حملات پانیک چیست ؛ از نشانه‌ ها تا درمان

آیا تاکنون هجوم ناگهانی ترس، وحشت و اضطراب بیش از حد را تجربه کرده‌اید؟ این روزها احتمالا نام حمله پانیک یا پانیک اتک بسیار به گوش شما خورده است. در این مطلب به معرفی کامل حمله پانیک (panic attack) پرداخته‌ایم با ما همراه باشید.

پانیک چیست؟

بیماری یا حمله پانیک هجوم ناگهانی وحشت زیاد است که باعث بروز واکنش‌های فیزیکی در بدن می‌شود. با این همه، این نوع حملات معمولاً خطر جدی به حساب نیامده و علت مشخصی هم ندارند. این نوع حملات می‌توانند بسیار ترسناک بوده و فرد احساس می‌کند که کنترل خود را از دست داده، دچار حمله‌ی قلبی شده و یا حتی دارد می‌میرد. 

حمله پانیک ناتوان‌کننده بوده و منجر به بی‌حرکتی فرد خواهد شد. در هنگام حمله، ضربان قلب سریع و محکم خواهد شد، فرد قادر به تنفس نیست و احساس می‌کند دارد می‌میرد یا دیوانه می‌شود. 

حمله پانیک غالباً ناگهانی، بدون هشدار قبلی و بعضی اوقات حتی بدون وجود عاملی تحریک‌کننده رخ می‌دهد.حتی ممکن است فرد در هنگام خواب و استراحت دچار وحشت‌زدگی شود‌.

بسیاری از مردم یک یا دو حمله‌ پانیک را در طول زندگی تجربه می‌کنند و بعد از آن و زمانی که شرایط استرس‌زا رفع شد، مشکل آن‌ها به خودی خود برطرف می‌شود. اما اگر حملات ادامه‌دار، غیر منتظره و طولانی باشد، احتمالاً شخص به اختلال پانیک (panic disorder) مبتلا شده است. 

حملات پانیک به خودی خود کشنده نیستند؛ ولی می‌توانند ترسناک بوده و کیفیت زندگی را تحت تاثیر خود قرار دهند. از طرفی درمان اختلال پانیک بسیار کارگشا خواهد بود.

علت حملات پانیک چیست؟

به درستی مشخص نیست که چه عواملی باعث بروز وحشت زدگی و اختلال پانیک می‌شوند، ولی این فاکتورها ممکن است در بروز آن نقش داشته باشند:

• ژنتیک
• استرس زیاد 
• تمایل زیاد به احساسات منفی و حساسیت زیاد در برابر موقعیت‌ها و رویدادهای استرس‌زا
• تغییراتی در عملکرد برخی قسمت‌های مغز 

حمله پانیک در ابتدا به یکباره و بدون هشدار قبلی رخ می‌دهد؛ ولی به مرور زمان بودن در شرایط و موقعیت‌هایی خاص آن را تحریک خواهد کرد. 

برخی از پژوهش‌ها ثابت کرده است که پاسخ جنگ و گریز که یکی از عملکردهای طبیعی بدن انسان در هنگام برخورد با خطر است، در بروز حمله پانیک نقش دارد. برای مثال اگر یک خرس شما را دنبال کند، بدن به صورت غریزی واکنش نشان می‌دهد. 

در شرایط خطر ضربان قلب بالاتر رفته تا بدن برای مقابله با شرایط مرگبار آماده شود. بسیاری از این واکنش‌ها در وحشت‌زدگی هم رخ می‌دهد. با این همه به درستی مشخص نیست که چرا زمانی که هیچ خطر مشخصی وجود ندارد، فرد وحشت‌زده می‌شود. 

علائم حمله پانیک

حمله پانیک یا همان وحشت‌زدگی معمولاً ناگهانی و بدون هشدار قبلی آغاز می‌شود. امکان بروز این حملات هر زمانی وجود دارد. در حال رانندگی، در حال خرید در یک مرکز تجاری، در هنگام خواب و یا در میانه‌ یک جلسه‌ مهم کاری، فرد ممکن است آنها را تجربه کند. گاه به گاه و یا مکرراً فرد می‌تواند دچار حمله شود. 

حملات پانیک با هم متفاوت هستند، اما نشانه‌های آن تا چند دقیقه ادامه خواهند داشت. بعد از بروز حمله، فرد احساس خستگی بسیار زیادی خواهد کرد.

برخی از علائم وحشت‌زدگی و اختلال پانیک عبارت‌اند از:

• احساس مرگ یا خطر قریب‌الوقوع 
• ترس از دست دادن کنترل و مرگ 
• ضربان قلب سریع و شدید 
• تعریق
• لرزش شدید 
• تنگی نفس و احساس فشار بر گلو 
• لرز 
• تهوع 
• درد شکمی 
• درد سینه 
• سر درد 
• سرگیجه و غش 
• بی حسی و کرختی بدن 
• احساس گرمای زیاد 
• داشتن احساسات غیر واقعی و کناره‌گیری از جمع 

چگونگی تشخیص اختلال پانیک

پزشک با مشاهده‌ علائم فرد تشخیص می‌دهد که او به حمله‌ی پانیک یا دیگر بیماری‌ها مانند بیماری قلبی یا تیروئید مبتلا است.

برای یک تشخیص دقیق باید این موارد انجام شود:

• معاینه‌ کامل بالینی و فیزیکی 
• آزمایش خون برای بررسی عملکرد تیروئید و انجام نوار قلب و الکتروکاردیوگرام (ECG  یا EKG) برای بررسی عملکرد قلب 

گاهی هنگام مراجعه فرد به مطب پزشک از او خواسته می‌‌شود که پرسشنامه‌ مخصوصی را پر کند و اگر الکل یا هر نوع ماده‌ مخدر دیگری را مصرف می‌کند پزشک خود را در جریان بگذارد.

ضوابط تشخیص اختلال پانیک 

لزوماً همه‌ افرادی که وحشت‌زدگی را تجربه می‌کنند به اختلال پانیک مبتلا نیستند. برای تشخیص اختلال پانیک باید به این عوامل توجه کرد:

• شما مرتب به حمله‌های وحشت‌زدگی غیر منتظره دچار می‌شوید.

• فاصله بین دو حمله یک ماه باشد و به دلیل نگرانی از تکرار دوباره‌، حمله ایجاد شده باشد. فرد مدام هراس داشته باشد که حمله دوباره تکرار شود و به همین دلیل کنترل خود را از دست داده، حالت جنون پیدا کرده و یا احساس کند قرار است دچار حمله قلبی شود. از طرفی تغییرات عمده در رفتار فرد، مانند دوری کردن از موقعیت‌های تحریک‌کننده‌ حمله پانیک هم باید مورد توجه قرار گیرند.

• حمله‌ی پانیک در نتیجه مصرف دارو، بیماری یا دیگر مشکلات روانی مانند هراس اجتماعی (social phobia) یا اختلال وسواس فکری یا عملی  (obsessive-compulsive disorder) ایجاد نشده است.

درمان اختلال پانیک

درمان کمک بسیار زیادی در راستای کاهش شدت و تعداد حملات و بهبود عملکرد در زندگی روزانه انسان دارد. اصلی‌ترین روش‌های درمانی شامل روان‌درمانی و استفاده از دارو است. بستگی به درجه و شدت، سابقه‌ فرد و در دسترس بودن روان‌درمانگر متخصص در زمینه‌ی اختلال پانیک، هر دو روش برای درمان ممکن است به کار گرفته شوند. 

روان درمانی برای حمله پانیک

روان‌درمانی موثرترین شیوه درمانی برای وحشت‌زدگی و اختلال پانیک است. روان‌درمانی به فرد کمک می‌کند که علاوه بر شناخت بهتر اختلال پانیک، راه‌های مبارزه با آن را هم بیاموزد.

نوعی از روان‌درمانی درمان رفتاری-شناختی (cognitive behavioral therapy) است.  در این روش  بیش‌تر در مورد وحشت‌زدگی و اختلال پانیک خواهید آموخت و متوجه می‌شوید که این حملات خطرناک نیستند. روان‌درمانگر به فرد کمک می‌کند که در محیطی ایمن علائم حمله پانیک را بازسازی کرده و واکنش مناسب را در برابر آن اعمال کند.

به مرور که شخص متوجه می‌شود حس فیزیکی حمله پانیک خطرناک نیست، وحشت‌زدگی برطرف خواهد شد. درمان موفق کمک می‌کند تا فرد بر ترس قرار گرفتن در موقعیت‌هایی که احتمال بروز وحشت‌زدگی در آن‌ها وجود دارد غلبه کند.

مشاهده‌ نتایج درمانی زمان‌بر است و نیاز به تلاش زیادی دارد. بعد از چند هفته ممکن است علائم این عارضه کاهش پیدا کنند و بعد از گذشت چند ماه، با کاهش شدید علائم، این حملات تا حدود زیادی برطرف شوند. برای اینکه مطمئن شوید روند درمان تحت کنترل است باید به صورت مرتب با روان‌درمانگر در ارتباط باشید.

دارو هایی که برای درمان حمله پانیک موثر هستند

داروها تا حدود زیادی به بهبود علائم همراه وحشت‌زدگی مانند افسردگی کمک خواهند کرد.

⚠️ هشدار: لطفا از مصرف خودسرانه‌ هرگونه دارو برای درمان اختلال پانیک بپرهیزید و هیچ دارویی بدون تجویز پزشک مصرف نکنید. ⚠️

انواع مختلفی از داروها برای کنترل علائم حمله‌های پانیک موثر هستند، این داروها عبارت‌اند از:

مهارکننده‌های بازجذب سروتونین با نام مخفف اس‌.اس‌.آر.آی‌  (Selective serotonin reuptake inhibitors (SSRIs)) 

SsRI‌ها بی‌خطر بوده و عوارض جانبی کمی دارند. داروهای ضد افسردگی اولین گزینه‌ها برای درمان پانیک هستند. داروهایی همچون فلوکستین (fluoxetine)٬ پاروکستین (paroxetine) و سرترالین (sertraline) از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای درمان اختلال پانیک تایید شده‌اند.

مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپی فرین (Serotonin and norepinephrine reuptake inhibitors (SNRIs))

این دسته از داروها گروه دیگری از داروهای ضد افسردگی هستند. ونلافاکسین (SNRI venlafaxine) از جمله داروهای این گروه است که برای درمان اختلال پانیک مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا قرار دارد.

بنزودیازپین (Benzodiazepines)

این دسته از داروها از جمله داروهای سرکوب کننده‌ی سیستم عصبی مرکزی (central nervous system) است. داروهایی همچون زاناکس (Xanax) و کلونازپام (clonazepam) جز این گروه دارویی بوده و طبق تایید سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان اختلال پانیک استفاده می‌شوند.

از آنجایی که این داروها وابستگی فیزیکی زیادی به دنبال دارند، معمولا در دوره‌های زمانی کوتاهی باید مصرف شوند. 

اگر فرد مشکل سو مصرف الکل یا مواد مخدر داشته باشد این گروه از داروها برای او مناسب نخواهند بود. از طرفی این داروها ممکن است با داروهای دیگر تداخل داشته و عوارض جانبی خطرناکی را به دنبال داشته باشند.

اگر یک نوع دارو برای شما اثربخشی چندانی نداشته باشد، پزشک توصیه می‌کند تا برای زیاد کردن شانس موثر بودن درمان از داروهای ترکیبی استفاده شود.

توجه داشته باشید که بعد از استفاده از یک دارو، چندین هفته طول می‌کشد که روند بهبودی علائم بیماری دیده شود.

همه‌ی داروها خطر بروز عوارض جانبی را با خود دارند و برخی از داروهای خاص را نباید در موقعیت‌هایی همچون بارداری مصرف کرد. با پزشک خود در مورد خطرات احتمالی و عوارض جانبی داروها مشورت کنید.

چه کسانی بیشتر در معرض اختلال پانیک قرار دارند؟

نشانه‌های وحشت‌زدگی معمولاً در سال‌های آخر نوجوانی و یا در اوایل بزرگسالی بروز پیدا کرده و هم در زنان و هم در مردان دیده می‌شود.

برخی فاکتورهایی که خطر ابتلا به وحشت‌زدگی یا اختلال پانیک را افزایش می‌دهند:

• داشتن پیشینه خانوادگی 
• تحمل استرس زیاد در زندگی، مانند مرگ یا بیماری سخت یکی از دوستان یا اعضای خانواده 
• تجربه ضربه‌ شدید عاطفی و جسمی، مانند تجربه‌ تجاوز جنسی یا بودن در یک تصادف شدید 
• تغییرات گسترده در زندگی، مانند طلاق یا بچه‌دار شدن 
• سیگار کشیدن یا مصرف بیش از اندازه‌ کافئین
• تجربه‌ی تجاوز جنسی در کودکی 

عوارض جانبی اختلال پانیک

یکی از بدترین چیزها در مورد وحشت‌زدگی این است که شخص از تکرار دوباره‌ آن هراس بسیار زیادی خواهد داشت و همین ترس مانع از حضور فرد در موقعیت‌هایی خواهد شد که امکان بروز دوباره‌ حمله وجود دارد.

اگر حمله پانیک و اختلال پانیک درمان نشوند بر همه‌ی جنبه‌های زندگی انسان اثر خواهند گذاشت. دچار شدن به این گونه حملات به صورت مکرر باعث می‌شود که انسان به صورت مداوم در معرض حجم زیادی از ترس بوده و کیفیت زندگی به شکل زیادی پایین خواهد آمد. 

پانیک اتک می‌تواند منجر به برخی مشکلات شود و یا به آن‌ها مربوط باشد؛ از جمله:

• ایجاد فوبیاهای خاص، مانند ترس از رانندگی یا خروج از خانه 
• نیاز به مراقبت پزشکی مداوم برای سایر مشکلات و عوامل تاثیرگذار بر سلامت فردی 
• دوری کردن از بودن در میان جمع 
• مشکلات در مدرسه یا محیط کار 
• افسردگی، اضطراب و دیگر اختلالات روانی 
• افزایش خطر خودکشی و افکار منفی اقدام به خودکشی 
• سو مصرف الکل و دیگر مواد مخدر 
• مشکلات مالی 

اختلال پانیک در برخی افراد  شامل هراس از مکان باز (agoraphobia) هم می‌شود. در این عارضه فرد از بودن و قرار گرفتن در موقعیت‌های ایجادکننده اضطراب پرهیز می‌کند. چرا که فرد می‌ترسد که امکان فرار نداشته باشد، یا در صورت بروز حمله وحشت‌زدگی نتواند درخواست کمک کند. برخی افراد هم برای خروج از خانه به دیگران وابسته شده و بدون حضور دیگری از خانه خارج نمی‌شوند.

پیشگیری از اختلال پانیک

راهکاری قطعی برای پیشگیری از وحشت‌زدگی یا اختلال پانیک وجود ندارد. با این همه این راهکارهای پیشنهادی ممکن است کمک‌کننده باشند:

• اگر هر چه سریع‌تر حملات پانیک درمان شوند، از بدتر شدن آن‌ها و تکرار دوباره و مکرر آن‌ها جلوگیری خواهد شد.
• دنبال کردن صحیح برنامه‌ی درمانی از بدتر شدن یا عود کردن علائم وحشت‌زدگی پیشگیری می‌کند.
• انجام فعالیت‌های بدنی و ورزشی به صورت مرتب نقش مهمی در مبارزه با اضطراب دارد. 

چه زمانی باید برای پانیک به پزشک مراجعه کرد؟

اگر نشانه‌های حمله‌ی پانیک را دارید، هر چه سریع‌تر برای درمان اقدام کنید. این دسته از حمله‌ها آن‌قدر که ناخوشایند و آزاردهنده هستند، خطرناک نیستند. از طرفی امکان کنترل این حملات بدون درمان ممکن نیست و اگر درمان مناسب اعمال نشود، حملات پانیک بدتر خواهند شد.

علائم حمله پانیک بعضی اوقات به نشانه‌های دیگر بیماری‌های جدی مانند حمله قلبی شبیه هستند. اگر فرد دلیل ایجاد این نشانه‌ها را نمی‌داند باید با مراجعه به پزشک به ارزیابی دقیقی از شرایط بیماری خود برسد.

اگر در این باره سوالی دارید می‌توانید با نوشتن پرسش خود در قسمت پرسش و پاسخ انتهای همین مطلب از پزشکان مجله دکتردکتر پاسخ خود را دریافت کنید. 

چگونگی تغییر سبک زندگی برای درمان اختلال پانیک

در حالی که با بهره‌گیری از کمک‌های حرفه‌ای تا حدود زیادی می‌توان وحشت‌زدگی و اختلال پانیک را درمان کرد، با انجام یک سری مراقبت‌ها تا حد زیادی می‌توان علائم این اختلال را کنترل و مدیریت کرد.

• پایبندی به برنامه‌ درمانی: رو به رو شدن با ترس‌ها می‌تواند دشوار باشد، ولی درمان کمک می‌کند تا شما احساس نکنید در خانه زندانی هستید.

• ملحق شدن به گروه‌های حمایتی: شرکت در گروه‌های حمایتی به فرد این فرصت را می‌دهد که با افراد دیگری که مشکل مشابه‌ای دارند در ارتباط باشد و از تجربه جمعی بهره ببرد.

• پرهیز از مصرف الکل، کافئین و مواد مخدر توهم‌زا: همه‌ی این مواد باعث تحریک حملات و بدتر شدن آن‌ها می‌شوند.

• انجام تمرینات مدیریت استرس و روش‌های مدیتیشن: انجام یوگا، مدیتیشن، نفس عمیق کشیدن و انجام حرکات کششی تا حد زیادی کمک‌کننده است.

• انجام فعالیت‌های بدنی: انجام حرکات ورزشی ایروبیک تا حدود زیادی در بهبود خلق و خو موثر خواهد بود.

• داشتن خواب کافی: خواب کافی در طول شب از خستگی مداوم در طول روز جلوگیری خواهد کرد. 

درمان‌ های جایگزین یا آلترناتیو برای درمان اختلال پانیک

پژوهش‌ها نشان می‌دهد که مصرف برخی مکمل‌های غذایی در درمان اختلال پانیک موثر است، اما با این همه برای شناخت بهتر خطرها و فواید مصرف این مکمل‌ها باید تحقیقات بیش‌تری انجام شود. فراورده‌های گیاهی و مکمل‌های رژیم غذایی به مانند داروها توسط سازمان غذا و داروی آمریکا  کنترل نمی‌شوند. بنابراین همیشه با اطمینان نمی‌توان آن‌ها را مصرف کرد.

چگونه حمله‌ پانیک را متوقف کنیم؟

وحشت زدگی یا اختلال پانیک هجوم ناگهانی حجم زیادی از ترس، وحشت، استرس و اضطراب است. این حملات نگران کننده بوده و علاوه بر داشتن اثرات جسمی بر روان فرد هم تاثیر خواهند گذاشت. 

بسیاری از افراد در زمان حمله تنفس دشوار، تعریق زیاد، لرز و ضربان قلب شدید را تجربه خواهند کرد. بسیاری دچار درد قفسه سینه شده و احساس می‌کنند که روحشان از بدن خارج شده است، گاهی شدت حمله آن‌قدر زیاد است که فرد گمان می‌کند که دچار حمله‌ یا سکته‌ی قلبی شده است. 

اختلال پانیک برای فرد تجربه  ترسناکی  تلقی میشود .گاهی  ممکن است به سرعت اتفاق بیفتد.

 یازده راه برای توقف آن وجود دارد که با هم مرور می‌کنیم:

نفس عمیق کشیدن 

از آن‌جایی که تند تند نفس کشیدن  یکی از نشانه‌های حمله‌ی وحشت زدگی است و باعث افزایش ترس فرد می‌شود، نفس عمیق به کاهش علایم در طول حمله کمک خواهد کرد. 

اگر فرد قادر به کنترل نفس کشیدن خود باشد، کم‌تر دچار حالت تند تند نفس کشیدن خواهد شد که به نوبه‌ی خود سایر علایم اختلال پانیک را بدتر خواهد کرد. 

به افراد توصیه می‌شود که روش صحیح نفس عمیق را با تمرین بسیار بیاموزند. در طی فرایند دم باید هوا به آرامی وارد ریه‌ی فرد شده و بعد از شمارش تا عدد 4 در یک بازدم عمیق خارج شود. 

تشخیص بروز اختلال پانیک 

اگر شخص تشخیص دهد که به حمله‌ی وحشت زدگی دچار شده و خبری از حمله‌ی قلبی نیست، می‌تواند به خود اطمینان دهد که این شرایط موقتی است و به زودی برطرف خواهد شد. 

فرد باید بتواند بر ترس خود غلبه کند و این موضوع را بپذیرد که این حمله باعث مرگ او نخواهد شد. غلبه بر این عوامل به فرد اجازه می‌دهد تا بر روی دیگر روش‌های موجود برای کاهش شدت علایم تمرکز کند.

بستن چشم‌ها 

برخی از حمله‌ها ناشی از عوامل تحریک کننده‌ای هستند که باعث نگرانی و هیجان بیش‌ از حد فرد شده‌اند. اگر فرد در محیط شلوغ و پر رفت و آمدی با عوامل تحریک کننده‌ی زیاد باشد، این ممکن است باعث ایجاد حمله در فرد شود. 

برای کاستن اثر عوامل تحریک کننده ، بهتر است که چشم‌ها در طول حمله بسته باشند. این کار به فرد کمک می‌کند تا با تمرکز بیش‌تری نفس بکشد. 

تمرین ذهن آگاهی 

ذهن آگاهی (Mindfulness) به فرد کمک می‌کند تا روی واقعیت اطرافش بیش‌تر تمرکز کند. از آن‌جایی که در طول حمله فرد احساس می‌کند که از فضای واقعی فاصله گرفته، ذهن آگاهی به فرد کمک خواهد کرد که با شرایط آزاردهنده‌ی موجود مبارزه کند. 

فرد با زدن پای خود روی زمین، یا دست کشیدن به بافت لباس خود در طول حمله روی حس فیزیکی خود تمرکز کرده و این حس به او کمک خواهد کرد تا بهتر به واقعیت محیط اطراف خود تسلط داشته باشد. 

متمرکز شدن روی یک شی 

تمرکز کردن روی یک شی به خصوص در طول بروز حمله به برخی افراد کمک می‌کند. جسمی را انتخاب کنید که به خوبی قابل مشاهده بوده و همه‌ی جزئیات آن به درستی قابل رویت باشد. برای مثال می‌توان به عقربه‌های ساعت توجه کرد. در طی توجه و تمرکز به آن جسم خاص توصیف دقیق ظاهر، رنگ، شکل و اندازه‌ی آن به فرد کمک می‌کند تا از شدت علایم حمله کم کند. 

استفاده از تکنیک شل کردن عضلات 

شل کردن عضلات هم به توقف حمله وحشت زدگی کمک می‌کند. برای شل کردن عضلات بدن از عضله‌های ساده‌ای مانند انگشتان دست استفاده کنید. اگر این روش را به صورت مداوم تمرین کرده باشد در هنگام بروز حمله بسیار کارآمدتر از آن استفاده خواهید کرد. 

تصور کردن یک موقعیت خاطره انگیز یا یک مکان شادی آور 

بهترین مکانی که شما در آن احساس آرامش و شادی دارید، کجاست؟ یک ساحل آفتابی با دریایی مواج؟ یا یک کلبه‌ی چوبی در دل کوهستان؟

خود را درون آن مکان تصور کنید و تلاش کنید تا تمام جزئیات آن مکان را در ذهن خود بازسازی کنید. تصور کنید که پای خود را درون شن‌های گرم ساحل فرو کرده‌اید یا بوی خوش درختان کاج را استشمام می‌کنید. 

مکانی که در ذهن خود تصور می‌کنید، باید در محیط طبیعی و پر از عوامل آرامش بخش باشد. تصور کردن محیط‌های شهری شلوغ انتخاب مناسبی برای توقف حمله نیست. 

انجام ورزش سبک 

زمانی که فرد در موقعیت‌های استرس زا حرکات ورزشی سبک انجام دهد، اندورفین ترشح شده در بدن به بهبود روحیه‌ی فرد کمک بسیار زیادی خواهد کرد. فعالیت‌هایی مانند شنا کردن و پیاده‌روی در این شرایط توصیه می‌شود.

نگه داشتن گیاه اسطوخودوس در دست 

اسطوخودوس گیاهی آرامش بخش بوده و به از بین بردن استرس فرد کمک می‌کند. به افراد توصیه می‌شود که همیشه عصار‌ه‌ی اسطوخودوس به همراه داشته و در مواقع ضروری مقداری از آن را روی ساعد دست خود مالیده و آن را بو کنند.

نوشیدن چای بابونه یا اسطوخودوس هم به آرامش فرد کمک می‌کند. اسطوخودوس نباید به همراه بنزودیازپین مصرف شود، چرا که باعث کسالت و خواب آلودگی شدید می‌شود.

تکرار کردن ذکرهایی خاص برای آرامش 

تکرار ذکرهای خاص علاوه بر آرامش بخش بودن باعث پرت شدن حواس فرد در هنگام بروز اختلال پانیک می‌شود.گفتن جمله‌ی این نیز بگذرد، یا به زودی تمام می‌شود و تکرار چندباره‌ی آن بسیار کمک کننده خواهد بود.

مصرف بنزودیازپین‌ها

اگر فرد به محض اینکه احساس کند حمله در راه است بنزودیازپین (Benzodiazepines) مصرف کند، ممکن است از بروز آن جلوگیری کند‌.

در حالی که سایر روش‌ها برای جلوگیری از حمله کارآمد هستند، از نظر روانشناسی برخی از افراد به آن‌ها پاسخ نداده و باید درمان‌های دارویی برای این افراد استفاده شود.

بنزودیازپین‌ها که زاناکس هم جزئی از آن‌هاست داروهای تایید شده‌ای هستند که برای اختلال پانیک از آن‌ها استفاده می‌شود. این دارو در صورت تشخیص پزشک برای فرد تجویز شده و فرد با داشتن نسخه می‌تواند آن را دریافت کند.

این نوع از داروها به شدت اعتیاد آور بوده و بدن با گذشت زمان به آن‌ها عادت خواهد کرد. بنابراین تنها در موارد حاد باید از آن‌ها استفاده کرد.

تفاوت بین حمله‌ پانیک و حمله اضطرابی

از آنجایی که علایم این دو بسیار با هم مشابه است به سختی می‌توان تفاوت‌های بین این دو را برشمرد.

• حمله‌ی وحشت‌زدگی معمولاً بدون وجود عامل تحریک کننده رخ می‌دهد، ولی حمله‌ی اضطرابی در پاسخ به یک تهدید یا شرایط استرس‌زا ایجاد خواهد شد.
• علایم حمله‌ی وحشت‌زدگی شدید بوده و با حس عدم واقعیت و جداشدگی از محیط واقعی همراه هستند. در حالیکه علایم اضطراب از نظر شدت بین خفیف تا شدید متغیر هستند.
• اختلال پانیک به‌یک‌باره و ناگهانی رخ می‌دهد. در حالیکه شدت علایم حمله اضطرابی به تدریج در طول دقیقه‌ها، ساعت‌ها و حتی روزها زیادتر می‌شود.
• حمله‌ی وحشت‌زدگی بعد از چند دقیقه فروکش می‌کند، در حالیکه علایم اضطراب ممکن است تا ماه‌ها و برای مدت زیادی باقی بماند.

آماده شدن برای ویزیت پزشک

اگر علائم و نشانه‌های وحشت‌زدگی و حمله پانیک را داشته باشید، باید پزشک عمومی را ملاقات کنید. بعد از ارزیابی اولیه پزشک برای درمان‌های تخصصی‌تر ممکن است شما را به متخصص ارجاع دهد.

قبل از ملاقات با پزشک لیستی از موارد زیر تهیه کنید:

• علائم: اینکه چه زمانی برای اولین بار آن‌ها را تجربه کرده و اینکه چند وقت یکبار پدیدار می‌شوند.
• اطلاعات شخصی اصلی و مهم: اینکه آیا پیش از اولین حمله اتفاق بزرگ تراژیک یا استرس‌زایی در زندگی شما رخ داده است یا خیر؟
• اطلاعات پزشکی: شامل هر گونه سابقه‌ بیماری فیزیکی و روانی 
• داروهای مصرفی: شامل ویتامین‌ها، فراورده‌های گیاهی و دیگر مکمل‌های دارویی و مقدار مصرف آن‌ها 
• سوال‌ها: اگر سوالاتی از پزشک خود دارید می‌توانید قبل از ملاقات با پزشک آن را بر روی برگه‌ای بنویسید.

پیشنهاد: از یکی از اعضای خانواده و یا دوستان نزدیک خود بخواهید که در ملاقات با پزشک شما را همراهی کند. همراهی شخصی دیگر در هنگام ویزیت پزشک به شما کمک می‌کند تا گفته‌های پزشک را به خوبی به یاد بیاورید.

سوال‌هایی که باید در اولین ملاقات با پزشک مطرح کرد:

• فکر می‌کنید چه عواملی باعث بروز نشانه‌های بیماری در من شده است؟
• آیا امکان دارد که سایر مشکلات پزشکی باعث بروز نشانه‌های بیماری شده باشد؟
• آیا نیازی به انجام آزمایش‌های تشخیصی هست؟
• آیا باید توسط یک روان‌پزشک معاینه شوم؟
• آیا راهکاری برای مدیریت نشانه‌ها و علائم وجود دارد؟

در صورت داشتن هرگونه سوالی آن را با پزشک خود مطرح کنید.

سوال‌ هایی که باید در ملاقات با روانپزشک مطرح کرد

• آیا من به وحشت‌زدگی مبتلا هستم یا اختلال پانیک؟
• کدام روش درمانی را پیشنهاد می‌کنید؟
• اگر شما شرکت در جلسات تراپی را پیشنهاد می‌کنید، هر چند وقت یکبار باید در این جلسات حضور داشته باشم؟
• آیا در مورد بیماری من گروه درمانی موثر است؟
• در صورت تجویز و مصرف دارو، آیا این داروها عوارض جانبی به همراه دارند؟
• برای چه مدت من باید دارو مصرف کنم؟
• چگونه شما روند پیشرفت درمان را بررسی می‌کنید؟
• الان چه کاری باید انجام داد که خطر تکرار دوباره‌ این حملات کم شود؟
• آیا روش‌هایی برای مدیریت وضعیت وجود دارد که من قادر به انجام آن باشم؟
• آیا بروشورها و کتابچه‌های حاوی اطلاعات ضروری در این باره وجود دارد؟
• چه وب‌سایتی را برای دریافت اطلاعات درست پیشنهاد می‌کنید؟

احتمال دارد که پزشک چه سوالاتی بپرسد؟

• علائم شما چیست و چه زمانی برای اولین بار آن‌ها را تجربه کردید؟
• چند وقت یکبار دچار حمله می‌شوید و چه زمانی اولین بار حمله به شما دست داد؟
• آیا عامل تحریک‌کننده‌ی مشخصی وجود دارد؟
• چند وقت یکبار احساس ترس تکرار دوباره‌ حمله به شما دست می‌دهد؟
• آیا شما از مکان‌ها و موقعیت‌هایی که تحریک‌کننده‌ی حمله هستند، دوری می‌کنید؟
• علائم تا چه حدی و چطور جنبه‌های مختلف زندگی، مانند مدرسه، کار و روابط شخصی شما را تحت تاثیر قرار می‌دهند؟
• آیا زمان کمی پیش از بروز وحشت‌زدگی حجم زیادی از استرس یا یک رویداد تراژیک را تجربه کرده‌اید؟
• دوران کودکی و به خصوص رابطه‌ خود با والدین را چگونه توصیف می‌کنید؟
• آیا شما یا بستگان نزدیک شما به هر گونه بیماری روانی مبتلا هستید؟
• آیا به بیماری دیگری مبتلا هستید؟
• آیا کافئین، الکل و داروهای توهم‌زا و اکستازی مصرف می‌کنید؟ هر چند وقت یکبار؟
• آیا ورزش و فعالیت بدنی جز برنامه روزانه شما هست؟

پزشک با توجه به علائم فرد می‌تواند سوالات بیش‌تری طرح کند. اگر پیش از ملاقات با پزشک سوالات احتمالی را بدانید بهتر می‌توانید از وقت معاینه استفاده کنید.

داستان پائولا: یکی از اشخاصی که تجربه‌ی حمله‌ی پانیک را داشته است 

پائولا برای اولین بار زمانی وحشت‌زدگی را تجربه کرد که در دفترش مشغول آماده‌سازی یک ارائه‌ی مهم کاری بود؛ به یکباره احساس کرد حجم زیادی ترس و وحشت به او هجوم می‌آورد. سپس اتاق دور سرش می‌چرخید و او احساس کرد که دارد بالا می‌آورد. تمام بدن پائولا شروع به لرزیدن کرده و او قادر به درست نفس کشیدن نبود. قلب او چندان سریع و محکم می‌زد که انگار می‌خواست از سینه خارج شود. او تا زمانی که حمله به پایان برسد، میز کار خود را محکم گرفته بود، ولی با این همه هنوز از درون می‌لرزید.

سه هفته بعد پائولا دومین حمله پانیک خود را تجربه کرد و بعد از آن تعداد دفعاتی که دچار این مشکل می‌شود افزایش پیدا کرده است. او نمی‌داند که کجا و چه زمانی دچار وحشت‌زدگی خواهد شد و بیش از هر چیز می‌ترسد که در فضاهای عمومی دچار حمله شود. 

در نتیجه، او به جای وقت گذرانی با دوستانش بعد از اتمام ساعت کاری بلافاصله به خانه برمی‌گردد. دفتر کار او در اداره، در طبقه‌ی دوازدهم قرار دارد و او از ترس دچار حمله شدن در آسانسور از سوار شدن به آن خودداری می‌کند. 

سخن آخر:

پانیک اتک ممکن است تنها یکبار اتفاق بیفتد، با این همه برخی چندین بار آن را تجربه می‌کنند. حمله مکرر پانیک غالباً به خاطر قرار گرفتن در موقعیت‌های خاص همچون صحبت کردن در جمع و نگرانی بی دلیل در مورد مسائل تحریک می‌شود، خصوصاً اگر این موضوع پیش‌تر هم باعث بروز حمله شده باشد. 

موقعیت‌های تحریک‌کننده، آن مواقعی هستند که فرد احساس خطر کرده، امکان فرار ندارد و پاسخ جنگ و گریز در بدن ایجاد می‌شود. 

شما ممکن است یک یا دو بار دچار حمله پانیک شوید و جدا از آن یک زندگی شاد و سالم داشته باشید. یا اینکه شاید در خلال اختلالات دیگری همچون افسردگی، اختلال اضطرابی و غیره اختلال پانیک یا همان وحشت‌زدگی را تجربه کنید. 

صرف نظر از علت، وحشت‌زدگی قابل درمان است. راهکارهایی برای کاهش یا محدود کردن علائم این اختلال، دوباره به دست آوردن اعتماد به نفس و به دست گرفتن کنترل زندگی وجود دارد که فرد می‌تواند از آن کمک بگیرد.

اگر درباره‌ی حمله پانیک سوالی دارید، پرسش خود را  در بخش پرسش و پاسخ که در انتهای این مقاله قرار دارد،با ما در میان بگذارید. پزشکان و کارشناسان مجله دکتر دکتر آماده پاسخ‌گویی به سوالات شما عزیزان هستند.

منابع:

mayoclinic

medicalnewstoday

healthline

helpguide.org