آسیب‌های ورزشی یا تصادف رانندگی و انواع ضربه، می‌توانند با شکستگی بینی همراه شوند. ترک‌خوردگی یا شکستگی استخوان یا غضروف بینی، در دسته‌بندی شکستگی قرار می‌گیرند. درمان شکستگی بینی شامل جا انداختن فیزیکی بینی با دست و در موارد شدید جراحی است. علت شکستن بینی، تغییر موقعیت استخوان یا غضروف این عضو از صورت است. درد، تورم، کبودی، خونریزی، کوفتگی و انحراف تیغه بینی از علائم شکستگی بینی هستند. برای درمان دررفتگی و جا انداختن بینی، باید به دکتر گوش و حلق و بینی مراجعه کنید. در برخی موارد هم نیاز به کمک‌گرفتن از جراح پلاستیک وجود دارد. جراحی پلاستیک برای جبران تغییر شکل بسیار شدید بینی است. در این مقاله از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر، درباره تمام نکات لازم درباره شکستن بینی برایتان می‌گوییم.
مطالعه این مقاله، به ۴ دقیقه زمان نیاز دارد.
در انتها و در بخش نظرات، پرسش‌هایتان را بپرسید تا کارشناس سلامتی مجله پزشکی دکتردکتر به شما پاسخ بدهد.
شکستگی بینی چه علائمی دارد؟
ترک‌خوردن استخوان بینی یا شکستگی آن با بروز علامت‌هایی همراه می‌شود. از آنجایی که بینی در مرکز صورت و بدون محافظ قرار دارد، در معرض ضربات و آسیب‌های مختلفی است. در شکستگی‌های شدید، بینی می‌تواند به وضوح تغییر شکل دهد یا بلافاصله پس از ضربه از موقعیت طبیعی خود خارج شود. ممکن است، خونریزی شدید بینی با مسدود شدن سوراخ آن با مشکلات جریان هوا همراه شود.
از علائم شکستگی بینی در اثر ضربه و حوادث مختلف، باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- خونریزی بینی
- خروج مخاط از بینی
- بینی متورم، خمیده یا کج
- درد زیاد در زمان لمس بینی
- چشمان سیاه یا کبودی زیر چشم
هنگامی که بینی خود را لمس می‌کنید، صدای ترق و تروق هم شنیده می‌شود. در زمان شکستگی بینی، تنفس از راه بینی سخت می‌شود و انگار، سوراخ‌های آن را گرفته و مسدود کرده‌اند. سریعاً پس از آسیب‌دیدگی، باید هرگونه خونریزی را متوقف و تلاش کنید که درد و تورم را کاهش دهید. همیشه این وضعیت رخ نمی‌دهد؛ گاهی اوقات هم شکستگی بینی بدون خونریزی است.
شکستن بینی چه دلایلی دارد؟
علل شایع شکستگی بینی عبارتند از:
- آسیب ناشی از ورزش‌های پربرخورد، مانند فوتبال یا هاکی
- دعواهای فیزیکی و تصادفات با وسایل نقلیه
- سقوط
در اثر راه‌رفتن و برخورد با یک جسم ثابت مانند در یا دیوار هم امکان شکستگی بینی وجود دارد. بازی‌های خشن و ورزش‌هایی مانند کُشتی هم با احتمال شکستگی روبه‌رو هستند. برای درمان وضعیت، گاهی نیاز به عمل بینی و مراجعه به دکتر جراح پلاستیک است.
چند نوع شکستگی بینی وجود دارد؟
نوع شکستگی بینی بر اساس محل و شدت آسیب می‌تواند متفاوت باشد. در ادامه به برخی از انواع شایع شکستگی بینی اشاره می‌کنیم:
| شکستگی بدون جابه‌جایی (Closed fracture) | بینی از محل خود جابه‌جا نمی‌شود. این نوع شکستگی معمولاً با تورم، کبودی و درد همراه است. |
| شکستگی با جابه‌جایی (Open fracture) | در این نوع شکستگی، استخوان‌های بینی شکسته شده و از محل اصلی خود جابه‌جا می‌شوند. این نوع شکستگی معمولاً با تغییر شکل بینی همراه است. |
| شکستگی ترکیبی (Complex fracture) | در این نوع شکستگی، علاوه بر استخوان‌های بینی، غضروف‌های بینی هم آسیب می‌بینند و معمولاً وضعیت پیچیده‌تری شکل می‌گیرد و نیاز به درمان تخصصی پیش می‌آید. |
| شکستگی بینی همراه با آسیب به ساختارهای دیگر | گاهی اوقات، شکستگی بینی با آسیب به ساختارهای دیگر صورت مانند چشم‌ها، سینوس‌ها یا جمجمه همراه است. این نوع شکستگی‌ها بسیار جدی هستند و نیاز به مراقبت پزشکی فوری دارند. |
هرچه ضربه شدیدتر باشد، احتمال شکستگی پیچیده‌تر بیشتر است. محل واردشدن ضربه به بینی می‌تواند نوع شکستگی را تعیین کند.
از طریق چه روش‌هایی تشخیص شکستگی بینی تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص شکستگی بینی، متخصص گوش و حلق و بینی اقدام به معاینه فیزیکی صورت می‌کند. او به آرامی اطراف پل بینی را فشار می‌دهد و به داخل مجرای بینی نگاه می‌کند تا از وجود انسداد احتمالی باخبر شود. در بیشتر موارد، آزمایش‌های تصویربرداری ضروری نیستند. با این حال، اگر دکتر نسبت به وجود تروما و ضربه‌های جدی مشکوک باشد، از این موارد در فرایند تشخیص استفاده می‌کند:
- اشعه ایکس
- سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری)
گاهی اوقات، برای اینکه بیمار در حین معاینه اذیت نشود، از داروهای بی‌حسی استفاده می‌شود.
روش‌های درمان شکستگی بینی
روش‌های مختلفی برای درمان شکستگی بینی استفاده می‌شود. شکستگی بینی می‌تواند خود به خود و در عرض چند هفته بهبود پیدا کند. در موارد ضربه شدید، ممکن است هماتوم بینی در یک یا هر دو طرف سپتوم (بخشی از بینی که دو سوراخ بینی را از هم جدا می‌کند) ایجاد شود. هماتوم سپتوم تجمع خون در ناحیه بینی است. در صورت عدم درمان، هماتوم سپتوم منجر به سوراخ‌شدن سپتوم می‌شود و پل بینی تغییر شکل می‌دهد.
پایگاه سازمان سلامت ملی انگلستان (NHS) می‌گوید:
اگر دمای بدنتان بالا رفته و تب زیادی دارید، خیلی سریع به اورژانس مراجعه کنید و نگذارید که عوارض این شکستگی به خطرات تهدیدکننده بدل شود.
در ادامه با روش‌های مختلف درمان بیشتر آشنا می‌شوید.
جراحی بینی شکسته
اگر شکستگی بینی شدید باشد، نیاز به جراحی وجود خواهد داشت. باید در اتاق عمل، استخوان‌های بینی مجدداً بررسی شوند و در جای مناسب خود قرار بگیرند. در جراحی بینی از بیهوشی عمومی استفاده می‌شود. انواع جراحی‌های بینی شامل موارد زیر می‌شوند:
- سپتوپلاستی؛ در این روش، جراح تیغه بینی را تغییر می‌دهد. در واقع روی وضعیت غضروف و استخوانی کار می‌شود که دو سوراخ بینی را از هم جدا می‌کنند. در طی سپتوپلاستی، امکان دارد که قسمت‌هایی از استخوان و غضروف برداشته شوند. سپس ساختارهای زیرین بینی که تغییر شکل داده‌اند هم به جای خود برمی‌گردند. با ترمیم سوراخ‌ها، تنفس راحت می‌شود.
- جراحی بینی معمولی؛ در طی این روش، جراح متخصص استخوان و غضروف زیرین را دستکاری می‌کند تا هرگونه انسدادی از بین برود و شکل بینی به حالت طبیعی درآید. جراحی برای شکستگی غضروف بینی و استخوان کاربرد دارد.
در برخی موارد، امکان دارد که مجبور شوید به خانه بروید و ابتدا منتظر بمانید تا تورم کاهش پیدا کند. البته اگر فاصله میان این اقدام و رفع شکستگی زیاد شود، استخوان‌ها با شکل جدیدشان در سر جای خود سفت می‌شوند.
چطور بینی را گچ می‌گیرند؟
درمان شکستگی بینی بدون جراحی و با گچ‌گرفتن هم مقدور است. گچ‌گرفتن بینی یا به عبارت دقیق‌تر، استفاده از اسپلینت بینی، روشی است که پس از جراحی بینی یا در برخی موارد شکستگی استفاده می‌شود. این روش برای ثابت نگه‌داشتن استخوان‌ها و غضروف‌های بینی و کمک به بهبودی بهتر کاربرد دارد. مراحل کلی گچ گرفتن بینی به شرح زیر است:
- تمیز کردن بینی: قبل از قرار دادن اسپلینت، بینی به خوبی تمیز و ضدعفونی می‌شود.
- قرار دادن اسپلینت یا گچ بینی: اسپلینت بینی معمولاً از جنس پلاستیک یا سیلیکون است و روی بینی قرار می‌گیرد. این اسپلینت با استفاده از بانداژ یا چسب‌های مخصوص محکم می‌شود.
- کنترل خونریزی: اگر پس از جراحی خونریزی وجود داشته باشد، پزشک اقدامات لازم برای کنترل آن را انجام می‌دهد.
- آموزش مراقبت‌های بعد از عمل: پزشک به بیمار آموزش‌های لازم در مورد مراقبت از بینی، نحوه تمیز کردن اسپلینت و مواردی از این قبیل را می‌دهد.
- ثابت نگه‌داشتن استخوان‌ها و غضروف‌ها: اسپلینت بینی به استخوان‌ها و غضروف‌های بینی کمک می‌کند تا در جای خود ثابت بمانند و به تدریج، بهبود پیدا کنند.
- کاهش تورم و کبودی: اسپلینت بینی با ایجاد فشار ملایم روی بینی، به کاهش تورم و کبودی کمک می‌کند.
مدت زمان استفاده از اسپلینت بینی بسته به نوع جراحی و شدت آسیب به بینی متفاوت است و معمولاً بین ۷ تا ۱۴ روز خواهد بود.
فیزیوتراپی بینی چگونه است؟
بازتوانی و توانبخشی برای رفع مشکلات شکستگی بینی هم کاربرد دارند. در صورت ماندگار شدن عوارض تنفسی بعد از درمان شکستگی بینی، دکتر فیزیوتراپی از تکنیک‌های تنفسی فیزیوتراپی برای کمک به نفس‌کشیدن بیمار استفاده می‌کند. این روش درمانی معمولاً برای افرادی است که از مشکلات تنفسی، اختلالات مربوط به سینوس، یا اختلالات ساختاری بینی رنج می‌برند. تمرینات تنفسی، ماساژ، تکنیک‌های تخلیه مخاط و نکات بهداشتی مربوط به شستن بینی از ترفندهای فیزیوتراپی بینی هستند.
چطور بینی را جا می‌اندازند؟
اگر استخوان‌های بینی به دلیل آسیب‌دیدگی از تراز خارج شده باشند، پزشک با جا انداختن ناحیه سعی می‌کند که اوضاع را به حالت طبیعی بازگرداند. برای انجام این کار، بینی را با دارو بی‌حسی موضعی بی‌حس می‌کنند. سپس استخوان‌ها و غضروف‌ها را به آرامی به جای خود فشار می‌دهند. بنا به شرایط و سن بیمار، از بیهوشی عمومی هم در برخی از موارد استفاده می‌شود. بعد از جا اندازی بینی، گاز استریل در درون بینی قرار می‌گیرد و پانسمانی هم قسمت بیرونی را می‌پوشاند. در برخی موارد، از یک آتل موقت و بسته به بینی استفاده می‌شود. مدت زمان جوش‌خوردن بینی شکسته معمولاً دو هفته است. بعد از دو هفته، پانسمان و بانداژ باز می‌شوند. برای جلوگیری از عفونت، احتمالاً آنتی‌بیوتیک هم از سوی دکتر تجویز می‌شود.
دارو برای تسکین درد و درمان شکستگی بینی
اگر شکستگی بینی باعث کج‌شدن یا بدشکلی بینی نشده باشد، احتمالاً نیاز به اقدام خاصی نخواهد بود. در بسیاری از موارد، مصرف مسکن‌های بدون نسخه (مانند استامینوفن یا ایبوپروفن) و استفاده از کمپرس یخ می‌تواند به کاهش علائم شکستگی بینی کمک کند. در زمان جا انداختن بینی هم از داروهایی برای جلوگیری از عفونت‌های احتمالی استفاده می‌شود. این داروها در دسته آنتی‌بیوتیک‌ها قرار می‌گیرند و باید مطابق تجویزات پزشک مصرف شوند.
روش‌های خانگی درمان شکستگی بینی
برای کاهش درد و عوارض شکستگی بینی در منزل به نکات زیر دقت کنید:
| سریع عمل کنید | بعد از شکستگی، از طریق دهان نفس بکشید و به جلو خم شوید تا از میزان خون راه‌یافته به گلو کم شود. |
| از یخ استفاده کنید | بلافاصله پس از آسیب، از کمپرس یخ یا سرد استفاده کنید و سپس حداقل چهار بار در روز، روی بینی یخ بگذارید. |
| مسکن مصرف کنید | از مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن، ایبوپروفن یا ناپروکسن استفاده کنید. |
| سرتان را بالا بگیرید | برای جلوگیری از تورم، سرتان را بالا نگه دارید. |
فعالیت‌های خود را محدود کنید. در دو هفته اول پس از درمان، هیچ ورزشی انجام ندهید. حداقل تا شش هفته پس از آسیب هم از ورزش‌های تماسی با احتمال برخورد و ضربه‌خوردن خودداری کنید.
تغذیه مناسب برای جوش‌خوردن بینی
به طور کلی، بهره‌مندی از رژیم غذایی سالم به تقویت عضله، مفصل و بخش‌های مختلف بدن کمک می‌کند. در صورتی که آسیبی مانند شکستگی بینی رخ دهد هم بهبودی زودتر به جریان می‌افتد. تقویت عضلات و استخوان‌ها با مصرف مواد مغذی به درمان سریع‌تر بیماری‌ها و آسیب‌های مختلف کمک می‌کند.
تغذیه مناسب پس از عمل بینی نقش بسیار مهمی در تسریع روند بهبودی و کاهش عوارض دارد. مصرف غذاهای مغذی و سالم به بدن شما کمک می‌کند تا سریع‌تر ترمیم شود. تقویت استخوان‌ها و رفع ضعف عضلات با مواد زیر مقدور می‌شود:
- مصرف مواد حاوی آهن؛ آهن برای تولید گلبول‌های قرمز خون و رساندن اکسیژن به بافت‌ها.
- استفاده از پروتئین‌ها؛ پروتئین‌ها برای ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده.
- مصرف ویتامین C؛ ویتامین C برای تولید کلاژن و ترمیم بافت.
- استفاده از روی؛ برای ترمیم زخم‌ها.
نوشیدن آب به اندازه کافی هم برای هیدراته نگه‌داشتن بدن و کمک به بهبودی بسیار مهم است.
فرق ضرب‌دیدگی و شکستگی بینی چیست؟
ضرب‌دیدگی بینی و شکستگی بینی دو اصطلاحی هستند که اغلب با هم اشتباه گرفته می‌شوند، اما تفاوت‌های مهمی دارند. ضرب‌دیدگی بینی به معنای آسیب‌دیدن بافت‌های نرم بینی، مانند پوست، عضلات و رگ‌های خونی است؛ بدون اینکه استخوان یا غضروف بینی شکسته شود. شکستگی بینی به معنای شکستن استخوان یا غضروف بینی است. علاوه بر علائم ضرب‌دیدگی، شکستگی بینی با تغییر شکل بینی، مشکل در تنفس، خونریزی شدید و درد شدیدتر همراه می‌شود
| ویژگی | ضرب‌دیدگی بینی | شکستگی بینی |
|---|---|---|
| بافت آسیب‌دیده | بافت‌های نرم (پوست، عضله، رگ‌های خونی) | استخوان یا غضروف |
| علائم | قرمزی، تورم، کبودی، درد | قرمزی، تورم، کبودی، درد، تغییر شکل بینی، مشکل در تنفس، خونریزی شدید |
| درمان | استراحت، کمپرس سرد، دارو | جا انداختن استخوان‌ها، اسپلینت، جراحی (در برخی موارد) |
تشخیص دقیق بین ضرب‌دیدگی و شکستگی بینی برای انتخاب درمان مناسب بسیار مهم است. اگر به بینی خود ضربه زده‌اید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق داده و درمان مناسب برای شما تجویز شود.
شکستگی بینی در کودکان
استخوان‌های بینی کودکان نرم‌تر از بزرگسالان است و بنابراین احتمال شکستگی پیچیده در کودکان کمتر است. بروز علائم زیر بعد از ضربه‌خوردن بینی کودکان، می‌تواند نشانه‌ای از شکستگی باشد:
- کج‌شدن بینی
- درد و خونریزی بینی
- تورم صورت و کبودی اطراف چشم
- انسداد مجاری بینی و مشکل در تنفس
گاهی‌اوقات، شکستن بینی با صداهایی در این ناحیه همراه است. اگر به موقع، درمان شکستگی بینی را در کودکان پیگیری نکنید، امکان دارد که عوارضی مانند تغییر شکل دائمی بینی، عفونت و مشکلات تنفسی جدی به وجود بیایند.
شکستگی بینی در کودکان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک ابتدا در مورد سابقه سلامتی کودک و جزئیات تروما سوال خواهد کرد. فرزند شما در این شرایط به معاینه پزشکی کامل نیاز دارد؛ که شامل معاینه داخلی و خارجی بینی می‌شود. از آنجایی که شکستگی بینی اغلب با آسیب‌های دیگر اتفاق می‌افتد، کودک به معاینه کامل برای ارزیابی سایر نواحی احتمالی آسیب مانند چشم‌ها و دندان‌ها نیاز دارد.
شکستگی بینی در کودکان چگونه درمان می‌شود؟
درمان به علائم، سن و سلامت عمومی کودک و همچنین شدت آسیب بستگی دارد. کودکان باید برای مدتی پس از آسیب به حالت عمودی بنشینند تا به کاهش تورم و تجمع خون در بینی کمک کند.
درمان اولیه ممکن است شامل داروهای ضد درد و یخ باشد. برخی از کودکانی که آسیب‌های شدید دارند باید فوراً به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنند. برخی دیگر پس از چند روز باید به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنند. تأخیر اجازه می‌دهد تا تورم کاهش یابد.
عوارض احتمالی شکستگی بینی در کودکان چیست؟
شکستگی بینی در کودکان گاهی اوقات منجر به عوارض می‌شود؛ خطر عوارض ممکن است بسته به سن و میزان آسیب متفاوت باشد. برخی از عوارض احتمالی عبارتند از:
- آبسه سپتوم
- هماتوم سپتوم
- خونریزی شدید بینی
- عفونت مغز یا بافت‌های اطراف مغز
- انسداد مجرای اشک
- ارتباط غیرطبیعی بین حفره بینی و دهان
- رشد ناکافی استخوان فک بالا (که باعث فرورفتگی وسط صورت می‌شود)
این عوارض اغلب به درمان اضافی مانند آنتی‌بیوتیک برای آبسه سپتوم یا تخلیه جراحی هماتوم تیغه بینی نیاز دارند. در نوزادان، شکستگی بینی نیز می‌تواند باعث مشکلات تنفسی شود زیرا نوزادان نمی‌توانند از طریق دهان نفس بکشند. این کودکان نیاز به درمان فوری دارند.
چطور می‌توان از شکستگی بینی پیشگیری کرد؟
شکستن بینی معمولاً در جریان تصادف و ضربه رخ می‌دهد. در بسیاری از موارد، امکان پیشگیری از چنین حوادثی وجود ندارد. با این حال، اگر حواستان به موارد زیر باشد، احتمال شکستگی بینی‌تان کمتر خواهد شد:
- همیشه در طبیعت یا ورزش، مراقبت اطراف خودتان باشید.
- اگر امکان دارد، در زمان ورزش‌کردن از وسایل و لوازم حافظتی و ایمنی استفاده کنید.
در زمان راه‌رفتن از نواحی با احتمال سقوط، دقت کافی به خرج بدهید و حواستان جمع باشد.
برای تشخیص و درمان شکستگی بینی باید به چه دکتری مراجعه کرد؟
باید بدانید که تخصص گوش و حلق و بینی چیست و برای درمان شکستگی‌های بینی به متخصصی در این زمینه مراجعه کنید. در برخی موارد، شکستگی ساده است و نیازی به درمان خاصی ندارد. با رعایت نکاتی مانند گذاشتن کمپرس یخ روی صورت، مشکل به مرور حل می‌شود. در برخی موارد هم عوارض شکستگی بینی بسیار سنگین است. در نتیجه، پزشک با تصویربرداری و استفاده از رادیوگرافی و روش‌هایی مانند ام‌آرآی (mri) و CT اسکن موقعیت آسیب را مشخص و سپس اقدام به عمل جراحی می‌کند.
اگر بینی‌تان شکسته و خونریزی و تورم پیچیده و شدیدی دارید، باید سریعاً به بیمارستان مراجعه کنید. هزینه عمل شکستگی بینی هم وابسته به میزان آسیب‌دیدگی است. خونریزی و ورم زیاد یا کبودی اطراف چشم از علائم شکستگی بینی‌اند که نیاز به پیگیری جدی دارند. فارغ از اینکه علت شکستن بینی چیست، باید سریع به دکتر مراجعه کنید و نگذارید که ایمنی بدن و ظاهر بینی‌تان تحت تأثیر قرار بگیرد. برای پیداکردن بهترین متخصصان هم می‌توانید به سامانه آنلاین دکتردکتر مراجعه کنید. در آنجا، نظرات مراجعان پیشین هر پزشک را بخوانید و به طور اینترنتی از دکتر موردنظرتان وقت بگیرید.
منابع:
mayoclinic.org
my.clevelandclinic.org
webmd.com
سوالات متداول شکستگی بینی
بنا به نوع آسیب، مدت درمان متفاوت خواهد بود. اما معمولاً در حدود ۲ هفته طول می‌کشد تا بینی شکسته بهبود پیدا کند.
تا مدتی بعد از شکستن بینی نباید ورزش کنید. دست کم دو هفته صبر کنید تا علائم اولیه از بین بروند و اوضاع به حالت طبیعی بازگردد.
تغییر شکل بینی و انحراف سپتوم از عوارض شکستن بینی هستند. گاهی اوقات، ضربه آنچنان شدید است که به گردن هم در جریان ضربه‌خوردن بینی، فشار و آسیب وارد می‌شود.
بله، تغییر جایگاه استخوان و غضروف بینی می‌توانند باعث انسداد مجرای تنفس شوند. گاهی هم تجمع خون در ناحیه داخل بینی راه نفس را مسدود می‌کند.
در برخی از بیماران، اختلال در حس بویایی مشاهده می‌شود و امکان وقوع چنین عارضه‌ای بعید نیست.
