آبله میمون چیست؟ آیا این بیماری در ایران مشاهده شده است؟!

بیماری آبله میمون وضعیت پزشکی نادری شبیه آبله و از خانواده آبله مرغان است که در اثر نوعی ویروس ایجاد می‌شود. این بیماری بیشتر در مناطق آفریقایی شیوع پیدا می‌کند، اما در سایر نقاط جهان هم دیده شده است. علائم آبله میمون شبیه آنفولانزا و شامل تب، لرز و بثورات پوستی است. امکان دارد که رفع این علامت‌ها هفته‌ها طول بکشد. روش اثبات‌شده‌ای برای درمان آبله میمون وجود ندارد، اما معمولاً خودبه‌خود از بین می‌رود. در هر حال، برای درمان عفونت باید به دکتر عفونی مراجعه شود. در این مقاله، نگاهی به این بیماری خواهیم داشت و از ایمن‌سازی نسبت به آن، عوارض و شیوع ویروس در ایران و جهان می‌گوییم.

اگر در پایان، پرسشی داشتید از ما در بخش نظرات بپرسید تا کارشناس سلامت دکتردکتر به شما پاسخ دهد.

بیماری آبله میمون چیست؟

آبله میمون (mpox) نوعی بیماری عفونی است و ویروس آبله میمون باعث ایجاد آن می‌شود. این بیماری بثورات دردناکی به وجود می‌آورد و با تب همراه است. غدد لنفاوی هم در اثر آن، بزرگ می‌شوند. بیشتر افراد مبتلا بعد از پایان دوره بیماری بهبود پیدا می‌کنند، اما عوارض آبله میمون در برخی دیگر شدید و جدی می‌شود. این بیماری از راه تماس با افراد آلوده سرایت می‌کند. ویروس آبله میمون نوعی ویروس DNA دو رشته‌ای پوشش‌دار از جنس Orthopoxvirus در خانواده Poxviridae است.

این ویروس از خانواده ویروسی است که باعث بروز بیماری آبله می‌شود. این ویروس‌ها به ویروس‌های زئونوتیک معروف هستند. در واقع، ویروس‌هایی هستند که به طور طبیعی بین حیوانات و انسان‌ها قابل انتقال‌اند. این ویروس‌ها می‌توانند از حیوانات به انسان یا از انسان به حیوان سرایت کنند.

ویروس این بیماری در دانمارک (۱۹۵۸ میلادی) در میمون‌هایی کشف شد که برای تحقیقات علمی در آزمایشگاه بودند. اولین مورد انسانی گزارش شده از آبله میمونی، پسری ۹ ماهه در جمهوری دموکراتیک کنگو بود (۱۹۷۰ میلادی). این نوع از آبله از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. در حال حاضر هم این بیماری در دنیا شیوع پیدا کرده و در کشورهای مختلف دیده شده است. منبع طبیعی ویروس ناشناخته است، اما پستانداران کوچکی مانند سنجاب یا میمون‌ها متهمان ردیف نخست انتقال هستند. با بروز نشانه‌های بیماری باید به دکتر عفونی مراجعه کنید.

آبله میمون چه علائمی دارد؟

بروز آبله میمونی با علائم و نشانه‌هایی همراه است. این علامت‌ها معمولاً در عرض یک هفته شروع می‌شوند و می‌توانند از ۱ تا ۲۱ روز پس از تماس با ویروس ظهور پیدا کنند. درگیری با این علائم اغلب، ۲ تا ۴ هفته طول می‌کشد و در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف‌تر، طولانی‌تر هم می‌شود.

علائم بالینی آبله میمون

علائم شایع آبله میمونی ناخوشایند و آزاردهنده هستند. این علامت‌ها بنا به سطح ایمنی بدن هر فرد، به شدت و سطوح مختلفی دیده می‌شوند. از جمله نشانه‌های بالینی بیماری باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• سردرد
• کمر درد
• انرژی کم
• تب و سردرد
• دردهای عضلانی
• غدد لنفاوی متورم

امکان دارد که فردی به آبله میمونی مبتلا شود و نشانه‌های جدی در آن ظاهر نشوند. در این صورت، تماس طولانی با او باعث سرایت ویروس خواهد شد.

بثورات پوستی

برای برخی از افراد، اولین علامت بیماری بثورات پوستی است. البته این وضعیت به شکل‌های مختلف و با ظهور علائم گوناگونی ظاهر می‌شود. در ابتدا، بثورات به صورت یک زخم صاف هستند و بعد به شکل تاولی پر از مایع درمی‌آیند. این زخم‌ها در برخی موارد با خارش و درد همراه هستند. با بهبودی بثورات، ضایعات خشک و پوسته پوسته می‌شوند و می‌ریزند. گستردگی جوش‌ها و زخم‌ها در همه یکسان نیست. نواحی ظهور این ضایعات پوستی شامل موارد زیر است:

• مقعد
• کف دست و پا
• صورت، دهان و گلو
• کشاله ران و نواحی تناسلی

برخی از افراد دچار درد مقعدی می‌شوند و هنگام ادرارکردن هم آزردگی‌هایی احساس می‌کنند.

آبله میمون از چه طریقی منتقل می‌شود؟

امکان ابتلا به آبله میمون در تمام افراد وجود دارد. این بیماری ویروسی علائم ناخوشایندی دارد و می‌تواند از راه‌های زیر سرایت کند. با آگاهی از روش‌های انتقال، مانع از قرارگرفتن در معرض خطر شوید:

• لمس، بوسیدن یا رابطه جنسی
• تماس با ملحفه‌ها، لباس‌ها یا سوزن‌ آلوده
• انتقال از مادر به جنین در طول دوران بارداری
• حیوانات، هنگام شکار، پوست انداختن یا پختن آن‌ها

اگر به این بیماری دچار شده‌اید، حتماً به افرادی که با آن‌ها تماس داشته‌اید، درباره وضعیت خود اطلاع دهید. تا زمانی که همه جوش‌ها و علائم پوستی از بین بروند و لایه جدیدی از پوست تشکیل شود هم در خانه بمانید. با دیگران تماس جسمی برقرار نکنید، ماسک بزنید و روی ضایعات پوستی را بپوشانید.

آبله میمون چگونه تشخیص داده می‌شود؟

ابتلا به آبله میمون وضعیت نادری است. بنابراین، در زمانی که خبری از شیوع گسترده نباشد، احتمالاً پزشک به بیماری‌های دیگری مانند سرخک یا آبله مرغان مشکوک می‌شود. اما با پیش‌رفتن بیماری، نشانه‌های آن مشخص‌تر خواهد بود و تورم غدد لنفاوی آن را از انواع دیگر آبله متمایز می‌کند. برای تشخیص وضعیت، پزشکان از یک زخم و ضایعه موجود روی پوست بیمار، نمونه می‌گیرند. سپس آن را برای آزمایش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR) یا اثر انگشت ژنتیکی به آزمایشگاه می‌فرستند. شاید برای بررسی ویروس یا آنتی‌بادی‌هایی سازنده سیستم ایمنی، نیاز به دریافت نمونه خون هم باشد.

چه کسانی در خطر ابتلا به آبله میمون هستند؟

خطرات آبله میمون همه افراد را تهدید می‌کند. در واقع، امکان ابتلای آن، برای تمام آدم‌ها وجود دارد. با این حال، برخی از گروه‌ها بیشتر در معرض خطر قرار دارند:

• بیمارانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
• افرادی که تماس نزدیک با فرد مبتلا به آبله میمون دارند.
• مسافرانی که به مناطق تحت شیوع آبله میمون سفر می‌کنند.
•  افرادی که در مراکز درمانی کار می‌کنند و با بیماران مشکوک یا مبتلا به آبله میمون در تماس هستند.

افراد همجنس‌گرا و دوجنسگرا در شیوع اخیر آبله میمون، بیشتر در معرض خطر ابتلا قرار گرفته‌اند. موارد زیر هم خطر ابتلا را بالا می‌برند.

آبله میمون در کودکان

آبله میمون بیشتر در بزرگسالان مشاهده می‌شود، اما امکان انتقال آن به بچه‌ها وجود دارد. تب، سردرد، گلودرد و تورم غدد لنفاوی در کودکان هم دیده می‌شود. بثورات پوستی برجسته نیز از نشانه‌های این بیماری در سنین پایین است. تب برای کودکان معمولاً خطرناک است و اگر نشانه‌هایی از آبله را در کودک خود مشاهده کردید، سریعاً به متخصص عفونی مراجعه کنید.

آبله میمون در سنین بالا

افراد مسن بیشتر در معرض ابتلا به آبله میمون هستند. این افراد معمولاً دچار مشکلاتی مانند بیماری‌های زمینه‌ای یا ضعف سیستم ایمنی هستند. در نتیجه، ممکن است که سریع‌تر به بیماری مبتلا شوند و از سوی دیگر، مقاومت بدنشان در مقابل آن هم کمتر از دیگران باشد. مصرف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی در برخی از افراد مسن برای درمان بیماری‌های خودشان هم سیستم ایمنی را ضعیف می‌کند. در نتیجه، این موضوع باعث می‌شود که در مواجهه با عفونت‌ها، آسیب‌پذیرتر باشند.

روش‌های درمان آبله میمون

در حال حاضر، هیچ درمان ضد ویروسی تأییدشده‌ای برای رفع آبله میمونی وجود ندارد. برای کسانی که به شدت درگیر علائم بیماری هستند، از داروهای ضد ویروسی مانند سیدوفوویر (cidofovir) یا تکوویریمات (tecovirimat) استفاده می‌شود. این داروها برای درمان سایر عفونت‌های ویروسی (مانند آبله) تأیید شده‌اند، اما محققان باید درباره میزان تأثیرشان برای آبله میمونی، اطلاعات بیشتری کسب کنند.

اگر علائم آبله میمونی دارید، انواع دارو بدون نسخه‌ای (OTC) در دسترس هستند و برای بهبود علائم به شما کمک می‌کنند:

• مسکن و کاهش‌دهنده تب؛ داروهایی مانند ایبوپروفن و استامینوفن
• حمام بلغور جو دوسر؛ تسکین‌ درد زخم‌ها با خیساندن بدن در حمام گرم با بلغور جو دوسر

اگر آلوده هستید، خود را ایزوله و قرنطینه کنید. تا زمانی که تمام ضایعات پوسته پوسته نشده‌اند، از تماس با دیگران خودداری کنید. زخم‌ها را به طور موضعی بپوشانید. از گازپد یا بانداژ برای محدود کردن انتشار به دیگران و محیط استفاده کنید. هنگام بیماری در خانه بمانید و استراحت کنید، در زمان مواجهه با دیگران ماسک بپوشید و مایعات فراوان بنوشید.

درمان‌های موجود در ایران برای آبله میمون هم شامل موارد زیر است:

نوع درمان	هدف درمان	نحوه استفاده	عوارض جانبی احتمالی
داروهای ضدتب	کاهش تب و دردهای عضلانی	خوراکی	سردرد، خواب‌آلودگی
داروهای ضد ویروسی	مهار تکثیر ویروس	تزریقی یا خوراکی	تهوع، استفراغ، بثورات پوستی
داروهای ضدخارش	کاهش خارش ناشی از بثورات پوستی	موضعی	سوزش، قرمزی پوست
مایعات فراوان	جلوگیری از دهیدراتاسیون	خوراکی	–
استراحت کافی	تقویت سیستم ایمنی	–	–

یادتان باشد که به دلیل ماهیت پویای بیماری‌های عفونی، اطلاعات مربوط به آن‌ها می‌تواند به طور مرتب تغییر کند. بنابراین، برای کسب اطلاعات دقیق و به‌روز، همیشه به منابع معتبر مانند سازمان بهداشت جهانی یا مجله پزشکی دکتردکتر مراجعه کنید.

میزان شیوع و مبتلایان آبله میمون در ایران چگونه است؟

تا امروز (۲ شهریور ۱۴۰۳)، گزارشی مبتنی بر ابتلای افراد به بیماری آبله میمون در ایران وجود ندارد. اما این سویه خطرناک مسیر ورود به کشورهای متنوعی را پشت‌سر گذاشته است. در حال حاضر، بیشتر از ۸۰ مورد ابتلا در دست‌کم، ۱۲ کشور دنیا وجود دارد. سازمان بهداشت جهانی در گزارش‌های خود از کشورهایی با بیماران مبتلا به آبله میمونی نام نبرده، اما وجود این بیماری در آمریکا، کانادا، استرالیا و آفریقا تأیید شده است. کشورهای زیر هم مواردی از ابتلا را شناسایی کرده‌اند:

• پرتغال، آلمان، سوئد
• بریتانیا، اسپانیا
• بلژیک، فرانسه
• هلند، ایتالیا

دانشمندان و نهادهای بهداشتی دنیا معتقدند که جهان در انتظار کرونایی دیگر نخواهد بود. به عبارت دیگر، شرایط این بیماری شبیه به کرونا نخواهد شد، اما هرگونه تغییر در یک ویروس و شیوع ناگهانی آن، جای نگرانی دارد و احتمال غافل‌گیری را بالا می‌برد. کشورهای مختلف باید با اقدامات پیشگیرانه و آمادگی نسبت به آبله میمونی، مانع از بروز عوارض جبران‌ناپذیر در نقاط مختلف دنیا شوند.

توجه! کیت‌های تشخیص این بیماری در کشور موجود است اما در مقابل، درمان آبله میمون در ایران ممکن نیست.

چگونه می‌توان از ابتلا به آبله میمون جلوگیری کرد؟

برای پیشگیری از ابتلا به آبله میمون باید به پروتکل و دستورات صادرشده از سوی سازمان بهداشت جهانی و نهادهای دیگر دقت کنید. اجتناب از تماس نزدیک با فرد آلوده و پرهیز از ارتباط پوست به پوست با زخم‌های او مانع از ابتلا می‌شود. باید از حیوانات مشکوک به بیماری هم دور بمانید. رابطه جنسی با بیمار هم باعث سرایت آبله میمونی می‌شود.

در پایگاه سازمان کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، درباره واکسن آبله میمون گفته شده:

واکسن‌هایی که برای آبله ساخته شده‌اند، از افراد در برابر آبله میمونی هم محافظت می‌کنند. واکسن‌ها در حال حاضر، فقط برای افرادی توصیه می‌شوند که در معرض بیماری قرار دارند.

شستن مکرر دست‌ها با آب و صابون همیشه راه حل خوبی برای سالم‌ماندن است. با این کار از بسیاری از باکتری‌ها و ویروس‌ها دور می‌مانید. بنابراین، دست‌هایتان را تمیز و به طور مرتب بشویید.

آیا آبله میمون کشنده است؟

هرچند که آبله میمون کشنده نیست، اما برخی از افراد با ابتلا به آن، در شرایط نامطلوب‌تری قرار می‌گیرند و شاید خطر بیشتری سلامتشان را تهدید کند. این بیماری در افراد زیر می‌تواند بسیار شدید و خطرناک ظاهر شود:

• کودکان کوچکتر از ۱ سال
• افرادی با سابقه ابتلا به اگزما
• افرادی با سیستم ایمنی ضعیف

کسانی که باردار هستند هم نباید به آبله میمونی دچار شوند. بروز این بیماری در آن‌ها می‌تواند بسیار دشوار و سخت باشد. ضمن اینکه امکان انتقال ویروس به جنین هم وجود دارد.

بهترین پزشک برای تشخیص و درمان آبله میمون چه متخصصی است؟

برای درمان آبله میمون باید به پزشکی مراجعه کنید که می‌داند تخصص عفونی چیست و با علائم و روش‌های درمان آشنایی دارد. متخصصان عفونی می‌توانند از روی علائم آبله میمون و زخم‌های آن، وضعیت را شناسایی کنند. با مراجعه به موقع به دکتر، مانع از بروز عوارض جدی شوید و سیستم ایمنی را کنترل و قوی کنید. در صورت بروز مشکلات تنفسی، تشنج، درد قفسه سینه، گرفتگی گردن و گیجی سریعاً به دکتر بروید. اگر در صحبت‌کردن مشکلی دارید یا هوشیاری را از دست داده‌اید هم در مراجعه به پزشک عفونی تردید نکنید. او علائم آبله میمون را بررسی و شما را برای قرارگرفتن در مسیر درمان، راهنمایی می‌کند.

یکی از بهترین روش‌ها برای پیداکردن متخصصان برتر، مراجعه به سامانه دکتردکتر است. در این بستر آنلاین می‌توانید بهترین دکترهای عفونی را برای درمان آبله میمون پیدا کنید و از آن‌ها به طور اینترنتی وقت بگیرید. نظرات بیماران قبلی هر پزشک و امتیازات او هم راهی برای شناسایی متخصص مناسب و خبره است.

منابع:

who.int

cdc.gov

my.clevelandclinic.org

سوالات متداول آبله مرغان