در مواجهه با افرادی که دچار برق گرفتگی شده‌اند، چه کنیم؟

اگر با شخصی روبرو شدیم که دچار برق گرفتگی شده است باید چه کنیم؟ درمان برق گرفتگی چیست و این موضوع تا چه حد می‌تواند خطرناک باشد؟ در این مقاله به این سوالات پاسخ خواهیم داد.

زمانی که جریان الکتریکی در بدن جاری می‌شود و یا بدن را لمس می‌کند، برق گرفتگی رخ می‌دهد. هر زمان که فرد در برابر جریان الکتریسیته قرار بگیرد، ممکن است این اتفاق رخ دهد. شدت برق گرفتگی ممکن است اصلاً چندان نباشد و یا اینکه ممکن است آنقدر شدید باشد که به مرگ منجر شود. 

نزدیک به ۵ درصد از سوختگی‌ها در ایالات متحده‌ی آمریکا بر اثر برق گرفتگی رخ می‌دهد.  هر فردی که به واسطه جریان برق با ولتاژ بالا دچار برق گرفتگی می‌شود باید هر چه سریع‌تر اقدامات درمانی را انجام دهد.

برق گرفتگی چیست؟

برق گرفتگی زمانی رخ می‌دهد که جریان الکتریکی از یک منبع الکتریکی وارد بخشی از بدن شود. برق گرفتگی ناشی از ارتباط با:

• ماشین آلات الکتریکی 
• سیم‌های برق خانگی
• جریان‌های برق قوی
• چراغ‌ها
• پریزهای برق

انواع برق گرفتگی

آسیب‌های ناشی از برق گرفتگی در یکی از ۴ نوع جای می‌گیرد:

• فلش زدن: این نوع از آسیب معمولاً باعث سوختگی سطحی پوستی می‌شود. این نوع از آسیب ناشی از ترکش‌های الکتریکی است و معمولا به قسمت‌های عمقی پوست نفوذ نمی‌کند.
• شعله زدن: در این نوع از آسیب برق گرفتگی باعث شعله ور شدن لباس فرد شده و ممکن است سوختگی به قسمت‌های عمقی‌تر پوست هم نفوذ کند.

• رعد و برق: در این نوع از آسیب در مدت زمان بسیار کوتاهی جریان الکتریکی بسیار پر فشاری به فرد وارد می‌شود. این جریان الکتریکی پر فشار معمولاً در تمام بدن فرد منتشر می‌شود.
• واقعی: در این نوع از برق گرفتگی، شخص بخشی از جریان الکتریسیته می‌شود. جریان برق به بدن فرد وارد شده و از آن خارج می‌شود.

شوک ناشی از لمس پریزهای برق و دیگر ابزارهای کوچک در خانه به ندرت باعث آسیب‌های جدی می‌شود. با این همه، تماس طولانی مدت ممکن است باعث آسیب و جراحت جدی شود.

برق گرفتگی چگونه اتفاق می افتد؟

بر اساس مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۹ انجام شده است، جریان الکتریکی معمول خانگی در ایالات متحده‌ی آمریکا ۱۱۰ ولت است اما برخی از دستگاه‌ها برای عمل کردن به ولتاژ بالا‌تر تا ۲۴۰ ولت دارد. مراکز صنعتی و کابل‌های فشار قوی توان حمل جریان الکتریکی قوی تا ۱۰۰ هزار ولت را دارند.

در همین مقاله تاکید شده است که جریان‌های برق ۵۰۰ ولتی و یا بیش‌تر می‌تواند باعث سوختگی شدید شود. در حالی که جریان برق کم‌تر بین ۱۱۰ تا ۱۲۰ ولت در نهایت تنها باعث اسپاسم عضلانی می‌شود.

در محیط خانه، فرد در تماس با ابزارهای برقی خانگی، پریزهای برق و دو شاخه‌ها ممکن است باعث برق گرفتگی شود. این برق گرفتگی می‌تواند باعث تروما و مشکلات جدی شود.

تقریباً نیمی از وقایعی که منجر به برق گرفتگی می‌شود در محیط‌های کاری رخ می‌دهد. افراد شاغل در این حرفه‌ها، بیش از سایرین در معرض برق گرفتگی‌های غیر مرگبار قرار دارند:

• افراد مشغول در ساخت و ساز
• افراد شاغل در حرفه‌های مربوط به سرگرمی و هتل‌داری
• آموزش و خدمات بهداشتی 
• صنایع غذایی
• افراد شاغل در کارخانه‌ها

چندین عامل روی شدت آسیب ناشی از شوک الکتریکی تاثیر می‌گذارد، این عوامل شامل:

• شدت جریان الکتریکی
• نوع جریان الکتریکی
• بخشی از بدن که در معرض جریان الکتریکی قرار گرفته
• مدت زمانی که فرد در معرض جریان الکتریکی بوده است
• مقاومت به جریان الکتریکی

علائم برق گرفتگی

فردی که دچار برق گرفتگی می‌شود ممکن است شواهد اندکی از جراحت روی بدن خود داشته باشد و یا اینکه دچار سوختگی شدید و قابل توجهی شود‌. گاهی ممکن است فرد بر اثر برق گرفتگی دچار ایست قلبی شود.  سوختگی‌ها معمولاً در نقاطی از بدن که با منبع الکتریکی و یا با زمین در تماس است، بیش‌تر از سایر نقاط است‌. دست‌ها، پاشنه پا و سر نقاط معمولی برای تماس هستند.‌

علاوه بر سوختگی گاهی به علت فشار بسیار زیاد ناشی از شوک الکتریکی و به دلیل انقباض شدید ماهیچه‌ای فرد به نقطه دیگری پرت می‌شود. همچنین در این شرایط احتمال آسیب نخاعی هم باید بررسی شود. اگر شخص بعد از برق گرفتگی دچار تنگی نفس، درد سینه و یا درد شکمی شده باشد، احتمالا آسیب داخلی در او وجود دارد.

درد در دست یا پا و یا تغییر شکل بخشی از بدن نشانه‌ای از شکستگی استخوان ناشی از برق گرفتگی است. از آنجایی که کودکان معمولاً سیم‌های برق را گاز می‌زنند، احتمال سوختگی لب‌ها وجود دارد. این ناحیه معمولاً قرمز و یا تیره رنگ به نظر می‌رسد.

چه زمانی باید اقدامات درمانی در مورد برق گرفتگی را انجام داد؟

در کل در صورت برق گرفتگی حتی اگر به نظر خفیف باشد باید با پزشک مشورت کنید و معاینه شوید چرا که ممکن است علایم در ظاهر خفیف باشد اما سوختگی عمقی ناشی از برق گرفتگی وجود داشته باشد

 برق گرفتگی ناشی از ولتاژ بالا باید در بخش اورژانس بیمارستان به سرعت تحت مداوا قرار گیرد. اما بعد از برق گرفتگی با ولتاژ پایین به دلایل زیر باید با پزشک تماس گرفت.

• بیش‌تر از ۵ سال از آخرین باری که واکسن کزاز را دریافت کرده‌اید گذشته باشد
• سوختگی‌هایی که به خوبی بهبود پیدا نمی‌کنند.
• سوختگی‌هایی که با افزایش قرمزی، درد و یا با ترشحاتی همراه هستند.
• هر گونه برق گرفتگی در زن باردار

شخصی که با برق ۵۰۰ ولت یا بیش‌تر دچار برق گرفتگی شده است باید بلافاصله در بخش اورژانس و حوادث بیمارستان تحت نظر قرار گیرد. اما بعد از برق گرفتگی ناشی از برق ولتاژ پایین تنها در صورت نگرانی در مورد موارد زیر به بخش اورژانس مراجعه کنید:

• هر گونه سوختگی قابل توجه در پوست
• تجربه‌ی از دست دادن هوشیاری
• هر گونه احساس بی حسی، گزگز کردند فلج و مشکلات بینایی، شنوایی و گفتاری
• سرگیجه
• سخت نفس کشیدن
• تشنج
• هر گونه برق گرفتگی در زنان بارداری که در هفته بیستم بارداری و یا بیش‌تر قرار دارند
• وجود دیگر علائم نگران کننده

عوارض کوتاه مدت برق گرفتگی

بسته به شدت، اثراتی که بلافاصله بعد از برق گرفتگی رخ می‌دهد، ممکن است شامل:

• سوختگی
• ضربان قلب نامنظم
• تشنج
• احساس سوزن سوزن شدن
• از دست دادن هوشیاری
• سردرد

برخی از افراد حس ناخوشایندی را بعد از برق گرفتگی تجربه می‌کنند و هیچ آسیب جسمی در این افراد مشاهده نمی‌شود. اما برخی دیگر درد زیاد و آسیب بافتی قابل توجهی را تجربه می‌کنند. افرادی که ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از برق گرفتگی یک آسیب جدی و یا اختلال قلبی را تجربه نمی‌کنند، احتمال بسیار کمی وجود دارد که بعد از گذشت این مدت این مشکلات رخ دهد.

عوارض جدی‌تری که ممکن است رخ دهد شامل:

• کما
• حمله قلبی
• ایست تنفسی

عوارض بلند مدت برق گرفتگی

یک تحقیق نشان می‌دهد که افرادی که برق گرفتگی را تجربه می‌کنند تا ۵ سال بعد از واقعه به حمله قلبی دچار نمی‌شوند.یک شخص ممکن است که مجموعه‌ای از علائم روانی، عصبی و جسمی را از خود نشان دهد.

تشخیص برق گرفتگی

در بخش اورژانس بیمارستان نگرانی اولیه پزشک بررسی آسیب‌های احتمالی است که امکان مشاهده آن‌ها وجود ندارد. این آسیب‌ها ممکن است در عضلات، قلب، مغز رخ دهند. آسیب به این ارگان‌ها نتیجه برق گرفتگی و با شکستگی استخوانی ناشی از برق گرفتگی و موج قوی برق است‌.

پزشک با توجه به سابقه بیمار و معاینه اولیه بدنی تست‌های مختلفی انجام خواهد داد. این تست‌ها شامل:

• نوار قلب برای بررسی قلب
• آزمایش خون کامل
• آزمایش خون و آزمایش ادرار برای بررسی آنزیم‌های ماهیچه‌ای (که نقش بسیار مهمی در تشخیص آسیب عضلانی دارند)
• رادیولوژی اشعه ایکس برای تشخیص شکستگی و یا تغییر مکان استخوان‌ها 
• سی‌تی اسکن

کمک‌های اولیه بعد از برق گرفتگی

برق گرفتگی‌های خفیف ناشی از وسایل برقی خانگی، معمولاً نیاز به درمان‌های پزشکی ندارد. اما در مواردی که برق گرفتگی شدید باشد فرد باید حتماً به پزشک مراجعه کند. اگر فردی در معرض جریان الکتریکی با ولتاژ بالا قرار بگیرد، باید بلافاصله با اورژانس تماس بگیرد.

در صورت برق گرفتگی شدید باید اقدامات زیر را انجام داد:

• از آنجایی که فرد ممکن است هنوز در تماس با منبع الکتریکی باشد، به او دست نزنید
• به آمبولانس زنگ بزنید
• در صورت بی خطر بودن منبع برقی را خاموش کنید و یا از یک تکه چوب یا پلاستیک برای جا به جایی منبع الکتریکی استفاده کنید
• بعد از دور کردن منبع الکتریکی، نبض و تنفس فرد را بررسی کنید. اگر فرد از نظر تنفسی مشکل داشته باشد، بلافاصله عملیات احیا را آغاز کنید.
• اگر فرد از حال رفته و رنگ پریده باشد، سر او را پایین‌تر قرار داده و پاهای فرد را بالا نگه دارید
• اجازه ندهید که فرد به سوختگی‌های خود دست بزند. لباس‌های سوخته فرد را خارج نکنید.

راه‌های خود مراقبتی در خانه بعد از برق گرفتگی

اگر برق گرفتگی با ولتاژ پایین رخ داده باشد و در نتیجه هیچ آثاری از سوختگی روی پوست مشاهده نشود، نیازی به انجام هیچ اقدام درمانی نیست. اما اگر برق گرفتگی با جریان برق با ولتاژ بالاتر رخ داده باشد و فرد در پوست دچار سوختگی شده باشد، باید به مراکز درمانی مراجعه کند. میزان سوختگی دهان در کودکان باید توسط پزشک مورد ارزیابی قرار گیرد.

درمان‌های پزشکی برای برق گرفتگی

درمان برق گرفتگی بسته به شدت و نوع سوختگی دارد:

• سوختگی‌های خفیف با پماد‌های آنتی بیوتیکی موضعی درمان می‌شوند.
• سوختگی‌‌های شدیدتر نیاز به جراحی دارند. در جراحی زخم‌ها تمیز شده و گاهی هم پیوند پوست انجام می‌شود
• سوختگی‌های شدید روی بازو، پاها و دست‌ها هم نیاز به جراحی دارند. در جراحی ماهیچه‌‌های آسیب دیده برداشته می‌شوند.
• اگر بر اثر برق گرفتگی چشم‌ها آسیب دیده باشند، فرد باید توسط چشم پزشک معاینه شود
• شکستگی استخوان هم نیاز به گچ گرفتگی، آتل بندی و جراحی برای تثبیت استخوان دارد.
• آسیب‌ها و جراحت‌های داخلی هم نیازمند بررسی بیش‌تر یا جراحی دارند.

پیشگیری از برق گرفتگی

راه‌های پیشگیری از برق گرفتگی در درجه اول به سن افراد بستگی دارد.

برای کودکان کم‌تر از ۱۲ سال، بیش‌تر آسیب‌های ناشی از وسایل الکتریکی ناشی از دوشاخه‌های برق است. به دقت دو شاخه‌ها را بررسی کرده و مطمئن شوید که بی خطر هستند. دوشاخه‌های شکسته را عوض کرده و آن‌ها را با انواع بی خطر تر جایگزین کنید.

• به کودکان اجازه ندهید که با دو شاخه‌ها بازی کنند.
• استفاده از سه راهی و چند راهی را به حداقل برسانید.

در کودکان بیش‌تر از ۱۲ سال بیش‌تر برق گرفتگی ها ناشی از بازی و فعالیت اطراف وسایل الکتریکی با ولتاژ بالا است. به کودکان آموزش دهید که نباید روی وسایل برقی رفته و اطراف وسایل الکتریکی مانند قطار برقی بازی کنند.

بزرگسالان باید از حس خود برای دور مانند از آسیب استفاده کنند. افرادی که با وسایل برقی کار می‌کنند، پیش از کار کردن با این وسایل و تعمیر آن‌ها باید جریان برق را قطع کند. از کار کردن با وسایل برقی در نزدیکی آب پرهیز کنید. زمان کار کردن با وسایل برقی توجه کنید که روی سطح خیس نباشید.

در هنگام طوفان که با رعد و برق همراه است، اگر در بیرون از خانه هستید، اقدامات مراقبتی را انجام دهید. در موقع طوفان و رعد برق همیشه در حاشیه‌ی ساختمان‌ها و به دور از درختان و اشیا فلزی پناه بگیرید.

منابع:

webmd

medicalnewstoday