بثورات پوستی کودکان به دلایلی مانند عفونتهای ویروسی، باکتریایی، قارچی، آلرژی و شرایط محیطی رخ می‌دهد. عفونت، آلرژی، التهاب و حتی واکنش‌های محیطی، معمولا علت راش پوستی کودکان هستند.
کمپرس سرد، داروهای ضد آلرژی و کرمهای کورتیکواستروئیدی از روش‌های درمانی رایج این بیماری هستند. هر چند که تشخیص و تجویز نهایی، باید توسط دکتر اطفال انجام شود.
در این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر به بررسی علل، علائم و درمان راش پوستی در کودکان پرداخته‌ایم.
در انتها، اگر سوالی دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس سلامتی دکتردکتر به آن پاسخ خواهد داد.
بثورات پوستی کودکان چیست و چرا ایجاد میشود؟
بثورات پوستی یا راش پوستی کودکان، تغییرات غیرطبیعی در پوست کودکان است. تغییر غیرطبیعی در رنگ، بافت یا ظاهر پوست از جمله اثرات این بیماری هستند و خود را به شکل قرمزی، التهاب، تاول، دانه‌های برجسته، پوسته‌پوسته شدن یا خارش نشان می‌دهد.
از آن جایی که سیستم ایمنی بدن کودکان بسیار ضعیف است، ابتلا به انواع بیماری‌های عفونی، واکنش التهابی و آلرژی، باعث ایجاد این عارضه میشود.
در ادامه، درباره این مشکل بیشتر صحبت خواهیم کرد اما قبل از آن، در جدول زیر، خلاصه‌‌ای از آن را در اختیارتان خواهیم گذاشت:
| دسته‌بندی | موارد مرتبط |
|---|---|
| علائم | قرمزی، خارش، تورم، تاول، پوسته‌پوسته شدن، تب همراه با راش |
| علل شایع | آلرژی، عفونتهای ویروسی و باکتریایی، گرما، تحریک پوستی |
| درمان‌های خانگی | کرمهای مرطوبکننده، شست‌وشوی ملایم، کمپرس سرد |
| درمان‌های پزشکی | آنتی‌هیستامین (لوراتادین، ستیریزین)، آنتیبیوتیک (آموکسی‌سیلین)، داروهای ضدقارچ (کلوتریمازول) |
| پیشگیری | رعایت بهداشت، اجتناب از مواد حساسیت‌زا، لباس مناسب، مرطوب نگهداشتن پوست، واکسیناسیون |
| زمان مراجعه به پزشک | تب بالا، التهاب شدید، گسترش سریع راش، تغییر رفتار کودک، زخم‌های عفونی، علائم عصبی |
علل بثورات پوستی کودکان
دلایلی که باعث ایجاد راش پوستی کودکان میشوند، تقریبا مختلف هستند. به هر کدام از این علائم، در جدول زیر اشاره خواهیم کرد:
عفونت
بثورات ایجاد شده در اثر عفونت، انواع مختلفی دارد که در جدول زیر، به هر کدام اشاره خواهیم کرد:
| نوع عفونت | مثال‌ها/بیماری‌ها |
|---|---|
| ویروسی | آبلهمرغان، سرخک، سرخجه، بیماری پنجم، بیماری دست،پا و دهان |
| باکتریایی | مخملک (تب اسکارلت)، عفونتهای استرپتوکوکی |
| قارچی | کچلی (تینه‌آ) |
| انگلی/حشرات | جرب (گال)، گزش‌های حشرات (مانند پشه یا کک) |
واکنش‌های آلرژیک و حساسیت
3 دلیل عمده و مهم، باعث ایجاد راش پوستی کودکان میشود:
- آلرژی غذایی؛ مصرف برخی غذاها مانند شیر، تخم‌مرغ یا بادام‌زمینی
- آلرژی دارویی؛ مصرف برخی داروها مثل پنیسیلین
- تماس با مواد حساسیت‌زا؛ قرارگیری در معرض موادی مانند لاتکس، نیکل یا مواد شوینده قوی
بیماری‌های التهابی و پوستی مزمن
ابتلا به این بیماری‌ها، باعث ایجاد بثورات و حساسیت پوستی در کودکان میشود:
- اگزما یا درماتیت آتوپیک؛ که با خشکی، قرمزی و خارش شدید همراه است.
- پسوریازیس؛ که باعث ایجاد بثورات قرمز و پوسته‌پوسته در پوست میشود.
- کهیر؛ واکنش سریع آلرژیک که معمولاً به صورت دانه‌های قرمز و متورم روی پوست ظاهر میشود.
عوامل محیطی و تحریک‌کننده
گرما یا سرمای زیاد، تعریق زیاد یا خشکی هوا، ساییدگی یا فشار بیش از حد پوست و استرس، میتوانند باعث ایجاد بثورات پوستی در کودکان شوند.
حساسیت به دارو و واکسن
کودکان ممکن است در اثر داروهای زیر، دچار راش شوند:
| دسته دارو | نمونه‌ها |
|---|---|
| آنتیبیوتیکها | پنیسیلین (مانند آموکسی‌سیلین و مشتقات آن) و سفتریاکسون |
| داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی | ایبوپروفن (NSAIDهای دیگر کمتر استفاده میشوند) |
| واکسن‌ها | واکسن‌های ترکیبی مانند MMR (سرخک-سرخجه-اوریون)؛ واکنش‌های پوستی خفیف در موارد نادر رخ می‌دهد |
| سایر داروها | برخی از داروهای ضد epileptic (مانند لاموتریژین؛ اگرچه در کودکان کمتر شایع است) |
علائم راش پوستی
علائم این بیماری، شامل موارد زیر است:
- برجستگی‌های کوچک
- لکه‌های صاف
- تاول
- جوش با اشکال و اندازه‌های مختلف
- خارش
- سوزش
- درد و تورم
- تب
- ترشح
- تنگی نفس
انواع بثورات پوستی کودکان
5 نوع راش پوستی در کودکان وجود دارد که در جدول زیر، به آنها اشاره کرده‌ایم:
| نوع بثورات | ویژگی‌ها | نمونه‌ها |
|---|---|---|
| قرمز و التهابی | قرمزی، تورم و گاهی خارش یا درد | درماتیت آتوپیک (اگزما)، کهیر، مخملک |
| تاولی و وزیکولی | وجود تاول‌های کوچک یا بزرگ، پر از مایع شفاف یا چرک | آبلهمرغان، تبخال، سندرم پوست سوخته شده |
| خشک و پوسته‌پوسته | پوست ضخیم، ترک‌خورده یا پوسته‌ریزی دارد | پسوریازیس، درماتیت سبورئیک |
| برجسته و دانه‌دار | دانه‌های ریز یا برجستگی‌های قابل لمس | بیماری دست-پا-دهان، میلیاریا (عرق‌سوز) |
| خونریزی‌دهنده (پتشی و پورپورا) | لکه‌های قرمز یا بنفش که با فشار ناپدید نمی‌شوند | مننژیت، واسکولیت‌های پوستی |
برای درمان هر کدام از انواع بثورات پوستی کودکان، به دکتر پوست اطفال مراجعه کنید.
درمان بثورات پوستی کودک
روش‌های درمان راش پوستی در کودکان، بسته به علت ایجاد آن متفاوت است و میتواند شامل 2 دسته کلی درمان‌های خانگی و درمان‌های پزشکی باشد. در ادامه، هر کدام از آنها را به تفکیک می‌آوریم:
مراقبت‌ها و درمان‌های خانگی
در موارد خفیف راش‌های پوستی که با علائمی مانند تب، بیحالی و کاهش اشتها همراه نباشد، میتوان از روش‌های خانگی برای تسکین علائم و بهبود وضعیت پوست کودک استفاده کرد. روش‌هایی همچون:
استفاده از کرمهای مرطوبکننده یا آرام‌بخش
کرم‌ها و پمادهای حاوی زینک اکساید، وازلین یا ویتامین‌های A و D، لایه‌ای محافظتی بر سطح پوست ایجاد کرده و به جلوگیری از تبخیر رطوبت طبیعی پوست کمک کنند.
این محصولات معمولا التهاب راش را کاهش داده و خارش و خشکی پوست را تسکین می‌دهد. برای استفاده، باید یک لایه نازک از کرم را به آرامی روی نواحی آسیب‌دیده بمالید.
توجه! برای جلوگیری از تحریک بیشتر، از مالش شدید یا فشار به پوست خودداری کنید.
شست‌وشوی پوست کودک با آب ولرم و صابون ملایم
شست‌وشوی پوست کودک با آب ولرم و صابون‌های ملایم و بدون عطر، باعث کاهش تحریک پوست و تسکین علائم راش میشود. پس از شستشوی پوست کودک، آن را با دستمال نرم و به آرامی خشک کنید تا پوست بیشتر تحریک نشود.
استفاده از کمپرس سرد
قرار دادن یک پارچه خنک و مرطوب روی بثورات به مدت 15 تا 30 دقیقه و تکرار آن چندین بار در روز میتواند به کاهش خارش و التهاب ناشی از این عارضه کمک کند.
درمان‌های پزشکی
گاهی اوقات درمان‌های خانگی برای رفع راش‌های پوستی کودکان کافی نیستند و به درمان‌های پزشکی تحت نظر متخصص پوست نیاز خواهد بود. در ادامه، به این درمان‌ها اشاره کرده‌ایم:
مصرف داروهای ضدآلرژی یا آنتیبیوتیک با تجویز پزشک
برای درمان راش‌های پوستی کودکان که ناشی از واکنش‌های آلرژیک هستند، ممکن است پزشک داروهای آنتی‌هیستامین تجویز کند. این داروها با مسدود کردن هیستامین (ماده‌ای شیمیایی که باعث آلرژی میشود)، خارش و تورم را کاهش می‌دهند. این داروها عبارتند از:
| نوع بثورات | داروهای مرتبط |
|---|---|
| آلرژیک | لوراتادین، ستیریزین، دیفن‌هیدرامین، هیدروکورتیزون |
| باکتریایی | آموکسی‌سیلین، سفالکسین |
| قارچی | کلوتریمازول، تربینافین |
پمادهای موضعی برای کاهش التهاب و خارش
از جمله داروهای موضعی رایج میتوان به کرمهای کورتیکواستروئیدی مانند هیدروکورتیزون به‌عنوان پرمصرف‌ترین دارو برای خارش پوست اشاره کرد. همچنین، کرمهای مهارکننده کلسینورین، کرمهای آنتی‌بیوتیکی و ایمونومدولاتورهای موضعی، از دیگر گزینه‌های درمانی هستند.
یکی از آنتی‌هیستامین‌های قوی برای درمان بثورات پوستی خارش‌دار در کودکان، بنادریل است. این دارو معمولا برای کودکان بالای 2 سال تجویز میشود و میتوان آن را 3 تا 4 بار در روز، هر 6 تا 8 ساعت مصرف کرد.
البته، تجویز و تعیین دوز مناسب این دارو حتما باید توسط پزشک متخصص انجام شده و مصرف خودسرانه آن به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.
چقدر طول می‌کشد تا بثورات پوستی کودک درمان شود؟
مدت زمان بهبودی بثورات پوستی در کودکان بسته به نوع و علت آن میتواند متفاوت باشد. در جدول زیر، تمامی این عوامل را بررسی کرده‌ایم:
| نوع بثورات پوستی | مدت زمان بهبودی | توضیحات |
|---|---|---|
| بثورات پوشک | 3 تا 5 روز | با استفاده از کرمهای ضد قارچ یا پمادهای مخصوص. |
| اگزما | هفته‌ها یا ماه‌ها | بستگی به آلرژن‌ها یا عوامل تحریک‌کننده دارد. |
| کهیر | چند ساعت تا چند روز | معمولاً به‌طور موقت است و به سرعت از بین می‌رود. |
| آبلهمرغان | 1 تا 2 هفته | بستگی به شدت بیماری دارد. |
| سرخجه | 1 تا 2 هفته | معمولاً بعد از چند روز از بین می‌رود. |
راه‌های پیشگیری از راش پوستی در کودکان
برای جلوگیری از بروز این عارضه، چند راهکاری ساده و کاربردی وجود دارد که رعایت آنها میتواند به پیشگیری از آن کمک کند:
- حفظ بهداشت فردی کودک
- پرهیز از مصرف و استفاده از مواد حساسیت‌زا
- پوشاندن لباس‌های مناسب در گرما و سرما همچون پنبه، نخ و کتان
- مرطوب نگهداشتن پوست
- واکسیناسیون
چه زمانی باید برای درمان و کنترل به پزشک مراجعه کرد؟
این عارضه، بیشتر اوقات بی‌خطر و موقتی است؛ اما در صورت مواجهه با شرایط زیر حتما باید به متخصص پوست مراجعه کنید:
- ابتلا به تب بالای 38.5 درجه سانتی‌گراد همراه با راش پوستی و ادامه‌دار شدن تب بیش از دو روز
- ابتلا به درد شدید، التهاب یا ورم
- گسترش سریع راش در بدن کودک یا به نواحی حساس مانند صورت یا دست‌ها
- تغییر در رفتار کودک همچون احساس خستگی، بیحالی یا تحریک‌پذیری
- ظهور علائم عصبی مانند سردرد یا تشنج
- تبدیل راش به زخم‌های باز عفونتهای پوستی
- شرایط پزشکی خاص همچون سابقه ابتلا به بیماری‌های پوستی، آلرژی‌های شدید یا سیستم ایمنی ضعیف
- ظهور راش در نواحی حساس مانند چشم‌ها، دهان یا دستگاه تناسلی
برای ویزیت فوری با پزشک، می‌توانید از سرویس مشاوره آنلاین با دکتر اطفال دکتردکتر استفاده کنید.
منابع:
من خودم الان اسپاسم‌ها تقریباً از
بین رفته و خوشحالم که به‌جای مصرف داروی بی‌مورد،
با رعایت چند نکته ساده مشکل رو حل کردم.
بخش مربوط به علائم و نحوه تشخیص خیلی دقیق و
علمی بود و باعث شد کاملاً موضوع رو درک کنم.
دلم می‌خواست یه برنامه غذایی واقعی و
علمی داشته باشم، نه فقط یه رژیم
سخت و عجیب! با خوندن این راهنما واقعاً
با خیال راحت انتخاب کردم.
مدتی پیش موقع بلند کردن وسیله سنگین احساس درد شدید در ناحیه
کشاله ران داشتم و بعد فهمیدم دچار کشیدگی
عضله کشاله ران شدم. دنبال یه مقاله یا راهنمای خوب بودم که بتونم
خودم تو خونه رسیدگی کنم و با این مقاله آشنا شدم.
واقعاً به زبان ساده ولی علمی نوشته شده بود.