گرگرفتگی یائسگی چرا اتفاق می‌افتد؟ احساس گرمای شدید قابل کنترل

یائسگی آخرین مرحله از چرخه باروری زنان است و در آن فرایند تخمک‌گذاری و تولید هورمون زنانه استروژن به پایان می‌رسد. گرگرفتگی یائسگی یکی از علائم این دوره است؛ تجربه ناخوشایندی که معمولا تا چند سال ادامه دارد. علائم یائسگی طبیعی هستند و در حالت عادی نیاز به درمان ندارند. اما اگر این علائم شدید باشند و زندگی عادی شما را با مشکل مواجه کنند، باید با دکتر زنان مشورت داشته باشید یا از راه‌کارهای درمان خانگی برای کاهش گرگرفتگی یا سایر نشانه‌ها استفاده کنید. در این مقاله توضیحاتی درباره این علامت پساقاعدگی و روش‌های بهبود آن ارائه خواهیم داد.

گرگرفتگی یائسگی چگونه است؟

پیش از هرچیز، باید بدانید یائسگی چیست و به طور کلی چرا علائمی چون احساس گرمای ناگهانی را تجربه می‌کنید. بدن با رسیدن به سن ۴۰ تا ۵۰ سالگی، تولید استروژن و تخمک‌گذاری را متوقف می‌کند؛ البته بدن بعضی از خانم‌ها، زودتر یا دیرتر از این سن وارد فرایند پساقاعدگی می‌شود.

زنان ابتدا وارد دوره‌ای به نام پیش از یائسگی (Pre-menopause) می‌شوند. در این دوره هم احتمال بروز علائمی چون گرگرفتگی وجود دارد. ضمن اینکه قاعدگی هم بی‌نظم می‌شود و ممکن است یک یا چند دوره بدون خونریزی سپری شود.

گر گرفتگی (Hot Flashes) یعنی وقتی به یک‌باره در قسمت‌های بالایی بدن شامل سر، گردن و سینه‌، گرمای شدیدی احساس می‌کنید. این احساس گرما گاهی آنقدر زیاد است که باعث قرمزی و برافروخته‌شدن پوست خواهد شد.

عرق‌کردن هم بخشی از فرایند گرگرفتگی یائسگی در زنان است. اگر مقدار تعریق بیش از اندازه باشد، ممکن است بعد از آن لرز کنید و احساس سرما داشته باشید.

تعریق شبانه همان گرگرفتگی است که در طول خواب شب ایجاد می‌شود و علامت دیگر یائسگی است. در این حالت هنگام خواب شبانه بدنتان عرق می‌کند، به یکباره احساس گرمای شدیدی می‌کنید، از خواب بیدار می‌شوید و ممکن است بعد از چند دقیقه لرز داشته باشید.

گاهی‌اوقات، تکرار تعریق شبانه خواب شما را به صورت کامل مختل می‌کند. اختلال خواب هم باعث تغییر خلق و خو می‌شود. البته گُرگرفتگی دارای علائم مختلفی است که در ادامه آنها را بررسی خواهیم کرد.

گرگرفتگی یائسگی تا کی ادامه دارد؟

علائم پیش از یائسگی می‌توانند از سن ۳۵ سالگی آغاز شوند و تا ۵۵ سالگی ادامه داشته باشند. در صورتی که به مدت ۱۲ ماه متوالی پریود نشوید، یائسه شده‌اید. با بروز این مشکل هم علائمی همچون گرگرفتگی را تجربه خواهید کرد.

پاسخ قطعی درباره مدت زمان گرگرفتگی یائسگی وجود ندارد. عوامل ژنتیکی و محیطی تا حد زیادی روی شدت علائم پساقاعدگی تأثیر دارند. به عنوان مثال تحقیقات نشان می‌‌دهند که شدت گرگرفتگی در خانم‌هایی که رنگ پوست تیره دارند، نسبت به خانم‌های سفید پوست بیشتر است.

آنها علائم را برای مدت بیشتری هم تجربه می‌کنند. به طور متوسط، علائم گرگرفتگی یائسگی تا ۷ سال ادامه دارد، اما افراد زیادی هم هستند که بیشتر از ۱۰ سال احساس گرمای ناگهانی را تجربه می‌کنند.

نشانه‌های گرگرفتگی یائسگی چیست؟

هر بار که دچار گرگرفتگی می‌شوید، ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:

• گرگرفتگی صورت و احساس گرمای شدید در سر، سینه و گردن
• برافروخته‌شدن پوست صورت و ایجاد لکه‌های قرمز روی پوست
• تپش قلب و افزایش ضربان
• تعریق، به خصوص در نواحی بالاتنه
• احساس لرز و سرما بعد از پایان گرگرفتگی
• احساس اضطراب و دلواپسی بی‌دلیل

شدت علائم گرگرفتگی یائسگی در افراد مختلف با هم متفاوت است. بعضی از افراد علائم خفیفی را تجربه می‌کنند و هر بار فقط یک تا دو دقیقه احساس گرما دارند.

اما بعضی از افراد هم علائم شدیدتری را تجربه می‌کنند و تا ۵ دقیقه گر‌گرفته هستند و چندبار در طول روز با این مشکل مواجه می‌شوند. پس حواستان باشد که بعد از تمام‌شدن علائم پیش از پریود و ماجراهای آن باید خود را برای دوره دیگری در یائسگی هم آماده کنید.

علت گر گرفتگی در یائسگی چیست؟

گرگرفتگی علت‌های مختلفی دارد و همیشه به دلیل یائسگی نیست، اما اگر این حالت به همراه بی‌نظمی در قاعدگی یا از دست‌دادن دوره‌های پریود باشد، به احتمال زیاد نشان از یائسه‌شدن دارد.

جالب است بدانید که علت گرگرفتگی در زمان یائسگی به کاهش سطح استروژن مربوط است. پزشکان احتمال می‌دهند به دنبال کم‌شدن این هورمون در بدن، غده هیپوتالاموس حساس‌تر می‌شود و به کوچک‌ترین تغییرات دمای بدن واکنش نشان می‌دهد.

هیپوتالاموس نقش ترموستات را در بدن ایفا می‌کند و تنظیم‌کننده دما است. وقتی این غده به اشتباه تصور می‌کند بدن بیش از حد گرم شده، سیکل گرگرفتگی شروع می‌شود و علائمی را مشاهده می‌کنید که در قسمت قبل به آن‌ها پرداختیم.

احساس گرمای ناگهانی می‌تواند دلایل دیگری هم داشته باشد که عبارت‌اند از:

• عوارض جانبی مصرف دارو،‌ به خصوص داروهای هورمونی
• سرطان یا عوارض جانبی درمان آن
• خوردن غذاهای خیلی تند
• مصرف زیاد کافئین و الکل
• هوای خیلی گرم
• مشکلات تیروئید
• استرس و اضطراب
• گر گرفتگی بارداری

لازم به ذکر است که بعضی از خانم‌‌ها هیچ‌وقت گرگرفتگی یائسگی را تجربه نمی‌کنند. هنوز علت اصلی اینکه چرا بعضی از افراد این علائم را دارند و بعضی دیگر علامتی ندارند هم مشخص نشده است. پزشکان احتمال می‌دهند مواردی چون اضافه وزن و مصرف سیگار روی شدت علائم تأثیر داشته باشد.

گرگرفتگی یائسگی زودرس چیست؟

با توقف دوره‌های تخمک‌گذاری قبل از ۴۵سالگی، یائسگی زودرس رخ می‌دهد. در چنین وضعیتی، علائمی مانند گرگرفتگی هم در فرد دیده می‌شود. زمانی که تخمدان‌ها دیگر استروژن تولید نمی‌کنند، یائسگی رخ می‌دهد و اگر این موضوع زودتر از ۴۵سالگی دیده شود، یعنی زودتر از موعد دچار این حالت شده‌اید.

از عوامل مؤثر بر گرگرفتگی یائسگی زودرس باید به این‌ها اشاره کنیم:

• ژنتیک
• سبک زندگی (مثلا سیگارکشیدن)
• لاغربودن زیاد
• ابتلا به بیماری‌های خودایمنی
• انجام جراحی تخمدان
• ابتلا به صرع
• انجام درمان‌های سرطان مانند شیمی‌درمانی

برای از بین بردن گرگرفتگی یائسگی چه باید کرد؟

احساس گرمای شدید و ناگهانی حاصل از یائسگی نیازی به درمان ندارد. اما اگر علائم شدیدی دارید و در هر بار گرگرفتگی مجبور می‌شوید کاری را رها کنید که مشغول به انجامش هستید یا بعد از تجربه این احساس در طول شب، دیگر نمی‌توانید بخوابید، بهتر است با پزشک زنان مشورت داشته باشید. در ادامه به انواع راه‌کارهای کنترل گرگرفتگی در این دوران نگاهی خواهیم داشت:

تغییر سبک زندگی

بعد از گرگرفتگی یائسگی چه قرصی بخوریم؟ قبل از مصرف دارو، ابتدا سعی کنید در سبک زندگی خود تغییراتی ایجاد کنید:

• اگر گرگرفتگی شما را در شب بیدار نگه می‌دارد، دمای اتاق خواب خود را کاهش دهید و سعی کنید قبل از خواب مقدار کمی آب سرد بنوشید.
• یک فن یا پنکه کوچک قابل‌حمل به همراه داشته باشید تا در هنگام بروز گرگرفتگی از آن استفاده کنید.
• اگر سیگار می‌کشید، سعی کنید نه تنها برای گرگرفتگی، بلکه برای سلامت کلی خود آن را ترک کنید.
• سعی کنید وزن مناسبی داشته باشید. زنان دارای اضافه وزن یا چاق گرگرفتگی مکرر و شدیدتری را تجربه می‌کنند.
• تمرینات کنترل ذهن و بدن را یاد بگیرید. برخی تحقیقات در مراحل اولیه نشان داده‌اند که هیپنوتیزم‌درمانی و مدیتیشن می‌توانند به مدیریت گرگرفتگی کمک کنند.

مواد غذایی مناسب برای کنترل گرگرفتگی

از مصرف الکل، غذاهای تند و کافئین خودداری کنید. اینها می‌توانند علائم یائسگی را بدتر کنند. با تغییر رژیم غذایی می‌توانید به مدیریت اوضاع کمک کنید. سعی کنید بیشتر از این گزینه‌ها در رژیم غذایی‌تان بهره ببرید؛ گیاهان حاوی فیتواستروژن:

• سویا
• دانه کتان
• غلات کامل
• حبوبات

از رژیم غذایی مدیترانه‌ای هم پیروی کنید چون غنی از گیاهان و روغن‌های سالم است.

درمان گرگرفتگی یائسگی با دارو

اگر تغییرات سبک زندگی برای بهبود علائم شما کافی نیست، مصرف دارو هم گزینه دیگری است که پزشک برایتان در نظر می‌گیرد. داروهای هورمونی و غیرهورمونی در این زمینه کاربرد دارند.

داروهای غیرهورمونی درمان گرگرفتگی یائسگی

گزینه‌های غیر هورمونی برای مدیریت گرگرفتگی ممکن است برای شما مفید باشند. اگر به دلایل سلامتی قادر به مصرف هورمون‌ها نیستید یا اگر نگران خطرات احتمالی آنها هستید، موارد غیرهورمونی مصرف کنید:

•  پاروکستین (paroxetine) نوعی داروی ضدافسردگی انتخابی بازدارنده بازجذب سروتونین (SSRI) برای درمان گرگرفتگی است.
• فلوکستین (پروزاک، راپیفلاکس)
•  ونلافاکسین (افکسور) در دوز پایین

داروهای هورمونی

برخی از زنان برای درمان گرگرفتگی یا تعریق شبانه خود از هورمون استفاده می‌کنند. هورمون ماده‌ای شیمیایی است که توسط اندامی مانند غده تیروئید یا تخمدان ساخته می‌شود.

در دوران گذار یائسگی، تخمدان‌ها کمتر فعالیت می‌کنند و تولید هورمون هایی مانند استروژن و پروژسترون به مرور زمان کاهش می‌یابد. همان‌طور که گفته شد، این‌ها می‌توانند عاملی برای گرگرفتگی باشند.

هورمون درمانی سطح استروژن و پروژسترون را در بدن ثابت می‌کند. درمان‌های هورمونی (گاهی اوقات هورمون‌درمانی یائسگی یا MHT نامیده می‌شود) می‌تواند به شکل‌های زیر باشد؛ استفاده از محصولات هورمونی در قالب:

• قرص
• چسب
• حلقه
• ایمپلنت
• ژل یا کرم

خطراتی هم با مصرف هورمون‌ها وجود دارد، از جمله افزایش خطر حمله قلبی، سکته مغزی، لخته‌شدن خون، سرطان سینه، بیماری کیسه صفرا و زوال عقل. اگر پزشک روش‌های هورمون‌درمانی را برای کنترل علائم یائسگی شما توصیه کرده است، بعد از قطع آن شاید علائم خفیفی مثل گرگرفتگی را دوباره تجربه کنید.

نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید، این است که داروی گرگرفتگی یائسگی باید توسط پزشک تجویز شود. شما در دوره مصرف هم باید تحت نظر پزشک قرار داشته باشید تا در زمان مناسب، مصرفشان را قطع کنید یا کاهش دهید.

کاهش گرگرفتگی یائسگی با طب سنتی

طب سنتی معمولا در زمینه‌های مختلف توصیه‌هایی دارد که بیشتر آنها پایه‌های علمی درستی ندارند و مبتنی بر تجربه ارائه می‌شوند. برای درمان گرگرفتگی هم این توصیه‌ها از سوی طب سنتی وجود دارد. در استفاده از تجویزات این نوع از طب دقت داشته باشید.

هنگام گرگرفتگی، شربت خیار و آبلیمو یا شربت‌های حاوی عرق‌های گیاهی خنک مثل کاسنی یا بیدمشک میل کنید. از داروهای گیاهی تجویزشده از سوی طب سنتی برای کاهش علائم یائسگی باید به این‌ها هم اشاره کنیم:

• کوهوش سیاه
• شبدر قرمز
• دونگ کوآی
• روغن گل مغربی
• سویا
• دانه کتان
• جنسینگ
• گیاه پنج‌انگشت
• سنبل‌الطیب

گرگفتگی یائسگی را چطور خنک کنیم؟

این مسئله قابل پیشگیری و درمان نیست، اما روش‌هایی وجود دارد که به شما کمک می‌کند شدت آن را کم‌تر کنید تا برایتان قابل تحمل باشد. به این نکات در کنترل گرگرفتگی یائسگی دقت داشته باشید:

• خواب کافی داشته باشید.
• تا حد امکان در معرض گرما قرار نگیرید.
• حداقل یک روز در میان دوش بگیرید.
• مصرف کافئین و الکل را به حداقل برسانید.
• هنگام گر گرفتگی تنفس عمیق و شکمی داشته باشید.
• از استرس و فشار روانی دوری کنید و هنگام اضطراب از تکنیک‌های مدیریت ذهن کمک بگیرید.

ورزش‌های مناسب برای کنترل گرگرفتگی یائسگی

در مطالعه‌ای تازه، مشخص شده که ورزش‌کردن با سرعتی که باعث تعریق و افزایش ضربان قلب می‌شود، به‌اندازه ۴ یا ۵ بار در هفته به مدت ۴۵دقیقه به کنترل گرگرفتگی کمک می‌کند.

ورزش‌های مناسب شامل این مواردند:

• دویدن
• دوچرخه‌سواری
• پیاده‌روی
• شنا
• رقص و حرکات موزون

گر گرفتگی یائسگی طبیعی است و نباید زندگی روزانه را مختل کند

در این مقاله به گر گرفتگی پرداختیم که یکی از علائم متداول یائسگی است. با رسیدن به سنین میانسالی، باید بیشتر از هر زمان دیگری مراقب سلامت جسم و روانتان باشید و از عوارض نوسانات هورمونی بدنتان پیشگیری کنید.

احساس گرمای ناگهانی طبیعی است، اما احتمال دارد باعث کلافگی و خستگی شما شود. در این صورت سعی کنید کنترل ذهنتان را در دست بگیرید و با خنک‌کردن بدن، حالتان را بهتر کنید.

اگر احساس می‌کنید علائم یائسگی بیش از حد روی شما تأثیر گذاشته و از نظر جسمی یا روانی در وضعیت خوبی نیستید، بهتر است برای رزرو نوبت دکتر اقدام کنید و با پزشک مشورت داشته باشید.

درباره این وضعیت پرسشی دارید؟ از ما بپرسید تا در رسیدن به پاسخ به شما کمک کنیم.

منبع:

nia.nih.gov

mayoclinic

 webmd