عفونت مثانه یا سیستیت، نوعی عفونت باکتریایی شایع در دستگاه ادراری خانم‌ها و آقایان است. در اثر این بیماری، باکتری‌ها از طریق مجاری ادراری وارد مثانه شده و باعث التهاب و عفونت می‌شوند.
شایع‌ترین علائم این مشکل، احساس سوزش و درد در حین دفع ادرار است. این بیماری سخت نیست و معمولاً با مصرف آنتیبیوتیک، مراقبت‌های خانگی و رعایت نکات بهداشتی درمان میشود.
برای توضیح کامل‌تر، این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر را به بررسی نکات مهم پیرامون این موضوع اختصاص داده‌ایم؛ با ما همراه باشید.
اگر سوالی داشتید، می‌توانید در انتهای مطلب و در بخش نظرات بنویسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.
عفونت مثانه چیست؟
سیستیت، نوعی رایج از عفونت‌های دستگاه ادراری (UTI) است که معمولاً بعد از ورود باکتری‌ها به مجاری ادراری، رخ می‌دهد. افراد مبتلا به سیستیت، هنگام دفع ادرار احساس سوزش و درد شدیدی را تجربه می‌کنند.
این نوع از عفونت می‌تواند هر فردی را تحت تأثیر قرار دهد، اما در زنان به دلیل ساختار آناتومیکی خاص دستگاه تناسلی، بسیار شایع‌تر است.
انواع مختلف عفونت مثانه
انواع مختلف این بیماری عبارتند از:
- سیستیت باکتریایی؛ شایع‌ترین نوع بیماری است.
- سیستیت میکوپلاسمایی؛ بیشتر در زنان جوان که زندگی جنسی فعالی دارند بروز می‌کند.
- عفونت بینابینی؛ علت دقیق آن مشخص نیست.
- سیستیت ناشی از قارچ کاندیدا؛ به‌دلیل سیستم ایمنی ضعیف بروز می‌کند.
- سیستیت هموراژیک؛ در اثر مصرف بعضی داروها یا تشعشع بروز می‌کند.
بعضی از این عفونت‌ها، ممکن است به صورت ناگهانی و همراه با علائم شدید بروز کنند.
سیستیت با چه علائمی بروز می‌کند؟
شایع‌ترین علائم سیستیت عبارتند از:
- احساس درد در پایین شکم
- احساس درد در بخش انتهایی لگن
- تکرر ادرار
- بی اختیاری ادراری
- احساس دفع سریع ادرار (دفع اضطراری)
- ادرار بدبو و کدر
- احساس درد و سوزش حین دفع ادرار
- وجود خون در ادرار
در موارد شدید، بیمار همراه علائم فوق تب و لرز هم خواهد داشت.
علائم سیستیت در زنان
در حالت کلی، علائم عفونت مثانه در خانم‌ها موارد زیر هستند:
- سوزش و درد هنگام ادرار
- احساس پر بودن مثانه
- احساس دفع فوری ادرار
- احساس فشار و درد در پایین شکم و لگن
- درد کمر
احساس درد در ناحیه شکم و لگن، احتمالاً از علائم عفونت مثانه و رحم نیز باشد.
علائم سیستیت در مردان
علائم این بیماری در مردان مشابه زنان است. البته علت ایجاد این عفونت ادراری در مردان، به بزرگی پروستات، وجود سنگ در دستگاه ادراری و تخلیه نشدن کامل مثانه نیز بستگی دارد.
علت ابتلا به عفونت مثانه یا سیستیت
اصلی‌ترین دلیل ابتلا به این بیماری، ورود باکتری آی‌کولای از طریق مجرای ادراری به داخل مثانه است. در حالت عادی، بدن انسان مواد زائد بدن را از طریق ادرار دفع می‌کند اما گه‌گاه بعضی از باکتری‌ها، به دیواره مثانه می‌چسبند و تکثیر می‌شوند و درنتیجه، مثانه ملتهب شده و عفونت می‌کند.
علل کلی ابتلا به این بیماری عبارتند از:
- رابطه جنسی محفاظت نشده و خطرناک
- رابطه جنسی با شریک‌های جنسی متعدد
- رعایت نکردن نکات بهداشتی حین رابطه جنسی
- رعایت نکردن بهداشت بعد از دستشویی
- نگه‌داشتن بیش از اندازه ادرار
- رعایت نکردن بهداشت فردی
- انسداد دستگاه ادراری
- استفاده از دیافراگم برای جلوگیری از بارداری
- استفاده از سوند یا کات
در بعضی موارد، علت درد مثانه نیز ناشی از عفونی‌شدن آن است.
چه افرادی بیشتر در معرض ابتلای به این بیماری هستند؟
افرادی که بیشتر با سیستیت درگیر می‌شوند، شامل گروه‌های زیر هستند:
| گروه | دلیل |
|---|---|
| زنان | کوتاه بودن مجاری ادراری و آسان بودن ورود باکتری‌ها به مثانه |
| سالخوردگان | ضعف سیستم ایمنی و تغییرات عملکرد مثانه |
| افراد مبتلا به دیابت | فضای مناسب برای رشد باکتری‌ها هنگام افزایش قند |
| افراد مبتلا به سنگ کلیه یا سنگ مثانه | مختل شدن جریان ادرار در صورت وجود سنگ‌ها |
مراقبت‌های بهداشتی، احتمال ابتلا را تا حد قابل توجهی کاهش می‌دهند.
آیا عفونت ایجاد شده در مثانه در دوران بارداری خطرناک است؟
سیستیت در بارداری می‌تواند نگران‌کننده باشد زیرا اگر درمان نشود، جنین دچار آسیب خواهد شد. دلیل ابتلا به این مشکل در دوران بارداری، شامل بزرگ شدن رحم، کلیهها، حالب و ایجاد فشار روی مثانه است. به‌دلیل این فشار، مادر نمی‌تواند مثانه خود را به‌طور کامل تخلیه کند. سایر دلایل بروز این مشکل در بارداری عبارتند از:
- ضعیف شدن مثانه و حالب به‌دلیل افزایش سطح استروژن و پروژسترون
- افزایش مقدار پروتئین، هورمون‌ها و قند در ادرار
در بعضی مواقع، این مشکل در بارداری بدون علامت است. از‌این‌رو، توصیه می‌کنیم در هفته‌های ۱۲ الی ۱۶ بارداری آزمایش ادرار و کشت ادرار انجام دهید.
نکته! سیستیت اگر در دوران بارداری درمان نشود، می‌تواند به عفونت کلیه (پیلونفریت) منجر شود. درنتیجه این اتفاق، خطر زایمان زودرس و پایین بودن وزن نوزاد افزایش مییابد.
این بیماری چگونه تشخیص داده میشود؟
مهم‌ترین روش‌های تشخیصی سیستیت را در جدول زیر آورده‌ایم:
| روش تشخیص | توضیحات کلی |
| بررسی علائم بالینی | شامل بررسی سوزش هنگام ادرار، تکرر ادرار، احساس فشار درناحیه لگن، وجود خون در ادرار |
| آزمایش ادرار | بررسی نمونه ادرار برای بررسی وجود هرگونه عفونت |
| کشت ادرار | برای شناسایی دقیق نوع باکتری و تعیین آنتیبیوتیک مناسب |
| انجام سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن (در موارد پیشرفته) | برای بررسی ساختار دستگاه ادراری و شناسایی مشکلات احتمالی مانند سنگ کلیه |
| سیستوسکوپی | بررسی داخل مثانه و مجاری ادراری با سیستوسکوپ (لوله‌های نازک با دوربین) |
تشخیص دقیق و به موقع این مشکل، برای جلوگیری از عوارض جدی ضروری است.
عوارض ابتلا به سیستیت
اگر این مشکل به موقع درمان نشود، بیمار با عوارض زیر مواجهه خواهد شد:
- آسیب دائمی به کلیهها و بروز عفونت کلیه
- تکرار عفونت
- خطر زایمان زودرس
- بروز اختلال در عملکرد مثانه
- عفونت خون یا سپسیس (در موارد نادر)
در صورت پیگیری به موقع و اقدامات درمانی سریع، جای نگرانی نیست و عفونت رفع میشود.
روش‌های درمان سیستیت
این بیماری به دو روش درمان و کنترل میشود:
- مصرف دارو
- درمان‌های خانگی
با استناد به مقاله‌ای منتشر شده در وب‌سایت healthline،
درمان اولیه برای جلوگیری از گسترش عفونت در این بیماری‌ها بسیار مهم است.
در ادامه، هرکدام از موارد فوق را به‌طور کامل بررسی خواهیم کرد:
برای درمان عفونت مثانه چه قرصی بخوریم؟
منابع پزشکی مدعی‌اند که بهترین درمان دارویی برای سیستیت، مصرف آنتیبیوتیک است. در ادامه، چند مورد از مهم‌ترین داروها را بررسی خواهیم کرد:
داروهای مناسب برای درمان عفونت ادراری
داروهایی که پزشک متخصص برای درمان این ببیماری تجویز می‌کند را در جدول زیر آورده‌ایم:
| نام دارو | تأثیر دارو بر درمان عفونت مثانه | مدت زمان تأثیرگذاری |
|---|---|---|
| لووفلوکساسین | از بین بردن باکتری‌های مسبب عفونت؛ آنتی‌بیوتیکی قوی از خانواده فلوروکینولون‌ها. | شروع تأثیر در 24 تا 48 ساعت؛ درمان کامل 3 تا 7 روز |
| نیتروفورانتوئین | درمان عفونت‌های ساده مثانه با مهار رشد و تکثیر باکتری‌ها؛ مناسب برای درمان طولانی‌مدت در زنان باردار. | شروع تأثیر در 24 تا 48 ساعت؛ درمان کامل 5 تا 7 روز |
| سولفامتوکسازول | ترکیب با تری‌متوپریم برای مهار سنتز DNA باکتری‌ها؛ بسیار مؤثر در عفونت‌های باکتریایی دستگاه ادراری. | شروع تأثیر در 24 ساعت؛ درمان کامل 3 تا 7 روز |
| فنازوپیریدین | کاهش درد و سوزش ناشی از عفونت مثانه؛ دارویی تسکین‌دهنده و بدون اثر ضدباکتریایی. | شروع تسکین در 1 تا 2 ساعت؛ تأثیر تا زمان مصرف (کوتاه‌مدت) |
| متن‌آمین | پیشگیری و درمان عفونت‌های مکرر با ایجاد محیط اسیدی در ادرار که مانع رشد باکتری‌ها میشود. | پیشگیری طولانی‌مدت؛ تأثیر کامل در چند هفته |
| تری‌متوپریم | آنتی‌بیوتیکی که با مهار آنزیم‌های خاص باکتری‌ها، مانع تکثیر آنها در دستگاه ادراری میشود. | شروع تأثیر در 24 ساعت؛ درمان کامل 3 تا 7 روز |
این داروها از نوع تسکین‌دهنده و پروفیلاکتیک هستند.
آنتی بیوتیک برای عفونت مثانه
مهم‌ترین آنتی‌بیوتیک‌هایی که برای درمان سیستیت تجویز می‌شوند، عبارتند از:
- آموکسیسیلین
- سفالکسین
- سیپروفلوکساسین
- سفتریاکسون
- فسفومایسین
برای تجویز آنتیبیوتیک مناسب، بهتر است ابتدا آزمایش کشت ادرار انجام شود. سپس، مصرف آنها مطابق با دستور پزشک متخصص موثر خواهد بود.
برای عفونت مثانه چه داروی گیاهی بخوریم؟
داروهای گیاهی، صرفاً علائم این بیماری را کاهش می‌دهند و درمان اصلی نیستند. با‌این‌حال، چند مورد از موثرترین داروهای گیاهی را برای درمان سیستیت بررسی می‌کنیم:
- دمنوش بابونه
- دمنوش پونه گیاهی
- دمنوش شوید
- دمنوش کرفس
این دمنوش‌ها، خاصیت ضد التهابی دارند و ضدعفونی‌کننده هستند.
درمان خانگی سیستیت
برای درمان خانگی این مشکل، همراه مصرف قرص می‌توانید نکات زیر را نیز رعایت کنید:
- نوشیدن آب و مایعات کافی
- استفاده از کیسه آب گرم روی پایین شکم
- پوشیدن لباس‌های گشاد
- نگه‌نداشتن ادرار
- رعایت بهداشت حین رابطه جنسی
- رعایت بهداشت شخصی
رعایت رژیم غذایی نیز در این خصوص حائز اهمیت است.
درمان خانگی عفونت مثانه در زنان
اگر به این بیماری هستید، می‌توانند با رعایت نکات زیر می‌تواتید علائم آن را کنترل کنند:
- پس از دفع ادرار، خود را از جلو به عقب پاک کنید؛
- هنگام دفع ادرار مثانه خود را کامل تخلیه کنید؛
- از محصولات معطر برای پاکسازی واژن استفاده نکنید؛
- حین رابطه جنسی نکات بهداشتی را رعایت کنید؛
- برای جلوگیری از بارداری از روان‌کننده‌های اسپرم‌کش استفاده نکنید.
مشورت با پزشک زنان نیز در این خصوص موثر است.
برای عفونت مثانه چه بخوریم؟
برای بهبود و درمان این بیماری، می‌توانید از رژیم غذایی زیر کمک بگیرید:
- نوشیدن آب و مایعات فراوان؛ مانند چای کمرنگ یا انواع آبمیوه
- مصرف لبنیات پروبیوتیک؛ مانند ماست و دوغ
- مصرف میوه‌های غنی از آنتی‌اکسیدان؛ آوودکادو، پرتقال، گریپ‌فروت، لیموترش
- مصرف سبزیجات برگ سبز؛ مانند اسفناج، کلم بروکلی، کلم‌پیچ
- استفاده از ضدالتهاب‌ها و ضدعفونی‌کننده‌های طبیعی؛ مانند سیر و زنجبیل
برای دریافت رژیم غذایی اصولی، می‌توانید به متخصص تغذیه نیز مراجعه کنید.
درمان سریع سیستیت
استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، بهترین و سریع‌ترین روش درمانی برای این بیماری هستند. زیرا، پزشک متخصص با توجه به نوع و شدت عفونت این داروها را تجویز می‌کند. برای مثال، مصرف فنازوپیریدین و آنتی‌سپتیک‌های موضعی در بهبود سریع عفونت موثر هستند.
چگونه می‌توان عفونت ایجاد شده در مثانه در دوران بارداری را درمان کرد؟
درمان این بیماری در دوران بارداری، معمولاً بدون خطر است. در این دوره، مصرف داروهای آنتیبیوتیک خوراکی، مانند نیتروفورانتوین و سفلکسین بسیار موثر است. پزشک متخصص معمولاً این داروها را در دوره ۳ تا ۷ روزه تجویز می‌کند.
چگونه از بروز سیستیت پیشگیری کنیم؟
مهم‌ترین روش‌های پیشگیری از این مشکل، عبارت است از:
- مصرف روزانه ۸ لیوان آب
- هیدراته نگه‌داشتن بدن
- تخلیه منظم مثانه
- استفاده نکردن از دیافراگم برای پیشگیری از بارداری
- اجتناب از محصولات بهداشتی معطر
- تخلیه مثانه بعد از رابطه جنسی
- رعایت بهداشت ناحیه تناسلی
- پوشیدن لباس زیر مناسب
در حالت کلی، نکات بهداشتی در این خصوص بسیار مهم است.
برای درمان سیستیت باید به چه دکتری مراجعه کنیم؟
برای درمان عفونت مثانه یا سیستیت، باید به دکتر اورولوژی مراجعه کنید. متخصصین این حوزه، ابتدا با بررسی‌های بالینی وجود بیماری را تشخیص می‌دهند. سپس متناسب با نوع عفونت و شدت آن، بهترین روش‌های درمانی را ارائه خواهند داد.
برای دریافت نوبت ویزیت و مشاوره از بهترین متخصصین اورولوژی در سراسر ایران، به سامانه نوبت‌دهی آنلاین دکتردکتر مراجعه کنید.
منابع:
healthline.com
mayoclinic.org
