درمان آلرژی کودکان؛ 8 روش درمان حساسیت کودکان (تایید شده توسط پزشک اطفال)

حساسیت‌های والدین نسبت به رفتار‌های کودکان خود، به‌حدی است که حتی چند سرفه یا عطسه عادی هم می‌تواند دلیلی برای نگرانی باشد. به‌همین‌دلیل است که همواره به دنبال راه‌های درمان آلرژی کودکان خود هستند. البته این نگرانی‌ها با توجه به ضعیف بودن بدن کودک و توانایی فیزیکی پایین آن‌ها، خیلی هم غیرعادی نیست. اما همیشه شرایط به‌این‌صورت نبوده و گاهی اوقات این آلرژن‌ها هستند که باعث عطسه یا سرفه کودک می‌شوند. یا شاید مصرف یک غذای خاص باعث شده تا کودک شما دچار شکم درد یا تهوع شود. در این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر توضیح خواهیم داد که آلرژی و حساسیت کودکان چیست و چه راهکار‌هایی برای درمان آن وجود دارد. مطالعه این مقاله، 7 دقیقه زمان خواهد برد.

محتوای پزشکی این مطلب توسط دکتر مینا غفاری، متخصص بیماری‌های کودکان مورد بررسی و تایید قرار گرفته است.

اگر سوالی دارید، می‌توانید در انتهای همین مطلب و در بخش نظرات بنویسید تا پزشک پاسخ دهد.

منظور از آلرژی و حساسیت کودکان چیست؟

یکی از مشکلات رایج در بین کودکان، آلرژی و حساسیت است. انواع مختلفی از آلرژی‌های فصلی و غذایی در بین کودکان وجود دارد. یعنی شاید کودک به خاطر خوردن یک ماده غذایی خاص دچار شکم درد شده و بدن او حساسیت نشان دهد.

آلرژی غذایی در بین ۵ الی ۱۰درصد کودکان اتفاق افتاده و احتمال بروز آن در پسران بیشتر از دختران است. اغلب غذا‌هایی که باعث واکنش آلرژیک می‌شوند شامل بادام زمینی، سویا، تخم مرغ، گندم، غذا‌های دریایی و آجیل است.

اغلب حساسیت‌های کودکان خفیف تا متوسط هستند. اما گاهی اوقات شاهد واکنش‌های شدید و خطرناک در آلرژی غذایی کودکان هستیم که باعث آنافیلاکسی می‌شود. این شرایط کودک را دچار افت شدید فشار خون یا تنگی نفس خواهد کرد. به همین خاطر بهترین راهکار برای جلوگیری و درمان واکنش‌های آلرژیک در کودکان، پرهیز از غذا‌هایی است که باعث حساسیت می‌شوند.

دلیل اصلی آلرژی و حساسیت کودکان چیست؟

بدن به‌طور طبیعی در مواجهه با ویروس و باکتری، از خود دفاع می‌کند. البته این یک واکنش طبیعی از جانب بدن برای حفظ سلامت فرد است. اما گاهی اوقات این دفاع در برابر عوامل نه چندان مهمی مانند گرده یا گرد و غبار رخ می‌دهد. یعنی یک هشدار کاذب ایجاد شده و بدن نسبت به آن حساسیت نشان می‌دهد. این واکنش دقیقاً همان چیزی است که به آن آلرژی کودکان یا حتی بزرگسالان می‌گویند.

البته موارد حساسیت‌زا بی‌ضرر هستند؛ اما اگر کودک نسبت به این مواد آلرژی داشته باشد، بدن آن‌ها را یک عامل مضر تلقی می‌کند. پس با یک سری آنتی‌بادی‌ها به نام ایمونوگلوبین به آلرژن‌ها حمله می‌کند. آنتی‌بادی‌ها به سلول‌های خاصی متصل شده و سپس آلرژن به آن‌ها می‌چسبد.

این فعل و انفعالات باعث ترشح مواد شیمیایی یا هیستامین‌ها در بدن شده و در نهایت موجب واکنش‌های آلرژیک می‌شوند. خس‌خس سینه، سرفه کودکان و عطسه نمونه‌هایی از این واکنش‌های آلرژیک هستند. البته نوع شدیدی از این واکنش‌ها می‌تواند کل بدن کودک را به خود درگیر کند.

علائم آلرژی در کودکان چیست؟

امکان بروز واکنش‌های آلرژیک در هر قسمت از بدن وجود دارد. سینوس‌ها، چشم، بینی، معده، گلو، پوست و ریه جزئی از این نقاط بدن هستند. چون سیستم ایمنی سعی دارد تا با میکروب‌های بلعیده شده و انتقال یافته از طریق لمس، مقابله کند. این مقابله باعث بروز واکنش‌های آلرژیک در کودکان شده و خود را به صورت علائم زیر نشان می‌دهد:

• قرمز شدن چشم همراه با اشک و خارش
• عطسه، آبریزش و گرفتگی بینی
• احساس خارش در گوش یا سقف دهان
• خس‌خس، تنگی‌نفس و سرفه (علائم مشابه با آسم)
• کهیر توام با جوش‌های خارش دار

اگر در نوع شدید کودکتان از واکنش‌های آلرژیک، شاهد استفراغ، افت فشار خون، مشکلات تنفسی و اسهال از خود نشان داد سریعاً به دکتر ریه کودکان مراجعه کنید.

تشخیص سرماخوردگی از آلرژن

برخی از علائم آلرژی کودکان، مشابه با سرماخوردگی است. یعنی شاید کودک شما دچار عطسه، گرفتگی بینی یا خس‌خس سینه شده و به اشتباه آن را از نشانه‌های سرماخوردگی بدانید. اما شرایط سرماخوردگی با حساسیت فرق دارد.

چون معمولاً علائم سرماخوردگی در عرض یک هفته الی ۱۰ روز فروکش می‌کند؛ اما این موضوع در خصوص آلرژی ادامه‌دار است. شفاف و نازک بودن مخاط ترشح شده از بینی، عطسه زیاد، سرفه‌های خشک و گرفتگی مدام بینی از دیگر تفاوت‌های آلرژی کودکان با سرماخوردگی است.

ممکن است کودک شما در هر دو مورد گلودرد هم داشته باشد. در مقاله درمان گلودرد کودکان با روشهای درمان این درد آشنا شوید و اگر نمی‌دانید علت درد چیست به پزشک مراجعه کنید.

علت اصلی آلرژی و حساسیت کودکان چیست؟

دلایل بسیار متفاوتی برای آلرژی کودکان وجود دارد. موارد زیر جزء اصلی‌ترین آلرژن‌ها یا عوامل محرک در بروز چنین حساسیت‌هایی هستند:

• گردوغبار موجود در فضا
• مصرف برخی خوراکی‌ها
• پر پرنده یا نیش زنبور
• لاتکس‌های طبیعی
• گرده درخت، گل، چمن و علف‌های هرز
• وجود آفاتی مانند سوسک و موش در محیط
• ادرار یا شوره حیوانات
• مصرف برخی از دارو‌ها

احتمال مبتلا شدن کدام گروه از کودکان به آلرژی بیشتر است؟

آلرژی و حساسیت محدود به جنسیت یا سنی خاص نیست. پس نمی‌توان این واکنش طبیعی بدن را صرفاً مربوط به کودکان دانست. اما احتمال درگیری کودکان به واسطه ضعیف بودن بدن آن‌ها، بیشتر از بزرگسالان است. البته احتمال درگیری کودکان با سابقه خانوادگی نیز، بیشتر از بقیه است.

نحوه تشخیص آلرژی در کودکان

سه روش تشخیصی برای مشخص شدن آلرژی کودکان وجود دارد. اما قبل از انجام این روش‌ها، پزشک متخصص یا جراح اطفال سوالاتی در خصوص وضعیت کودک از والدین می‌پرسد. سپس برای تشخیص نهایی حساسیت، باید یکی از روش‌های تست آلرژی کودکان زیر را انجام دهید:

۱. تست خون؛ اندازه‌گیری میزان آنتی‌بادی IGE موجود در خون برای واکنش به مواد حساسیت‌زا

۲. تست پوستی؛ قرار دادن یک ماده حساسیت‌زا بر پوست و مشاهده علائم آلرژی

۳. تست چلنج؛ دادن مقداری ماده حساسیت‌زا به کودک از طریق دهان یا تنفس به کودک و تشخیص میزان حساسیت توسط متخصص

روش‌هایی برای پیشگیری از آلرژی در کودکان

قبل از پرداختن به روش‌های درمان دارویی و سنتی مربوط به آلرژی کودکان، بهتر است با شیوه‌های پیشگیری آشنا شویم. چون به قول معروف، همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. پس شاید با در نظر گرفتن چند نکته ساده، بتوان از ابتلا کودک خود به حساسیت‌ها جلوگیری کرد. موارد زیر بخشی از این نکات پیشگیرانه هستند:

• جلوگیری از ورود گرد و غبار به داخل خانه
• استفاده از رطوبت‌گیر در قسمت‌های مرطوب خانه و تمیز کردن مرتب آن
• ماندن در خانه برای روز‌های بادی، طوفانی و گرده افشانی گل یا گیاهان
• استفاده از تهویه هوا به جای باز کردن پنجره
• دوری کردن از مکان‌های حاوی دود سیگار یا دیگر و مواد دخانیاتی
• کنترل مایت‌های (موجودات میکروسکوپی) موجود در گرد و غبار
• اجتناب از نگهداری حیوانات خانگی

روش‌های درمان حساسیت کودکان

انواع مختلفی از روش‌های درمانی دارویی و سنتی برای آلرژی کودکان وجود دارد. انتخاب این روش‌ها بر اساس علائم، سن و شرایط عمومی کودک می‌تواند متفاوت باشد. البته معمولاً از روش ایمونوتراپی و مصرف دارو برای درمان این عارضه در کودکان استفاده می‌شود. اما بد نیست تا با چند مورد از این روش‌های درمانی آشنا شوید.

۱. استفاده از آنتی هیستامین‌ها

یکی از ارزان‌ترین و محبوب‌ترین دارو‌های مورد استفاده برای درمان آلرژی کودکان، آنتی هیستأمین‌ها هستند. این دارو بیشتر برای درمان آلرژی فصلی در کودکان استفاده می‌شود.

چون گاهی اوقات بدن کودک در اثر تماس با گرده درختان در فصل بهار، حساسیت نشان داده و سیستم ایمنی بدن با آزاد‌سازی آنتی‌بادی و هیستامین به آن‌ها واکنش نشان می‌دهد. یا یکی دیگر از دلایل آلرژی کودکان در فصل پاییز، گرده علف‌ها است. آنتی هیستأمین‌ها، بهترین گزینه برای درمان این نوع از آلرژی پوستی در کودکان است.

هدف اصلی از تجویز این دارو برای کودکان، مقابله با اثرات هیستامینی است که به طور طبیعی در بدن آزاد می‌شود. دارو‌های آنتی هیستامین اثر آرام بخشی، خشکی دهان و خواب آلودگی دارند. این دارو بدون عوارض بوده و فقط در برخی از کودکان باعث بیش فعالی می‌شود.

سیتریزین (Zyrtec)، فکسوفنادین (آلگرا)، دیفن هیدرامین (بنادریل) و لوراتادین (آلاورت، کلاریتین) چهار نوع رایج از آنتی هیستأمین‌های خوراکی برای درمان آلرژی هستند.

۲. تزریق اپی‌نفرین

تزریق اپی‌نفرین، راهکاری برای درمان آلرژی‌های شدید در کودکان است. نمونه خودکار این دارو برای شرایط اورژانسی و درمان کودکانی که آلرژی غذایی دارند، وجود دارد. یعنی والدین کودکان با سابقه آلرژی غذایی شدید، باید همیشه یک خودکار اپی نفرین همراه خود داشته باشند تا در مواقعی که کودک به صورت ناخواسته دچار شوک آنافیلاکتیک شد، بتوانند جان او را نجات دهند.

اضطراب، سرگیجه، بی‌قراری و لرزش از عوارض جانبی شایع پس از تزریق این دارو است. توجه داشته باشید که هیچ جایگزینی برای داروی اپی‌نفرین وجود نداشته و صرفاً با تزریق این دارو می‌توان علائم تهدید‌کننده زندگی آنافیلاکسی را معکوس کرد.

۳. هیدروکورتیزون

گاهی اوقات حساسیت غذایی کودکان خود را به صورت بثورات بروز می‌دهد. البته اغلب بثورات عادی بوده و با متوقف شدن واکنش زمینه‌ای فروکش می‌کنند. اما اگر این بثورات آزار دهنده باشند، می‌توان از برخی کرم‌های بدون نسخه مانند هیدروکورتیزون‌ها استفاده کرد.

۴. نقش ایمونوتراپی‌ها در درمان آلرژی کودکان

تاکنون هیچ درمان قطعی اثبات شده‌ای برای آلرژی کودکان کشف نشده، به همین خاطر یک سری روش‌ها در حال آزمایش هستند که ایمونوتراپی یکی از آن‌ها است. ایمونوتراپی غذایی در اصل یک درمان مؤثر برای رفع آلرژی غذایی کودکان است. در این روش کودک را در معرض دوز‌های مختلفی و تدریجی از مواد غذایی آلرژی‌زا قرار می‌دهند.

اجرای این روش باعث افزایش میزان غذایی می‌شود که کودک بدون بروز واکنش‌های آلرژیک، می‌تواند دریافت کند. همچنین احتمال بروز واکنش‌های آلرژیک تهدید‌کننده ناشی از بلع تصادفی ماده حساسیت‌زا در آبنده را کاهش می‌دهد. روش‌های درمان آلرژی کودکان با استفاده از ایمونوتراپی غذایی (FA-AIT)، شامل موارد زیر است:

• ایمونوتراپی خوراکی (OIT): بلعیدن ماده آلرژی‌زا به صورت تدریجی و تحت نظارت پزشک با هدف حساسیت زدایی
• ایمونوتراپی زیر زبانی (SLIT): درمان کودک با ریختن قطره‌ای از عصاره آلرژن غذایی در زیر زبان بیمار
• ایمونوتراپی از طریق پوست (EPIT): قرار دادن سلول‌های ایمنی پوست کودک در معرض دوز کوچکی (در حد میکروگرم) از پروتئین غذایی

5. استفاده از اسپری‌های استروئیدی بینی

اسپری‌های استروئیدی بینی، مناسب کودکانی است که بدن آن‌ها به دارو‌های آنتی هیستأمین پاسخ نمی‌دهد. سرعت اثرگذاری این نوع از اسپری‌های بینی کمتر از دیگر دارو‌ها بوده و به چند روز زمان نیاز دارد. اما استفاده روزانه از آن می‌تواند باعث کاهش حساسیت چشمی کودکان و میزان تورم مجاری بینی آن‌ها شود.

آزلاستین (Astelin، Astepro)، تریامسینولون استوناید، مومتازون و فلوناز چند نمونه پرمصرف و نام آشنا از اسپری‌های استروئیدی هستند. داروی فلوناز علاوه بر کاهش تولید مخاط آبکی بینی و آبریزش، باعث کم شدن التهاب آلرژیک موجود در تورم بافت بینی می‌شود.

6. کرومولین سدیم (Cromolyn sodium)

نوع دیگری از اسپری آلرژی کودکان با نام کرومولین سدیم وجود دارد، که از ترشح هیستامین جلوگیری می‌کند. تاثیرگذاری این دارو نیز مانند دیگر اسپری‌های بینی بوده و باید یکی دو هفته قبل از شروع فصل آلرژی، آن را به کودک داد.

7. استفاده از قطره چشم

روش دیگری که برای رفع حساسیت چشمی کودکان وجود دارد، استفاده از قطره‌های چشمی آنتی هیستامین است. این قطره با کمی سوزش همراه بوده و باعث شستشوی گرده از چشم می‌شود. دقت داشته باشید که این قطره‌ها را نباید برای کودکان زیر ۳ سال استفاده کرد. اسم چند نمونه از قطره‌های چشم مورد استفاده برای رفع حساسیت کودکان را در زیر آورده‌ایم:

• قطره کتوتیفن فومارات (Zaditor)
• قطره چشمی آزلاستین (Optivar)
• اولوپاتادین HCL (Pataday، Patanol)

8. کورتیکواستروئید‌ها

دسته‌ای دیگر از دارو‌های مورد استفاده برای آلرژی کودکان، کورتیکواستروئید‌ها هستند. نام دیگر این دارو‌ها کورتیزون یا استروئید است که معمولاً با هدف جلوگیری از علائم و درمان آلرژی استفاده می‌شوند. این گروه دارویی در انواع مختلف اسپری بینی، قرص، کرم یا پماد، مایعات یا استنشاق‌کننده‌های آسم در بازار یافت می‌شود.

درمان آلرژی کودکان در طب سنتی و خانگی

علاوه بر درمان‌های دارویی، برای درمان آلرژی در کودکان می‌توان از طب سنتی و خانگی نیز استفاده کرد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

۱. اجتناب از آلرژن‌های غذایی

بهترین کاری که برای درمان خانگی آلرژی کودکان می‌توان انجام داد، شناخت مواد غذایی است. یعنی باید تشخیص دهید که مصرف کدام ماده غذایی باعث بروز حساسیت شده و آن را از لیست غذایی کودک حذف کنید.

پس یک لیست تهیه کرده و تمام خوراکی‌های مصرفی کودک را در آن بنویسید و آن را تا ۲ یا ۳ روز بعد که علائم ظاهر می‌شود نگه دارید. توجه به برچسب مواد غذایی هم می‌تواند در شناسایی مواد آلرژی‌زا مؤثر باشد.

۲. خوردن غذا‌های پروبیوتیک

طب سنتی برای درمان حساسیت‌های غذایی در کودکان و بزرگسالان، خوردن غذا‌های پروبیوتیک را برای دو هفته پیشنهاد می‌دهد. چون این غذا‌ها حاوی میزان بالایی از باکتری‌های خوب مانند لاکتوباسیل هستند که باعث بازگردانی تعادل طبیعی به باکتری‌های روده می‌شود.

بهبود سیستم ایمنی بدن و درمان مشکلات گوارشی از دیگر فواید مصرف این غذا‌ها است. کلم ترش، تمپه، ماست شیرین نشده و می‌سو جزء غذا‌های پروبیوتیک هستند.

۳. درمان حساسیت پوستی با سرکه سیب

سرکه سیب حاوی اسید استیک‌هایی است که خاصیت ضد میکروبی و ضد التهابی دارند. به همین خاطر از این ماده شگفت‌انگیز در طب سنتی، برای درمان حساسیت پوستی کودکان به پرندگان و مواد محیطی استفاده می‌شود. برای استفاده هم باید تقریباً یک فنجان آب گرم را با یک قاشق غذاخوری از سرکه سیب ترکیب کنید.

سپس از پد پنبه‌ای برای آغشته کردن محل حساسیت به محلول مورد نظر استفاده کرده و اجازه دهید خشک شود. بیست دقیقه بعد باید آن را با آب تمیز شستشو دهید. برای رسیدن به نتیجه مطلوب، لازم است که این کار را دو مرتبه در روز انجام دهید.

علاوه بر سرکه سیب، می‌توان از آلوئه ورا، جوش شیرین، روغن نارگیل، وازلین و روغن درخت چای هم برای درمان حساسیت‌های پوستی کودکان و بزرگسالان استفاده کرد. برای رفع حساسیت‌های غذایی در کودکان نیز، روش‌های دیگری هم وجود دارد:

• نوشیدن چای زنجبیل
• دادن محلول آب لیمو و عسل به کودک
• مصرف دمنوش چای سبز
• خوردن جوشانده برگ خشک گزنه
• استفاده از مخلوط روغن کرچک و آبمیوه هنگام صبح

برای آلرژی کودکان چی خوبه؟

برای درمان حساسیت‌های غذایی و محیطی کودکان، لازم است تا پزشک مشورت داشته باشید. چون پزشک پس از معاینه‌های ظاهری و تشخیص عامل آلرژی‌زا، به شما خواهد گفت که چه چیزی برای کودک شما بهتر است. ولی به طور معمول برای رفع حساسیت‌های غذایی در کودکان خوردن گوشت، سرلاک غنی شده با آهن، سبزیجات و پوره میوه را توصیه می‌کنند.

همچنین می‌توانید با خرید مکمل غذایی کودک، بدن کودک خو.د را مقاوم کنید، هرچند پیشنهاد می‌کنیم که این کار را با مشورت پزشک انجام دهید. برای خرید، روی لینک زیر بزنید:

آیا آلرژی کودکان ارثی است؟

علت اصلی بیش از ۵۰ درصد از آلرژی‌های کودکان، عوامل ژنتیکی است. اما شاید اعضای خانواده نسبت به چیز‌های مختلفی حساسیت داشته باشند. مثلاً شاید یکی از اعضای خانواده به تب یونجه ولی کودک به آسم مبتلا باشد. معمولاً علائم حساسیت‌های ژنتیکی کودکان، تا قبل از بلوغ برطرف خواهد شد.

حساسیت و آلرژی در کودکان را بشناسید!

حساسیت‌های والدین نسبت به بیماری و ناخوش احوال کودکان بسیار زیاد است. به همین خاطر شاید یک تب یا سردرد جزئی، باعث نگرانی والدین شود. آلرژی و تب در کودکان، از بیماری‌های رایج در سنین پایین تا دوران بلوغ است.

با توجه به اهمیت موضوع سعی کردیم تا انواع آلرژی کودکان را در این مطلب به شما معرفی کنیم. شما هم می‌توانید بر اساس این اطلاعات و عوارض آلرژی مشاهده شده در کودکان، یکی از راهکار‌های درمانی را انتخاب کنید. اما فراموش نکنید که مانند اغلب بیماری‌ها، قبل از هر اقدامی لازم است تا با پزشک مشورت داشته باشید. برای این کار می‌توانید از سایت نوبت‌دهی اینترنتی دکتردکتر استفاده کنید.