از آنجایی که آلودگی هوا یکی از جدی‌ترین تهدیدهای محیط زیستی برای سلامت انسان است، مراقبت های پزشکی در زمان آلودگی هوا اهمیت ویژه‌ای دارد. در شرایط بحرانی مانند روزهایی که شاخص کیفیت هوا در تهران تا 150 و فراتر از آن رفته است، رعایت اقدامات پیشگیرانه و درمانی نقش کلیدی در حفظ سلامت دارد.
در ادامه این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر و به نقل از مقالات منتشر شده در رسانه‌های پزشکی معتبر، مهم‌ترین مراقبت‌های پزشکی و خانگی برای کاهش آسیب‌های ناشی از آلودگی هوا را بررسی کرده‌ایم؛ با ما همراه باشید.
اگر سوالی دارید، در انتها بپرسید تا کارشناس سلامت و پزشکی دکتردکتر پاسخ دهد.
مراقبت های پزشکی در زمان آلودگی هوا
در زمان آلودگی شدید، افراد باید نسبت به وضعیت سلامت خود آگاه باشند و در صورت مشاهده علائم تنفسی، قلبی یا چشمی، به مراکز درمانی و دکتر عمومی مراجعه کنند. پزشکان معمولاً برای افرادی با بیماری‌های زمینه‌ای مانند آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه یا بیماری‌های قلبی، داروهای کمکی مانند اسپری‌های استنشاقی یا داروهای گشادکننده برونش تجویز می‌کنند. همچنین در برخی موارد، اکسیژن‌تراپی یا استفاده از دستگاه‌های تصفیه هوای خانگی توصیه می‌شود.
روش‌های کاهش آسیب‌های آلودگی هوا
برای کاهش میزان تماس با آلاینده‌ها، بهتر است از حضور در فضای باز به‌ویژه در ساعات اوج آلودگی که معمولاً بین ۷ تا ۱۰ صبح و ۵ تا ۸ شب بروز می‌کند، خودداری کنید. نصب فیلترهای هوا در محیط منزل و محل کار و استفاده از ماسک‌های استاندارد مانند N95 هنگام خروج از خانه، از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه هستند. بستن پنجره‌ها و درزگیری منافذ نیز به جلوگیری از ورود هوای آلوده کمک می‌کند.
در زمان آلودگی شدید هوای تهران چه باید کرد؟
در شرایط بحرانی که شاخص آلودگی در تهران از مرز ۲۰۰ یعنی بسیار ناسالم عبور می‌کند، توصیه می‌شود تمامی افراد به‌ویژه گروه‌های حساس مانند کودکان، سالمندان و زنان باردار، از خروج غیرضروری خودداری کنند. در این مواقع، مدارس و ادارات ممکن است تعطیل شوند و مردم باید توصیه‌های بهداشتی را به دقت دنبال کنند. نوشیدن آب کافی، تهویه مناسب فضای داخلی، استفاده از دستگاه‌های تصفیه هوا و اجتناب از ورزش یا فعالیت بدنی در فضای باز، از اقدامات ضروری در این شرایط هستند.
اگر در این دوران نیاز به مکمل‌های درمانی و تقویتی دارید یا قصد خرید ملزوماتی همچون ماسک را دارید، میتوانید با سفارش آنلاین از داروخانه دکتردکتر، به راحتی خرید کنید.
رفع عوارض آلودگی هوا
آلودگی هوا می‌تواند منجر به سردرد، خستگی، تحریک گلو، خس‌خس سینه، سرفه خشک، سوزش چشم و تشدید بیماری‌های زمینه‌ای شود. برای رفع این علائم، طبق جدول زیر عمل کنید:
| عارضه ناشی از آلودگی هوا | روش پیشنهادی برای کاهش یا رفع عارضه |
|---|---|
| سردرد و خستگی | استراحت در محیط آرام و تمیز، نوشیدن آب کافی، مصرف مواد غذایی حاوی منیزیم مثل بادام و اسفناج |
| سوزش یا خشکی چشم | استفاده از قطره اشک مصنوعی، شست‌وشوی چشم با آب سرد، پرهیز از مالیدن چشم |
| گلودرد و تحریک مجاری تنفسی | غرغره با آب نمک رقیق، نوشیدن مایعات گرم، استنشاق بخار آب گرم، اجتناب از هوای خشک |
| سرفه خشک یا خس‌خس سینه | استفاده از دستگاه بخور سرد، مصرف دمنوش زنجبیل یا شیر گرم با زردچوبه، در صورت نیاز مراجعه به پزشک |
| تشدید علائم آسم یا بیماری‌های ریوی | استفاده منظم از داروهای تجویزی مانند اسپری استنشاقی، اجتناب کامل از قرارگیری در هوای آلوده |
| خشکی پوست و خارش | استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده، مصرف آب کافی، استحمام با آب ولرم و کوتاه‌مدت |
جلوگیری از مسمومیت ناشی از آلودگی هوا
هرچند اصطلاح مسمومیت برای آلودگی هوا به شکل مستقیم به‌کار نمی‌رود، اما ورود مداوم ذرات سمی به بدن می‌تواند موجب واکنش‌های التهابی شدید، آسیب به سیستم ایمنی و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن شود. برای جلوگیری از این آسیب‌ها، افراد باید مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها را افزایش دهند، از تهویه مطبوع با فیلتر استفاده کنند و در صورت داشتن بیماری مزمن، به‌طور منظم وضعیت سلامت خود را تحت نظر پزشک نگه دارند.
مراقبت از گلو و ریه در زمان آلودگی هوا
برای محافظت از گلو و ریه‌ها، اجتناب از تنفس هوای آلوده و استنشاق بخارهای گرم و ملایم مانند بخار آب همراه با عصاره اکالیپتوس یا بابونه توصیه می‌شود. استفاده از دستگاه بخور سرد در خانه برای مرطوب نگه داشتن راه‌های تنفسی و اجتناب از مصرف دخانیات نیز نقش مهمی در پیشگیری از التهاب مجاری تنفسی دارد. غرغره با آب نمک رقیق می‌تواند به تسکین گلودرد و کاهش تحریک مخاط کمک کند.
اگر مشکل تنفسی پیدا کرده‌اید یا احساس سوزش در ناحیه ریه خود دارید، بهتر است هر چه سریع‌تر با ویزیت آنلاین با دکتر ریه داشته باشید.
در زمان آلودگی هوا چی بخوریم؟
مصرف مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان مانند میوه‌های قرمز، مرکبات، سبزیجات برگ‌سبز، گوجه‌فرنگی، سیر و زنجبیل می‌تواند به خنثی‌سازی رادیکال‌های آزاد ناشی از آلودگی کمک کند. نوشیدن دمنوش‌هایی مانند دمنوش زنجبیل، گل گاوزبان، نعناع و چای سبز به دلیل خواص ضدالتهابی و آرام‌بخشی توصیه می‌شود. مصرف مایعات کافی به دفع سموم از بدن کمک می‌کند و بهتر است از نوشیدنی‌های صنعتی و شیرین‌شده پرهیز شود.
در این دوره، مشاوره آنلاین با دکتر تغذیه می‌تواند کمک‌کننده باشد.
بهترین داروها برای آلودگی هوا
انتخاب دارو در زمان آلودگی هوا باید بر اساس نظر پزشک انجام شود. برخی داروهای رایج که برای کاهش عوارض ناشی از آلودگی استفاده می‌شوند عبارتند از:
- اسپری‌های برونکودیلاتور برای باز کردن مجاری هوایی
- داروهای ضدحساسیت مانند لوراتادین یا ستیریزین برای کاهش تحریک بینی و چشم
- داروهای ضدالتهاب استنشاقی برای بیماران مبتلا به آسم یا COPD
- مکمل‌های آنتی‌اکسیدانی مانند ویتامین C و E در موارد خاص با تجویز پزشک
آیا باید از آلودگی هوا ترسید؟
آلودگی هوا پدیده‌ای فراتر از یک مشکل محیط‌زیستی ساده است. این بحران، سلامت جسمی و روانی افراد را به خطر می‌اندازد و نیازمند مشارکت جدی برای کاهش منابع آلودگی، افزایش آگاهی عمومی و حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر است. تنها با رعایت اصول پیشگیری، مراقبت‌های پزشکی و اصلاح سبک زندگی می‌توان از شدت اثرات مخرب آلودگی هوا کاست.
اگر مشکل قلبی دارید و در این روزها با مشکلات فراوانی روبرو شده‌اید، میتوانید ویزیت آنلاین متخصص قلب توسط سامانه دکتردکتر داشته باشید.
منابع:
سوالات متداول
