درد عضلانی که در علم پزشکی میالژیا نام دارد؛ دردی‌ست که هر انسانی در طول عمر خود بارها به دلایل گوناگون تجربه می‌کند. این درد که گاهی طاقت‌فرسا میشود، بیشتر مواقع پس از ورزش، فعالیت بدنی شدید یا هنگام ابتلا به سرماخوردگی رخ می‌دهد.
با این وجود، این موارد تنها علت‌های بروز درد ماهیچه نیستند. علل گوناگونی برای ابتلا به درد عضلانی وجود دارد و گاهی اوقات این درد، نشانه‌ای از یک بیماری جدی‌تر است.
پزشک پس از تشخیص علت درد، انواع روش‌های فیزیوتراپی، تزریق، کمپرس سرد و گرم، ماساژدرمانی و تمرینات کششی را پیشنهاد می‌دهد. در این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر به بررسی درد عضله و درمان آن پرداخته‌ایم.
در انتها، اگر سوالی دارید، در قسمت نظرات بنویسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر به آنها پاسخ دهد.
درد عضلانی یا درد ماهیچه چیست؟
درد موضعی یا گسترده در بافت عضلات را میالژیا یا درد عضلانی می‌گویند. درد موضعی در بخش محدودی از بدن و درد گسترده در بخش وسیعی از بدن رخ می‌دهد.
درد ایجاد شده در عضلان میتواند موقت یا مزمن باشد. همچنین شدت آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است. به‌ویژه افراد با شروع فعالیت بدنی جدید، درد تاخیری را تجربه می‌کنند. این درد اغلب 6 تا 12 ساعت پس از ورزش رخ می‌دهد و تا 48 ساعت یا بیشتر ادامه دارد.
درد عضله با درد مفصل چه فرقی دارد؟
هرچند درد عضلات و مفاصل علت‌های مشترکی دارند؛ اما شکل، علائم و دلایل آنها متفاوت است. درد ماهیچه زمانی که از عضله آسیبدیده استفاده نمی‌کنید فروکش می‌کند و استراحت اغلب بهترین درمان آن است.
در مقابل، درد مفاصل عمیق‌تر از آسیب عضلانی است. به همین دلیل حتی زمانی که در حال استراحت هستید، همچنان درد را در محل اتصال مفاصل مانند زانو یا مچ احساس می‌کنید. درمان درد مفاصل بیشتر از درد عضلانی طول می‌کشد و در برخی موارد با تورم مفصل آسیبدیده همراه است.
درد عضلات بدن با اسپاسم و گرفتگی عضلات چه تفاوتی دارد؟
تصور کنید که در نیمه‌راه یک پیاده‌روی طولانی هستید و ناگهان انقباض شدید و طاقت‌فرسایی در عضله ران خود احساس می‌کنید. این یک مثال بارز از احساس گرفتگی عضلات است.
به بیان ساده، اسپاسم و گرفتگی عضلات هر دو شامل انقباضات غیرارادی می‌شوند؛ اما اسپاسم با انقباض ناگهانی ناشی از اختلال عملکرد عصبی مشخص میشود. درحالی‌که گرفتگی‌ها انقباضات شدیدی هستند که با فعالیت مداوم عضلانی رخ می‌دهند.
درد ایجاد شده در عضلات چه علائمی دارد؟
شایع‌ترین علائم رایج درد عضلانی شامل موارد زیر هستند:
- درد موضعی یا گسترده در عضلات؛ محدود شدن درد در عضلات خاصی یا انتشار آن در گروه‌های مختلفی از عضلات
- سفتی عضلات؛ احساس گرفتگی یا سختی در حرکت عضلات آسیبدیده
- ضعف عضلانی؛ کاهش قدرت عضلات و اختلال در انجام فعالیتهای روزانه
- تورم یا التهاب؛ متورم یا ملتهب عضلات در برخی موارد
- خستگی؛ احساس خستگی عمومی یا کاهش سطح انرژی
- اختلالات خواب؛ مشکلاتی در خوابیدن به دلیل درد
- سردرد؛ ابتلا به سردردهای تنشی به‌ویژه در صورت احساس درد در ناحیه گردن و شانه
این علائم شامل احساسات خفیف تا شدید دردناک عضلات در هر نقطه از بدن هستند. فرد مبتلا، احساس تشدید درد با حرکت‌دادن عضلات و حساسیت ماهیچه‌ها به لمس را تجربه می‌کند.
درد ماهیچه‌ای در کدام بخش‌های بدن بیشتر اتفاق می‌افتد؟
از آنجایی که تقریبا در تمام قسمت‌های بدن بافت عضلانی وجود دارد، این نوع درد میتواند در هر نقطه‌ای از بدن احساس شود. با این حال، شایع‌ترین دردهای عضلانی در دست، پا، کمر و شکم رخ می‌دهند.
علت ایجاد درد در عضلات چیست و چه بیماری هایی باعث ایجاد آن می‌شوند؟
شایع‌ترین علل درد عضلانی، مواردی مثل استرس، ورزش شدید، فشار بیش از حد به عضلات، آسیب‌دیدگی، کم‌آبی بدن و کمبود الکترولیت هستند. این نوع درد معمولا فقط در چند ماهیچه یا بخشی از عضلات بدن رخ می‌دهد.
با توجه به اطلاعات منتشرشده در انتشارات پزشکی WebMD آمریکا،
دردی که در تمام عضلات بدن منتشر شده، اغلب از علائم برخی بیماریهای جدی محسوب میشود. یکی از عوارض بیماری‌هایی مانند عفونت، آنفولانزا، آرتریت روماتوئید، کم‌کاری تیروئید و … دردهای ماهیچه‌ای است.
همچنین، کمبود مواد مغذی به‌ویژه ویتامین D و عوارض جانبی مصرف برخی داروها هم از دیگر دلایل بروز این دردها محسوب می‌شوند. همچنین، درد عضلانی ناشی از عفونت هم در برخی از افراد رخ داده است.
علت درد ماهیچه دست
احساس درد در مفاصل و عضلات دست به دلایل گوناگونی همچون آسیبهای ورزشی، واردشدن فشار به عضلات، اعصاب یا تاندون‌های دست رخ می‌دهد.
علت درد عضلات پا
بیشتر دردهای پا ناشی از ساییدگی یا استفاده بیش از حد از عضلات است. به‌ویژه در ورزش‌های سنگین، پیاده‌روی‌های طولانی و ایستادن‌های طولانیمدت، این درد بیشتر رخ می‌دهد.
علت درد ماهیچه های کمر
با آسیب‌دیدن عضلات کمر در اثر حرکات ورزشی، بلندکردن اجسام سنگین یا عادات غلط هنگام نشستن و خوابیدن دچار درد در این بخش خواهید شد. ضعف عضلانی یکی دیگر از دلایل احساس درد در کمر است. علاوه‌بر این موارد، رگ‌به‌رگ شدن عضلات، گرفتگی عصب سیاتیک و فتق دیسک هم باعث کمردرد می‌شوند.
علت درد عضلات شکم
بیشتر حرکات ورزشی به‌طور مستقیم روی عضلات شکم تاثیر می‌گذارند. فشاری که هنگام ورزش و تحرک بدنی به عضلات شکم وارد میشود، علت خستگی مفرط و درد عضلات است. این درد، به‌ویژه در لحظه برخاستن و نشستن افزایش می‌یابد. علاوه‌براین، بیماریهای دیگری مانند التهاب کیسه صفرا، آپاندیسیت، سوءهاضمه و تجمع گاز در روده هم باعث احساس درد در عضلات شکم می‌شوند.
علت درد ماهیچه و عضلات بعد از ورزش
درد عضلانی حاد بعد از ورزش اغلب به دلیل تجمع اسیدلاکتیک در ماهیچه‌ها است. بدن ما در حین ورزش برای تامین انرژی بدن شروع به تجزیه کربوهیدرات‌ها می‌کند. این فرایند باعث ترشح اسیدلاکتیک در سلول‌های ماهیچه‌ای و گلبول‌های قرمز خون میشود. بعد از یک تمرین سخت، مقدار زیادی اسیدلاکتیک در بافت ماهیچه‌ها انباشته شده است. این تجمع اسیدلاکتیک، باعث بدن درد و درد موقت در عضلات میشود که معمولا چند ساعت پس از توقف فعالیت ورزشی برطرف خواهد شد.
علت دردهای عضلانی و استخوانی
درد اسکلتی عضلانی به شکل درد استخوان، ماهیچه‌ها، مفاصل، رباط‌ها و تاندون‌ها رخ می‌دهد. درد مزمن ممکن است ناشی از بیماری‌هایی مانند آرتریت باشد. از سوی دیگر، عادات نامناسب نشستن، رگ‌به‌رگ شدن عضلات، فشار شدید، شکستگی استخوان، آسیب‌دیدگی مفصل و دررفتگی مفصل از علل شایع درد اسکلتی عضلانی هستند.
علت تیر کشیدن عضلات بدن
تیرکشیدن عضلات نوعی درد در عضلات است که به دلیل فشار زیاد روی عضله‌ها، خستگی، کشیدگی، رگ‌به‌رگ شدن و استرس رخ می‌دهد.
چگونه درد ایجاد شده در عضلات تشخیص داده میشود؟
اگر درد شدید و مزمن ماهیچه را تجربه می‌کنید، پزشک آزمایش‌های متفاوتی را برای تشخیص دقیق علت آن تجویز خواهد کرد. مهم‌ترین این آزمایش‌ها شامل موارد زیر هستند:
- آزمایش خون؛ با تعیین سطح آنزیم، هورمون، الکترولیت و بررسی علائم عفونت به تشخیص علت درد کمک می‌کند.
- سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی؛ آسیب عضلانی را شناسایی می‌کند.
- الکترومیوگرافی؛ فعالیت الکتریکی اعصاب و عضلات را اندازه‌گیری و عملکرد عصب و عضله را ارزیابی می‌کند.
- بیوپسی عضلانی؛ بخشی از بافت عضلات برداشته شده و به‌عنوان نمونه به آزمایشگاه ارسال میشود تا با بررسی آن علت درد مشخص شود.
این آزمایش‌ها به پزشک در تشخیص و ارائه برنامه درمانی مناسبی کمک می‌کنند.
درد ماهیچه‌ای چه عوارضی دارد؟
عوارض آسیبهای عضلانی با توجه به شروع آنها به سه دسته عوارض زودرس، متوسط و تاخیری طبقه‌بندی می‌شوند. در جدول زیر، به بررسی هریک از عوارض درد ماهیچه پرداخته‌ایم:
| نوع عارضه | زمان شروع | علائم رایج |
| زودرس | بلافاصله پس از آسیب یا در ساعات اولیه | درد، تورم، کبودی، ازدست‌دادن عملکرد، التهاب و قرمزی |
| متوسط | چند روز تا چند هفته پس از آسیب | سفتی عضلات، محدودیت حرکتی، ضعف عضلانی، درد مزمن |
| تاخیری | ماه‌ها یا سال‌ها پس از آسیی | آرتروز، عفونت، پارگی‌های مزمن، اختلال‌های عصبی |
در هر فرد، با توجه به نوع و شدت آسیب، عوارض دیگری هم مشاهده میشود. جدی گرفتن آسیب‌دیدگی‌ها و درمان سریع آنها از عوارض بلندمدت جلوگیری خواهد کرد.
چگونه درد ایجاد شده در عضلات درمان می‌شوند؟
درد عضلانی ناشی از عفونت، ورزش، فشار زیاد یا کشیدگی عضله با استراحت و مراقبت در منزل بهبود پیدا می‌کند. اگر درد بیش از چند روز ادامه داشته باشد یا با وجود استراحت بدتر شود، نیاز به تشخیص و درمان تحت‌نظر پزشک خواهد داشت. برخی از روش‌های درمانی تخصصی و خانگی درد عضلات را در ادامه بررسی می‌کنیم.
فیزیوتراپی
متخصص فیزیوتراپی با استفاده از تکنیک‌های گوناگون مانند ماساژ تخصصی، استفاده از محرک‌های الکتریکی و حرکات ورزشی کنترل‌شده به شما کمک می‌کند تا درد خود را کاهش دهید. فیزیوتراپی باید برای جلسات متوالی و مستمر ادامه داشته باشد تا بهبودی کامل حاصل شود.
تزریق کورتیکواستروئید برای درمان درد ماهیچه
تزریق داروی کورتون یکی از درمانهای تخصصی و پیشرفته دردهای اسکلتی و عضلانی است که حتما باید توسط پزشک متخصص تجویز شود. این دارو با مهار گیرنده‌های عصبی، سیستم ایمنی و کاهش التهاب دردهای شدید را کاهش می‌دهد.
با وجود مزایایی مانند تسکین سریع درد، بهبود عملکرد مفاصل و کم‌تهاجمی بودن، این دارو عوارض قابل‌توجهی هم دارد. برخی از این عوارض شامل عفونت، تخریب بافت مفاصل با تزریق‌های مکرر، افزایش فشارخون و پوکی‌استخوان می‌شوند.
درمان خانگی درد عضلانی
موثرترین درمانهای خانگی درد ماهیچه شامل موارد زیر می‌شوند:
- استراحت کافی؛ اگر بیش از حد به عضلات خود فشار آورده‌اید، استراحت دادن به آنها فرصت ترمیم و بهبودی سریع‌تر را خواهد داد.
- کشش ملایم؛ انجام حرکات کششی ملایم و دقیق به جلوگیری از خشک و سفت‌شدن عضلات در حین بهبودی کمک می‌کند.
- ماساژ؛ افزایش جریان خون در عضلات دردناک به کمک ماساژ در بهبود گرفتگی موثر است.
- کمپرس سرد؛ در آسیب‌هایی که به‌تازگی رخ داده‌اند یا حاد و ضربان‌دار هستند، کمپرس سرد با کاهش التهاب و تورم عضله به بهبود سریع‌تر کمک می‌کند.
- کمپرس گرم؛ این روش، با شل کردن ماهیچه‌ها و افزایش جریان خون برای آسیبهای قدیمی‌تر موثر خواهد بود.
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی؛ در درمان دردهای جزئی، مسکن‌های بدون نسخه مانند آسپرین و ایبوپروفن التهاب را کاهش می‌دهند.
- درمانهای موضعی؛ مسکن‌های موضعی مانند منتول، کپسایسین یا لیدوکائین با بی حس‌کردن ناحیه درد را کاهش می‌دهند.
بسیارس از درمانهای خانگی با توجه به علت بروز درد، به تسکین دردهای عضلانی روزمره کمک می‌کنند.
درمان سریع درد عضلانی
روش‌های استفاده از کمپرس سرد، ماساژ و انجام حرکات کششی برای درمان سریع گرفتگی‌های جزئی موثر هستند. در دردهای شدیدتر با علت جدی، سریع‌ترین درمان تزریق کورتون خواهد بود.
برای تشکین درد ایجاد شده در عضلات چه بخوریم؟
از مهم‌ترین مواد معدنی که کمبود آنها باعث احساس درد در ماهیچه‌ها میشود، منیزیم و پتاسیم است. مصرف مواد غذایی سرشار از منیزیم و پتاسیم مانند بادام، گردو، اسفناج، موز، آووکادو و تخم کتان به تعادل الکترولیت در بدن کمک می‌کند. علاوه‌براین، نوشیدن آب، مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین D و دریافت پروتئین کافی از ابتلا به درد عضلات جلوگیری خواهند کرد.
چگونه از ابتلا به درد عضلانی پیشگیری کنیم؟
با رعایت نکات زیر پیشگیری از درد ماهیچه امکان‌پذیر میشود:
- حرکات کششی سبک؛ قبل از شروع تمرین و بعد از آن به گرم‌شدن عضلات و کاهش احتمال آسیب‌دیدگی کمک می‌کند.
- تغذیه مناسب؛ با پروتئین، کربوهیدرات‌های پیچیده، ویتامین‌ها و مواد معدنی به ترمیم عضلات و بهبود عملکرد آنها کمک می‌کند.
- استراحت کافی؛ اجازه دهید عضلات شما پس از تمرین به طور کامل استراحت کنند.
- تقویت تدریجی عضلات؛ به‌تدریج شدت و مدت‌زمان تمرینات خود را افزایش دهید تا بدن شما به تغییرات عادت کند.
- استفاده از تکنیک‌های صحیح ورزشی؛ از انجام درست تمرینات برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی مطمئن شوید.
- مدیریت استرس؛ روی عضلات تاثیر مثبتی خواهد داشت. تکنیک‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق را امتحان کنید.
نوشیدن آب کافی در طول روز و حین ورزش و پس از آن به حفظ عملکرد مناسب عضلات کمک کرده و از گرفتگی و درد عضلانی جلوگیری می‌کند.
برای درمان درد عضلات باید به چه دکتری مراجعه کنیم؟
هنگام ابتلا به درد عضلانی، بسته به علت درد و شدت آن باید به متخصص مورد نظر مراجعه کنید. پزشک عمومی اولین گزینه برای مراجعه هنگام ابتلا به ضعف عضلانی و درد ماهیچه‌ها است. پس از معاینه و انجام آزمایش‌های لازم توسط پزشک عمومی، در صورت لزوم به یکی از متخصصان ارتوپدی، مغز و اعصاب یا روماتولوژی ارجاع داده می‌شوید.
برای مراجعه به پزشک عمومی، می‌توانید از امکان نوبت‌دهی این متخصص در سایت دکتردکتر بهره‌مند شوید.
منابع:
healthdirect.gov.au
eliteorthopaedic.com
