رژیم غذایی برای آسم باید شامل مواد غذایی خاص و سبک باشد؛ البته این بدان معنی نیست که قرار است کسانیکه آسم دارند، غذاهای بدمزه بخورند! تغذیه مناسب برای بیماران آسمی، شامل سبزیجات با برگ‌های سبز، میوهها، ماهی‌های چرب، حبوبات، … میشود. مصرف این مواد غذایی، التهاب راههای تنفسی را کاهش داده و روی حملات آسمی، تاثیر مثبت می‌گذارد. البته در مقابل، غذاهایی هم هستند که مضرند و بهتر است مصرف نشوند.
در ادامه این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر با ما همراه باشید تا درباره رژیم غذایی در بیماران مبتلا به آسم و بایدها و نبایدهای آنها، بیشتر بدانید.
اگر هم سوالی دارید، می‌توانید در بخش نظرات بنویسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.
رژیم غذایی برای آسم؛ برای درمان آسم چه بخوریم؟
درمان آسم تنها به دارو محدود نمیشود؛ نقش تغذیه در کاهش التهاب راههای هوایی و بهبود عملکرد تنفسی، بهویژه در بیماران مبتلا به آسم، اثبات شده است. تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که پیروی از رژیم غذایی سرشار از مواد ضدالتهاب و آنتی‌اکسیدان‌ها میتواند دفعات و شدت حملات آسم را کاهش دهد.
غذاهایی مانند میوه‌های تازه، سبزیجات سبز، ماهی‌های چرب و غلات کامل باید در برنامه غذایی این بیماران گنجانده شوند. البته گاهی هم به توصیه پزشک، نیاز پیدا می‌کنید تا مکمل هم در کنار این برنامه غذایی، مصرف کنید. برای سفارش آنلاین دارو، می‌توانید از داروخانه دکتردکتر کمک بگیرید.
مواد غذایی طبیعی برای درمان آسم
برخی مواد غذایی طبیعی به دلیل خاصیت ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی خود، در کنترل علائم آسم نقش مؤثری دارند. به‌عنوان مثال، زنجبیل با کاهش انقباض ماهیچه‌های راههای هوایی، تنفس را راحت‌تر می‌کند. زردچوبه نیز حاوی کورکومین است که بر روندهای التهابی اثر بازدارنده دارد.
مصرف منظم چای سبز، آب انار، سیر خام و پیاز میتواند به کاهش التهاب مجاری تنفسی و تقویت سیستم ایمنی کمک کند. این مواد در کنار یک رژیم غذایی متعادل، مکملی طبیعی برای درمان آسم به شمار می‌روند. برخی از بهترین گزینه‌ها که توسط دکتر آسم هم پیشنهاد می‌شو عبارتند از:
- سبزیجات برگ‌سبز تیره مانند اسفناج و بروکلی
- میوه‌های رنگی همچون سیب، آووکادو، پرتقال، کیوی و توت‌ها
- ماهی‌های چرب مانند سالمون و ساردین
- غلات کامل نظیر جو دوسر و نان‌های سبوس‌دار
- حبوبات بهویژه عدس و لوبیا
این خوراکی‌ها از طریق کاهش التهاب مزمن، به بهبود وضعیت تنفسی کمک می‌کنند.
چه میوه‌هایی برای آسم مفید هستند؟
میوه‌هایی که سرشار از ویتامین C، فلاونوئید و فیبر هستند، می‌توانند در کنترل علائم آسم مؤثر باشند. سیب (بهویژه با پوست)، به دلیل محتوای بالای کوئرستین، یکی از بهترین گزینه‌ها برای بیماران آسمی محسوب میشود.
کیوی، پرتقال و توت‌فرنگی نیز به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان‌های قوی و ویتامین C، به بهبود عملکرد ریه کمک می‌کنند. مصرف منظم این میوهها، بهویژه در قالب رژیم غذایی ضدالتهاب، توصیه میشود.
منوی پیشنهادی رژیم غذایی در بیماران مبتلا به آسم
همان‌قدر که نوع ماده غذایی اهمیت دارد، روش پخت غذا نیز در کنترل علائم آسم نقش دارد. غذاهای پخته‌شده سالم، بهویژه اگر با روش‌های کم‌چرب و بدون افزودنی‌های مضر تهیه شوند، می‌توانند التهاب مجاری تنفسی را کاهش دهند و به بهبود وضعیت تنفسی کمک کنند. مناسب‌ترین گزینه‌ها برای پخت غذا در راستای درمان خانگی آسم، عبارتند از:
سبزیجات بخارپز یا تفت‌داده‌شده با روغن زیتون
مانند اسفناج، بروکلی، کدو سبز و هویج؛ این مواد غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها و فیبر هستند و در صورت پخت مناسب، خواص ضدالتهابی خود را حفظ می‌کنند.
ماهی پخته یا گریل‌شده مثل سالمون، ساردین یا قزل‌آلا
این نوع ماهی‌ها سرشار از اسیدهای چرب امگا-۳ هستند که در کاهش التهاب مجاری تنفسی مؤثرند. بهتر است از سرخ‌کردن آنها در روغن زیاد خودداری شود.
خوراک‌های تهیه‌شده با حبوبات و غلات کامل
مانند خوراک عدس یا برنج قهوه‌ای همراه با سبزیجات، که به دلیل دارا بودن فیبر بالا، سلامت میکروبیوتای روده و ایمنی بدن را تقویت می‌کنند.
مرغ یا بوقلمون بدون پوست، بخارپز یا آب‌پز
به‌جای گوشت‌های فرآوری‌شده، استفاده از گوشت سفید پخته‌شده با ادویه‌های ملایم (مثل زردچوبه یا زنجبیل) توصیه میشود.
سوپ‌های خانگی سبک و مغذی
مانند سوپ جو، سوپ عدس یا سبزیجات تازه، که علاوه بر تأمین مایعات، سرشار از مواد مفید برای آرام‌سازی راههای هوایی هستند.
نکته مهم! برای تهیه غذاهای مناسب آسم، باید از سرخ‌کردن عمیق، استفاده زیاد از نمک، ادویه‌های تند، افزودنی‌های مصنوعی و سس‌های آماده خودداری کرد. پختن غذا به‌صورت بخارپز، گریل یا آب‌پز، روش‌هایی کم‌التهاب‌زا و مناسب برای بیماران مبتلا به آسم هستند.
غذاهای مضر برای آسم
برخی غذاها می‌توانند واکنش التهابی در بدن ایجاد کرده و وضعیت آسم را بدتر کنند. در رأس این فهرست، غذاهای فرآوری‌شده، فست‌فود، تنقلات شور، شیرینی‌های صنعتی و نوشیدنی‌های شیرین قرار دارند. همچنین مواد نگه‌دارنده‌ای مانند سولفیت موجود در میوه‌های خشک و نوشابه‌های تیره، در برخی افراد مبتلا به آسم باعث بروز حمله می‌شوند. لبنیات پرچرب نیز در برخی موارد ممکن است با افزایش تولید مخاط، علائم را تشدید کند. پرهیز از این خوراکی‌ها، بخشی ضروری از رژیم غذایی در بیماران مبتلا به آسم است.
نوشیدنی‌های مفید برای آسم
نوشیدنی‌های ضدالتهاب می‌توانند به آرام‌سازی مجاری تنفسی و بهبود عملکرد ریه کمک کنند. آب ساده و کافی، پایه‌ای‌ترین و مهم‌ترین نوشیدنی برای آسم است. چای سبز به دلیل دارا بودن آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند EGCG، اثرات مثبتی بر کاهش التهاب دارد. دمنوش زنجبیل و نعناع نیز می‌توانند با باز کردن راههای تنفسی، تنفس را راحت‌تر کنند. نوشیدن آب انار طبیعی و حتی آب آلوئه‌ورا در برخی مطالعات با بهبود علائم تنفسی همراه بوده است. در مقابل، باید از مصرف نوشیدنی‌های شیرین‌شده و گازدار خودداری کرد.
نوشیدنی‌های مضر برای آسم
برخی نوشیدنی‌ها ممکن است با تحریک مجاری تنفسی، علائم آسم را تشدید کنند. موارد زیر بهویژه باید محدود یا حذف شوند:
- نوشیدنی‌های شیرین‌شده صنعتی؛ مانند نوشابه‌های گازدار که به دلیل محتوای بالای قند، افزودنی‌ها و نگه‌دارنده‌هایی مثل سولفیت، ممکن است دفعات حمله آسم را افزایش دهند.
- نوشیدنی‌های کافئین‌دار پرقند؛ مانند برخی نوشیدنی‌های انرژی‌زا که در بعضی افراد مبتلا به آسم، اثرات منفی بر تنفس دارند.
پرهیز از این نوشیدنی‌ها بخشی مهم از تغذیه مناسب برای بیماران آسمی به شمار می‌آید.
فاصله بین وعده‌های غذایی افراد مبتلا به آسم باید چقدر باشد؟
در افراد مبتلا به آسم، تنظیم منظم وعده‌های غذایی به کاهش التهاب مزمن و پیشگیری از تحریک معده و بازگشت اسید که ممکن است علائم آسم را تشدید کند، کمک می‌کند. بر اساس منابع علمی، بهتر است بیماران آسمی:
- روزانه ۳ وعده اصلی و ۲ میان‌وعده سبک داشته باشند؛
- بین وعده‌ها حدود ۳ تا ۴ ساعت فاصله باشد؛
- وعده‌ها سنگین نباشند تا از فشار بر معده و دیافراگم جلوگیری شود.
همچنین توصیه میشود وعده شام، حداقل ۲ تا ۳ ساعت پیش از خواب مصرف شود تا از بروز رفلاکس شبانه و تحریک سرفه‌های آسمی جلوگیری گردد.
در جدول زیر، نمونه‌ای از زمانبندی وعده‌ها را با شما به اشتراک گذاشته‌ایم:
| وعده غذایی | زمان پیشنهادی | نکات |
|---|---|---|
| صبحانه | ۷:۰۰ – ۸:۰۰ صبح | سبک، سرشار از فیبر و پروتئین |
| میان‌وعده اول | ۱۰:۰۰ – ۱۰:۳۰ صبح | میوه تازه یا مغزها |
| ناهار | ۱۳:۰۰ – ۱۴:۰۰ | حاوی سبزیجات پخته و پروتئین سبک |
| میان‌وعده دوم | ۱۶:۰۰ – ۱۷:۰۰ | اسموتی طبیعی یا نان سبوس‌دار |
| شام | ۱۹:۰۰ – ۲۰:۰۰ | سوپ یا غذای بخارپز کم‌ادویه |
| پرهیز از غذا | بعد از ۲۰:۳۰ شب | جهت پیشگیری از رفلاکس و سرفه شبانه |
نکته! این جدول پیشنهادی است و بهتر است، با پزشک در نهایت مشورت کنید. سریع‌ترین روش برای این کار، ویزیت آنلاین با دکتر تغذیه است اما با این حال، می‌توانید برای مراجعه حضوری به دکتر تغذیه و دکتر آسم، از پلتفرم نوبت دهی دکتردکتر کمک بگیرید.
