بیماری‌‌های گوارشی + عوامل ایجاد آن‌ها و راه‌های درمان اختلالات گوارشی

یکی از مشکلات شایع بین تمامی گروه‌های سنی، بیماری‌های گوارشی است. این بیماری‌ها، به شدت می‌توانند زندگی و روتین روزمره افراد را تحت‌تاثیر قرار دهند. تصور کنید که این اختلالات گوارشی باعث شوند که شما هر روز با سوزش سر معده از خواب بیدار شوید. همین مورد می‌تواند کل عملکرد روزانه شما را مختل کند. در این متن تلاش کرده‌ایم شما را با انواع بیماری‌های گوارشی آشنا کنیم. قطعا، روش درمان و پیشگیری راحت‌تر خواهد شد.

برای درمان بیماری‌های گوارشی، در اولین قدم باید به دکتر گوارش مراجعه کنید تا علت اصلی اختلالات گوارشی، شناسایی شود. پزشک معالج، ترکیبی از درمان‌های دارویی و توصیه‌هایی برای تغییر در سبک زندگی را تجویز می‌کند. در ادامه این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر، با ما همراه باشید زیرا قرار است تا هر آن چه که درباره بیماری‌های گوارشی وجود دارد را مورد بررسی قرار دهیم. مطالعه این مطلب، حدودا ۹ دقیقه طول خواهد کشید.

اگر سوالی دارید، می‌توانید در انتهای همین مطلب و در بخش نظرات بنویسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر، پاسخ دهد.

انواع بیماری‌های گوارشی شامل چه مواردی می‌شوند؟

انواع بیماری‌های گوارشی را می‌توان براساس نقطه‌ای که مورد حمله قرار گرفته است، دسته‌بندی کرد. چرا که دستگاه گوارش بخش‌های مختلفی دارد و هر کدام از آن‌ها می‌توانند درگیر شوند. نوع درمان نیز با توجه به منطقه درگیر شده، متفاوت خواهد بود. در ادامه انواع بیماری‌های گوارشی براساس عضو درگیر شده را برای شما آورده‌ایم:

• بیماری‌های مری
• بیماری‌های معده
• بیماری‌های روده کوچک
• بیماری‌های روده بزرگ
• بیماری‌های کیسه صفرا
• بیماری‌های لوزالمعده یا پانکراس

در ادامه این متن تمامی بیماری‌های مربوط به هر بخش را بررسی می‌کنیم. آنچه که در ابتدای متن باید به آن اشاره کنیم، جدی گرفتن این بیماری‌ها استو شایع بودن بیماری‌های گوارشی باعث نمی‌شود که آن را جدی نگیرید. حتما، با دیدن اولین علائم، به دکتر گوارش مراجعه کنید.

انواع بیماری‌های مری شامل چه مواردی می‌شود؟

مری، لوله‌ای است که بین دهان و معده قرار گرفته است. این عضو، وظیفه رساندن غذا از دهان به معده را برعهده دارد. آنچه که می‌تواند به مری آسیب جدی وارد کند، اسید معده است. کسانی که درگیر رفلاکس هستند، این موضوع را به خوبی درک می‌کنند. اگر رفلاکس معده ادامه‌دار باشد، می‌تواند دیواره مری را از بین برده و زخم کند. همین موضوع، سوزش شدید این فضا را به دنبال خواهد داشت. در ادامه بیماری‌های مری را با هم بررسی می‌کنیم.

• اسفنکتر مری
• بیماری کرون مری
• رفلاکس مری
• درد مری
• دشواری بلع
• التهاب مری
• تنگی مری

بیماری‌های مری، اگر مدت طولانی ادامه داشته باشند، می‌توانند مشکلات معده را آشکار کنند. پس قطعا، بعد از مراجعه به دکتر گوارش، فرآیند درمان به شکلی پیش می‌رود که کلیه اعضای گوارشی، خصوصا معده، بررسی شوند.

اسفنکتر مری چیست؟

اسفنکترهای مری نقش مهمی در عملکرد دستگاه گوارش دارند. دو نوع اسفنکتر در مری وجود دارد، اسفنکتر فوقانی مری (UES) و اسفنکتر تحتانی مری (LES). نوع فوقانی، در بالای مری و نزدیک حلق قرار دارد و از عضله اسکلتی (مخطط) تشکیل شده است. نوع تحتانی، در انتهای پایینی مری و در محل اتصال آن با معده قرار دارد. این اسفنکتر از نظر تشریحی مشخص نیست و به عنوان یک اسفنکتر عملکردی عمل می‌کند.

• عملکرد اسفنکتر فوقانی: به صورت غیرارادی عمل می‌کند. باز شدن این اسفنکتر توسط رفلکس بلع ایجاد می‌شود و اجازه می‌دهد غذا و مایعات از دهان وارد مری شوند.
• عملکرد اسفنکتر تحتانی: جلوگیری از بازگشت غذا و اسید معده به مری. این اسفنکتر با باز و بسته شدن به موقع خود مانع از ریفلاکس معده می‌شود.

اختلال در عملکرد اسفنکتر باعث ریفلاکس معده می‌شود که می‌تواند منجر به سوزش معده، آسیب به دیواره مخاطی مری، زخم و حتی سرطان مری شود. احتمالا با عبارت شل شدن دریچه مری آشنا شده‌اید. این دریچه می‌تواند باعث رفت‌وآمد آسان اسید به بالا شود.

بیماری کرون مری چیست؟

بیماری کرون مری یک نوع نادر از بیماری التهابی روده (IBD) است که به جای دستگاه گوارش پایینی، مری را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. بیماری کرون معمولاً روده کوچک و بزرگ را درگیر می‌کند، اما در برخی موارد می‌تواند به هر قسمتی از دستگاه گوارش از دهان تا مقعد حمله کند. از جمله ویژگی‌های کلی بیماری کرون مری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• باعث التهاب و تورم دیواره مری می‌شود که می‌تواند منجر به زخم‌ها و تنگی‌ها (تنگی‌های مری) شود.
• درد قفسه سینه را به همراه دارد که ممکن است با درد قلبی اشتباه گرفته شود.
• بلع دشوار (دیسفاژی) که ناشی از تنگی‌های مری است را احساس خواهید کرد.
• افزایش احتمال بازگشت اسید معده به مری وجود دارد.
• تهوع و استفراغ از معمولی‌ترین ویژگی‌های است.
• به دلیل مشکلات در بلع و تغذیه، کاهش وزن را تجربه می‌کنید.

برای تشخیص این بیماری از آندوسکوپی برای مشاهده مستقیم دیواره مری و بررسی زخم‌ها و التهاب، بیوپسی، برای نمونه‌برداری از دیواره مری برای بررسی بافت‌شناسی و تصویربرداری، مانند اشعه ایکس با بلع باریوم برای مشاهده تنگی‌ها و تغییرات دیگر استفاده می‌شود.

رفلاکس مری چیست؟

ریفلاکس مری (Gastroesophageal Reflux Disease یا GERD) وضعیتی است که در آن اسید معده به سمت مری بازمی‌گردد. این حالت می‌تواند باعث تحریک و آسیب به دیواره مری شود و علائم ناخوشایندی ایجاد کند. معمولا سوزش سر دل نیز به آن می‌گویند. کسانی که رفلاکس مری را تجربه می‌کنند، باید همیشه زمان خواب، ارتفاع بالش را بالا ببرند. برای آشنایی با این نوع از بیماری‌های گوارشی، به جدول زیر دقت کنید.

برای درمان این بیماری، باید با آگاهی از اینکه توصیه‌های پزشک مربوط به تخصص گوارش و کبد چیست، سبک زندگی خود را تغییر دهید.  کاهش وزن، پرهیز از غذاها و نوشیدنی‌های محرک، خوردن وعده‌های کوچک‌تر و پرهیز از غذا خوردن قبل از خواب و بلند کردن سر تخت هنگام خواب، از اولین کارهایی هستند که باید انجام دهید.

درد مری چیست؟

درد مری (esophageal pain) به درد یا ناراحتی اشاره دارد که از مری نشأت می‌گیرد. مری یک لوله عضلانی است که غذا و مایعات را از دهان به معده منتقل می‌کند. درد مری می‌تواند ناشی از مشکلات مختلفی باشد که هر کدام علائم و نشانه‌های خاص خود را دارند. مثلا ریفلاکس معده (GERD) می‌تواند باعث سوزش سر دل شود. ازوفاژیت (التهاب مری) نیز، درد در قفسه سینه را به همراه دارد. اسپاسم مری هم می‌تواند گردن و بازوها را درگیر کند. در هر حال، علائم کلی درد مری شامل موارد زیر است:

• درد قفسه سینه: ممکن است با درد قلبی اشتباه گرفته شود.
• سوزش سردل: احساس سوزش یا درد در ناحیه قفسه سینه که به گردن و گلو ممکن است کشیده شود.
• دیسفاژی: مشکل در بلع غذا یا مایعات.
• گیر کردن غذا در مری: احساس گیر کردن غذا در قسمت میانی یا پایینی قفسه سینه.
• تهوع و استفراغ
• ریفلاکس: بازگشت اسید معده به مری که باعث سوزش و درد می‌شود.

معمولا، پزشک داروهایی از جمله مانند آنتی‌اسیدها، مسدودکننده‌های هیستامین-2 (H2)، مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs) را برای درمان درد مری تجویز می‌کند. البته ابتدا، منشا درد را شناسایی خواهد کرد.

دشواری بلع به چه دلیل اتفاق می‌افتد؟

اختلال بلع یا دیسفاژی (dysphagia) به مشکل در بلع غذا یا مایعات اشاره دارد که ممکن است زمان و تلاش بیشتری برای انتقال مواد غذایی از دهان به معده صرف شود. این نوع از اختلالات گوارشی، می‌تواند دردناک باشد و در برخی موارد، بلع غیرممکن شود. اختلالات بلع مداوم یک وضعیت پزشکی جدی است که نیاز به درمان دارد. دیسفاژی در هر سنی ممکن است رخ دهد، اما در افراد مسن شایع‌تر است. علائم و نشانه‌های مرتبط با دیسفاژی شامل موارد زیر می‌شود:

• درد هنگام بلعیدن
• ناتوانی در بلع
• احساس گیر کردن غذا در گلو یا قفسه سینه یا پشت استخوان سینه (استرنوم)
• آب‌ریزش دهان
• گرفتگی صدا
• برگشت غذا
• دل درد مکرر
• برگشت غذا یا اسید معده به گلو
• کاهش وزن
• سرفه یا خفگی هنگام بلعیدن

اگر به طور منظم با این مشکل روبه‌رو می‌شود، حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشک با تشخیص دلیل اصلی بیماری، می‌تواند با ترکیبی از روش‌های درمانی، مشکل شما را برطرف کند.

التهاب مری چیست؟

التهاب مری یا ازوفاژیت (Esophagitis) به حالتی اطلاق می‌شود که در آن دیواره‌های مری، ملتهب و تحریک می‌شود. این التهاب می‌تواند به بافت مری آسیب رسانده و منجر به علائمی چون درد شدید و احساس فشار در قفسه سینه و بلع دردناک شود. اگر درمان به موقع انجام نشود، ممکن است به عوارض جدی‌تری مانند زخم مری، تنگی مری یا اسکار مری منجر شود. التهاب مری را می‌توان بر اساس شدت التهاب به چهار گرید تقسیم کرد:

• التهاب مری گرید A: نواحی کوچک و پراکنده‌ای از التهاب که طول هر التهاب کمتر از ۵ میلی‌متر است.
• التهاب مری گرید B: نواحی بزرگ‌تر از التهاب که چین‌های مخاطی مری را به صورت ناپیوسته درگیر می‌کند.
• التهاب مری گرید C: التهاب در بیش از دو چین مخاطی مشاهده شده و کمتر از ۷۵٪ مری را درگیر می‌کند.
• التهاب مری گرید D: بیش از ۷۵٪ مری درگیر التهاب مخاطی می‌شود.

از علائم التهاب مری می‌توان به بلع دردناک (اودینوفاژی)، مشکل در بلع (دیسفاژی)، درد در گلو، تغییر تن صدا و خشن شدن صدا اشاره کرد. همچنین، حالت تهوع و استفراغ، سوزش سر دل، درد در قفسه سینه، بخصوص پس از خوردن غذا از دیگر نشانه‌ها هستند. البته، دردهای مزمن شکمی، سرفه و تنگی نفس، سردرد و تب، درد عضلانی، زخم دهانی و کاهش اشتها را نباید نادیده گرفت.

تنگی مری چیست؟

تنگی مری یا ازوفاژيت‌ (Esophageal stricture) به وضعیتی اشاره دارد که دیواره داخلی مری به دلیل التهاب، زخم یا ترشح اسید معده به شدت تحریک می‌شود. این مورد می‌تواند به مرور زمان باعث تنگی شود. این وضعیت می‌تواند باعث مشکلاتی همچون دشواری در بلع، درد در قفسه سینه، استفراغ، و احساس خفگی شود.

در این مورد به خاطر داشته باشید که باید، تمامی مواد شیمیایی خورنده را از دسترس کودکان خود دور نگه‌دارید. چرا که مصرف سهوی همین مواد می‌تواند جان آن‌ها را به خطر بیندازد.

انواع بیماری‌های معده شامل چه مواردی می‌شوند؟

سبک زندگی در بروز بیماری‌های گوارشی نقشی بسیار پررنگ دارد. اینکه شما از دسته افرادی باشید که هر روز صبحانه می‌خورند یا از دسته مقابل، می‌تواند شما را گروه بیماران درگیر با اختلالات گوارش یقرار دهد. بیماری‌های معده نیز به دلایل مختلفی رخ داده و حتی ممکن است تا آخر عمر همراه شما باشند. عوامل موضعی، عوامل مرتبط با سبک زندگی، عوامل عفونی و ژنتیکی از جمله عوامل ایجاد این بیماری‌ها هستند. در ادامه به بررسی انواع بیماری‌های معده می‌پردازیم:

• رفلاکس معده
• سرطان معده
• سوزش معده
• عفونت معده
• زخم معده
• معده درد عصبی
• ورم معده

در ادامه هر یک را به تفصیل بررسی خواهیم کرد.

رفلاکس معده چیست؟

رفلاکس معده (GERD) یکی از اختلالات گوارشی است که بر حلقه عضلانی تأثیر می‌گذارد که بین مری و معده قرار دارد. رفلاکس معده به وضعیتی اطلاق می‌شود که محتویات معده از جمله اسید معده، غذا، یا نوشیدنی‌ها به‌طور ناخودآگاه از معده به سمت مری بازمی‌گردد. این وضعیت معمولاً به دلیل نقص در کارکرد دریچه انتهای مری (lower esophageal sphincter) رخ می‌دهد که باید از بازگشت محتویات معده به مری جلوگیری کند. در ادامه با این بیماری بیشتر آشنا خواهید شد:

برخی از پزشکان معتقدند که:

” رفلاکس معده می‌تواند ناشی از بیماری به‌ نام فتق هیاتال (فتق حجاب حاجز) باشد.”

البته دلایل دیگری نیز می‌تواند وجود داشته باشد. گاهی، برخی غذاها و شدت اسیدی بودن آن‌ها، رفلاکس معده را به همراه دارند. در هر صورت، به محض مشاهده هر یک از علائم فوق، سریعا با پزشک متخصص گوارش تماس بگیرید.

سرطان معده چیست؟

معده فقط یک بخش از سیستم گوارش است که وظیفه هضم غذا و جذب مواد مغذی را بر عهده دارد و به روده‌های کوچک و بزرگ می‌دهد. سرطان معده زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های سالم در دیواره معده به طور ناگهانی تبدیل به سلول‌های سرطانی شوند. سپس به صورت توده‌ای یا تومور در این ناحیه شروع به رشد کنند. سرطان معده به طور معمول از نوع آدنوکارسینوما است که حدود ۹۰-۹۵٪ از تمام حالات سرطان معده را شامل می‌شود. در جدول زیر، علامت‌ها، عوامل خطر و روش‌های پیشگیری از سرطان معده، یکی از انواع بیماری‌ گوارشی را می‌توانید مشاهده کنید:

این اطلاعات می‌توانند به شما کمک کنند تا بهترین راه‌حل‌های پیشگیری و تشخیص زودرس برای سرطان معده را در نظر بگیرید. در صورتی که علائمی مشابه سرطان معده را تجربه می‌کنید، بهتر است به پزشک معتمد خود مراجعه کنید تا تشخیص و درمان مناسب را دریافت کنید.

سوزش معده به چه دلیل اتفاق می‌افتد؟

سوزش سر دل یا سوزش معده می‌تواند علائم ناراحت‌کننده یکی از بیماری‌های گوارشی باشد که نیازمند توجه و درمان مناسب هستند. اصطلاحاً به این وضعیت رفلاکس معده یا اسیدزایی معده نیز گفته می‌شود که علت اصلی آن به بازگشت اسید معده به مری و تحریک آن برمی‌گردد. این وضعیت می‌تواند به علت عوامل مختلفی از جمله تغذیه نامناسب، استرس، یا شرایط فیزیکی مانند فتق هیاتال رخ دهد.

• برای تشخیص دقیق و درمان مناسب، معمولاً توصیه می‌شود که به متخصص گوارش مراجعه کنید. آن‌ها می‌توانند با استفاده از روش‌های تصویربرداری مانند اندوسکوپی، وضعیت دقیق معده و مری را بررسی کنند و تشخیص صحیح را بگذارند. درمان این وضعیت شامل تغییرات در سبک زندگی، داروهای ضد اسید و در برخی موارد اقدامات جراحی برای رفع فتق هیاتال است.

اگر علائم شما مداوم و یا شدیدتر شده است، حتماً به پزشک خود مراجعه کنید تا بررسی دقیق‌تری صورت بگیرد و درمان مناسبی برای شما تعیین شود.

عفونت معده چه زمانی اتفاق می‌افتد؟

عفونت معده معمولاً به عنوان یک وضعیت جدی و ناشی از باکتری هلیکوباکتر پیلوری شناخته می‌شود. این باکتری می‌تواند باعث التهاب در دیواره‌های معده شود که به زخم معده منجر می‌شود. مصرف بلندمدت داروهایی مانند آسپرین و ایبوپروفن می‌تواند به آسیب دیواره‌ی معده و افزایش خطر عفونت هلیکوباکتر پیلوری منجر شود. از دیگر شرایط، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مصرف زیاد الکل: مصرف زیاد الکل می‌تواند به طور مستقیم باعث تحریک دیواره‌ی معده شود و خطر ابتلا به عفونت را افزایش دهد.
• عدم رعایت بهداشتی: مصرف آب و غذای آلوده یا نقض بهداشت در تهیه و مصرف غذا می‌تواند به ورود باکتری‌ها و عفونت معده منجر شود.
• ضعف سیستم ایمنی: افراد با سیستم ایمنی ضعیف به عنوان گروه خطر برای عفونت‌های معده شناخته می‌شوند.

لازم به ذکر است که، عفونت‌های ویروسی یا آبله‌ای می‌توانند نیز به عفونت معده منجر شوند، اما این موارد نادرتر هستند. در صورتی که شما علائمی مثل درد معده شدید، تهوع، استفراغ مکرر و خونریزی در مدفوع را تجربه می‌کنید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب را دریافت کنید.

زخم معده چیست؟

زخم معده یکی از بیماری‌های گوارشی است که در دیواره‌ی داخلی معده یک زخم یا آسیب شکل می‌گیرد. این زخم‌ها معمولاً به علت تحریک و التهاب دیواره‌ی معده توسط اسید معده یا باکتری هلیکوباکتر پیلوری ایجاد می‌شوند. علائم زخم معده شامل درد معده، خونریزی معده، تهوع، استفراغ و احساس سیری زودرس هستند. افراد زیر به احتمال زیاد بیشترین خطر ابتلا به زخم معده را دارند:

• کسانی که مصرف طولانی مدت داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) دارند: مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن. این داروها می‌توانند دیواره‌ی معده را تحریک کرده و باعث آسیب و زخم شوند.
• کسانی که درگیر عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری هستند: این باکتری یکی از عوامل شایع ایجاد کننده زخم معده است.
• کسانی که زیاد الکل مصرف می‌کنند: الکل می‌تواند به طور مستقیم باعث تحریک دیواره‌ی معده شود و به عفونت معده منجر شود.
• کسانی که سیگار می‌کشند: سیگار کشیدن نیز می‌تواند به تحریک دیواره‌ی معده و افزایش خطر زخم معده منجر شود.
• کسانی که استرس و فشار روحی زیادی را تحمل می‌کنند: استرس می‌تواند به تحریک سیستم گوارشی و افزایش خطر زخم معده کمک کند.
• افراد با سن بالا: با پیر شدن، خطر ابتلا به زخم معده نیز افزایش می‌یابد.

البته، اضافه وزن، مصرف بیش از حد مواد اسیدی (مانند مرکبات و سس‌های ترش) و استفاده از برخی داروها مانند کورتیکواستروئیدها (مانند پردنیزولون) نیز می‌توانند عوامل خطر زخم معده باشند. بهتر است در صورت تجربه علائم مانند درد معده شدید، خونریزی معده، استفراغ مکرر یا دچار تغییرات شدید در وزن و استقامت، به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب را دریافت کنید.

معده درد عصبی چیست؟

تجربه استرس و اضطراب می‌تواند باعث تحریک سیستم گوارشی شود. این تحریک منجر به افزایش ترشح اسید معده یا تغییر در فعالیت معده می‌شود. این اسید، باعث درد معده شده و گاهی با درد قفسه سینه و قلب نیز اشتباه گرفته می‌شود. زیرا این درد، از زیر قفسه سینه شروع شده، تا پشت کمر و حتی شانه چپ نیز ادامه دارد. اگر از افراد زیر هستید، احتمال زیادی دارد که درد معده به دلیل اضطراب و استرس را تجربه کنید:

• اگر دارای اختلالات روانی هستید
• اگر آدم حساسی هستید
• اگر شغلی با تنش‌های روانی زیاد دارید

معمولا افراد زیادی در دوره‌های مختلف زندگی خود این نوع از اختلالات گوارشی را تجربه کرده‌اند. به عنوان مثال، وقتی عزیزی را از دست می‌دهید، به احتمال زیاد دچار درد معده خواهید شد. معمولا درمان این بیماری گوارشی با ترکیبی از داروهای آرام‌بخش همراه است.

ورم معده چیست؟

معده دارای پوشش محافظی به نام مخاط است. این پوشش مخاطی از معده در برابر اسیدهای قوی معده که غذا را هضم می‌کنند، محافظت می‌کند. وقتی این پوشش محافظ مورد آسیب واقع شده یا ضعیف شود، مخاط ملتهب شده و باعث ورم معده می‌شود. در جدول زیر می‌توانید انواع ورم معده را مشاهده کنید:

پزشک معمولا با انجام یک معاینه فیزیکی، پرسیدن علائم و سابقه خانوادگی می‌تواند در مورد علت ورم معده حدس‌هایی بزند. او همچنین ممکن است آزمایش تنفس، خون یا مدفوع را برای بررسی وجود هلیکوباکتر پیلوری توصیه کند.

انواع بیماری‌های روده کوچک شامل چه مواردی می‌شوند؟

انواع بیماری‌ گوارشی روده کوچک، شامل بیماری التهابی روده (IBD) شامل بیماری کرون و کولیت اولسروز، سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، بیماری سلیاک، دیورتیکولوز می‌شوند. اگر به هر دلیل آسیبی ببیند، می‌تواند روند غذارسانی را مختل کند. بیماری‌های روده کوچک را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد که معمولا با تصویربرداری و برخی معاینات پزشکی، قابل تشخیص هستند:

• بیماری کرون التهاب روده
• انسداد روده
• بیماری سلیاک
• بیماری سندرم روده تحریک‌پذیر
• گاستروانتریت

در ادامه، هر کی از این بیماری‌ها به صورت کامل بررسی شده‌اند.

بیماری کرون التهاب روده چیست؟

بیماری کرون یا کلیتی‌سیتیس، یک بیماری التهابی مزمن در دستگاه گوارش است که معمولاً در قسمت‌های مختلف روده‌ها، به خصوص روده‌های بزرگ (کولون) و روده کوچک، ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند تا حدی از سطح مخاطی دستگاه گوارش شروع شود و به طور پیوسته یا تنها در بخش‌های معینی از آن پخش شود. بیماری کرون به طور جداگانه یا همراه با بیماری التهابی روده‌ای دیگر مانند کولیت التهابی (Ulcerative Colitis) ظاهر می‌شود. انواع بیماری کرون را در جدول زیر می‌بینید:

روش‌هایی برای جلوگیری از تشدید بیماری وجود دارد. شما می‌توانید با تغییرات رژیم غذایی و سبک زندگی از تشدید و عود بیماری جلوگیری کنید. به‌عنوان مثال، بهتر است محصولات لبنی را محدود کنید، غذاهای چرب مصرف نکنید، اگر غذاهای خام و سبزیجات را محدود کنید و از غذاهایی مانند غذاهای تند، الکل و کافئین دوری کنید. تعداد وعده‌های غذایی بیشتری میل کنید؛ اما حجم آن‌ها را کم کنید. مایعات فراوان بنوشید.

انسداد روده چه زمانی رخ می‌دهد؟

انسداد روده کوچک یک وضعیت پزشکی خطرناک است که در آن روده کوچک (جزء از دستگاه گوارش) به طور جزئی یا کاملی مسدود می‌شود. این انسداد می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله تومورها، التهابات، عفونت‌ها، آسیب‌های جراحی، تشکیل لوله‌های روده‌ای (ادیوشن) یا مشکلات ساختاری و اندازه‌ای روده‌ها ایجاد شود.

• علائم انسداد روده کوچک شامل درد شدید شکمی، اسهال، استفراغ، تورم و نفخ شکمی، تب و عدم تولید گاز باشد.

در صورت شک به وجود انسداد روده کوچک، احتمالاً نیاز به معاینه پزشکی فوری و درمان سریع دارید. با این کار جلوی عوارض جدی‌تری مانند نکروز روده‌ای (مرگ بافت روده) یا ترشحات مضر روده‌ای را خواهید گرفت.

بیماری سلیاک چیست؟

بیماری سلیاک یک اختلال خود ایمنی است که به پوشش روده‌های کوچک آسیب می‌زند. این بیماری ناشی از واکنش نامناسب سیستم ایمنی بدن به گلوتن است، که یک پروتئین موجود در غلات مانند گندم، جو، و چاودار است. وقتی افراد مبتلا به سلیاک گلوتن را مصرف می‌کنند، سیستم ایمنی بدن به پرزهای روده‌ای حساسیت و واکنش التهابی نشان می‌دهد. این واکنش باعث تخریب پرزهای روده می‌شود و بازده جذب مواد غذایی را کاهش می‌دهد، که می‌تواند به سوءجذب و ناراحتی‌های گوارشی منجر شود. علائم این بیماری شامل موارد زیر است:

• بروز علائمی در دستگاه گوارش مانند دردهای شکمی، اسهال، حالت تهوع، استفراغ و نفخ شکم
• بوی چرک در مدفوع با چربی اضافه در آن موسوم به مدفوع چرب
• درد استخوان و مفصل
• افسردگی، کج‌خلقی و حملات پانیک
• ضعف بدن و خستگی
• به‌سادگی دچار کبودی و خون‌دماغ شدن
• احتباس مایعات
• ناباروری
• گرسنگی دائمی
• کم‌خونی و فقر آهن

سوءتغذیه و فقر مواد مغذی مانند کمبود ویتامین k، کمبود ویتامین D و کمبود ویتامین B12 نیز یکی دیگر از علائم این نوع از اختلالات گوارشی است. برای درمان این بیماری، در مرحله اول باید گلوتن را از رژیم غذایی کم کنید.

بیماری سندروم روده تحریک‌پذیر چیست؟

سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) یک نوع اختلال در عملکرد روده است که بدون وجود هرگونه علت ارگانیک خاص دیگری، علایمی از خود نشان می‌دهد. این بیماری شایع‌ترین اختلالات گوارشی است و با درد مزمن در ناحیه شکم، احساس ناراحتی، نفخ و تغییرات در عادات روده‌ای همراه است. درباره این بیماری، به نکات زیر دقت کنید:

• اسهال یا یبوست می‌توانند به صورت متناوب و در بازه‌های زمانی مختلف ظاهر شوند.
• علایم تا حدی شدید هستند به همین دلیل بر کیفیت زندگی فرد تأثیر می‌گذارند،.
• این بیماری به طور کلی به سلامت عمومی فرد آسیبی نمی‌زند. این بیماری، به علت عدم وجود تغییرات ساختاری در روده‌ها، به عنوان یک بیماری واحد تشخیص داده می‌شود.

علت دقیق سندرم روده تحریک‌پذیر هنوز مشخص نیست. عواملی مانند تغییرات در فعالیت عضلانی روده، حساسیت به برخی غذاها، استرس و تنش‌های روانی می‌توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند. درمان این بیماری، بیشتر بر اساس کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی فرد تمرکز دارد. شما می‌توانید با ایجاد تغییرات در رژیم غذایی و مدیریت استرس آن را تسکین دهید.

گاستروانتریت چیست؟

بیماری گاستروآنتریت ویروسی به عنوان یک عفونت تحریکی در دستگاه گوارش و از جمله انواع بیماری گوارشی شناخته می‌شود. این بیماری، معمولاً با ویروس‌های مختلفی همچون نوروویروسها، روتاویروسها و ویروس‌های هپاتیتی نظیر ویروس هپاتیت A، B، و C مرتبط است. این عفونت معمولاً باعث اسهال آبکی، دردهای چنگه‌ای شکم، استفراغ و در برخی موارد علائم شبیه به آنفلوآنزا مانند تب و لرز می‌شود.

• به دلیل مشخص بودن عامل ویروسی عفونت، آنتی‌بیوتیک‌ها بر روی گاستروآنتریت ویروسی تأثیری ندارند. درمان بیشتر بر تسکین علائم و حفظ هیدراتاسیون بدن تمرکز دارد.
• درمان این بیماری شامل مصرف فراوان مایعات و الکترولیت‌ها، استراحت و در برخی موارد مصرف داروهای ضداسهال می‌شود.

اگر حالت کم‌آبی بدن شدید باشد، ممکن است نیاز به تزریق مایعات از طریق ورید (سرم‌درمانی) و حتی بستری‌شدن وجود داشته باشد. پس اگر این حالات ادامه داشته باشند، بهتر است به پزشک متخصص گوارش مراجعه کنید.

انواع بیماری‌های روده بزرگ شامل چه مواردی می‌شوند؟

بیماری‌های روده بزرگ شامل طیف وسیعی از مشکلات و اختلالات گوارشی هستند. آن‌ها می‌توانند بر عملکرد و سلامت این بخش از دستگاه گوارش تاثیر بگذارند. برخی از این بیماری‌ها شامل کولیت اولسراتیو، بیماری کرون، سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، دیورتیکولیت و سرطان روده بزرگ هستند. کولیت اولسراتیو و بیماری کرون از جمله بیماری‌های التهابی روده (IBD) هستند که باعث التهاب و زخم در دیواره روده می‌شوند. در ادامه لیستی از انواع بیماری گوارشی روده بزرگ آورده شده است:

•  سرطان کولورکتال
• کولیت اولسراتیو 
• دیورتیکولیت
• پولیپ
• اسهال
• یبوست
• مدفوع چرب
• التهاب روده بزرگ
• درد راست روده
• فیستول مقعدی
• شقاق مقعد

در ادامه متن، این بیماری‌ها را با هم بررسی می‌کنیم.

سرطان کولورکتال چیست؟

سرطان کولورکتال، نوعی سرطان است که در روده‌ی بزرگ دیده می‌شود و از بیماری‌های گوارشی است. روده‌ی بزرگ بخش انتهایی سیستم گوارش است. کولورکتال اصطلاحاتی است که از ترکیب دو کلمه‌ی کولون و رکتوم ساخته شده است. سرطان روده‌ بزرگ معمولا با تشکیل توده‌های کوچک و خوش‌خیمی به نام پولیپ در قسمت داخلی روده بزرگ آغاز می‌شود. در ابتدا پولیپ‌ها کوچک، کم و بی‌علامت هستند. به همین دلیل پیگیری و غربالگری منظم برای کنترل و برداشتن پولیپ‌‌ها قبل از سرطانی شدن آن‌ها ضروری است.

این سرطان در هر سنی می‌تواند رخ دهد. معمولا، نوعی که در سن بالا رخ می‌دهد، تا حدی خطرناک‌تر است. اگر فرد سن بالای 50 سال داشته باشد، باید تحت درمان جدی قرار گیرد.

کولیت اولسراتیو چیست؟

کولیت اولسروز یکی از انواع بیماری گوارشی است که باعث ایجاد زخم و التهاب در دستگاه گوارش می‌شود. این بیماری لایه‌های داخلی روده بزرگ (کولون) یا رکتوم (راست روده یا قسمت انتهایی دستگاه گوارش) را درگیر می‌کند و علائم آن در اغلب افراد به مرور زمان نمایان می‌شود.می‌توان علائم و نشانه‌های بیماری را تا حد زیادی، با برخی داروها، کنترل کرد. علائم اصلی کولیت اولسروز شامل موارد زیر است:

• اسهالی که مدام تکرار می‌شود
• درد شکم
• احساس نیاز مکرر به دفع مدفوع
• احساس نیاز به دفع فوری مدفوع
• ناتوانی در دفع مدفوع
• تب
• خستگی شدید
• کاهش وزن
• عدم رشد کافی در کودکان
• تهوع
• کم خونی

آزمایش خون، آنالیز مدفوع و تصویربرداری که برای بررسی کولون (روده بزرگ) و رکتوم (راست روده) می‌توان از ام‌آر‌آی و یا سی‌تی اسکن استفاده کرد، برای تشخیص مورد استفاده قرار می‌گیرند. البته در برخی موارد، روش‌ مشاهده مستقیم از طریق اندوسکوپ نیز مورد توجه پزشکان است.

دیورتیکولیت چیست؟

دیورتیکولیت یکی از اختلالات گوارشی است که در آن بر روی دیواره‌های روده بزرگ یک یا چند برآمدگی به نام دیورتیکول (Diverticula) پدید می‌آید. اگر این برآمدگی‌ها ملتهب و عفونی شوند، به آن دیورتیکولیت (Diverticulitis) گفته می‌شود. دیورتیکولیت باعث درد و علائم ناخوشایند می‌شود و نیاز به درمان دارد.

برای درمان این بیماری باید دارو مصرف کنید. پس اولین قدم، مراجعه به پزشک است. او با آزمایش‌های مختلف، می‌تواند شدت بیماری را تشخیص داده و درمان کند.

پولیپ چیست؟

پولیپ روده یکی از بیماری‌های گوارشی است. در این بیماری، دست‌ه­ای کوچک از سلول به صورت غده یا یک زائده روی لایه­‌ی داخلی روده­‌ی بزرگ تشکیل می­‌شوند. بسیاری از پولیپ­‌هایی که در روده­‌ی بزرگ تشکیل می­‌شوند بی­‌خطر هستند. اما گاهی ممکن است برخی­ از پولیپ­‌ها به سرطان روده­‌ی بزرگ تبدیل شوند. علائم این بیماری شامل موارد زیر است:

• خونریزی مقعدی
• تغییر در عادات روده
• تغییر رنگ مدفوع
• درد در ناحیه­ شکم

پولیپ روده می‌تواند باعث کم‌خونی شود. رایج­‌ترین راه تشخیص بیماری پولیپ روده، کولونوسکوپی است. این آزمایش عموما برای تشخیص انواع مختلف پولیپ و سرطان روی بدن افراد انجام می­‌شود.

اسهال چیست؟

اسهال یکی از بیماری‌های گوارشی است که در آن فرد دفعات مکرر و غیرطبیعی از مدفوع آبکی یا شل را تجربه می‌کند. این حالت می‌تواند به دلیل عفونت‌های ویروسی، باکتریایی، یا انگلی، مصرف برخی داروها، عدم تحمل غذایی و مشکلات گوارشی مانند سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) رخ دهد. اسهال ممکن است با علائم همراهی مانند درد شکم، نفخ، تهوع، و کم‌آبی بدن همراه باشد. از جمله علائم اسهال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مدفوع آبکی یا شل: مشخص‌ترین علامت اسهال است.
• دفع مکرر مدفوع: افزایش دفعات دفع مدفوع که ممکن است به چندین بار در روز برسد.
• درد و گرفتگی شکم: که معمولاً با دفع مدفوع بهبود می‌یابد.
• نفخ: احساس پری و گاز در شکم.
• تهوع و استفراغ: که ممکن است همراه با اسهال باشد.
• تب: در مواردی که اسهال به دلیل عفونت باکتریایی یا ویروسی باشد.
• کم‌آبی بدن: که می‌تواند منجر به خشکی دهان، تشنگی شدید، کاهش ادرار، سرگیجه و خستگی شود.
• احساس اضطراب و ناراحتی عمومی: ناشی از عدم راحتی و ضعف.

اسهال در صورت ادامه‌دار بودن، خطرناک است. پزشک سعی می‌کند در قدم‌های اول، کم‌آبی بدن را جبران کند. زیرا در طول اسهال، بدن آب زیادی از دست می‌دهد. بعد از تشخیص علت، داروهای مختلفی برای بیمار تجویز می‌شود.

یبوست چیست؟

یبوست (Constipation) یکی از بیماری‌های گوارشی است که در آن، فرد به سختی و به ندرت مدفوع می‌کند. این وضعیت با احساس ناراحتی، نفخ و درد شکم همراه است. اگر کمتر از سه بار دفع مدفوع در هفته دارید باید به یبوست مشکوک باشید. در ادامه علائم دیگر را بررسی کرده‌ایم:

• مدفوع سفت و خشک که به سختی دفع می‌شود
• احساس دفع ناقص حتی پس از استفاده از توالت
• نیاز به زور زدن زیاد برای دفع مدفوع
• احساس انسداد یا گرفتگی در راست‌روده

یبوست می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی، از جمله تغذیه نامناسب (مصرف کم فیبر و مایعات) باشد. همچنین، عدم فعالیت بدنی، مصرف برخی داروها، تغییرات در زندگی روزمره یا عادات توالت هم می‌توانند باعث یبوست شوند. البته مشکلات پزشکی مانند اختلالات تیروئید، دیابت یا بیماری‌های گوارشی از دیگر عوامل شناخته شده‌اند.

مدفوع چرب چیست؟

مدفوع چرب، که به آن استئاتوره (Steatorrhea) نیز گفته می‌شود، وضعیتی است که در آن مقدار زیادی چربی در مدفوع وجود دارد. این مشکل می‌تواند به دلیل نقص در هضم یا جذب چربی‌ها در دستگاه گوارش ایجاد شود. در این حالت، مدفوع ممکن است به رنگ زرد یا خاکستری باشد و درخشندگی غیرطبیعی داشته باشد. در ادامه دیگر علائم را بررسی می‌کنیم:

• بوی بسیار بد: بوی مدفوع می‌تواند به طور قابل توجهی بدتر از حد معمول باشد.
• چسبندگی: مدفوع ممکن است به کاسه توالت بچسبد و به سختی شسته شود.
• حجم زیاد: ممکن است مدفوع حجیم‌تر از حد معمول باشد.

بیماری‌های گوارشی مانند بیماری سلیاک، بیماری کرون و پانکراتیت مزمن که باعث کاهش جذب چربی می‌شوند، می‌توانند دلایل مدفوع چرب باشند. البته نباید اختلالات کبدی مانند سیروز کبدی و بیماری‌های صفراوی که منجر به کاهش تولید یا ترشح صفرا می‌شوند را نادیده گرفت.

التهاب روده بزرگ چیست؟

التهاب روده بزرگ که به آن کولیت نیز گفته می‌شود، یک وضعیت پزشکی است که در آن دیواره داخلی روده بزرگ (کولون) دچار التهاب و تحریک می‌شود. این التهاب می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد و ممکن است به صورت حاد یا مزمن بروز کند. در جدول زیر، اطلاعات کامل این بیماری آورده شده است:

تشخیص و درمان التهاب روده بزرگ نیاز به ارزیابی پزشکی دارد. پزشک از روش‌های مختلفی مانند کولونوسکوپی، آزمایشات خون و مدفوع برای تشخیص استفاده می‌کند. درمان، به علت اصلی التهاب بستگی دارد. درمان شامل داروهای ضد التهاب، آنتی‌بیوتیک‌ها، تغییرات در رژیم غذایی و در برخی موارد، جراحی است.

درد راست روده چیست؟

پروکتالژیا (Proctalgia) به معنای درد در ناحیه مقعد و راست‌روده است. این درد بدون وجود هیچ‌گونه بیماری مشخص و قابل تشخیص به عنوان علت آن ایجاد می‌شود. این درد می‌تواند به صورت ناگهانی و شدید (حاد) یا مداوم و مزمن ظاهر شود و اغلب به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:

• پروکتالژیا حاد (Proctalgia Fugax): این نوع پروکتالژیا با درد ناگهانی و شدید در ناحیه مقعد همراه است که معمولاً چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد و به خودی خود از بین می‌رود. این نوع درد معمولاً شب‌ها اتفاق می‌افتد و ممکن است به صورت مکرر رخ دهد.

• پروکتالژیا مزمن (Chronic Proctalgia): این نوع پروکتالژیا شامل درد مداوم و طولانی‌مدت در ناحیه مقعد است که ممکن است به صورت مداوم یا دوره‌ای باشد. درد معمولاً شدیدتر از پروکتالژیا حاد است و ممکن است به مدت چند ساعت یا حتی چند روز ادامه داشته باشد.

درمان پروکتالژیا بسته به شدت و مدت زمان درد می‌تواند متفاوت باشد. به طور کلی، داروهای ضد درد، استفاده از داروهای ضد اسپاسم و تمرینات آرامش عضلانی، حمام‌های گرم می‌توانند به کاهش درد کمک کنند. در صورتی که درد مداوم و شدید است یا به درمان‌های اولیه پاسخ نمی‌دهد، مراجعه به پزشک متخصص برای ارزیابی و درمان دقیق‌تر توصیه می‌شود.

فیستول مقعدی چیست؟

فیستول مقعدی یکی از بیماری‌هیا گوارشی است که در آن یک کانال ناخنی (فیستول) بین دستگاه گوارشی و پوست نزدیک به مقعد شکل می‌گیرد. این فیستول، معمولاً به دلیل عفونت یا التهاب در منطقه مقعد به وجود می‌آید، به طوری که مایعات یا مواد زائد از دستگاه گوارشی از طریق این کانال به بیرون جریان پیدا می‌کنند. درمان فیستول مقعدی شامل داروها، روش‌های جراحی، یا هر دو است. از علائم این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ترشحات و مایعات: وجود ترشحات، مایعات یا مواد گوارشی در نزدیکی مقعد، که ممکن است بوی نامطبوع داشته باشند.
• اولتراسوند: درد، قرمزی یا سفتی در ناحیه پوستی اطراف مقعد.
• خونریزی: ممکن است خونریزی از مقعد وجود داشته باشد.
• درد و عدم راحتی: افراد ممکن است درد یا عدم راحتی در ناحیه مقعد احساس کنند، به خصوص هنگام انجام عملکرد مانند دفع.
• علائم عمومی: مانند تب، لرز، خستگی یا علائم دیگر عفونتی، که ممکن است به علت عفونت مرتبط با فیستول مقعدی باشد.

در صورت تجربه هر یک از این علائم، مهم است که به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب را دریافت کنید.

شقاق مقعد چیست؟

شقاق مقعد (Anal fissure) یک حالت دردناک در منطقه مقعد است. این مشکل، به طور عمده به دلیل ترک یا شکستگی در پوست حوله مقعدی اتفاق می‌افتد. علائم شقاق مقعد شامل درد شدید و تیز در حین دفع، خونریزی از مقعد و درد پس از دفع شدن است. این حالت معمولاً به علت تنش و فشار زیاد در منطقه مقعد، مصرف غذاهای خشک، یا برخی بیماری‌های دستگاه گوارشی اتفاق می‌افتد. افرادی که بیشتر درگیر این بیماری می‌شوند عبارتند از:

• نوزادها
• افراد مسن
• زنان با زایمان طبیعی
• افراد مبتلا به بیماری التهابی روده
• افرادی که به‌طور مکرر دچار یبوست می‌شوند

اگر از دسته افرادی هستید که در خانواده، این مشکل را مشاهده کرده‌اید، باید بیشتر از دیگران مراقب خود باشید. عوامل وراثتی در ابتلا به این بیماری تاثیر دارند.

بیماری‌های کیسه صفرا شامل چه مواردی می‌شوند؟

کیسه صفرا یا حصار صفرا (Gallbladder) یک عضو کوچک و مهم در سیستم گوارشی است که در کنار کبد قرار دارد. وظیفه اصلی کیسه صفرا، ذخیره کردن صفرا (صفراز) است که توسط کبد تولید می‌شود. صفرا یک مایع مهم است که به هضم چربی‌ها در معده کمک می‌کند. هنگامی که غذا به دستگاه گوارشی وارد می‌شود، کیسه صفرا از طریق مجرای صفراوی که به دستگاه هضمی متصل است، صفرا را به معده منتقل می‌کند. از جمله بیماری‌های صفرا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سنگ کیسه صفرا
• التهاب کیسه صفرا
• کوله سیستیت
• سنگ مجاری صفراوی
• سرطان کیسه صفرا
• پولیپ کیسه صفرا
• رفلاکس صفرا

در ادامه، هر یک از این بیماری‌های گوارشی را بررسی می‌کنیم.

سنگ کیسه صفرا چیست؟

ترکیبات بیلی‌روبین و نمک‌های کلسیمی و تجمع این ترکیبات، باعث تشکیل سنگ کیسه صفرا می‌شوند. دردهای موجود در قسمت فوقانی شکم، می‌تواند از علائم سنگ در کیسه صفرا باشد. ایجاد درد در کیسه صفرا در هنگام خوردن غذاهای چرب و سرخ کردنی نیز از عوامل دیگر این بیماری است. از عوارض عدم‌درمان سنگ کیسه صفرا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• در صورتی که وجود سنگ در صفرا منجر به مسدود شدن دهانه صفرا شود، عفونت و التهاب در کیسه صفرا به وجود می آید که به آن کولسیستیت حاد گفته می شود.
• دردهای شدید در وسط‌ کمر و قسمت‌های فوقانی معده، کاهش اشتها، درد، لرز، تهوع و استفراغ.
• زردی پوست یا چشم، عفونت کیسه صفرا، عفونت خونی، سپسیس، عفونت مجاری صفراوی، التهاب پانکراس و سرطان کیسه صفرا

برای درمان سنگ کیسه صفرا، ابتدا پزشک معاینه بدنی را انجام می‌دهد که در این رابطه رنگ پوست و چشم‌ها را بررسی می‌کند. سپس، فرد را برای سونوگرافی اعزام می‌کند. بعد از تشخیص سنگ و اندازه آن، دارو یا جراحی تجویز می‌شود.

التهاب کیسه صفرا چیست؟

از مهم‌ترین علائم کله‌سیستیت حاد یا التهاب کیسه صفرا می‌توان به درد شدید و ناگهانی در قسمت بالا و سمت راست شکم اشاره کرد. این درد در شانه راست فرد نیز پخش می‌شود. بخش دردناک شکم معمولا بسیار حساس بوده و تنفس عمیق می‌تواند درد را بیشتر کند. برخلاف دیگر دردهای ناحیه شکمی، درد کله‌سیستیت حاد، معمولا مزمن و پیوسته بوده و حتی پس از چندین ساعت نیز از بین نخواهد رفت. از علائم دیگر آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بالا بودن دمای بدن (تب)
• استفراغ و حالت تهوع
• عرق کردن
• بی میلی و بی اشتهایی
• زردی پوست و زردی سفیدی چشم (یرقان)
• ورم شکم

برای پیشگیری از این بیماری، حتما سعی کنید اضافه وزن خود را کاهش دهید. این مورد در افراد با وزن بالا، بیشتر از دیگران مشاهده شده است. برای اینکه درمان بهتری را پشت سر بگذارید، حتما با دیدن اولین نشانه‌ها، به پزشک مراجعه کنید.

سرطان کیسه صفرا چیست؟

در این نوع از انواع بیماری گوارشی، سلول‌های سرطانی، روی دیواره و بافت داخل کیسه صفرا ایجاد می‌شوند. سرطان کیسه صفرا اولیه از لایه داخلی شروع شده و با رشد در لایه‌های خارجی گسترش می‌یابد. سرطان کیسه صفرا در اثر تغییرات سلولی ایجاد می‌شود و با تقسیمات بی‌رویه و بد شکل ایجاد سرطان در کیسه صفرا و مجرای آن می‌کند. از علائم این سرطان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• زردی (زرد شدن پوست و سفیدی چشم)
• درد بالای معده
• تب
• تهوع و استفراغ
• نفخ
• برآمدگی در شکم

قطعا این سرطان نیز مانند دیگر انواع آن، در صورت شناسایی شدن در مراحل اولیه، قابل درمان است. نباید اجازه دهید که به مرحله بدخیم برسد. معمولا، کیسه صفرا را از بدن خارج می‌کنند که به دیگر بخش‌های بدن آسیبی وارد نشود. این را بدانید که زندگی بدون کیسه صفرا می‌تواند کمی دشوار باشد.

پولیپ کیسه صفرا چیست؟

پولیپ کیسه صفرا (Gallbladder polyps) به تومورهای کوچکی گفته می‌شود که برخی از آن‌ها سرطانی و برخی دیگر خوش‌خیم هستند. زائده‌های کوچک کیسه صفرا از جداره آن بیرون می‌زند و داخل کیسه رشد می‌کنند. هر چه اندازه این تومورها بزرگتر باشد، احتمال سرطانی شدن آن نیز بالاتر است. برخی علائم احتمالی در بروز پولیپ کیسه صفرا ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• نفخ
• حالت تهوع
• درد و ناراحتی در قسمت بالا و سمت راست شکم

در صورتی که اندازه پولیپ بزرگتر از 10 میلی متر باشد و افراد بالای 50 سال باشند احتمال سرطانی شدن این پولیپ‌ها بالا می‌رود. باید بلافاصله اقدام کنید تا سرعت رشد پولیپ‌ها را به حداقل برسانید.

رفلاکس صفرا چیست؟

رفلاکس صفرا، به برگشت صفرا از دوازدهه به مری گفته می‌شود. این بیماری می‌تواند باعث علائمی مانند ترش کردن، سوزش سر دل و درد در قسمت فوقانی شکم شود. برخلاف رفلاکس اسید معده، رفلاکس صفرا را نمی‌توان به طور کامل با تغییر در رژیم غذایی یا سبک زندگی کنترل کرد. درمان شامل داروها یا در موارد شدید جراحی است. علائم رفلاکس صفرا شامل موارد زیر می‌شود:

• درد بالای شکم که ممکن است شدید باشد.
• دل درد مکرر، احساس سوزش در قفسه سینه که گاهی به گلو گسترش می یابد، همراه با طعم ترش در دهان
• حالت تهوع
• استفراغ مایع زرد مایل به سبز (صفرا)
• گاهی اوقات سرفه یا گرفتگی صدا

کاهش وزن ناخواسته نیز یکی از علائم این بیماری گوارشی است. آگاه باشید که، ارتباطی بین رفلاکس اسید و رفلاکس صفرا و سرطان مری وجود دارد که ممکن است تا زمانی که کاملاً پیشرفته نباشد تشخیص داده نشود. در مطالعات حیوانی نشان داده شده است که رفلاکس صفرا به تنهایی باعث سرطان مری می‌شود.

بیماری‌های لوزالمعده یا پانکراس شامل چه مواردی می‌شوند؟

لوزالمعده عضوی است که در پشت معده قرار گرفته است. غده‌ای است که بخشی از آن درون‌ریز بوده و انسولین تولید می‌کند که موجب جذب قند خون در سلول‌ها می‌شود. بخش برون‌ریز آن آنزیم‌هایی را برای هضم چربی‌ها، پروتئین‌ها و هیدرات‌های کربن غذا تولید می‌کند. از جمله بیماری‌های لوزالمعده یا پانکراس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پانکراتیت
• زخم لوزالمعده
• سرطان لوزالمعده
• سوءهاضمه

در ادامه، هر یک را به طور کامل توضیح داده‌ایم.

پانکراتیت چیست؟

التهاب و تورم پانکراس را پانکراتیت می‌گویند. التهاب پانکراس یا زخم لوزوالمعده ممکن است حاد یا مزمن باشد. پانکراتیت حاد یک التهاب کوتاه‌مدت است که طی چند روز به اوج خود می‌رسد و پس‌ازآن پانکراس به‌آرامی به حالت عادی خود بازمی‌گردد. اما در مقابل، پانکراتیت مزمن یک التهاب بلندمدت است که به‌تدریج علائم آن ظاهر می‌شود. این نوع التهاب اگر تحت درمان قرار نگیرد در طولانی‌مدت ممکن است باعث آسیب دائمی و اسکار بافت پانکراس شود.

برای درمان، در ابتدا یک معاینه بالینی و بررسی سوابق درمانی انجام می‌شود. اگر شواهدی از التهاب پانکراس در بیمار دیده شود آزمایش خون به‌منظور بررسی سلامت عمومی بیمار و ارزیابی فاکتورهای خونی تجویز می‌شود.

سرطان لوزالمعده چیست؟

با ایجاد جهش در دی‌ان‌ای (DNA) سلول‌های پانکراس، سلول‌ها بی‌وقفه رشد می‌کنند و بدون مرگ سلولی به زندگی طبیعی خود ادامه می‌دهند. تجمع این سلول‌ها منجر به تشکیل تومور در پانکراس می‌شود. اگر این نوع از سرطان درمان نشود به ارگان‌های اطراف و رگ‌های خونی گسترش می‌یابد. تشخیص سرطان پانکراس می‌تواند دشوار باشد، زیرا در مراحل اولیه‌ی بدخیمی پانکراس علائم واضحی وجود ندارد. علائم سرطان لوزالمعده شامل موارد زیر است:

•  به علت فشار تومور بر اعصاب، در ناحیه‌ی فوقانی شکم درد متناوب احساس می‌شود.
• با گسترش سرطان لوزالمعده به مجرای صفراوی، مواد تشکیل‌دهنده‌ی صفرا وارد خون شده و باعث زردشدن پوست و چشم می‌شوند.
• از‌دست‌دادن اشتها و احساس سیری زودرس
• حالت تهوع و استفراغ
• کاهش وزن غیرقابل توجیه
• سرگیجه و ضعف
• مدفوع چرب، کمرنگ یا خاکستری
• لرز
• اسپاسم عضلانی
• اسهال
• تجمع خودبه‌خودی لخته در رگ‌های خونی عمقی دست و پا یا سایر رگ‌های سطحی
• افسردگی

به علت کاهش تولید هورمون انسولین، افراد ممکن است ناگهان درگیر دیابت شوند. این را بدانید که اگر سرطان گسترش پیدا کند یا دچار متاستاز شود، علائم جدید با توجه به ناحیه‌ی آسیب‌دیده آشکار می‌شوند.

سوءهاضمه چیست؟

سوءهاضمه می‌تواند به دلیل بیماری‌هایی مانند زخم معده، رفلاکس معده به مری یا بیماری کیسه صفرا باشد. اگر به طور مکرر درد یا ناراحتی در بالای شکم خود احساس می‌کنید، احتمال دارد دچار سو هاضمه شده باشید. زمانی که دچار سوء هاضمه می‌شوید، ممکن است هر یک از علائم زیر را تجربه کنید.

• سیری زودهنگام در طول غذا خوردن
• احساس پری بعد از غذا
• احساس ناراحتی در قسمت بالای شکم
• سوزش در قسمت بالای شکم
• احساس نفخ
• حالت تهوع

از علائم دیگر می‌توان به طعم اسیدی در دهان و غرغر شکم اشاره کرد. استفراغ و آروغ زدن از علائم کمتر شایع است. اما ممکن است برخی افراد چنین علائمی داشته باشند.

برای درمان بیماری‌های گوارشی به چه پزشکی باید مراجعه کرد؟

برای درمان بیماری‌های گوارشی باید به متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید. اما زمان مراجعه برای این بیماری‌ها، اهمیت بسیاری دارد. سرطان هر یک از عضوهای این بخش می‌تواند فرد را به سمت مرگ سوق دهد. اما، اقدام به‌موقع قطعا افراد مبتلا را نجات می‌دهد. با توجه به اینکه بیماری‌های دستگاه گوارشی چندان خطرناک به نظر نمی‌رسند، ممکن است توسط افراد خیلی جدی گرفته نشوند. به همین دلیل هم احتمال مشکلات بزرگتر خیلی بیشتر خواهد بود.

در این راستا، می‌توانید از سامانه ثبت نوبت آنلاین دکتردکتر، کمک بگیرید. کافیست، پزشکان شهر خود را جستجو کرده و اینترنتی، نوبت ویزیت حضوری یا غیرحضوری بگیرید.

منابع:

Froedtert

Muschealth

Clevelandclinic

darmankade

سوالات متداول:

• انواع بیماری‌های گوارشی چیست؟ انواع بیماری‌های گوارشی شامل زخم معده، التهاب کولون (کولیت)، بدخیمی‌های گوارشی (مانند سرطان معده و روده‌ها)، ناراحتی روده‌ها (مانند اسهال و یا اسهال مزمن)، بواسیر
• بیماری‌های روده شامل چه مواردی می‌شوند؟ بیماری‌های روده شامل التهاب کولون (کولیت)، بیماری کرون، سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، دیس‌پپسی، اسهال مزمن، و عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی هستند.
• بیماری‌های مری شامل چه مواردی می‌شوند؟ بیماری‌های مری شامل زخم معده، آسیب‌های معده و دوازدهه، بدخیمی‌های معده و روده، التهاب معده، و عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری می‌شوند.
• بیماری‌های پانکراس شامل چه مواردی می‌شوند؟ بیماری‌های پانکراس شامل التهاب پانکراس (پانکراتیت)، سنگ‌های صفراوی، سرطان پانکراس، و دیابت نوع دو (دیابت مرتبط با مقاومت به انسولین) می‌شوند.