آندوسکوپی یکی از روش‌های تشخیصی مهم در پزشکی است که برای مشاهده مستقیم اندام‌های داخلی بدن به کار می‌رود. در آندوسکوپی ریه، یک لوله باریک و انعطاف‌پذیر که به دوربین و منبع نور مجهز شده، وارد این اندام میشود تا پزشک بتواند مشکلات آن را از نزدیک بررسی کند. برونکوسکوپی، نام و کاربرد مهم این تکنیک در بررسی ریه است.
در این مطلب از مجله سلامتی و پزشکی دکتردکتر، قرار است به‌زبان ساده و دقیق توضیح دهیم که آندوسکوپی ریه چیست، چه زمانی انجام میشود، آمادگی‌ها و مراقبت‌های آن چیست و توسط چه پزشکی انجام خواهد شد.
در انتها اگر سوالی داشتید، بنویسید تا پزشک پاسخ دهد.
آندوسکوپی ریه چیست و چطور انجام میشود؟
آندوسکوپی ریه روشی است برای مشاهده مستقیم راههای تنفسی و بخش‌هایی از ریه. در این روش، پزشک یک لوله باریک و بلند به‌نام برونکوسکوپ را از طریق دهان یا بینی وارد نای (تراشه) میکند و به درون مجاری هوایی می‌فرستد.
این لوله به دوربین مجهز است و تصاویر در لحظه روی مانیتور نمایش داده میشود. برخی از انواع این دستگاه‌ها، امکان نمونهبرداری از بافت‌ها یا برداشتن جسم خارجی را هم دارند.
برونکوسکوپی معمولاً با بی‌حسی موضعی گلو و استفاده از داروهای آرامبخش انجام میشود، اما در برخی موارد خاص ممکن است نیاز به بیهوشی عمومی باشد. کل فرایند معمولاً بین 30 دیقه تا 1 ساعت زمان می‌برد و در بیمارستان یا کلینیک تخصصی انجام میشود.
آیا آندوسکوپی ریه همان برونکوسکوپی است؟
بهصورت کلی، آندوسکوپی روشی برای بررسی داخل بدن است و اصطلاح برونکوسکوپی به زمانی اشاره دارد که از این روش برای بررسی ریه استفاده می‌شوذ. در واقع وقتی از آندوسکوپی ریه صحبت میشود، منظور همان برونکوسکوپی است.
پزشکان کدام تخصص آندوسکوپی ریه را انجام می‌دهند؟
آندوسکوپی ریه توسط پزشک متخصص ریه یا پولمونولوژیست انجام میشود. این پزشک در تشخیص و درمان بیماری‌های تنفسی تخصص دارد و برای انجام چنین روش‌هایی آموزش دیده است. در برخی موارد، ممکن است همکاری با متخصص بیماری‌های عفونی یا پاتولوژیست برای تفسیر نتایج نمونهبرداری نیز لازم باشد.
تصمیم به انجام آندوسکوپی بر اساس شرایط بیمار، یافته‌های تصویربرداری و علائم بالینی گرفته میشود. پزشک مزایا و ریسک‌های آن را بررسی کرده و در صورتی که این روش بتواند به تشخیص دقیق‌تر کمک کند، آن را تجویز خواهد کرد.
چه زمانی پزشک برای بیمار برونکوسکوپی تجویز میکند؟
این روش زمانی تجویز میشود که پزشک بخواهد علت دقیق یک مشکل تنفسی را مشخص کند یا نمونه‌ای از بافت ریه یا ترشحات آن بگیرد. موارد شایع تجویز شامل این موارد است:
- سرفه مزمن یا سرفه خونی
- وجود توده یا ناهنجاری در عکس قفسه سینه یا سی‌تی‌اسکن
- مشکوک بودن به عفونت‌های خاص مثل سل یا قارچ‌ها
- بررسی علل تنگی نفس مزمن یا بی‌علت
- نیاز به نمونهبرداری از بافت ریه یا غدد لنفاوی اطراف آن
- گیر کردن جسم خارجی در مسیر تنفس
یکی از کاربردهای رایج این روش، بررسی موارد مشکوک به برونکوسکوپی عفونت ریه است. در شرایطی که درمان‌های معمول پاسخ‌گو نباشند یا نوع عامل عفونی مشخص نباشد، این روش می‌تواند به تعیین دقیق علت و انتخاب درمان مناسب کمک کند.
در بعضی شرایط، از این روش برای درمان هم استفاده میشود؛ مثلاً پاک‌سازی راههای هوایی یا برداشتن توده‌های کوچک.
انواع آندوسکوپی ریه
هنگامی که فردی برای تشخیص بیماری‌های ریوی به دکتر ریه مراجعه میکند، پزشک در صورت نیاز آندوسکوپی ریه را تجویز خواهد کرد. با توجه به شرایط بیمار، آندوسکوپی ریه در روش‌های مختلف انجام میشود تا دقیق‌ترین تشخیص را برای بیماری انجام داد. انواع آندوسکوپی ریه به شرح زیر هستند:
برونکوسکوپی انعطاف پذیر (جهت معاینه)
برونکوسکوپی انعطاف‌پذیر یکی از انواع آزمایش‌های راحت است که به دلیل انعطاف و نرمی بیشتر استفاده میشود. در این آزمایش، یک لوله مخصوص که نازک و انعطاف پذیر است از طریق دهان یا بینی وارد بدن میشود و پزشک با دوربین نصب شده در انتهای آن، معاینات خود را انجام می‌دهد.
برونکوسکوپی سخت (جهت درمان)
از برونکوسکوپی سخت برای درمان ناحیه تشخیص داده استفاده میشود. در این روش، بیمار بیهوش میشود تا پزشک در صورت تشخیص بیماری ریه یا گوارش، درمان را راحت انجام دهد. درمان در برونکوسکوپی به دسته‌بندی زیر تقسیم میشود:
- توقف خونریزی ریوی
- درمان تنگی راه هوایی
- برداشتن اجسام خارجی
- کاشت دریچه‌های یک‌طرفه در بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
- ترموپلاستی در آسم شدید برونش
به طور کلی کاربرد آندوسکوپی ریه برای این است که پزشک بتواند ابتدا تشخیص صحیحی از بیماری داشته باشد و بعد از آن برای درمان اقدام کند.
مراحل انجام برونکوسکوپی ریه
آندوسکوپی ریه در بیمارستان یا کلینیک انجام میشود. پرستار یا تکنسین بیمارستان ابتدا فشار خون، ضربان قلب و سطح اکسیژن بیمار را بررسی میکند و حسگرهای مختلفی را به بیمار متصل خواهند کرد. مراحل انجام برونکوسکوپی بعد از اقدامات اولیه به شرح زیر هستند:
مسیر انجام آزمایش با یک اسپری و ژل بی حس خواهد شد. البته اگر درمان از طریق برونکوسکوپی انجام شود و نیاز باشد که از لوله سفت استفاده کرد، بیمار بیهوش خواهد شد.
پزشک از طریق دوربین متصل شده در انتهای لوله آندوسکوپی ریه می‌تواند تصاویری را بر صفحه نمایش مشاهده کند و در صورت نیاز برای جمع آوری نمونه، از بافت در حال آندوسکوپی استفاده کند.
بیمار در روند انجام آزمایش ممکن است که دچار سرفه یا تهوع شود که جای نگرانی نیست و به سرعت این حالت از بین خواهد رفت.
دقت داشته باشید که مدت انجام این آزمایش به تعداد دفعات معاینه توسط دکتر برونکوسکوپی ریه، نوع بی حسی یا بیهوشی و مشکل بیمار بستگی دارد و به طور معمول بین 30 تا 45 دقیقه زمان می‌برد.
آیا آندوسکوپی ریه درد دارد؟
آندوسکوپی ریه درد ندارد؛ اگر درد این آزمایش زیاد باشد، امکان نمونه برداری از ریه وجود ندارد. اما در صورتی که پزشک تشخیص دهد که سطح آزمایش به گونه‌ای است که احتمال درد برای بیمار وجود دارد، از طریق داروهای بیهوشی، شما را بیهوش میکند تا دردی احساس نکنید. البته پزشک متخصص برای اینکه هیچ گونه درد یا حالت تهوع را احساس نکنید، داروهای آرام بخش را تجویز خواهد کرد.
چرا قبل از برونکوسکوپی از ریه عکس گرفته میشود؟
قبل از روند انجام برونکوسکوپی ریه می‌توان از تصویربرداری پیشرفته استفاده کرد. در این نوع تصویربرداری می‌توان به طور دقیق درون ریه را بررسی کرد و با اطلاع از جزئیات بیشتر، مجاری هوایی را اسکن کرد. همچنین از بازتاب امواج صوتی در بدن می‌توان میزان مایع موجود در فضای بین ریه و دیواره داخلی قفسه سینه را مشاهده کرد.
نتایج برونکوسکوپی چه زمانی اعلام میشود؟
پزشک متخصص به طور معمول بین یک تا سه روز بعد از عمل آندوسکوپی، نتایج را با شما در میان می‌گذارد. پزشک با توجه به نتایج به دست آمده از آزمایشات، بیماری را تشخیص داده و روند درمان را آغاز میکند. در صورتی که مشکلات ریوی تشخیص داده شود نیاز است که نمونه برداری انجام دهید تا نتایج به خوبی بررسی شوند.
نتایج احتمالی آندوسکوپی ریه
اگر نتیجه برونکوسکوپی ریه نرمال باشد و پزشک هیچ ماده خارجی را مشاهده نکند، داروهایی مختلفی را تجویز میکند تا مشکلات سطحی ریه از بین بروند. اما احتمال دارد که نتایج آندوسکوپی به دسته بندی‌های مختلفی تقسیم شود:
- روماتوئید ریه
- واسکولیت
- التهاب ریه مرتبط با آلرژی یا پنومونیت حساسیت مفرط
- عفونت مایکوباکتریایی
- سرطان
- باریک‌شدن نای یا نایچه
- عفونت ویروسی
- قارچ یا انگل
- التهاب بافت ریه
- آسیب ریه
- بیماری سل
- پس زدن پیوند ریه
- آدنوم (تومور خوش‌خیم)
در صورتی که هریک از این نتایج مشاهده شوند، پزشک بلافاصله درمان را شروع کرده و جای نگرانی نیست.
آمادگی‌های لازم قبل از آندوسکوپی ریه
قبل از اینکه برای آندوسکوپی ریه آماده شوید، باید محدودیت‌های غذایی و دارویی را رعایت کنید تا برای انجام این آزمایش آماده باشید:
| اقدام لازم | توضیح |
|---|---|
| ناشتایی پیش از آندوسکوپی | حدود ۶ تا ۱۲ ساعت قبل از آندوسکوپی نباید چیزی بخورید یا بنوشید تا از برگشت غذا به مجاری تنفسی جلوگیری شود. |
| اطلاع‌رسانی درباره داروهای مصرفی | در صورت مصرف داروهای رقیق‌کننده خون مانند آسپرین یا وارفارین، باید با پزشک برای تنظیم یا قطع موقت آن‌ها هماهنگ کنید. |
| اعلام بیماری‌های زمینه‌ای | اگر بیماری‌هایی مانند آسم، ناراحتی قلبی یا اختلالات انعقادی دارید، حتماً پزشک را در جریان بگذارید. |
| آوردن همراه | به‌دلیل استفاده از داروی آرامبخش و احتمال احساس گیجی پس از آندوسکوپی، همراه داشتن یک فرد ضروری است. |
سایر اقدامات احتیاطی برای برونکوسکوپی ریه
اگر بعد از عمل نیاز به بستری ندارید بهتر است که یک همراه داشته باشید تا شما را به خانه ببرد. در اثر داروهایی مصرف شده، اجازه رانندگی ندارید و ممکن است که حادثه ایجاد کنید.
مراقبت‌های بعد از آندوسکوپی‌های ریه
معمولاً بعد از برونکوسکوپی، بیمار برای مدت کوتاهی بین 1 تا 2 ساعت در بخش ریکاوری، تحت نظر می‌ماند. تا زمانی که بی‌حسی گلو به‌طور کامل از بین نرفته، نباید چیزی خورده یا نوشیده شود، چون احتمال خفگی وجود دارد.
در چند ساعت اول ممکن است گلو کمی تحریک شده باشد یا احساس خراش و سرفه داشته باشید. اگر نمونهبرداری انجام شده باشد، وجود مقدار کمی خون در خلط طبیعی است. اما اگر خونریزی زیاد یا تنگی نفس شدید رخ داد، باید سریعاً به پزشک اطلاع داده شود.
توصیه میشود همان روز رانندگی نکنید و تصمیم‌های مهم نگیرید. بهتر است تا روز بعد استراحت کنید و در خانه بمانید.
آیا می‌توان بلافاصله بعد از برونکوسکوپی به خانه بازگشت؟
در صورتی که آندوسکوپی برای معاینه تجویز شده باشد و نمونه برداری انجام شود، می‌توان بعد از انجام آزمایش به خانه برگشت. اما در صورتی که برای انجام آندوسکوپی از بیهوشی استفاده شود، نیاز است که تا برطرف شدن اثرات داروهای بیهوشی در بیمارستان یا کلینیک بود و سپس به خانه بازگشت.
خطرات و عوارض آندوسکوپی ریه
اگرچه این روش به‌طور کلی ایمن است، اما مانند هر روش پزشکی دیگری می‌تواند عوارضی داشته باشد. بیشتر این عوارض نادرند و در صورت انجام صحیح، احتمال بروزشان کم است. برخی از این موارد شامل:
- خونریزی از محل نمونهبرداری
- عفونت در ریه یا راههای تنفسی
- واکنش به داروهای آرامبخش
- آسیب جزئی به دیواره نای یا نایژه‌ها
- کاهش موقت سطح اکسیژن خون
پزشک پیش از انجام فرایند، درباره این خطرات با شما صحبت خواهد کرد و تمام اقداماتی که لازم باشد برای کاهش آن‌ها انجام خواهد شد.
هزینه آندوسکوپی ریه در سال 1404 چقدر است؟
هزینه آندوسکوپی ریه بسته به نوع مرکز درمانی خصوصی یا دولتی، نوع برونکوسکوپی (ساده یا پیشرفته)، نیاز به بیهوشی و بیمه درمانی و تکمیلی، متفاوت است. اگر نمونهبرداری یا اقدامات درمانی خاصی در حین فرایند انجام شود، هزینه نهایی افزایش خواهد یافت. با این حال، هزینه انجام این آزمایش بین 3 تا 8 میلیون تومان برآورد میشود.
از کجا نوبت دکتر آندوسکوپی باید گرفت؟
برای پیدا کردن پزشک و ثبت نوبت دکتر آندوسکوپی، می‌توانید از سامانه نوبت دهی دکتردکتر استفاده کنید. در این پلتفرم، هم امکان پیدا کردن بهترین پزشکان و مراکز شهرتان را دارید هم می‌توانید به راحتی نوبت خود را آنلاین ثبت کنید.
منابع:
