اوریون مخصوص کودکان است یا بزرگسالان هم درگیرش می‌شوند؟

بیماری اوریون نوعی عفونت ویروسی است که غدد بزاقی در نزدیکی گوش را تحت تأثیر قرار می‌دهد. تورم ناشی از بیماری اوریون می‌تواند در یک یا هر دو غده بزاقی ایجاد شود. کودکان و نوجوانان گروه‌های در معرض خطر ابتلا به این بیماری‌اند. البته امکان ابتلای آن در بزرگسالان هم وجود دارد. این بیماری در اثر انتقال ویروس به بدن به وجود می‌آید. تورم زیر گوش و گونه‌ها به‌شکل دردناک، از علائم اوریون هستند. تاکنون، هیچ دارویی نتوانسته این بیماری را به‌طور قطعی درمان کند. بااین‌حال، برای درمان باید به دکتر عفونی مراجعه شود. برای تشخیص بیماری اوریون و رفع این مشکل در کودکان هم به دکتر اطفال مراجعه می‌شود.

در این مقاله به علائم و نشانه‌های بیماری اوریون و موضوعات مربوط به آن مانند واکسن MMR نگاهی خواهیم داشت.

اگر هر پرسشی درباره علائم اوریون یا هر موضوع دیگری درباره آن دارید، در پایان بپرسید. پزشک پاسخ خواهد داد.

بیماری اوریون چیست؟ 

اوریون نوعی بیماری مسری و ویروسی است. این وضعیت معمولاً با چند روز تب، سردرد، دردهای عضلانی، خستگی و از دست دادن اشتها شروع می‌شود. پس از آن، بیشتر افراد تورم غدد بزاقی را تجربه می‌کنند. (اغلب به آن پاروتیت گفته می‌شود که در اثر آن غده بناگوشی واقع در جلو و زیر گوش متورم می‌شود). این تورم غدد پاروتید چیزی است که باعث پف‌کردن گونه‌ها و بروز ورم در فک می‌شود.

راه‌های انتقال بیماری اوریون

ویروس از راه تماس مستقیم با موارد زیر انتقال پیدا می‌کند:

• بزاق آلوده 
• قطرات تنفسی بینی
• آب گلوی فرد آلوده

فرد مبتلا می‌تواند ویروس اوریون را از طریق موارد زیر پخش کند:

• صحبت‌کردن
• از طریق هوا با سرفه یا عطسه
• اشتراک‌گذاری وسایل حاوی بزاق آلوده مانند اسباب‌بازی، فنجان و ظروف

عامل دیگر انتقال اوریون هم تماس نزدیک با فرد مبتلا است. برای مثال، ورزش‌کردن، رقصیدن، بوسیدن یا شرکت در فعالیت‌های دیگری که شامل تماس نزدیک با دیگران است.

دوره نهفتگی اوریون 

متوسط ​​دوره نهفتگی اوریون ۱۶ تا ۱۸ روز است. منظور از دوره نهفتگی یا دوره کمون بیماری هم فاصله میان تماس با ویروس تا بروز علائم واضح بیماری است. حدود ۱۶ تا ۱۸ روز طول می‌کشد تا بعد از تماس اولیه با ویروس اوریون، علائم و نشانه‌های آن در بدن ظاهر و پدیدار شوند. از یک هفته قبل تا ۹ روز پس از تورم غدد، خطر عفونت وجود دارد. این خطر ۲ روز قبل تا ۴ روز پس از شروع بیماری بالاتر است. افراد مبتلا حتی بدون داشتن علائم بیماری هم می‌توانند آن را به دیگران انتقال بدهند.

علائم بیماری اوریون چیست؟

واضح‌ترین علامت بیماری اوریون، تورم غدد بزاقی است. پف‌کردن صورت در ناحیه اطراف گونه و زیر گلو از نشانه‌های اصلی و مشخص اوریون است. علائم اوریون ظرف دو هفته پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر می‌شوند. این علائم که مشابه آنفولانزا هستند، عبارتند از:

• از دست‌دادن اشتها
• تب درجه پایین
• درد عضلانی
• خستگی
• بدن درد
• سردرد

بعضی از افراد در دوران بیماری هیچ علامت خاصی ندارند.

علائم اوریون در بزرگسالان 

علائم این بیماری در بزرگسالان به‌شرح زیر است:

• دردناک‌شدن غدد در جلوی گردن یا جلوی گوش
• حساسیت بیضه
• مشکل در جویدن 
• تب و سردرد 
•  تورم غدد
•  

این علائم اغلب با مصرف داروهای ضددرد و مایعات کافی کنترل می‌شوند. معمولاً در زمان ابتلا به این بیماری، خبری از بروز بثورات پوستی نیست. ورم ملتحمه هم یک التهاب یا عفونت در غشای نازک و شفافی است که روی بخش سفید چشم و داخل پلک‌ها قرار دارد. این وضعیت معمولاً با اوریون مرتبط نیست و به عنوان  علامت مستقیم اوریون شناخته نمی‌شود. بااین‌حال، در برخی موارد نادر، اوریون می‌تواند به عنوان بخشی از عفونت ویروسی عمومی باعث التهاب ملتحمه شود.

علائم اوریون در کودکان 

شایع‌ترین علائم اوریون شامل درد و تورم در غدد بزاقی به خصوص در ناحیه فک است. علائم دیگر شامل این موارد می‌شود:

• مشکل در صحبت‌کردن و جویدن
• گوش درد و تب

تا زمانی که علائم از بین نرود، فرزندتان را از مدرسه یا مهدکودک دور نگه دارید. قبل و بعد از مراقبت از کودک، دست‌های خود را به خوبی بشویید. اوریون از بیماری‌ های کودکان است و معمولاً در بچه‌های واکسینه‌نشده رخ می‌دهد.

علائم اوریون در بارداری 

شدت اوریون در بارداری تفاوتی با حالت‌های دیگر ابتلا ندارد. نشانه‌های این بیماری در دوران بارداری به‌شرح زیر است:

• خستگی
• تب و سردرد
• دردهای عضلانی
• تورم گونه ها و فک 
• از دست‌دادن اشتها

تزریق واکسن اوریون در دوران بارداری ممنوع است. ۳۰ روز بعد از تزریق هم نباید اقدام به بارداری صورت بگیرد. اگر قصد باردارشدن دارید، باید حتماً مراقب حفظ سلامت خود باشید.

علت ابتلا به اوریون چیست؟

زمانی که بدن ضعیف می‌شود، میکروب‌ها و ویروس‌های مختلفی در کمین آن هستند. یکی از آن‌ها هم نوعی ویروس به نام ویروس پارامیکسو (paramyxovirus) است. طبیعی است که به دلیل ضعف بیشتر بدن کودکان نسبت به بزرگسالان، اغلب افراد در رده سنی کودک به آن مبتلا می‌شوند.  برخی از گروه های افراد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اوریون هستند. این گروه ها عبارتند از:

• افرادی که سفرهای بین‌المللی دارند.
• افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
• افرادی که در برابر ویروس واکسینه نشده‌اند.

یکی از علل بیماری اوریون زندگی در محیط‌های گروهی مانند خوابگاه است. افراد در این محیط‌ها بیشتر در معرض تماس با انواع ویروس‌ها هستند.

تشخیص اوریون چگونه است؟

گاهی‌اوقات، پزشکان برای تشخیص بیماری اوریون آزمایش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR) را تجویز می‌کنند. آن‌ها داخل گونه یا گلوی کودک شما را سواب می‌کشند تا نمونه‌ای از مخاط او را جمع‌آوری کنند. نمونه به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا ابتلا به اوریون بررسی شود. پزشکان برای اطمینان از اینکه این علائم مخصوص بیماری یا وضعیت دیگری نیستند، از آزمایش خون هم در راستای تشخیص کمک می‌گیرند.

در برخی از موارد، آزمایش ادرار هم برای بررسی‌های بیشتر گرفته می‌شود. چنین روندی معمولاً انجام نمی‌گیرد و در واقع، نیازی به آزمایشی بیشتر از خون و بررسی مخاط نیست. حتی، واقعیت این است که پزشکان خبره معمولاً با بررسی علائم و معاینه فیزیکی متوجه بیماری می‌شوند.

عوارض بیماری اوریون چیست؟

عوارض احتمالی اوریون نادر است. بااین‌حال، اگر بیماری درمان نشود، امکان بروز عوارض ناخوشایندی وجود دارد. اوریون معمولا غدد بزاقی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما می‌تواند باعث التهاب در سایر مناطق بدن، از جمله مغز و اندام‌های جنسی هم بشود. در بیشتر موارد، اوریون در کودکان و بزرگسالان به‌صورت عفونتی خفیف رخ می‌دهد، اما در برخی موارد می‌تواند به عوارض جدی منجر شود. به‌ویژه، اگر در دوران بارداری اتفاق بیافتد. عوارض اوریون شامل موارد زیر می‌شود:

• تب و عفونت خفیف 
• تپش و خس‌خس صدا در گوش
• تپش قل و عفونت خفیف

عوارض اوریون در ادامه معرفی می‌شوند.

تورم بیضه

 از هر ۴ مرد، ۱ مرد بعد از بلوغ مبتلا به اوریون می‌شود. تورم بیضه معمولا ناگهانی است و تنها روی یک بیضه اثر می‌گذارد. تورم بیضه معمولا ۴ تا ۸ روز بعد از تورم غدد بزاقی شروع می‌شود و می‌تواند تا ۶ هفته بعد از تورم غدد رخ دهد.

اگرچه اوریون می‌تواند روی بیضه مردان اثراتی بگذارد، اما معمولاً این تأثیر آن‌قدر نیست که موجب ناباروری شود. علائم و نشانه‌های تورم بیضه به شکل‌های زیر است:

• تورم یا بزرگ‌شدن ناگهانی بیضه
• درد یا حساسیت در ناحیه بیضه
• گرمی و قرمزی در بیضه

برای تشخیص و درمان تورم بیضه در اوریون، معمولاً نیاز به مراجعه به پزشک است. پزشک  از روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی استفاده می‌کند تا وضعیت بیضه‌ها را ارزیابی کند و از طریق این بررسی‌ها مشکل را تشخیص دهد.

تورم تخمدان

 از هر ۲۰ زنی که بعد از بلوغ به ویروس اوریون مبتلا می‌شود، ۱ نفر دچار تورم تخمدان می‌شود. این عارضه ممکن است با درد پایین شکم و تب با درجه حرارت بالا همراه باشد. تورم تخمدان به عنوان یکی از عوارض نادر اوریون مطرح می‌شود و ممکن است، در بعضی از موارد اتفاق بیافتد. ویروس اوریون می‌تواند باعث التهاب تخمدان‌ها شود. گاهی هم عفونت‌های ثانویه‌ای ایجاد می‌کند که تورم تخمدان را به‌همراه دارند.

تورم تخمدان می‌تواند با علائم زیر همراه باشد:

• درد یا ناراحتی در ناحیه تخمدان‌ها (پایین شکم)
• بزرگ شدن و یا حساسیت در ناحیه تخمدان‌ها
• تغییرات در دوره قاعدگی

برای تشخیص و درمان تورم تخمدان در اوریون، معمولاً نیاز به مراجعه به پزشک است. پزشک از روش‌های تصویربرداری مانند اولتراسونوگرافی (سونوگرافی) استفاده می‌کند تا وضعیت تخمدان‌ها را ارزیابی کند.  انجام آزمایش‌های خونی و دیگر آزمایش‌های تشخیصی هم می‌تواند به تشخیص وضعیت دقیق‌تر کمک کند.

مننژیت ویروسی

در صورت گسترش ویروس اوریون در لایه محافظ خارجی مغز، مننژیت ویروسی رخ می‌دهد. حساسیت به نور، سفتی گردن و سردرد از دیگر علائم رایج این مشکل است که بعد از ۱۴ روز از بین می‌روند. مننژیت ویروسی باعث  التهاب غشاهای محافظ مغز و نخاع (مننژها) می‌شود. علائم مننژیت ویروسی ناشی از اوریون شامل  موارد زیر است:

• تب
• سفتی گردن
• سردرد شدید
• تهوع و استفراغ
• حساسیت به نور (فوتوفوبیا)
• خواب‌آلودگی یا اختلال در هوشیاری

درد عضلانی و کاهش  اشتها هم از نشانه‌های دیگر ابتلا به مننژیت بعد از ابتلا به اوریون هستند.

کاهش شنوایی

در هر ۱۰ هزار نفر، ۵ نفر از مبتلایان به ویروس اوریون، کاهش شنوایی دائمی را تجربه می‌کنند. این ویروس به حلزون گوش آسیب می‌رساند که یکی از اجزای گوش میانی است و شنوایی را تسهیل می‌کند. کاهش شنوایی یکی از عوارض نادر ولی جدی اوریون است. این عارضه می‌تواند در اثر عفونت و التهاب ویروسی ایجاد شود. در مواردی که اوریون باعث کاهش شنوایی می‌شود، معمولاً یکی از گوش‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرد (کاهش شنوایی یک طرفه) و این کاهش شنوایی  موقتی یا دائمی است. علل کاهش شنوایی در اوریون به‌شرح زیر هستند:

• آسیب به عصب شنوایی؛ ویروس اوریون می‌تواند به عصب شنوایی (عصب هشتم جمجمه‌ای) آسیب برساند و باعث کاهش شنوایی حسی-عصبی شود.
• آسیب به ساختارهای داخلی گوش؛ عفونت ویروسی به ساختارهای داخلی گوش، مانند حلزون گوش (cochlea)، آسیب می رساند و  گاهی منجر به کاهش شنوایی می‌شود.

علائم کاهش شنوایی ناشی از اوریون، شامل کاهش شنوایی ناگهانی در یک گوش و احساس  پری یا فشار در گوش هستند. در این شرایط حتما لازم است با پزشک متخصص صحبت کنید اگر تشخیص پزشک کم شنوایی دائمی باشد راه‌های درمان باتوجه به شرایط بیمار توصیه می‌شود یکی از راه‌های درمان کم شنوایی گوش، کاشت حلزون گوش می‌باشد که به تشخیص پزشک ممکن است توصیه شود.

درمان اوریون چیست؟

اوریون نوعی بیماری ویروسی است و به آنتی‌بیوتیک‌ها یا سایر داروها پاسخ نمی‌دهد. به همین دلیل، باید روی تسکین علائم تمرکز کنید تا سیستم ایمنی بدنتان با عفونت مقابله کند، درمان اوریون برای هرکدام از گروه‌های سنی متفاوت است. بهترین روش‌های درمانی و مراقبتی برای اوریون شامل موارد زیر می‌شود:

• استراحت کافی؛ استراحت به بدن کمک می‌کند تا با عفونت مبارزه کند و بهبودی را تسریع کند.
• مصرف مایعات زیاد؛ نوشیدن مایعات فراوان برای جلوگیری از کم‌آبی بدن بسیار مهم است. مایعات گرم یا سرد می‌توانند به تسکین گلودرد و کاهش التهاب کمک کنند.
• داروهای ضد درد و تب؛ استامینوفن (پاراستامول) در کاهش تب و تسکین درد نقش دارد. ایبوپروفن هم به کاهش تب و درد کمک می‌کند.
• غذاهای نرم؛ مصرف غذاهای نرم و اجتناب از غذاهایی که نیاز به جویدن زیاد دارند هم عاملی برای کاهش درد است. نباید غذاهای اسیدی و تند هم در این دوران مورد استفاده قرار بگیرند.
• استفاده از دهان‌شویه؛ دهان‌شویه‌های ضدعفونی‌کننده در بهبود بهداشت دهان مؤثرند و از بروز عفونت‌های ثانویه جلوگیری می‌کنند.

برای جلوگیری از انتشار ویروس به دیگران، شستن دست‌ها بسیار مهم است. دکتر عفونی کودکان به تشخیص و درمان بیماری‌های عفونی مانند اوریون می‌پردازد و با تجویز داروهای مناسب و ارائه مراقبت‌های لازم به پیشگیری از عوارض جدی این بیماری در کودکان کمک می‌کند.

درمان اوریون در کودکان 

اوریون در کودکان بدون هیچ مشکل خاصی بهبود پیدا می‌کند. از آنجایی که هیچ داروی خاصی برای این عفونت ویروسی وجود ندارد، به‌منظور درمان بیماری اوریون در کودکان می‌توانید کارهای زیر را انجام دهید:

• کودک خود را به نوشیدن مقدار زیادی آب تشویق کنید.
• غذاهای نرم به او بدهید تا مجبور به جویدن آن نباشد.
• از دادن غذاهای ترش به کودک خودداری کنید، چون این غذاها باعث تحریک بزاق می‌شوند.
• برای کاهش تب و درد و ناراحتی کودک، طبق دستور پزشک اطفال از داروی پاراستامول (استامینوفن) استفاده کنید.

یادتان باشد برای پیشگیری از شیوع ویروس، دست‌کم تا ۹ روز از فرستادن کودک خود به مدرسه یا کلاس خودداری کنید. با آگاهی از اینکه تخصص اطفال چیست، در موقع ابتلای فرزند خود به چنین بیماری‌هایی به پزشکی با این تخصص مراجعه کنید.

درمان اوریون در بزرگسالان 

درمان اوریون معمولاً به داروهای مسکن بدون نسخه و مایعات فراوان محدود می‌شود. استراحت کافی در روزهای ابتدایی بسیار مهم است. بزرگسالان باید ۵ روز بعد از شروع تورم غدد در منزل بمانند و ارتباط خود با دیگران را کاهش دهند. رعایت اصول بهداشتی مناسب مانند  موارد زیر هم اهمیت فراوانی دارد:

• شستن کامل دست‌ها
• پوشاندن دهان هنگام عطسه و سرفه
• تمیز کردن مداوم سطوحی که لمس می‌شوند.

مراجعه به متخصص عفونی و گرمسیری برای کنترل علائم این بیماری توصیه می‌شود.

درمان دارویی و آنتی بیوتیک‌ها 

بیماری اوریون یک عفونت ویروسی است، پس آنتی بیوتیک برای اوریون تجویز نمی‌شود. بنابراین، در حال حاضر هیچ دارویی وجود ندارد که بتواند اوریون را درمان کند. درمان‌های فعلی تنها می‌توانند علائم و ناراحتی‌های ناشی از این عفونت را تسکین دهند تا سیستم ایمنی بدن بتواند روند بهبود خود را طی کند. برای کاهش تب و کمک به رفع درد، از داروهای غیرآسپرین مانند استامینوفن و ایبوپروفن استفاده کنید.

درمان اوریون در طب سنتی

با تقویت سیستم ایمنی بدن می‌توانید از بیماری اوریون جلوگیری کنید یا روند درمان را به‌سرعت طی کنید. گیاهان زیادی در طب سنتی وجود دارند که به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند. البته در این روش هم باید مانند تمام روش‌های درمانی از پزشک خود مشورت بخواهید. از جمله گیاهانی که برای درمان اوریون استفاده می‌شوند، می‌توان موارد زیر را نام برد:

• مارچوبه
• زنجبیل
• آب‌هویج
• آب آناناس
• تخم شنبلیله
• دم‌نوش‌های گیاهی

برای استفاده از روش‌های طب سنتی نظر دکتر را جویا شوید و خودسرانه اقدام نکنید.

درمان خانگی اوریون 

بهترین روش درمانی برای اوریون استراحت است. پزشک برای تسریع بهبودی نمی‌تواند کاری انجام دهد، اما برای کاهش درد و ناراحتی باید به توصیه‌های او توجه کنید. از مهم‌ترین کارهایی که برای درمان اوریون در خانه باید انجام دهید، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• روی غده‌های متورم، کیسه‌های یخ قرار دهید.
• برای جلوگیری از کم‌آبی بدن، مایعات زیاد بنوشید.
• اگر احساس ضعف یا خستگی دارید، به استراحت بپردازید.

از آنجایی که جویدن غذا در این دوران دردناک است، غذاهای نرم مانند سوپ، ماست و… مصرف کنید. باید بدانید که چه چیزهایی برای اوریون خوب است و با مصرف آن‌ها به بهبود سریع‌تر خود کمک کنید.

اوریون چند روزه خوب می‌شود؟

بیشتر افراد در عرض ۳ تا ۱۰ روز بهبود پیدا می‌کنند. اقداماتی که می‌توانید برای کمک به بهبودی و کاهش علائم انجام دهید عبارتند از:

• استراحت
• مصرف مسکن 

پس از طی بازه زمانی مذکور، دوره بیماری طی می‌شود و بیماری بهبود پیدا می‌کند.

درمان سریع اوریون 

برای درمان اوریون تاکنون هیچ دارویی تولید نشده است. بنابراین تا زمانی که بدن نتواند به عفونت غلبه کند، این بیماری درمان نخواهد شد. پیشگیری از بیماری اوریون بهتر و راحت‌تر از درمان آن است. به این منظور، بیشتر نوزادان و کودکان در سنین معین، باید واکسن MMR را دریافت کنند. بزرگسالانی که این واکسن را در کودکی دریافت نکرده‌اند (و هنوز به اوریون مبتلا نشده‌اند) هم باید در سریع‌ترین زمان ممکن واکسینه شوند. 

پیشگیری از بیماری اوریون چگونه است؟

بهترین راه برای پیشگیری از اوریون، تزریق واکسن MMR است. تقریبا تمامی کسانی که این واکسن را زده‌اند، نسبت به آن مصونیت دارند. برای پیشگیری از ابتلا به انواع ویروس‌ها باید نکات بهداشتی را هم رعایت کنید. تمیز نگه‌داشتن دست‌ها و حفظ فاصله از کسانی که علائم بیماری را دارند، از جمله اقدامات پیشگیرانه است. کسانی که در محیط‌هایی مانند خوابگاه زندگی می‌کنند هم باید به رعایت بهداشت دقت زیادی داشته باشند.

واکسن اوریون MMR 

واکسن ام ام آر (MMR) بهترین راه برای کاهش خطر ابتلا به ویروس اوریون و همچنین درمان بیماری اوریون در کودکان است.

به گزارش  مرکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC) :

 کودکان باید ۲ دوز واکسن MMR دریافت کنند. اولین دوز در ۱۲ تا ۱۵ ماهگی و دوز دوم در ۴ تا ۶ سالگی تزریق می‌شود. 

واکسن MMR کاملا بی‌خطر و موثر است. شانس ابتلا به اوریون در کسانی که هر ۲ دوز این واکسن را دریافت می‌کنند، تا ۸۸درصد و کسانی که ۱ دوز را تزریق کرده‌اند، تا ۷۸درصد کاهش پیدا می‌کند. 

چه کسانی می‌توانند واکسن اوریون بزنند؟ 

هرکسی که هرگز اوریون نداشته یا واکسینه نشده باشد، در معرض خطر ابتلا به اوریون است. بنابراین، باید حداقل دو دوز واکسن MMR دریافت کند. هم کودکان و هم بزرگسالان در رده‌های سنی مختلف می‌توانند این واکسن را دریافت کنند. 

چه افرادی نمی‌توانند واکسن اوریون بزنند؟ 

واکسن MMR در موارد زیر برای جلوگیری از اوریون تزریق نمی‌شود:

• برای زنان باردار
• برای افرادی با سیستم ایمنی ضعیف
• برای مصرف‌کنندگان داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی

اگر به مواد واکسن از جمله ژلاتین یا نئومایسین حساسیت داشته باشید هم نباید واکسن بزنید. چون تزریق واکسن باعث واکنش آلرژیک جدی (آنافیلاکسی) می‌شود. علائم اوریون را بشناسید و با پرهیز از تماس با فرد آلوده از طریق هوا (سرفه یا عطسه)، خود را از آن دور نگه دارید. 

منابع:

my.clevelandclinic.org

cdc.go

سوالات متداول اوریون