از شایع‌ترین بیماری‌های روده بزرگ، انواع سرطان روده بزرگ هستند. افزایش سن، سابقه خانوادگی و سبک زندگی ناسالم، مهم‌ترین علل سرطان روده بزرگ به‌حساب می‌آیند. این بیماری، با ایجاد اختلال در عملکرد روده بزرگ علائمی همچون تغییر در عادات دفع مدفوع و کاهش وزن بی‌دلیل را باعث می‌شوند. از دیگر علائم سرطان روده بزرگ می‌توان به وجود خون در مدفوع، خستگی‌های مداوم و دردهای شکمی اشاره کرد.
متخصص گوارش، برای تشخیص سرطان روده بزرگ از آزمایشات تشخیصی متنوعی مانند کولونوسکوپی، آزمایشات مدفوع و سی‌تی‌کولونوگرافی استفاده می‌کند. این متخصص، پس از شناسایی این بیماری، برای درمان سرطان روده بزرگ اقدام خواهد کرد. از موثرترین روش‌های درمانی این بیماری باید به جراحی برای برداشتن تمام یا برخی از قسمت‌های روده بزرگ، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و درمان‌های هدفمند اشاره کرد.
دکتر سرطان برای پیشگیری از سرطان روده بزرگ، تغذیه سالم، ورزش، غربالگری زودهنگام و شناسایی عوامل خطر و روش‌های کاهش آنها را توصیه می‌کند.
با مطالعه این مطلب از مجله پزشکی دکتر که به 6 دقیقه زمان نیاز دارد، با مراقبت‌های پس از درمان سرطان، حمایت‌های روانی و نحوه زندگی با سرطان آشنا خواهید شد.
در انتها، اگر سوالی درباره بیماری و مراحل سرطان روده بزرگ دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس پزشکی ما به آن پاسخ خواهد داد.
سرطان روده بزرگ چیست؟
سرطان روده بزرگ یا کولورکتال، از شایع‌ترین انواع سرطان‌ها بوده که در روده بزرگ یا راست‌روده ایجاد می‌شود. شروع این سرطان با پولیپ‌های غیرسرطانی آدنوم است که به مرور زمان به سلول‌های سرطانی تبدیل می‌شوند. عواملی مانند سن بالا، سابقه خانوادگی سرطان کولورکتال، رژیم غذایی پرچرب و کم‌فیبر، سبک زندگی نشسته و مصرف الکل و سیگار، خطر ابتلا به این سرطان را افزایش می‌دهند.
به گزارش کتابخانه ملی پزشکی آمریکا (NLM)،
سرطان روده بزرگ سومین بیماری شایع و علت مرگ و میر از سرطان در مردان و زنان ایالات متحده است. در سراسر جهان، این بیماری، سومین بیماری بدخیم شایع بوده، اما از نظر میزان مرگ و میر، پس از سرطان ریه در رتبه دوم قرار دارد.
علائم سرطان روده بزرگ، شامل تغییر در عادات دفع مدفوع، خون در مدفوع، کاهش وزن بی‌دلیل و خستگی مزمن است. دکتر گوارش، با تشخیص زودهنگام از طریق آزمایش‌های منظم و کولونوسکوپی به درمان موثرتر این بیماری کمک می‌کند.
چند نوع سرطان روده بزرگ وجود دارد؟
سرطان روده بزرگ، از سلول‌های داخلی دیواره روده بزرگ شروع می‌شود. این سرطان، به تدریج پیشرفت کرده و بر اساس نوع سلول‌ها و ویژگی‌های بالینی به انواع متفاوتی رخ می‌دهد. در ادامه، به انواع مختلف سرطان روده بزرگ اشاره کرده‌ایم:
- آدنوکارسینوم؛ شایع‌ترین نوع سرطان روده بزرگ بوده که بیش از 95٪ از موارد را شامل می‌شود. آدنوکارسینوم، ابتدا در سلول‌های غده‌ای موجود در لایه داخلی روده بزرگ رخ می‌دهد. این سلول‌ها، مسئول تولید مخاط برای تسهیل حرکت مواد دفعی در طول روده هستند.
- کارسینوئید؛ این نوع سرطان به ندرت در روده بزرگ رخ داده و ناشی از سلول‌های سیستم عصبی غده‌ای است. کارسینوئید، رشد بسیار آهسته‌ای داشته و به ندرت به سایر قسمت‌های بدن گسترش پیدا می‌کند.
- لنفوم‌ها؛ این نوع سرطان از سلول‌های لنفاوی بدن منشاء می‌گیرد. این سلوا‌ها، بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند. لنفوم‌های اولیه روده بزرگ نادر بوده و بیشتر در افراد مبتلا به نقص‌های ایمنی دیده می‌شوند.
سرطان سلول‌های سنگفرشی و تومورهای مختلط از دیگر سرطان‌هایی هستند که به ندرت روده بزرگ را درگیر می‌کنند. هر یک از انواع سرطان روده بزرگ، با ویژگی‌های خاص خود شناخته می‌شوند و روش‌های درمانی آنها، متناسب با نوع و مرحله سرطان انتخاب می‌شوند.
علائم اولیه سرطان روده بزرگ چیست؟
علائم اولیه سرطان روده، بسیار خفیف باشد و به تدریج ظاهر شود. گاهی، برخی از افراد در مراحل اولیه هیچ علامتی ندارند. با این حال، رایج‌ترین علائم سرطان روده بزرگ در مراحل اولیه، شامل موارد زیر هستند:
- تغییر در الگوی اجابت مزاج؛ تغییرات مداوم در عادات روده‌ای، مانند اسهال یا یبوست، بدون دلیل واضح و به مدت بیش از چند هفت
- وجود خون در مدفوع؛ وجود خون قرمز روشن یا تیره در مدفوع، یکی از علائم شایع سرطان روده بزرگ
- احساس ناتمام بودن تخلیه روده؛ گاهی، وجود احساس تخلیه نشدن کامل روده از مدفوع
- درد یا ناراحتی شکمی؛ دردهای مبهم و مکرر در ناحیه شکم یا احساس نفخ، گاز یا گرفتگی
- کاهش وزن غیر قابل توضیح؛ کاهش وزن بدون دلیل مشخص و کاهش اشتها
- ضعف و خستگی؛ خستگی مداوم و احساس ضعف عمومی به دلیل کم‌خونی ناشی از از دست دادن خون
- تغییرات در ظاهر مدفوع؛ باریک‌تر بودن مدفوع از حالت طبیعی به دلیل انسداد جزئی در روده
تشخیص زودهنگام به کمک این علائم و آزمایشات پزشکی، تاثیر قابل‌توجهی در موفقیت درمان خواهد داشت.
علائم اصلی سرطان روده بزرگ شامل چه مواردی می‌شود؟
علائم اصلی سرطان روده بزرگ، بهطور معمول در مراحل پیشرفته‌تر بیماری ظاهر می‌شوند و شامل موارد زیر هستند:
- خونریزی از مقعد یا خون در مدفوع؛ وجود خون قرمز روشن یا تیره در مدفوع یا مشاهده خونریزی از مقعد
- تغییرات مداوم در عادات روده‌ای؛ شامل اسهال، یبوست، احساس نیاز مداوم به دفع مدفوع و احساس تخلیه نشدن کامل روده با وجود دفع مدفوع
- درد یا ناراحتی شکمی؛ دردهای مداوم و غیرقابل توضیح در ناحیه شکم، شامل گرفتگی، نفخ یا احساس پری
- کاهش وزن غیرمنتظره؛ کاهش وزن بدون دلیل مشخص و بهطور ناخواسته
- احساس ضعف و خستگی مداوم؛ ناشی از کم‌خونی به دلیل از دست دادن خون از طریق روده
- مدفوع باریک؛ ناشی از وجود انسداد جزئی یا تنگی در روده
- کم‌خونی ناشی از فقر آهن؛ ناشی از خونریزی مزمن و تدریجی همراه با خستگی و ضعف شدید
با مشاهده هر یک از این علائم، به ویژه در طولانی‌مدت، باید به دکتر گوارش مراجعه کنید. اهمیت این مراجعه، برای تشخیص زودهنگام بیماری و دریافت برنامه‌های درمانی موفقیت‌آمیز بسیار مهم است. برای درک بیشتر اهمیت این موضوع، مطلب تخصص گوارش و کبد چیست را مطالعه کنید.
علائم سرطان روده بزرگ در کودکان
ابتلا به سرطان روده بزرگ در کودکان بسیار نادر است؛ اما در صورت بروز، ممکن است با علائم بیماری‌های دیگر اشتباه گرفته شوند. در ادامه، به برخی از شایع‌ترین علائم سرطان روده بزرگ در کودکان اشاره کرده‌ایم:
- احساس درد به صورت درد مداوم یا متناوب در ناحیه شکم
- مشاهده خون در مدفوع یا مدفوع تیره رنگ ناشی از خونریزی در روده
- تغییر در عادات روده‌ای همچون اسهال، یبوست یا تغییرات غیرمعمول در دفعات دفع مدفوع
- کاهش وزن بدون دلیل مشخص
- کم‌خونی در اثر کمبود آهن در بدن به دلیل خونریزی‌های داخلی و همراه با خستگی مفرط، ضعف و سرگیجه
- تهوع و استفراغ به‌ویژه همراه با درد شکمی
- احساس خستگی مداوم و بی‌حالی به دلیل کم‌خونی یا ناشی از سرطان روده
تشخیص سرطان روده بزرگ در کودکان، به ارزیابی‌های تخصصی و دقیق نیاز دارد و در صورت مشاهده این علائم، مراجعه به متخصص گوارش ضروری است.
علائم سرطان روده بزرگ در جوانان
سرطان روده بزرگ، بیشتر در افراد مسن‌تر رخ می‌دهد؛ اما در سال‌های اخیر، موارد آن در جوانان هم افزایش یافته است. گاهی، علائم سرطان روده بزرگ در جوانان، به علائم عادی یا مشکلات گوارشی دیگر شباهت دارد. در ادامه، به برخی از مهم‌ترین علائم سرطان روده بزرگ در جوانان پرداخته‌ایم:
- تغییر در عادات روده‌ای همچون اسهال، یبوست یا تغییر در شکل مدفوع برای مدتی طولانی
- وجود خون قرمز روشن یا مدفوع تیره
- درد مداوم یا ناراحتی در ناحیه شکم همراه با نفخ، گاز یا احساس پری
- کاهش وزن غیرقابل توضیح و از دست دادن اشتها
- خستگی و ضعف شدید ناشی از کم‌خونی به دلیل خونریزی داخلی ناشی از سرطان
- احساس تخلیه ناکامل روده بعد از اجابت مزاج
برای درمان سرطان روده بزرگ بهطور موفقیت‌آمیز و دستیابی به بهبودی کامل، توجه به این علائم و مراجعه به‌موقع به دکتر سرطان ضروری است.
علائم سرطان روده بزرگ در بزرگسالان
علائم سرطان روده بزرگ در زنان و مردان مانند سایر بیماری های روده مشابه هستند. مهم‌ترین علائم سرطان روده بزرگ در مردان و زنان شامل موارد زیر هستند:
- درد یا ناراحتی شکمی به صورت گرفتگی، نفخ، یا احساس پر بودن و سنگینی در ناحیه شکم
- کاهش وزن ناخواسته و بدون تغییر در رژیم غذایی یا فعالیت‌های بدنی
- احساس نیاز مکرر به اجابت مزاج همراه با احساس عدم تخلیه کامل پس از اجابت مزاج
- تغییرات در عادات روده شامل اسهال یا یبوست مداوم
- خونریزی از مقعد یا خون در مدفوع به رنگ قرمز روشن یا تیره‌تر و قیرمانند
- احساس فشار یا تورم در شکم ناشی از توده یا انسداد در روده
- احساس خستگی مزمن به دلیل کم‌خونی ناشی از خونریزی مداوم داخلی
- کم‌خونی ناشی از کاهش سطح هموگلوبین و آهن در خون همراه با رنگ‌پریدگی، سرگیجه و تپش قلب به دلیل خونریزی مزمن در روده بزرگ
- تغییر در قطر مدفوع ناشی از انسداد بخشی از روده
گاهی، برخی از این علائم، در زنان بهطور خاص و شدیدتری رخ می‌دهند یا گاهی به اشتباه با مشکلات دیگری مرتبط می‌شوند. در صورت مشاهده این شرایط و پیش از درمان سرخودانه، حتما به پزشک برای تشخیص دقیق‌تر مراجعه کنید.
مراحل پیشرفت سرطان روده بزرگ
سرطان روده بزرگ، دارای مراحل مختلفی است که براساس گسترش و شدت بیماری دسته‌بندی شده‌اند. در جدول زیر، به بیان مراحل پیشرفت سرطان روده بزرگ پرداخته‌ایم:
- مرحله ۰ (Carcinoma in Situ)؛ در این مرحله، سرطان در ابتدایی‌ترین حالت خود قرار داشته و فقط به لایه‌های داخلی روده بزرگ (مخاط) محدود است. سلول‌های سرطانی، در این مرحله، هنوز به سایر لایه‌های دیواره روده نفوذ نکرده‌اند. این مرحله پیش‌سرطانی بوده و با برداشتن سلول‌های غیرطبیعی در این مرحله، از پیشرفت بیماری، جلوگیری خواهد شد.
- مرحله ۱ (Stage I)؛ در این مرحله، سرطان به لایه‌های عمیق‌تر دیواره روده یعنی لایه داخلی و زیرمخاطی روده بزرگ نفوذ کرده است، اما هنوز به لایه‌های عمیق‌تر و غدد لنفاوی مجاور گسترش نیافته است.
- مرحله ۲ (Stage II)؛ در مرحله دوم، سرطان به لایه‌های عمیق‌تر دیواره روده و به بافت‌ها یا اندام‌های مجاور هم گسترش یافته؛ اما هنوز به غدد لنفاوی نرسیده است. این مرحله دارای سه زیرمجموعه زیر خواهد بود:
- مرحله IIA: نفوذ سرطان به لایه‌های عضلانی دیواره روده یا بافت‌های مجاور
- مرحله IIB: نفوذ سرطان به لایه‌های خارجی دیواره روده یا ساختارهای مجاور
- مرحله IIC: گسترش سرطان به اندام‌ها یا ساختارهای دیگر در نزدیکی روده بزرگ
- مرحله ۳ (Stage III)؛ در این مرحله، سرطان به غدد لنفاوی مجاور هم گسترش یافته، اما هنوز به اندام‌های دوردست بدن نرسیده است. این مرحله به سه زیرمجموعه زیر تقسیم می‌شود:
- مرحله IIIA: نفوذ سرطان به لایه‌های عضلانی یا عمیق‌تر دیواره روده و غدد لنفاوی نزدیک
- مرحله IIIB: گسترش سرطان به لایه‌های خارجی دیواره روده و چندین غده لنفاوی مجاور
- مرحله IIIC: نفوذ سرطان به لایه‌های خارجی دیواره روده و تعداد زیادی از غدد لنفاوی مجاور
- مرحله ۴ (Stage IV)؛ این مرحله پیشرفته‌ترین مرحله سرطان روده بزرگ است. در این مرحله، سرطان به اندام‌های دوردست بدن مانند کبد، ریه‌ها یا سایر نواحی گسترش یافته است. این مرحله شامل مراحل زیر می‌شود:
- مرحله IVA: گسترش سرطان به یک ناحیه دوردست مانند کبد یا ریه
- مرحله IVB: گسترش سرطان به بیش از یک ناحیه دوردست
تشخیص دقیق مرحله سرطان برای ارائه برنامه درمانی مناسب بسیار مهم است. متخصص گوارش، از روش‌هایی مانند کولونوسکوپی، سی‌تی‌اسکن، امآرآی و آزمایش‌های خونی برای تعیین مرحله سرطان استفاده می‌کنند.
متاستاز سرطان روده بزرگ
متاستاز سرطان روده بزرگ به معنی گسترش سلول‌های سرطانی از محل اولیه (روده بزرگ) به بخش‌های دیگر بدن است. این فرایند، با جدا شدن سلول‌های سرطانی از تومور اولیه و انتشار آنها از طریق خون یا لنف به سایر اندام‌ها مانند کبد، ریه‌ها، استخوان‌ها یا حتی مغز رخ می‌دهد.
علائم متاستاز سرطان روده بزرگ، بسته به محل جدید تومور، متفاوت خواهد بود. به‌عنوان مثال، اگر متاستاز به کبد باشد، فرد بیمار، زردی، درد شکم یا تورم را تجربه می‌کند. گسترش تومورها به ریه‌ها با علائمی مانند سرفه مزمن، تنگی نفس یا درد قفسه سینه همراه خواهد بود. همچنین، در صورت متاستاز به استخوان‌ها، درد استخوان یا شکستگی‌های غیرطبیعی رخ می‌دهد.
تشخیص متاستاز، از طریق تکنیک‌های تصویربرداری مانند سی‌تی‌اسکن، امآرآی یا پت اسکن انجام می‌شود. درمان آن، بسته به محل و گستردگی متاستاز، شامل شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، جراحی یا ترکیبی از این روش‌ها خواهد بود.
علت ابتلا به سرطان روده بزرگ چیست؟
گاهی، سرطان روده بزرگ، در اثر ترکیب پیچیده‌ای از عوامل ژنتیکی، محیطی و سبک زندگی رخ می‌دهد. جهش‌های ژنتیکی ارثی یا تحت تاثیر عوامل محیطی، باعث رشد غیرقابل کنترل سلول‌ها در روده بزرگ می‌شوند. همچنین، رژیم غذایی ناسالم، سبک زندگی کم‌تحرک، چاقی، مصرف دخانیات و الکل خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهد. در ادامه، به مهم‌ترین عوامل ایجادکننده سرطان روده بزرگ پرداخته‌ایم:
افزایش سن
سرطان روده بزرگ، معمولا در افراد بالای 50 سال رخ می‌دهد و با افزایش سن، خطر ابتلا به این بیماری بیشتر می‌شود. به سال‌ها زمان نیاز است تا تغییرات سلولی منجر به تومورهای سرطانی شوند. با افزایش سن، سلول‌ها به دلیل نقص در عملکرد طبیعی سیستم ایمنی و فرایندهای ترمیم سلولی رشد غیرقابل کنترل خواهند داشت که به ایجاد تومور منجر می‌شود. به همین دلیل، افراد مسن بیشتر مستعد ابتلا به سرطان روده بزرگ هستند.
این واقعیت اهمیت انجام منظم غربالگری‌ها مانند کولونوسکوپی را در افراد بالای 50 سال نشان می‌دهد تا هرگونه تغییرات غیرطبیعی در مراحل اولیه تشخیص داده شود. غربالگری زودهنگام، تفاوت بزرگی در نتایج درمانی ایجاد می‌کند و مرگ و میر ناشی از سرطان روده بزرگ را کاهش می‌دهد.
سابقه خانوادگی
سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ، یکی از مهم‌ترین عوامل خطرزا در بروز این بیماری است. اگر فردی در خانواده نزدیک، دچار سرطان روده بزرگ شده باشد، احتمال ابتلای سایر اعضای خانواده هم افزایش می‌یابد. سندروم‌های ارثی مانند پولیپوز خانوادگی آدنوماتوز و سندروم لینچ از جمله شرایطی هستند که خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را بهطور قابل‌توجهی افزایش می‌دهند.
افرادی که دارای سابقه خانوادگی هستند، باید غربالگری‌های منظم‌تر و زودتر از سن 50 سالگی را انجام دهند. همچنین، مشاوره ژنتیکی، به تشخیص و مدیریت این خطر کمک می‌کند.
بیماری‌های التهابی روده
بیماری‌های التهابی روده، مانند کولیت اولسروز و بیماری کرون، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهند. این بیماری‌ها، باعث التهاب مزمن در دیواره روده شده که به مرور زمان می‌تواند به تغییرات پیش‌سرطانی و در نهایت به سرطان منجر شود. این التهابات، تحریک مداوم سلول‌های روده و افزایش احتمال بروز جهش‌های ژنتیکی را به دنبال دارند. افراد مبتلا به بیماری‌های التهابی روده، باید مدام تحت نظر متخصص گوارش باشند و غربالگری‌های کولونوسکوپی را بهطور مرتب انجام دهند.
رژیم غذایی
مصرف زیاد گوشت قرمز و فرآوری‌شده، مانند سوسیس و کالباس، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهد. این نوع غذاها، حاوی ترکیبات سرطان‌زا مانند نیتروزامین‌ها هستند که در طول فرآوری یا پخت‌وپز ایجاد می‌شوند. همچنین، رژیم‌های غذایی کم‌فیبر می‌توانند باعث کاهش حرکات روده و افزایش زمان تماس مواد سرطان‌زا با دیواره روده شوند.
در مقابل، مصرف غذاهای غنی از فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل به سلامت روده کمک کرده و خطر سرطان را کاهش می‌دهد. فیبر، با افزایش حجم مدفوع و تسهیل دفع آن، زمان تماس مواد مضر با دیواره روده را کم می‌کند.
سبک زندگی
برخورداری از فعالیت بدنی منظم، با کاهش وزن و حفظ وزن سالم، عامل مهمی در کاهش خطر سرطان است. چاقی، به ویژه چاقی شکمی، با افزایش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ ارتباط مستقیم دارد. همچنین، مصرف زیاد الکل و سیگار، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. الکل، با افزایش تولید مواد سرطان‌زا در بدن و تأثیرات مضر بر سلول‌های روده بزرگ، به سرطان منجر می‌شود. استعمال سیگار هم با ایجاد التهاب و آسیب به DNA سلول‌ها، خطر سرطان را افزایش می‌دهد.
پولیپ‌های روده بزرگ
پولیپ‌های روده بزرگ، تومورهای خوش‌خیمی هستند که در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع، به سرطان روده بزرگ تبدیل می‌شوند. احتمال بروز این توده‌های غیرطبیعی در دیواره داخلی روده، با افزایش سن، افزایش می یابد. در بسیاری از موارد، پولیپ‌ها با غربالگری‌های منظم مانند کولونوسکوپی شناسایی و برداشته می‌شوند. بسیاری از موارد سرطان روده بزرگ از یک پولیپ شروع می‌شود. تشخیص زودهنگام و برداشتن این پولیپ‌ها، بهطور چشمگیری خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش می‌دهد.
سابقه شخصی سرطان
افرادی که قبلا به سرطان روده بزرگ یا دیگر انواع سرطان مبتلا شده‌اند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلای مجدد به این بیماری قرار دارند. این خطر، به دلیل عوامل ژنتیکی، محیطی یا حتی اثرات درمان‌های قبلی سرطان فرد را تهدید می‌کند. برای مثال، فردی که قبلا در ناحیه شکم، پرتودرمانی انجام داده، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در او افزایش می‌یابد. همچنین، وجود سابقه شخصی پولیپ‌های روده یا بیماری‌های التهابی روده، به افزایش خطر منجر می‌شود.
چه عواملی باعث بالا رفتن ریسک خطر سرطان روده بزرگ می‌شوند؟
عوامل خطر سرطان روده بزرگ، طیف وسیعی از عوامل هستند. علاوه‌بر، افزایش سن، سابقه خانواده، سابقه ابتلای شخصی، بیماری‌های التهابی روده و رژیم غذایی که در بخش قبل به آنها پرداختیم، عوامل دیگری برای ابتلا به سرطان روده بزرگ وجود دارند. افراد مبتلا به دیابت نوع 2، تحت درمان با رادیوتراپی و افراد با اضافه وزن، همیشه در معرض ابتلا به سرطان روده بزرگ قرار دارند.
همچنین، برخی سندرم‌های ارثی مانند سندرم لینچ و پولیپوز خانوادگی آدنوماتوز، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را به شدت افزایش می‌دهند. عدم فعالیت بدنی، چاقی، مصرف الکل و سیگار از دیگر عوامل تشدیدکننده ابتلا به سرطان روده بزرگ هستند.
سرطان روده بزرگ چه عوارضی دارد؟
سرطان روده بزرگ، عوارض و نشانه‌های متعددی داشته که معمولا با پیشرفت بیماری ظاهر می‌شوند. در جدول زیر، به برخی از عوارض سرطان روده بزرگ پرداخته‌ایم:
| عوارض سرطان روده بزرگ | شرح عوارض |
| تغییرات در عادات روده‌ای | شامل یبوست، اسهال یا احساس عدم تخلیه کامل روده پس از دفع |
| وجود خون در مدفوع | به صورت خون قرمز روشن یا مدفوع تیره ناشی از خونریزی روده |
| کاهش وزن بدون دلیل | بدون رژیم غذایی و تغییر عادات غذایی و کاهش وزن ناخواسته |
| احساس خستگی مداوم | خستگی مداوم و بدون دلیل مشخص در اثر کم‌خونی ناشی |
| درد شکمی | درد، نفخ و گرفتگی‌های شکمی |
| عوارض درمان سرطان روده بزرگ | شامل ریزش مو، زخم‌های دهانی، تهوع و استفراغ، فشار خون بالا، نوروپاتی و سندرم دست و پا |
متخصص گوارش برای مدیریت این عوارض، در قالب یک تیم درمانی همکاری می‌کند تا بهترین راهکارهای کاهش عوارض و بهبود کیفیت زندگی به بیمار ارائه شود.
سرطان روده بزرگ چگونه تشخیص داده می‌شود؟
دکتر گوارش، برای تشخیص سرطان روده بزرگ از تکنیک‌های تشخیصی متعددی استفاده می‌کند. تشخیص زودهنگام، شانس موفقیت درمان سرطان روده بزرگ را بهطور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد. به‌همین‌خاطر، انجام غربالگری‌های منظم، به‌ویژه برای افراد بالای 50 سال یا افرادی با سابقه خانوادگی یا شخصی سرطان روده بزرگ، بسیار توصیه می‌شود. در ادامه، به مهم‌ترین روش‌های تشخیص سرطان روده بزرگ پرداخته‌ایم:
کولونوسکوپی
در روش کولونوسکوپی، پزشک با استفاده از یک دستگاه انعطاف‌پذیر به نام کولونوسکوپ و یک دوربین کوچک در انتهای آن، داخل روده بزرگ را بررسی می‌کند. کولونوسکوپ از طریق مقعد وارد روده شده و تصاویر دقیقی از داخل روده بزرگ و راست‌روده به پزشک ارائه می‌دهد. این تصاویر، پولیپ‌ها، زخم‌ها یا تومورهای مشکوک را متخصص گوارش نشان می‌دهند.
همچنین، در طول بررسی با کولونوسکوپ، از بافت‌های مشکوک نمونه‌برداری کرده تا بررسی‌های بیشتری انجام شود. این روش به دلیل دقت بالا، ابزار اصلی در غربالگری سرطان روده بزرگ و تشخیص سرطان روده بزرگ به شمار می‌رود. کولونوسکوپی همچنین برای برداشتن پولیپ‌ها و جلوگیری از تبدیل آنها به سرطان استفاده می‌شود.
سیگموئیدوسکوپی
سیگموئیدوسکوپی، یک روش تشخیصی مشابه کولونوسکوپی است که به بررسی بخش پایینی روده بزرگ، به‌ویژه سیگموئید و راست‌روده می‌پردازد. دکتر گوارش، در این روش، با استفاده از یک دستگاه انعطاف‌پذیر با یک دوربین کوچک در انتهای آن، برخلاف کولونوسکوپی، تنها بخش محدودی از روده بزرگ را بررسی می‌کند. روش سیگموئیدوسکوپی، کمتر تهاجمی بوده و به آمادگی کمتری همچون مصرف ملین‌ها و آمادگی‌های قبل از عمل نیاز دارد.
آزمایش مدفوع
آزمایش مدفوع، یک روش غیرتهاجمی برای تشخیص سرطان روده بزرگ است که بر اساس بررسی وجود خون مخفی در مدفوع یا تغییرات DNA سلول‌های روده بزرگ انجام می‌شود. سه نوع اصلی آزمایش‌های مدفوع شامل موارد زیر هستند:
- آزمایش گایاک؛ برای یافتن خون غیرقابل مشاهده با چشم در مدفوع ناشی از خونریزی روده بزرگ
- آزمایش ایمونوشیمیایی مدفوع؛ برای شناسایی خون پنهان در مدفوع اما با روش‌های مختلف
- آزمایش DNA مدفوع؛ بررسی تغییرات ژنتیکی در سلول‌های دفع شده از روده بزرگ
این آزمایش‌ها، به‌ویژه برای غربالگری اولیه در افراد بدون علامت، نیاز به انجام روش‌های تهاجمی‌تر را کاهش می‌دهند.
سی‌تی‌کولونوگرافی (کولونوسکوپی مجازی)
سی‌تی کولونوگرافی، یک روش غیرتهاجمی و پیشرفته برای بررسی روده بزرگ است. این روش، از تکنولوژی سی‌تی‌اسکن برای تولید تصاویر سه‌بعدی دقیق از داخل روده استفاده می‌کند. به‌گونه‌ای که دکتر گوارش، به‌صورت مجازی و بدون نیاز به وارد کردن ابزار به داخل روده، ساختار و وضعیت روده بزرگ را بررسی خواهد کرد.
در روش سی‌تی‌کولونوگرافی، ابتدا روده بزرگ با استفاده از هوا یا دی‌اکسیدکربن متسع شده تا تصاویر بهتری به دست آید. سپس، دستگاه سی‌تی اسکن تصاویر متعددی از زوایای مختلف روده تهیه می‌کند. اگرچه کولونوسکوپی مجازی بسیار دقیق است، اما اگر در طی این بررسی، مشکلی شناسایی شود، برای نمونه‌برداری، به کولونوسکوپی سنتی نیاز خواهد بود.
تست‌های ژنتیکی
تست‌های ژنتیکی، به بررسی تغییرات ژنتیکی مرتبط با افزایش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ، می‌پردازند. گاهی، این تغییرات ژنتیکی، به سندروم‌های ارثی منجر می‌شوند که احتمال ابتلا به سرطان را بهطور قابل‌توجهی افزایش می‌دهند. انجام تست‌های ژنتیکی با شناسایی افرادی با احتمال خطر بالاتر، به متخصص امکان انجام زودهنگام برنامه‌های غربالگری و پیشگیری را می‌دهد. این تست‌ها، شامل نمونه‌برداری از خون یا بزاق بوده و گاهی، مشاوره ژنتیکی برای تفسیر درست نتایج تست‌ها توصیه می‌شود.
بیوپسی
دکتر گوارش، هنگام انجام کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی، در صورت مشاهده بافت مشکوکی در روده بزرگ، نمونه کوچکی از آن بافت را برای آزمایش بیشتر برمی‌دارد. این نمونه، در آزمایشگاه پاتولوژی، زیر میکروسکوپ به دقت بررسی شده تا وجود یا عدم وجود سلول‌های سرطانی شناسایی شود. بیوپسی، علاوه‌بر شناسایی سرطان روده، اطلاعات بیشتری در مورد نوع، مرحله و ویژگی‌های مولکولی سرطان فراهم می‌کند.
برای تشخیص زودهنگام سرطان روده بزرگ چه اقداماتی باید کرد؟
درمان سرطان روده بزرگ، در مراحل اولیه این بیماری، به مراتب موفق‌تر است و احتمال بهبودی کامل بیشتر خواهد شد. روش‌ها و راهکارهای تشخیص زودهنگام سرطان روده بزرگ شامل موارد زیر هستند:
- غربالگری منظم؛ با انجام آزمایش‌های کولونوسکوپی و آزمایش‌های مدفوع
- شناخت علائم سرطان روده بزرگ؛ مانند تغییرات مداوم در عادات روده‌ای، وجود خون در مدفوع، درد مداوم شکم، کاهش وزن غیرقابل توضیح و خستگی غیرمعمول
- توجه به عوامل خطر؛ مانند سوابق خانوادگی یا شخصی ابتلا به سرطان روده بزرگ یا افراد مبتلا به بیماری‌های التهابی روده
- تغییر در سبک زندگی؛ همچون برخورداری از تغذیه سالم، پرهیز از سیگار و الکل و فعالیت بدنی منظم
- مشاوره ژنتیکی؛ شناسایی زودتر سرطان روده بزرگ در افرادی با سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری
این روش‌ها، امکان تشخیص زودهنگام سرطان روده بزرگ را فراهم آورده و نقش مهمی در بهبود نتایج درمانی و افزایش طول عمر افراد مبتلا دارند.
سرطان روده بزرگ چگونه درمان می‌شود؟
درمان سرطان روده بزرگ، با روش‌های درمانی مختلفی انجام می‌شود. انتخاب نوع درمان به تشخیص دقیق پزشک، مرحله سرطان و وضعیت عمومی بیمار بستگی دارد و در بسیاری از موارد ترکیبی از این روش‌ها به کار می‌رود. در اینجا، به اثربخش‌ترین روش‌های درمان سرطان روده بزرگ پرداخته‌ایم:
جراحی
جراحی یکی از اصلی‌ترین روش‌های درمان سرطان روده بزرگ، به‌ویژه در مراحل اولیه بیماری است. دکتر جراحی روده بزرگ (جراحی کولورکتال)، در این روش درمانی، با برداشتن تومور و بخشی از بافت سالم اطراف آن، از پخش شدن سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند. در صورت کوچک بودن تومور، جراح، فقط بخشی از روده بزرگ را تحت جراحی کلکتومی جزئی برمی‌دارد. اما گاهی به دلیل وسعت گرفتن سرطان، باید کل روده بزرگ طی جراحی کلکتومی کامل برداشته شود. در صورت تشخیص سرطان روده بزرگ در مزاحل اولیه، جراحی به‌عنوان درمان قطعی برای این بیماری عمل می‌کند.
شیمی‌درمانی
متخصص گوارش، طی شیمی‌درمانی، داروهایی را برای از بین بردن سلول‌های سرطانی یا توقف رشد آنها تجویز می‌کند. این روش درمانی، معمولا پس از جراحی به‌عنوان شیمی‌درمانی کمکی به کار می‌رود تا احتمال بازگشت سرطان را کاهش دهد. از سوی دیگر، در صورت متاستاز سرطان روده بزرگ، شیمی‌درمانی به‌عنوان درمان اصلی یا برای کنترل رشد تومور استفاده می‌شود.
گاهی، جراح، از شیمی‌درمانی قبل از جراحی برای کوچک کردن تومور و آسان‌تر کردن جراحی استفاده می‌کند. این داروها، به صورت تزریقی یا خوراکی توسط بیمار مصرف می‌شوند. اما به دلیل اثرات سیستمیک داروها، عوارض جانبی زیادی مانند خستگی، تهوع، ریزش مو و کاهش سلول‌های خونی رخ می‌دهد. با این حال، این روش همچنان یکی از موثرترین درمان‌ها برای کنترل و درمان سرطان روده بزرگ است.
پرتودرمانی یا رادیوتراپی
در پرتودرمانی یا رادیوتراپی، از اشعه‌های پرتوان برای تخریب سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. این روش، به‌ویژه در سرطان‌های ناحیه رکتوم، برای کاهش حجم تومور قبل از جراحی، به‌عنوان درمان مکمل به کار می‌رود. پرتودرمانی، به دو صورت خارجی و داخلی انجام می‌شود. در پرتودرمانی خارجی، دستگاهی، اشعه‌های پرتوان را به ناحیه تومور تابانده و به DNA سلول‌های سرطانی آسیب می‌رسانند.
در پرتودرمانی داخلی یا براکی‌تراپی، منبع رادیواکتیو، داخل یا نزدیک تومور قرار داده می‌شود. این روش درمانی با کاهش اندازه تومور، احتمال موفقیت جراحی را افزایش می‌دهد. از شایع‌ترین عوارض جانبی پرتودرمانی می‌توان به خستگی، تحریک پوست و مشکلات گوارشی اشاره کرد. البته با پایان روند درمان سرطان روده بزرگ، این عوارض کاهش می‌یابند.
درمان هدفمند
درمان هدفمند یا تارگت‌‌تراپی، بهطور خاص، مولکول‌ها یا مسیرهای خاصی را در سلول‌های سرطانی هدف قرار می‌دهند. این روش درمانی، بر اساس ویژگی‌های ژنتیکی یا مولکولی سلول‌های سرطانی بیمار طراحی می‌شود. برای مثال، برخی از انواع سرطان روده بزرگ، دارای جهش‌هایی در ژن‌های خود هستند که توسط داروهای هدفمند متوقف می‌شوند.
داروهای هدفمند، برخلاف شیمی‌درمانی که بهطور سیستمیک به سلول‌های سالم هم آسیب می رساند، به صورت انتخابی، تنها به سلول‌های سرطانی حمله می‌کنند. درمان با داروهای هدفمند، منجر به کاهش عوارض جانبی درمان سرطان روده بزرگ می‌شود. این داروها، به صورت خوراکی یا تزریقی برای بیماران مقاوم به درمان‌های سنتی، به کار می‌روند.
ایمونوتراپی
تکنیک درمانی ایمونوتراپی، به تقویت سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سلول‌های سرطانی می‌پردازد. در این روش، داروها، مکانیسم‌های سلول‌های سرطانی را برای سرکوب سیستم ایمنی بدن مهار می‌کنند. این درمان سرطان روده بزرگ، به سیستم ایمنی برای شناسایی بهتر سلول‌های سرطانی و از بین بردن آنها کمک می‌کند. ایمونوتراپی، برای بیماران مقاوم به سایر درمان‌ها یا بیماران در مرحله سرطان پیشرفته، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش، با وجود عوارض جانبی همچون خستگی، تب و التهابات پوستی، اما پتانسیل بالایی برای بهبود طولانی‌مدت بیماران دارد.
در صورت ابتلا به سرطان روده بزرگ زندگی فرد بیمار چه تغییراتی می‌کند؟
پس از تشخیص سرطان روده بزرگ، بیمار، تحت درمان‌های مختلفی از جمله جراحی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی قرار می‌گیرد. این درمان‌ها، عوارض جانبی همچون خستگی، مشکلات گوارشی، ریزش مو و تغییرات وزنی به همراه دارند. با این حال، رعایت یک رژیم غذایی مناسب، حفظ فعالیت بدنی و دریافت پشتیبانی روانی از خانواده، دوستان و مشاوران به بهبود کیفیت زندگی او کمک خواهد کرد.
مدیریت استرس و توجه به سلامت روانی او از اهمیت بسیاری برخوردار است. با پیشرفت‌های پزشکی روش‌های نوین درمان سرطان روده ، بسیاری از بیماران، پس از درمان به زندگی عادی خود بازمی‌گردند. این افراد، حتی سال‌ها پس از تشخیص، تحت پیگیری‌های منظم پزشکی و مراقبت‌های مداوم به زندگی خود ادامه می‌دهند.
طول عمر فرد دارای سرطان روده بزرگ چقدر است؟
طول عمر فرد مبتلا به سرطان روده بزرگ به میزان پیشرفت سرطان در زمان تشخیص، نوع و شدت سرطان، سلامت عمومی بیمار و پاسخ به درمان بستگی دارد. به‌گونه‌ای‌که، تشخیص در مراحل اولیه (مرحله 1 و 2)، میزان بقای پنج ساله به حدود 90 درصد یا بیشتر می‌رسد. زمانی که سرطان در مرحله 3 به غدد لنفاوی گسترش یافته، میزان بقا حدود 70 تا 80 درصد است. اما میزان بقا، در مرحله متاستاز، به شدت کاهش یافته و به 14 تا 20 درصد می‌رسد
آمارهای طول عمر بیماران سرطان رکتوم بعد از عمل، عمومی بوده و هر فرد با توجه به شرایط خاص خود، طول عمر متفاوتی خواهد داشت. مراجعات منظم به متخصص گوارش و اجرای درست درمان‌ها، اثربخشی قابل‌توجهی بر نتایج درمان و طول عمر خواهد داشت.
چه غذاهایی برای سرطان روده بزرگ مفید هستند؟
تغذیه مناسب، نقش مهمی در مدیریت سرطان روده بزرگ و بهبود کیفیت زندگی بیماران برعهده دارد. غذاهای مفید برای افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ شامل موارد زیر هستند:
- فیبرهای غذایی؛ بهبود عملکرد روده و کاهش یبوست با مصرف میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل (مانند جو دوسر و نان کامل)
- سبزیجات برگ‌سبز؛ وجود ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در سبزیجاتی مانند اسفناج، کلم پیچ و بروکلی
- ماهی‌های چرب؛ کاهش التهاب بدن با مصرف ماهی‌هایی مانند سالمون، ساردین و ماهی‌های سرشار از اسیدهای چرب امگا-3
- زردچوبه؛ به دلیل خواص ضدالتهاب و ضدسرطانی آن به دلیل ماده‌ای به نام کورکومین
- آجیل و دانه‌ها؛ تامین انرژی و حمایت از سلامت دستگاه گوارش به دلیل وجود چربی‌های سالم، پروتئین و فیبر
- آب و مایعات؛ حفظ هیدراتاسیون بدن و بهبود عملکرد روده‌ها با مصرف کافی آب و مایعات دیگر
همچنین، پرهیز از مصرف غذاهای فرآوری شده، گوشت‌های قرمز و چرب و غذاهای حاوی قند زیاد هم توصیه می‌شود.
چگونه از سرطان روده بزرگ پیشگیری کنیم؟
اگر می‌خواهید بدانید بهترین راه پیشگیری از سرطان چیست، باید گفت پیشگیری از سرطان روده بزرگ، با برخورداری از سبک زندگی سالم امکان‌پذیر است. در ادامه، به مؤثرترین روش‌های پیشگیری از سرطان روده بزرگ اشاره کرده‌ایم:
- رژیم غذایی سالم؛ شامل مواد غذایی پرفیبر، کاهش مصرف گوشت قرمز و فرآورده‌های گوشتی و مصرف چربی‌های سالم
- فعالیت بدنی منظم؛ حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط تا شدید در روز
- حفظ وزن مناسب؛ پیشگیری از چاقی و حفظ وزن در محدوده سلامت
- ترک سیگار و الکل؛ کاهش خطر ابتلا به انواع سرطان‌ها به‌ویژه سرطان روده بزرگ
- غربالگری منظم؛ تشخیص زودهنگام و پیشگیری از پیشرفت سرطان با انجام غربالگری توسط افراد بالای 50 سال و افراد دارای سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان روده بزرگ
با برخورداری از یک سبک زندگی سالم و تحت درمان بودن دکتر پیشگیری از سرطان، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ، بهطور قابل‌توجهی کاهش خواهد یافت.
چرا غربالگری سرطان روده بزرگ مهم است؟
غربالگری روده بزرگ، به تشخیص زودهنگام سرطان روده بزرگ و ضایعات پیش‌سرطانی مانند پولیپ‌ها کمک می‌کند. در مراحل اولیه، سرطان روده بزرگ اغلب بدون علامت است و درصورت پیشرفت بیماری، درمان آن دشوارتر خواهد شد. غربالگری منظم، به‌ویژه در افراد بالای ۵۰ سال یا افرادی با سابقه خانوادگی این بیماری، به کشف و حذف پولیپ‌های پیش‌سرطانی، قبل از تبدیل شدن به سرطان کمک می‌کند. این اقدامات پیشگیرانه بهطور قابل توجهی مرگ‌ومیر ناشی از سرطان روده بزرگ را کاهش می‌دهند.
برای درمان و پیشگیری از سرطان روده بزرگ به چه دکتری باید مراجعه کرد؟
برای درمان و پیشگیری سرطان روده بزرگ، باید به یک دکتر گوارش مراجعه کنید. دکتر گوارش در تشخیص و درمان بیماری‌های روده بزرگ به‌ویژه سرطان روده بزرگ تخصص دارد. این متخصص از آزمایشات تشخیصی مانند کولونوسکوپی برای تشخیص سرطان روده بزرگ استفاده می‌کند. در صورت تشخیص سرطان، متخصص گوارش در قالب تیم درمانی با دکتر سرطان برای درمان سرطان روده بزرگ به همکاری می‌پردازند.
اگر شما هم با علائم سرطان روده بزرگ مواجه هستید و به مشاوره با دکتر گوارش نیاز دارید، برای دریافت نوبت از متخصص گوارش به سایت دکتردکتر مراجعه کنید.
منابع:
webmd.com
cancer.org
سوالات متداول سرطان روده بزرگ
بله، سرطان روده بزرگ در مراحل اولیه قابل درمان است. روش‌های درمان شامل جراحی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و درمان هدفمند می‌شود. تشخیص زودهنگام نقش مهمی در موفقیت درمان دارد.
سرطان روده بزرگ شایع‌تر است و در مراحل پیشرفته‌تر می‌تواند بدتر باشد. اما سرطان روده کوچک نادرتر و معمولاً دشوارتر برای تشخیص است، که می‌تواند چالش‌های بیشتری ایجاد کند.
بله، سرطان روده بزرگ می‌تواند کشنده باشد، به‌ویژه اگر دیر تشخیص داده شود. با این حال، اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود، درمان موفقیت‌آمیز و بقای طولانی‌مدت ممکن است.
غربالگری منظم و برداشتن پولیپ‌های پیش‌سرطانی می‌تواند از پیشرفت سرطان جلوگیری کند. همچنین تغییرات در سبک زندگی مانند رژیم غذایی سالم و ورزش نیز موثر است.
