هپاتیت a چیست ؟ آیا هپاتیت a خطرناک است ؟

شایع‌ترین راه انتقال هپاتیت a ، غذا یا آب آلوده، تماس نزدیک با فرد و اشیا آلوده است. از جمله علائم هپاتیت آ می‌توان به خستگی، تهوع و استفراغ ناگهانی، ادرار تیره، خارش شدید و مدفوع رنگی اشاره کرد. موارد خفیف هپاتیت A به درمان نیاز ندارند. درمان هپاتیت آ در اکثر موارد با موفقیت انجام می‎شود. معمولا افراد آلوده، بدون آسیب دائمی کبد بهبود می‌یابند.

سوال پیش می‌آید که آیا هپاتیت آ واگیردار است؟ بله، هپاتیت a یک بیماری کاملا مسری به شمار می‌آید. از جمله مهم‌ترین راه‌های پیشگیری هپاتیت a تزریق واکسن و رعایت بهداشت است. برای تشخیص بیماری هپاتیت، آزمایش خون و معاینه پزشکی انجام می‌شود. در این مقاله از مجله سلامتی دکتر دکتر هر آن چه که باید در مورد بیماری هپاتیت نوع a بدانید را بیان می‌کنیم.

با مطالعه این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر که به 5 دقیقه زمان نیاز دارد، همه چیز درباره هپاتیت آ را خواهید دانست.

در پایان اگر سوال داشتید، می‌توانید در انتهای مطلب در بخش نظرات مطرح کنید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.

هپاتیت A چیست؟

هپاتیت یکی از بیماری‌های کبدی شایع است که به علت التهاب کبد ایجاد می‌شود. مصرف الکل زیاد، سموم، بعضی از داروها و شرایط خاص پزشکی می‎تواند باعث هپاتیت شود، اما دلیل اصلی ابتلا به هپاتیت در اغلب موارد، ویروس است. هنگا‌می ‌که کبد ملتهب یا آسیب‌دیده است، عملکرد آن ‌می‌تواند تحت تاثیر قرار گیرد که در این صورت باید به متخصص گوارش و کبد مراجعه کرد.

هپاتیت به دو نوع حاد و مزمن تقسیم ‌می‌شود. مهم‌ترین عوامل ایجاد‌کننده این بیماری ویروس‌ها هستند. چنانچه این بیماری و علائم آن کمتر از شش ماه طول بکشد به آن هپاتیت حاد و اگر طول مدت آن از ۶ ماه بیشتر باشد به آن هپاتیت مزمن گفته ‌می‌شود. رایج‌ترین ویروس‌های هپاتیت ویروس هپاتیت A، ویروس هپاتیت B و ویروس هپاتیت C است. موضوع مورد بحث ما در این مقاله، هپاتیت آ است.

به نقل از mayoclinic،

هپاتیت A یک عفونت کبدی بسیار مسری است که توسط ویروس هپاتیت A در بدن به وجود می‌آید. این ویروس یکی از چندین نوع ویروس هپاتیت است که باعث التهاب کبد می‌شود و بر عملکرد کبد شما تاثیر می‌گذارد. به احتمال زیاد، دلیل ابتلا به هپاتیت A از غذا یا آب آلوده یا تماس نزدیک با فرد یا شی آلوده است. موارد خفیف هپاتیت A نیازی به درمان ندارد. اکثر افرادی که آلوده هستند، بدون آسیب دائمی ‌به کبد بهتر می‎شوند.

در جدول زیر به صورت خلاصه، روش‌های انتقال، علائم، واکسیناسیون و اثرات طولانی مدت هپاتیت آ را بررسی می‎کنیم.

رعایت بهداشت، مثل شستن مکرر دست‌ها می‌تواند از انتشار ویروس جلوگیری کند. واکسن هپاتیت A از ابتلا به هپاتیت A جلوگیری می‌کند.

علائم هپاتیت a

بیماری هپاتیت در زیرمجموعه بیماری‌های گوارشی قرار می‌گیرد. برای کسب اطلاعات در مورد این بیماری، مقاله بیماری های گوارشی را مطالعه کنید. برای اکثر بیماران مبتلا به هپاتیت نوع A ، علامتی دال بر بیماری ندارند و بیمـاری آن‌ها با انجام آزمایش‌های روتین مشخص می‌شود.

در تعدادی از بیماران نیز علائم حاد بیماری وجود دارد. علائم هپاتیت آ عبارتند از:

• خستگی
• تهوع و استفراغ ناگهانی
• درد یا ناراحتی شکمی، به ویژه در سمت راست بالا و سمت راست پایین (ناحیه قرارگیری کبد)
• از دست دادن اشتها
• تب
• ادرار تیره
• خارش شدید
• مدفوع رنگی
• زردی (زرد شدن پوست و چشم)

این علائم ممکن است نسبتا خفیف باشد و در عرض چند هفته از بین بروند. با این حال، گاهی اوقات عفونت هپاتیت A موجب بیماری شدید ‌می‌شود که چند ماه طول می‌کشد.

علت ابتلا به هپاتیت A چیست؟

هپاتیت A به وسیله یک ویروس آلوده به سلول‌های کبدی ایجاد ‌می‌شود و باعث التهاب ‌می‌شود. التهاب ‌می‌تواند بر عملکرد کبد تاثیر گذارد و علائم و نشانه‌های دیگر هپاتیت A را به وجود آورد. در اینجا بعضی از روش‌های خاص گسترش ویروس هپاتیت A را نام ‌می‌بریم:

• خوردن غذا آلوده به ویروس
• نوشیدن آب آلوده
• خوردن صدف‌های خام آلوده با آب به فاضلاب
• تماس نزدیک با فرد آلوده (حتی اگر این فرد علائم و نشانه‌ای ندارد)
• داشتن رابطه جنسی با فرد مبتلا به ویروس

مدت زمان زنده ماندن ویروس هپاتیت بر روی اجسام، چند ماه است. دماهای بالا، مانند جوشیدن یا پخت غذا یا مایعات برای حداقل ۱ دقیقه در دمای ۱۸۵ درجه فارنهایت (۸۵ درجه سانتیگراد) ‌می‌تواند ویروس را از بین ببرد. به یاد داشته باشید که ویروس از طریق عطسه یا سرفه و تماس گاه‌به‌گاه پخش نمی‎شود.

راه انتقال هپاتیت A چیست؟

هپاتیت A یک بیماری ویروسی است که از شخصی به شخص دیگر و از طریـق مدفوع آلوده و یا از طریق مصرف آب و غذای آلوده منتقل ‌می‌شـود. میزان شیوع آن، ارتباط مستقیمی ‌با سطح بهداشت جامعه دارد. میزان شیوع این عفونت در جمعیت‌های مختلف متفاوت است. ویروس از طریق دهانی – مدفوعی منتقل ‌می‌شود.

ویروس ابتدا از راه دهان و همراه با آب و یا مواد غذایی وارد روده ‌می‌شود و در سلول‌های روده، تکثیـر ‌می‌یابد. سپس به سلول‌های کبد ‌می‌رود و در این سلول‌ها نیز زیاد ‌می‌شـود. تکثیر ویروس در کبد سبب تورم کبد و اختلال در عملکرد آن ‌می‌شـود. پس از آن که کیسه صفرا هم آلوده شد، ویروس از طریق ترشحات صفراوی به روده ‎راه می‌یابد. این ویروس همراه با مدفوع به محیط خارج دفع می‎شود و در نهایت، آلودگی ایجاد می‌کند.

شایع ترین راه انتقال هپاتیت آ

غذا یا آب آلوده یا تماس نزدیک با فرد یا شی آلوده یکی از شایع‌ترین راه انتقال هپاتیت آ است. کودکان به عنوان مخزن و منبع اصلی این ویروس در جامعه مطرح هستند. در واقع، بیماری هپاتیت در کودکان شیوع بیشتری دارد.

هپاتیت A را چطور تشخیص ‌می‌دهند؟

برای تشخیص هپاتیت A ، بررسی‌ها و آزمایش‌هایی انجام می‎شود. معاینه بدنی، بررسی سابقه پزشکی و سفرهای اخیر فرد مبتلا، اولین قدمی است که دکتر هپاتیت نوع آ (A) انجام می‎دهد. آزمایش خون اختصاصی برای مشاهده علائم هپاتیت A در بدن شما مورد استفاده قرار ‌می‌گیرد.
برای تشخیص هپاتیت a آزمایش‌های آنزیم کبدی زیر انجام می‎شود:

• ALK.phQ
• AST
• ALT
• آزمایش بیلی روبین
• CBC

با این روش‌ها، پزشک تشخیص قطعی ابتلا به هپاتیت آ را اعلام می‌کند.

راه‌های درمان هپاتیت a

معمولا نیاز به درمان هپاتیت A وجود ندارد. این بیماری خود به خود محدود شونده است و نیازی به درمان اختصاصی ندارد. در تمام موارد بیماری، استراحت بیشتر و رژیم غذایی متعادل و مناسب توصیه ‌می‌شود. بدن شما ویروس هپاتیت A را به تنهایی پاک خواهد کرد.

در اکثر موارد، کبد طی شش ماه بهبود ‌می‌یابد و هیچ آسیب پایدار ندارد. پزشکان برای درمان ویروس هپاتیت اقدام‌های زیر را توصیه می‌کنند:

• اجتناب از مصرف داروهای غیرضروری در دوران نقاهت
• دوری از مصرف داروهای ضدتهوع، استامینوفن و پاراستامول
• داشتن رژیم غذایی مناسب همراه با مایعات زیاد

توصیه ‌می‌شود در طول مدت بیماری از حضور در محل کار یا مدرسه خودداری کنید. میزان مصرف مایعات باید افزایش یابد و در صـورت کم آبی و عدم توانایی در مصرف مایعات به صورت تزریق سرم مایعات بدن تامین شوند.

اجتناب از مصرف الکل و استعمال دخانیات اکیدا توصیه ‌می‌شود. در صورت عدم کنترل تهوع و استفراغ، پزشک ‌می‌تواند بعضی داروها را جهت کنترل آن‌ها تجویز کنید.

درمان خانگی هپاتیت a

در صورتی که به هپاتیت آ مبتلا شدید، می‌توانید از درمان‌های خانگی نیز کمک بگیرید. درمان خانگی هپاتیت a شامل موارد زیر است:

• مدت زمان بیشتری را در خانه بمانید و استراحت کنید؛ مخصوصا هنگامی که رنگ چهره‌تان زرد است و تب دارید.
• از آن جایی که یکی از علامت هپاتیت آ ، خارش شدید پوست است، بنابراین بهتر است روتین پوستی خود را رعایت کنید.
• دوش آب داغ نگیرید و لباس گشاد و راحت بپوشید.
• وعده‌های غذایی خود را کوچک‌تر کنید تا معده غذا را راحت‌تر هضم کند.
• کاهش اشتها از علائم هپاتیت آ است، اما شما کالری کافی مصرف کنید. به جای آب، آبمیوه بنوشید.
• ترک الکل و سیگار در هنگام مبتلا به هپاتیت آ ضروری است تا کبدتان در خطر نیفتد.
• بنابر توصیه پزشک، انواع ویتامین و مکمل مصرف کنید.
• مراقب سرایت این بیماری به دیگران باشید. هپاتیت آ، واگیردار است. هنگام ابتلا تماسی جنسی یا جسمی با دیگران نداشته باشید.

با رعایت این نکات، درمان هپاتیت a، سریع‌تر و راحت‌تر خواهد شد.

درمان گیاهی هپاتیت a

طب سنتی و گیاهی نیز توصیه‌هایی برای درمان هپاتیت a دارد. برای درمان گیاهی هپاتیت آ، گیاهان زیر توصیه می‎شود:

• زردچوبه: برای درمان بیماری‌های کبد بهتر است از زردچوبه استفاده کنید.
• گیاه خار مریم: گیاه خار مریم خواص آنتی اکسیدانی و آنتی‌فیبروتیکی دارد. همچنین این گیاه سرشار از فلاونوئید است که در درمان هپاتیت آ موثر است.
• کنگر فرنگی: خاصیت پایین آوردن کلسترول را دارد و ضداستفراغ است. همچنین کنگر فرنگی نوعی محرک صفرا به شمار می‌آید. با این گیاه، هضم غذاها آسان‌تر می‌شود. محافظت از کبد نیز از فواید کنگر فرنگی است.

قبل از استفاده از روش‌های درمانی خانگی و گیاهی بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

هپاتیت A چه عوارضی دارد؟

هپاتیت A بر خلاف سایر انواع هپاتیت ویروسی باعث آسیب جدی کبد نشده و مزمن نمی‌شود. در موارد نادر، هپاتیت A ‌می‌تواند به طور ناگهانی از عملکرد کبد به ویژه در افراد مسن و افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن کبدی ناشی شود. نارسایی حاد کبد برای نظارت و درمان به بیمارستان نیاز دارد. برخی از افراد مبتلا به نارسایی حاد کبدی، ممکن است نیاز به پیوند کبد داشته باشند.

آیا هپاتیت a خطرناک است؟

هپاتیت آ بیماری مزمن نیست. اکثر افراد مبتلا به هپاتیت A، چندین هفته احساس درد و بیماری ‌می‌کنند، اما معمولا به طور کامل بهبود ‌می‌یابند و آسیب کبدی پایدار ندارند. در موارد نادر، هپاتیت A ‌می‌تواند باعث نارسایی کبدی و مرگ شود. این مورد در افراد بالای ۵۰ سال و مبتلا به بیماری‌های کبدی شایع‌تر است. در صورتی که نارسایی شدید کبدی در فرد ایجاد شود، بستری در بیمارستان و در صورت نیاز پیوند کبد، ضروری است.

در هپاتیت آ کدام اندام‌ها درگیر ‌می‌شوند؟

اندام مورد هدف اصلی هپاتیت آ، اندام مهمی به اسم کبد است. کبد وظیفه تصفیه خون، پاکسازی مواد غذایی و مبارزه با عفونت‌ها را دارد. وجود هر مشکل در کبد باعث اختلال در عملکرد آن می‎شود. در صورتی که کبد نتواند وظیفه‌اش را در بدن به درستی انجام دهد، عوارض بیماری آغاز می‎شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر علائم هپاتیت هپاتیت آ را دارید، بهتر است به دکتر گوارش مراجعه کنید. قبل از مراجعه بهتر است اطلاعات کافی درباره اینکه دکتر گوارش کیست کسب کنید. متخصص گوارش و کبد می‌تواند به تشخیص و درمان بیماری هپاتیت نوع a بپردازد. در مورد مناطقی که به آن‎ها سفر کرده‌اید به پزشک توضیح دهید.

سفر به مناطق با بهداشت ضعیف از عوامل ابتلا به این بیماری است. در صورت تماس جنسی با فرد مبتلا به هپاتیت آ و غذا خوردن در رستورانی که این بیماری در آن شیوع دارد، پزشک را در جریان بگذارید. همچنین در صورتی که یکی از اعضای خانواده‌ای با آن‌ها زندگی می‌کنید به هپاتیت آ مبتلا شده است به پزشک بگویید.

طول عمر بیماران هپاتیت آ

علائم هپاتیت آ حدود 2 تا 7 هفته پس از ابتلا به بیماری ظاهر می‎شود و تا دو ماه ادامه دارد. در شدیدترین موارد ابتلا، این مدت به شش ماه می‎رسد. مرگ بر اثر ابتلا به هپاتیت a بسیار نادر بوده و طول عمر این افراد، مانند سایر افراد جامعه است.

چطور از ابتلا به هپاتیت A جلوگیری کنیم؟

واکسن هپاتیت A ‌می‌تواند از عفونت ویروس جلوگیری کند. واکسن به طور معمول در دو نوبت تزریق ‌می‌شود. تزریق واکسن هپاتیت A برای افراد زیر توصیه ‌می‌شود:

• همه کودکان در سن ۱ و یا کودکان بزرگتر که واکسن دوران کودکی را دریافت نکرده‌اند.
• تکنسین‌های آزمایشگاه که ممکن است با هپاتیت A تماس داشته باشند.
• افرادی که در بخش‌هایی از جهان که هپاتیت A رایج است، کار یا سفر ‌می‌کنند.
• افرادی که از انواع داروهای غیرقانونی استفاده ‌می‌کنند.
• افراد مبتلا به بیماری مزمن کبدی نیز باید واکسن تزریق کنند.

اگر در حال سفر به نقاطی از جهان که شیوع هپاتیت A اتفاق ‌می‌افتد، این مراحل را برای پیشگیری از عفونت انجام دهید:

• تمام میوه‌ها و سبزیجات تازه را بشویید و ضد عفونی کنید.
• گوشت و ماهی را خام و یا نوشیدنی مصرف نکنید.
• از تمام نوشیدنی‌های خلوص ناشناخته دوری کنید.
• اگر آب بطری در دسترس نباشد، قبل از مصرف آن را بجوشانید.
• بهداشت را رعایت کنید.
• دست‌ها را بطور کامل بشویید. (به خصوص پس از استفاده از توالت)

با رعایت نکات ساده می‌توانید از ابتلا به این بیماری جلوگیری کنید. رعایت بهداشت و تزریق واکسن از مهم‌ترین راه های پیشگیری هپاتیت a است.

واکسن هپاتیت آ

بهترین راه برای جلوگیری از هپاتیت A از طریق واکسیناسیون با واکسن هپاتیت A است. برای به دست آوردن مزیت کامل واکسن هپاتیت A، بیش از یک بار تزریق مورد نیاز است. واکسن هپاتیت a یا تزریق آنتی بادی به نام ایمونوگلوبولین باید در عرض دو هفته پس از ابتلا به ویروس هپاتیت a، از بدن شما در برابر عفونت محافظت کند.

چه افرادی بیشتر در معرض بیماری هپاتیت A قرار دارند؟

اگر قبلا به هپاتیت آ مبتلا شده‌اید، احتمال ابتلای دوباره به این بیماری وجود ندارد. هنگا‌می‌که از هپاتیت A رنج ‌می‌برید، آنتی بادی‌هایی را ایجاد ‌می‌کنید که از ویروس برای شما محافظت ‌می‌کنند. آنتی بادی یک ماده موجود در خون است که بدن در پاسخ به ویروس تولید ‌می‌کند.

آنتی بادی، بدن را از بیماری به وسیله پیوستن به ویروس و از بین بردن آن محافظت ‌می‌کند. برخی از افراد در مقایسه با دیگران در معرض خطر ابتلای بیشتری به ویروس هپاتیت آ قرار دارند. عوامل خطر ابتلا به هپاتیت A شامل موارد زیر است:

مسافرت و یا کار در مناطق جهان که در آن هپاتیت A رایج است داشته باشید

• در مراکز مراقبت از کودکان کار ‌می‌کنید
• زندگی با فردی که مبتلا به هپاتیت A است
• هر نوع تماس جنسی با کسی که هپاتیت A دارد، داشته باشد
• اختلال فاکتور لخته شدن، مانند بیماری هموفیلی داشته باشد
• از انواع داروهای غیرقانونی استفاده کنید

در صورتی که یکی از موارد ذکر شده در بالا را تجربه کرده‌اید، برای کنترل سلامتی خود به پزشک مراجعه کنید.

هپاتیت آ قابل درمان است؛ خیلی نگران آن نباشید

نگران هپاتیت a نباشید، این بیماری خطرناک نیست، اما واگیردار است. اگر اخیرا علائم هپاتیت آ را تجربه می‌کنید و در برابر هپاتیت A، واکسینه نشده‌اید، ممکن است تزریق یا ایمن گلوبولین یا واکسن هپاتیت A برای شما مفید باشد. با این حال، واکسن یا گلوبولین، تنها در صورت استفاده از دو هفته اول پس از قرار گرفتن در معرض این بیماری، موثر است.

از آن جایی که راه انتقال هپاتیت a ، رعایت نکردن بهداشت است، بنابراین توجه به بهداشت اهمیت زیادی دارد. پزشکی که برای درمان و تشخیص ویروس هپاتیت نوع a باید مراجعه کنید، دکتر گوارش است. برای دریافت نوبت از بهترین دکتر گوارش می‌توانید از طریق سایت دکتر دکتر اقدام کنید. امکان دریافت نوبت تلفنی، چت با پزشک و نوبت حضوری از همه شهرهای ایران وجود دارد. اگر در مورد بیماری هپاتیت A سوالی دارید، در بخش کامنت با ما در میان بگذارید. در اسرع وقت به شما پاسخ خواهیم داد.

منابع:

cdc.gov
mayoclinic.org

سوالات متداول هپاتیت A