فیزیکی را انجام می‌دهد، تا علل فیزیولوژیکی علائمی مانند مشکلات تیروئید، کمبود ویتامین یا سایر بیماری‌های پزشکی را تشخیص دهد. زیرا برخی از بیماری‌های جسمی می‌توانند علائمی شبیه به اختلالات خلقی ایجاد کنند.
• بررسی سابقه پزشکی: پزشک از شما درباره سابقه پزشکی خودتان و خانواده‌تان سؤال می‌کند. اگر یکی از اعضای خانواده سابقه اختلال خلقی داشته باشد، احتمال بیشتری وجود دارد که شما نیز به این اختلال مبتلا شوید.
• ارزیابی روانشناختی: اگر علائم ادامه داشته باشد، ممکن است فرد به یک متخصص سلامت روان مانند روانشناس یا روانپزشک ارجاع داده شود. متخصصان ابتدا مصاحبه یا نظرسنجی‌های روانشناختی را انجام می‌دهند. سپس از فرد درباره علائم روانی، الگوهای خواب، عادات غذایی و دیگر جنبه‌های رفتاری سؤال خواهند کرد. در نهایت، از راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM5) که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا تهیه شده، برای شناسایی معیارهای اختلالات خلقی استفاده می‌کنند.
• معیارهای تشخیص: اختلال خلقی زمانی تشخیص داده می‌شود که احساساتی مانند غم، خشم یا شادی بیش از حد، به مدت طولانی و غیرعادی شدید باشند. علائمی مانند تغییرات در خواب، خوردن یا رفتارهایی مانند افزایش یا کاهش سطح فعالیت نیز نشان دهنده این موضوع هستند. این علائم باید به گونه‌ای باشند که به ‌طور قابل توجهی توانایی فرد برای عملکرد در محیط روزمره مانند مدرسه، کار یا خانه را مختل کنند.

این مراحل به پزشکان و متخصصان کمک می‌کند، تا تشخیص دقیقی درباره نوع اختلال خلقی داشته باشند و مناسب‌ترین درمان را برای فرد تجویز کنند.

درمان اختلالات خلقی

درمان اختلالات خلقی معمولاً به نوع اختلال و شدت علائم بستگی دارد و می‌تواند شامل ترکیبی از دارو درمانی، روان درمانی و سایر روش‌های درمانی باشد. در ادامه برخی از روش‌های درمانی رایج این مشکل را برای شناخت بیشتر ارائه کرده‌ایم.

استفاده از انواع داروهای تثبیت کننده خلق

داروهایی که برای درمان اختلالات خلقی مانند اختلال خلقی سیکلوتی تجویز می‌شوند، در دسته بندی‌های مختلفی قرار می‌گیرند. برخی از آن‌ها شامل داروهای ضد افسردگی هستند. برخی دیگر از داروها برای بهبود خلق و خو استفاده می‌شوند. از جمله انواع داروهای ضد افسردگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

پزشک با توجه به علائم بیماری، داروهای لازم را برای فرد تجویز خواهد کرد.

روان درمانی

روان درمانی که به آن گفتار درمانی نیز گفته می‌شود، به فرد کمک می‌کند تا احساسات، افکار و رفتارهای ناسالم را شناسایی و تغییر دهد. برخی از انواع رایج روان درمانی عبارت‌اند از:

استفاده از این روش‌ها، به افراد مبتلا به اختلالات خلقی کمک می‌کند، تا زندگی بهتری داشته باشند.

روش‌های درمانی دیگر

درمان‌های دیگری نیز برای اختلالات خلقی وجود دارد. با توجه به شرایط بیمار و سابقه پزشکی او، دکتر متخصص ممکن است این موارد را برای درمان افسردگی یا سایر اختلالات خلقی در نظر بگیرد. از جمله دیگر روش‌های درمانی این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• الکتروشوک درمانی (ECT): این روش شامل عبور جریان الکتریکی از مغز برای ایجاد تشنج کوتاه مدت است. الکتروشوک، برای درمان شرایط شدید و مقاوم به درمان مانند افسردگی و اختلال دوقطبی مؤثر خواهد بود. برای درمان با این روش، معمولاً ۶ تا ۱۲ جلسه نیاز است.
• تحریک مغناطیسی ترانس‌کرانیال (TMS): این روش به درمان افسردگی شدید و بیمارانی که به داروهای ضد افسردگی پاسخ نداده‌اند، کمک می‌کند. در این حالت، انرژی مغناطیسی به جریان الکتریکی تبدیل می‌شود، تا احساسات را تنظیم کند.
• نور درمانی: این تکنیک برای درمان اختلال عاطفی فصلی (SAD) استفاده می‌شود. نوردرمانی شامل استفاده از نور مصنوعی برای جبران کمبود نور طبیعی در فصول تاریک سال است.

برای شناخت بهتره نحوه تشخیص مشکلات خلقی مانند استرس و اضطراب، پیشنهاد می‌کنیم درباره تخصص روانپزشکی چیست مطالعه کنید.

عوارض درمان نشدن اختلالات خلقی

اختلالات خلقی می‌توانند به شکل‌های مختلفی بر زندگی فرد تأثیر بگذارند و عوارض قابل توجهی در زندگی روزمره، روابط و کار ایجاد کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که افراد مبتلا به اختلالات خلقی، بیشتر در معرض خطرات جسمی و روانی قرار دارند. همچنین، اختلالات خلقی معمولاً با بیماری‌های مزمن مانند دیابت و بیماری‌های قلبی مرتبط هستنند. از جمله عوارض شایع این عارضه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

در صورت مشاهده علائم اختلالات خلقی، حتماً باید با دکتر روانشناس مشورت کنید. با این کار می‌توانید عوارض این بیماری را تا حد قابل توجهی کاهش دهید.

برای درمان اختلالات خلقی به چه دکتری باید مراجعه کنیم؟

اگر شما یا فرزندتان علائم اختلالات خلقی را تجربه می‌کنید، لازم است که با پزشک متخصص صحبت کنید. در صورت تشخیص انواع اختلالات خلقی، پزشک برنامه درمانی مناسبی مانند نوروتراپی را برای فرد تجویز می‌کند. این روش به همراه دارو درمانی و روان درمانی، تثبیت کننده خلق هستند. در نتیجه، پس از شرکت در جلسات درمانی منظم، متقاضی شاهد بهبود وضعیت خودش خواهد بود. برای اینکه درباره اختلالات خلقی چیست و درمان آن‌ها اطلاعات کامل‌تری کسب کنید، پیشنهاد می‌کنیم با پزشکان متخصص این حوزه مشورت کنید. برای دریافت نوبت از دکتر روانشناس یا روانپزشک، می‌توانید از امکان نوبت‌دهی آنلاین دکتر زنان در سایت دکتردکتر بهره‌مند شوید.

منابع:

my.clevelandclinic.org

hopkinsmedicine.org

mayoclinic.org

verywellmind.com

webmd.com

chop.edu

سؤالات متداول اختلالات خلقی