حمله پانیک چیست؟ علائم و روش درمان اختلال هراس

آیا تاکنون هجوم ناگهانی ترس، وحشت و اضطراب بیش از حد را تجربه کرده‌اید؟ این روزها احتمالا نام حمله پانیک یا پانیک اتک بسیار به گوش شما خورده است. وحشت‌زدگی یا اختلال حمله هراس هجوم ناگهانی حجم زیادی از ترس، وحشت، استرس و اضطراب است. این حملات نگران کننده بوده و علاوه بر داشتن اثرات جسمی بر روان فرد هم تاثیر خواهند گذاشت. 

در این مطلب به معرفی کامل حمله پانیک (panic attack) پرداخته‌ایم. یادتان باشد که چنین نوعی از وحشت و ترس زیاد نیاز به پیگیری و شناخت دارد. نباید این حالت را به حال خود رها کنید. با مشورت با متخصص روانشناس و کسب اطلاعات بیشتر درباره این موضوع، همه‌چیز بهتر پیش خواهد رفت. در این مقاله هم درباره اختلال هراس یا همان پانیک یا پنیک‌شدن بیشتر می‌خوانید.

حمله پانیک چیست؟

بیماری یا حمله پانیک هجوم ناگهانی وحشت زیاد است که باعث بروز واکنش‌های فیزیکی در بدن می‌شود. با این همه، این نوع حملات معمولاً خطر جدی به حساب نمی‌آیند و علت مشخصی هم ندارند. این نوع حملات می‌توانند بسیار ترسناک باشند و فرد دچار به آنها احساس می‌کند که کنترل خود را از دست داده، دچار حمله‌ی قلبی شده  یا حتی در حال مرگ است. اختلال حمله پانیک فلج‌کننده است و منجر به بی‌حرکت‌شدن فرد می‌شود. در هنگام حمله، ضربان قلب سریع خواهد شد، فرد قادر به تنفس نیست و احساس می‌کند که به مرگ یا جنون نزدیک است.

حمله پانیک در خواب و موقعیت های مختلف

حمله پانیک غالباً ناگهانی، بدون هشدار قبلی و بعضی اوقات حتی بدون وجود عاملی تحریک‌کننده رخ می‌دهد. ممکن است فرد در هنگام خواب و استراحت دچار وحشت‌زدگی شود‌.

بسیاری از مردم یک یا دو اختلال حمله پانیک را در طول زندگی تجربه می‌کنند و بعد از آن و زمانی که شرایط استرس‌ زا رفع شد، مشکل آن‌ها به خودی خود برطرف می‌شود.

اما اگر حملات ادامه‌دار، غیر منتظره و طولانی باشد، احتمالاً شخص به اختلال پانیک (panic disorder) مبتلا شده است. حملات پانیک به خودی خود کشنده نیستند؛ ولی می‌توانند ترسناک باشند و کیفیت زندگی را تحت تاثیر خود قرار دهند. 

حمله پانیک بعد از مصرف گل 

بعد از مصرف گل یا ماری‌جوانا، امکان بروز احساس وحشت و اختلال حمله پانیک وجود دارد. در چنین موقعیتی، توانایی تفسیر احساسات و عملکرد مغز دچار افت می‌شود و در نتیجه هراس به‌سراغ مصرف‌کننده می‌آید.

حملات پانیک بعد از زایمان

برخی از زنان حملات پانیک یا علائم اختلال وسواس فکری عملی (OCD) را در دوره پس از زایمان تجربه می کنند. حملات پانیک اپیزودهای مشخصی از اضطراب شدید همراه با علائم فیزیکی از جمله ضربان سریع قلب، احساس عذاب، تنگی نفس و سرگیجه را به‌همراه می‌آورد.

حمله پانیک در بارداری 

حملات پانیک در دوران بارداری می‌تواند باعث نگرانی زیادی شود و بر جنین اثرات منفی بگذارد. بروز چنین اختلالی در برخی موارد همراه با زایمان زودرس یا به‌دنیاآوردن کودکان کم‌وزن است.

حملات پانیک در پریود

به دلیل تغییر ترکیب شیمیایی مغز و تأثیر هورمون‌هایی مانند استروژن و پروژسترون، زنان در حال حاضر بیشتر از مردان از اختلالات اضطرابی و حتی حملات پانیک رنج می برند. بروز اختلال حمله پانیک در دوران پریود محتمل‌تر هم می‌شود.

انواع حمله پانیک

دو نوع کلی از اختلال حمله پانیک وجود دارد:

• منتظره؛ حملات هراس مورد انتظار را معمولاً می‌توان پیش‌بینی کرد، چون علتشان را می‌دانید.
• غیرمنتظره؛ حملات پانیک غیرمنتظره بدون دلیل ظاهری رخ می‌دهند. هر کسی ممکن است دچار حمله پانیک شود.

اختلالات هراس انواع مختلفی دارند. از جمله آنها باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• اختلال هراس اجتماعی؛ این اضطراب شدید در زمان قرارگرفتن در جمع و موقعیت‌های اجتماعی رخ می‌دهد.
• اختلال هراس شبانه؛ ترس و وحشتی که در خواب رخ می‌دهد، اختلال هراس شبانه است و برخلاف کابوس، این ترس باعث بیدارشدن فرد مبتلا نمی‌شود. او در همان حالت خوابیده، اضطراب و وحشت را تجربه می‌کند.
• اختلال هراس پس از سانحه؛ بعد از تجربه رخداد و حادثه‌ای ناخوشایند، اثرات اضطرابی آن در فرد ادامه پیدا می‌کند. 
• اختلال هراس از مرگ؛ به ترس و اضطراب شدیدی گفته می‌شود که یک فرد از مردن دارد.
• اختلال هراس از مکان‌های باز؛ بعضی از افراد از قرارگرفتن در مکا‌ن‌های باز و شلوغ مانند مراکز خرید و بازارها می‌ترسند.

دلایل حمله پانیک یا وحشت زدگی چیست؟

به درستی مشخص نیست که چه عواملی باعث بروز وحشت‌زدگی و اختلال هراس می‌شوند، ولی این عوامل می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند:

• حمله پانیک ارثی است.
• اضطراب زیاد.
• استرس جنگ.
• تمایل زیاد به احساسات منفی و حساسیت زیاد در برابر موقعیت‌ها و رویدادهای استرس‌زا.
• تغییراتی در عملکرد برخی قسمت‌های مغز.

حمله پانیک در ابتدا به یک‌باره و بدون هشدار قبلی رخ می‌دهد؛ ولی به مرور زمان بودن در شرایط و موقعیت‌هایی خاص آن را تحریک خواهد کرد. 

برخی از پژوهش‌ها ثابت کرده‌اند که پاسخ جنگ و گریز که یکی از عملکردهای طبیعی بدن انسان در هنگام برخورد با خطر است، در بروز حمله پانیک نقش دارد. برای مثال اگر یک خرس شما را دنبال کند، بدن به صورت غریزی واکنش نشان می‌دهد. 

در شرایط خطر، ضربان قلب بالاتر رفته تا بدن برای مقابله با شرایط مرگ‌بار آماده شود. بسیاری از این واکنش‌ها در وحشت‌زدگی هم رخ می‌دهد. با این همه به درستی مشخص نیست که چرا زمانی که هیچ خطر مشخصی وجود ندارد، فرد وحشت‌زده می‌شود. 

علائم حمله پانیک چیست؟

اختلا حمله پانیک یا همان وحشت‌زدگی معمولاً ناگهانی و بدون هشدار قبلی آغاز می‌شود. امکان بروز این حملات هر زمانی وجود دارد. در حال رانندگی، در حال خرید در یک مرکز تجاری، در هنگام خواب و یا در میانه‌ یک جلسه‌ مهم کاری، ممکن است آن را تجربه کنید. از نظر بسامد هم می‌توانند مکرر یا گاهیانه باشند.

حملات پانیک با هم متفاوت هستند، اما نشانه‌های آنها تا چند دقیقه ادامه خواهند داشت. بعد از بروز حمله، فرد احساس خستگی بسیار زیادی خواهد کرد.

برخی از علائم وحشت‌زدگی و اختلال پانیک عبارت‌اند از:

• احساس مرگ یا خطر قریب‌الوقوع 
• اختلال اضطراب پس از حادثه
• ترس از دست‌دادن کنترل و مرگ 
• ضربان قلب سریع و شدید 
• تعریق
• درد شکم 
• لرزش شدید 
• تنگی نفس و احساس فشار بر گلو 
• لرز 
• تهوع 
• احساس درد قفسه سینه 
• سر درد 
• سرگیجه و غش 
• بی‌حسی و کرختی بدن 
• احساس گرمای زیاد 
• داشتن احساسات غیرواقعی و کناره‌گیری از جمع 

حمله پانیک و تنگی نفس 

در طی یک حمله پانیک یا اضطراب ناگهانی، پاسخ جنگ یا گریز فعال می‌شود. این موضوع می‌تواند منجر به شکل‌گیری طیفی از علائم ناراحت‌کننده، از جمله تنگی نفس شود.

حمله پانیک و تپش قلب 

در حالت وقوع اختلال هراس، بدن سعی می‌کند اکسیژن بیشتری دریافت کند و تنفس سریع‌تر می‌شود. بدن هورمون‌هایی مانند آدرنالین هم ترشح می‌کند که باعث می‌شود تپش قلب بالاتر برود و ماهیچه‌ها حالت منقبض پیدا کنند.

حمله پانیک و تاری دید 

در زمان بروز اختلال حمله پانیک، امکان تاری دید هم بعید نیست. اضطراب شدید روی توانایی دیدن چشم‌ها اثرات منفی می‌گذارد. فعال‌شدن بدن و قرارگرفتن آن در حالت ستیز و گریز از جمله عواملی است که چنین عارضه‌ای را به وجود می‌آورد. 

حملات پانیک و تیروئید 

هورمون تیروئید در ایجاد و تنظیم انتقال دهنده های عصبی مانند سروتونین نقش اساسی دارد. سطوح پایین سروتونین با افسردگی و اضطراب مرتبط است. هنگامی که تیروئید به درستی کار نمی‌کند، این انتقال‌دهنده‌های عصبی نامنظم می‌شوند و به طور بالقوه موجبات اضطراب و حملات پانیک را فراهم می‌کنند.

حملات پانیک و تشنج 

امکان بروز تشنج در زمان بروز اختلال حمله پانیک وجود دارد. این حالت باید از تشنج ناشی از صرع تمییز داده شود. در واقع، تشنج‌هایی که ناشی از این حملات است، همیشه مشابه تشنج ناشی از صرع نیست.

حملات پانیک و حالت تهوع

اضطراب می تواند باعث تهوع و سایر مشکلات گوارشی شود. در خارج از مغز، سیستم گوارشی دارای یکی از بیشترین تعداد اعصاب در بدن است. برخی از دانشمندان حتی روده را مغز دوم می‌خوانند.

حملات پانیک و حمله قلبی

حملات پانیک زمانی رخ می‌دهند که هورمون‌های استرس واکنش «جنگ یا گریز» بدن را تحریک می‌کنند. این موضوع اغلب منجر به تندشدن قلب، درد قفسه سینه و تنگی نفس می‌شود. امکان دارد که در بعضی موارد، حملات پانیک منجر به حمله قلبی شوند.

تشخیص حمله پانیک چگونه است؟

پزشک با مشاهده‌ علائم فرد تشخیص می‌دهد که او به اختلال حمله‌ پانیک یا دیگر بیماری‌ها مانند بیماری قلبی یا تیروئید مبتلا است یا خیر.

برای یک تشخیص دقیق باید این موارد انجام شود:

• معاینه‌ کامل بالینی و فیزیکی 
• آزمایش خون برای بررسی عملکرد تیروئید و انجام نوار قلب و الکتروکاردیوگرام (ECG  یا EKG) برای ارزیابی عملکرد قلب 

گاهی هنگام مراجعه فرد به مطب پزشک از او خواسته می‌‌شود که پرسشنامه‌ مخصوصی را پر کند و اگر الکل یا هر نوع ماده‌ مخدر دیگری را مصرف می‌کند هم پزشک خود را در جریان بگذارد.

ضوابط تشخیص اختلال پانیک 

لزوماً همه‌ افرادی که وحشت‌زدگی را تجربه می‌کنند به اختلال هراس مبتلا نیستند. برای تشخیص اختلال حمله پانیک باید به این عوامل توجه کنید:

• مرتب به حمله‌های هراس غیرمنتظره دچار می‌شوید یا نه.
• از ترس وقوع دوباره حملات پانیک، فرد دچار حمله‌ای جدید می‌شود. 
• توجه به زمان و فواصل وقوع حملات مهم است.
• حمله‌ی پانیک در نتیجه مصرف دارو، بیماری یا دیگر مشکلات روانی مانند هراس اجتماعی (social phobia) یا اختلال وسواس فکری یا عملی  (obsessive-compulsive disorder) ایجاد می‌شود یا خیر.

درمان حمله پانیک چگونه است؟

درمان کمک بسیار زیادی در راستای کاهش شدت و تعداد حملات و بهبود عملکرد در زندگی روزانه انسان دارد. اصلی‌ترین روش‌های درمانی شامل روان‌درمانی و استفاده از دارو و توسط دکتر روانپزشک انجام می‌شوند. بنا به درجه و شدت، سابقه‌ فرد و در دسترس بودن روان‌درمانگر متخصص در زمینه‌ اختلال پانیک، شاید هر دو روش برای درمان به کار گرفته شوند. برای آشنایی با این تخصص مقاله روانپزشک کیست را در دکتردکتر مطالعه کنید.

روان درمانی برای حمله پانیک

روان‌درمانی موثرترین شیوه درمانی برای وحشت‌زدگی و اختلال حمله پانیک است. روان‌درمانی به فرد کمک می‌کند که علاوه بر شناخت بهتر اختلال هراس، راه‌های مبارزه با آن را هم بیاموزد.

نوعی از روان‌درمانی درمان رفتاری-شناختی (cognitive behavioral therapy) است. در این روش  بیش‌تر در مورد وحشت‌زدگی و اختلال پانیک خواهید آموخت و متوجه می‌شوید که این حملات خطرناک نیستند. روان‌درمانگر به فرد کمک می‌کند که در محیطی ایمن علائم حمله پانیک را بازسازی کرده و واکنش مناسب را در برابر آن اعمال کند.

به مرور که شخص متوجه می‌شود حس فیزیکی حمله پانیک خطرناک نیست، وحشت‌زدگی برطرف خواهد شد. درمان موفق کمک می‌کند تا فرد بر ترس قرار گرفتن در موقعیت‌هایی که احتمال بروز وحشت‌زدگی در آن‌ها وجود دارد هم غلبه کند.

مشاهده‌ نتایج درمانی زمان‌بر است و نیاز به تلاش زیادی دارد. بعد از چند هفته ممکن است علائم این عارضه کاهش پیدا کنند و بعد از گذشت چند ماه، با کاهش شدید علائم، این حملات تا حدود زیادی برطرف شوند. برای اینکه مطمئن شوید روند درمان تحت کنترل است باید به صورت مرتب با روان‌درمانگر در ارتباط باشید.

داروهای مناسب اختلال حمله پانیک

داروها تا حدود زیادی به بهبود علائم همراه وحشت‌زدگی مانند افسردگی کمک خواهند کرد.

⚠️ هشدار: لطفا از مصرف خودسرانه‌ هرگونه دارو برای درمان اختلال پانیک بپرهیزید و هیچ دارویی بدون تجویز پزشک مصرف نکنید. ⚠️

انواع مختلفی از داروهای ضد استرس برای کنترل علائم حمله‌های پانیک موثر هستند، این داروها عبارت‌اند از:

مهارکننده‌های بازجذب سروتونین

SsRI‌ها (Selective serotonin reuptake inhibitors) بی‌خطر هستند و عوارض جانبی کمی دارند. داروهای ضدافسردگی اولین گزینه‌ها برای درمان پانیک هستند. داروهایی همچون:

• قرص فلوکستین (fluoxetine)
• پاروکستین (paroxetine) 
• سرترالین یا قرص آسنترا (sertraline)
• لورازپام (Lorazpam)

مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپی فرین 

این دسته از داروها گروه دیگری از داروی افسردگی (Serotonin and norepinephrine reuptake inhibitors) هستند. ونلافاکسین (SNRI venlafaxine) از جمله داروهای این گروه است که برای درمان اختلال حمله پانیک مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا قرار دارد.

بنزودیازپین 

این دسته از داروها (Benzodiazepines) از جمله داروهای سرکوب‌کننده‌ی سیستم عصبی مرکزی (central nervous system) هستند. داروهایی همچون:

• زاناکس (Xanax)
• کلونازپام (clonazepam)

از آنجایی که این داروها وابستگی فیزیکی زیادی به دنبال دارند، معمولا در دوره‌های زمانی کوتاهی باید مصرف شوند. اگر فرد مشکل سو مصرف الکل یا مواد مخدر داشته باشد، این گروه از داروها برای او مناسب نخواهند بود. از طرفی، ممکن است با داروهای دیگر تداخل و عوارض جانبی خطرناکی را به دنبال داشته باشند. گاهی هم برای اثرگذاری بیشتر، نیاز به مصرف داروهای ترکیبی است.

توجه داشته باشید که بعد از استفاده از یک دارو، چندین هفته طول می‌کشد که روند بهبودی علائم بیماری دیده شود. همه‌ داروها خطر بروز عوارض جانبی را با خود دارند و برخی از داروهای خاص را نباید در موقعیت‌هایی همچون بارداری مصرف کرد. با پزشک خود در مورد خطرات احتمالی و عوارض جانبی داروها مشورت کنید.

درمان حمله پانیک با داروی گیاهی 

مصرف داروهای گیاهی برای درمان موقعیت‌های پیچیده‌ای مانند بروز اختلال حمله پانیک توصیه نمی‌شود. این داروها در آزمایشگاه امتحان نشده‌اند و مشخص نیست که ضمن بهبودبخشیدن به یک مشکل، چه اختلالات دیگری با خود به همراه می‌آورند.

حمله پانیک درمان قطعی دارد؟

اختلال حمله پانیک قابل درمان است و در صورت ابتلا می‌توانید بهبودی کامل پیدا کنید. اما بهتر است در اسرع وقت کمک پزشکی دریافت کنید چون اگر کمک پزشکی دریافت نکنید، اختلال هراس می‌تواند تشدید شود. در این صورت، مقابله با آن بسیار دشوار خواهد بود.

اختلال حمله پانیک چقدر طول می‌کشد؟

بیشتر حملات پانیک بین ۵ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشند و گاهی تا ۱ ساعت هم ادامه دارند. تعداد حملاتی که رخ می‌دهد، شدت‌های متفاوتی دارند.برخی از افراد ۱ یا ۲ بار در ماه دچار حملات می‌شوند، در حالی که برخی دیگر چندین بار در هفته، چنین چیزی را از سر می‌گذرانند.

چه کسانی بیشتر در معرض اختلال پانیک قرار دارند؟

نشانه‌های وحشت‌زدگی معمولاً در سال‌های آخر نوجوانی یا در اوایل بزرگسالی بروز پیدا می‌کند و در زنان و مردان دیده می‌شود.

برخی عواملی که خطر ابتلا به وحشت‌زدگی یا اختلال حمله پانیک را افزایش می‌دهند:

• داشتن پیشینه خانوادگی 
• تحمل استرس زیاد در زندگی، مانند مرگ یا بیماری سخت یکی از دوستان یا اعضای خانواده 
• تجربه ضربه‌ شدید عاطفی و جسمی، مانند تجربه‌ تجاوز جنسی یا بودن در یک تصادف شدید 
• تغییرات گسترده در زندگی، مانند طلاق یا بچه‌دارشدن 
• سیگارکشیدن یا مصرف بیش از اندازه‌ کافئین
• تجربه‌ تجاوز جنسی در کودکی 

اختلال حمله پانیک در کودکان

اختلال حمله پانیک در کودکان هم رخ می‌دهد. در طول حمله، ممکن است که کودک احساس ترس یا وحشت شدید، مشکل در تنفس، درد یا گرفتگی قفسه سینه، تغییرات ضربان قلب، سرگیجه، عرق‌کردن و لرزش را از سر بگذراند. حمله پانیک به طور ناگهانی شروع می شود و معمولا بین ۵  تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد. گاهی هم این مدت‌زمان بیشتر می‌شود. 

اختلال هراس در نوجوانان

اختلال هراس اغلب در دوران نوجوانی شروع می‌شود. اگرچه ممکن است در دوران کودکی هم وقوع پیدا کند اما در این دوران شایع‌تر است. حملات می‌توانند منجر به اضطراب شدید شوند و بر سایر بخش‌های خلق‌و‌خو یا عملکرد نوجوان تأثیر بگذارند. برخی از نوجوانان از موقعیت‌هایی که احساس می‌کنند با وقوع اختلال حمله پانیک همراه است، اجتناب می‌کنند.

حملات پانیک در سالمندان

حمله پانیک در سنین کهنسالی هم امکان وقوع دارد. هنگامی که یک فرد مسن دچار اختلال هراس می‌شود،علائمی مانند افزایش ضربان قلب، درد قفسه سینه، ضعف، حالت تهوع و احساس ضعف یا سرگیجه برایش رخ می‌دهد. حملات پانیک به طور تصادفی اتفاق می‌افتد و لزوماً دلیل مشخصی ندارند.

عوارض جانبی اختلال حمله پانیک

یکی از بدترین عوارض در مورد وحشت‌زدگی این است که شخص از تکرار دوباره‌ آن هراس بسیار زیادی خواهد داشت. همین ترس مانع از حضورش در موقعیت‌هایی خواهد شد که امکان بروز دوباره‌ حمله وجود دارد.

اگر حمله پانیک و اختلال هراس درمان نشوند، بر تمام جنبه‌های زندگی انسان اثر خواهند گذاشت. دچار شدن به این‌گونه حملات به صورت مکرر، باعث می‌شود که انسان به صورت مداوم در معرض حجم زیادی از ترس باشد و کیفیت زندگی به شکل زیادی پایین بیاید. 

پانیک اتک می‌تواند منجر به برخی مشکلات شود و یا به آن‌ها مربوط باشد؛ از جمله:

• ایجاد فوبیاهای خاص، مانند ترس از رانندگی یا خروج از خانه 
• نیاز به مراقبت پزشکی مداوم برای سایر مشکلات و عوامل تاثیرگذار بر سلامت فردی 
• دوری‌کردن از بودن در میان جمع 
• مشکلات در مدرسه یا محیط کار 
• افسردگی، اضطراب و دیگر اختلالات روانی 
• افزایش خطر خودکشی و افکار خودکشی 
• سو مصرف الکل و دیگر مواد مخدر 
• مشکلات مالی 

پیشگیری از حمله پانیک مقدور است؟

راهکاری قطعی برای پیشگیری از وحشت‌زدگی یا اختلال حمله پانیک وجود ندارد. بااین‌حال، این راهکارهای پیشنهادی شاید مفید واقع شوند:

• اگر هر چه سریع‌تر حملات پانیک درمان شوند، از بدتر شدن آنها و تکرار دوباره و مکررشان جلوگیری خواهد شد.
• دنبال‌کردن صحیح برنامه‌ درمانی از بدترشدن یا عودکردن علائم وحشت‌زدگی پیشگیری می‌کند.
• انجام فعالیت‌های بدنی و ورزشی به صورت مرتب نقش مهمی در مبارزه با اضطراب دارد. 

چه زمانی باید برای حمله پانیک به پزشک مراجعه کرد؟

اگر نشانه‌های حمله‌ی پانیک را دارید، هر چه سریع‌تر برای درمان اقدام کنید. این دسته از حمله‌ها آن‌قدر که ناخوشایند و آزاردهنده هستند، خطرناک نیستند. از طرفی امکان کنترل این حملات بدون درمان ممکن نیست و اگر درمان مناسب اعمال نشود، حملات پانیک بدتر خواهند شد.

علائم حمله پانیک بعضی اوقات به نشانه‌های دیگر بیماری‌های جدی مانند حمله قلبی شبیه هستند. اگر فرد دلیل ایجاد این نشانه‌ها را نمی‌داند باید با مراجعه به پزشک به ارزیابی دقیقی از شرایط بیماری خود برسد.

چگونه اختلال هراس را کنترل کنیم؟

روش‌هایی برای کنترل این وضعیت وجود دارد:

• پایبندی به برنامه‌ درمانی: رو به رو شدن با ترس‌ها می‌تواند دشوار باشد، ولی درمان کمک می‌کند تا شما احساس نکنید در خانه زندانی هستید.

• ملحق شدن به گروه‌های حمایتی: شرکت در گروه‌های حمایتی به فرد این فرصت را می‌دهد که با افراد دیگری که مشکل مشابه‌ای دارند در ارتباط باشد و از تجربه جمعی بهره ببرد.

• پرهیز از مصرف الکل، کافئین و مواد مخدر توهم‌زا: همه‌ این مواد باعث تحریک حملات و بدتر شدن آنها می‌شوند.

• انجام تمرینات مدیریت استرس و روش‌های مدیتیشن: انجام یوگا، مدیتیشن، نفس عمیق‌کشیدن و حرکات کششی تا حد زیادی مفید است.

• انجام فعالیت‌های بدنی: انجام حرکات ورزشی ایروبیک تا حدود زیادی در بهبود خلق‌و‌خو موثر خواهد بود.

• داشتن خواب کافی: خواب کافی در طول شب از خستگی مداوم در طول روز جلوگیری خواهد کرد. 

چگونه حمله‌ پانیک را متوقف کنیم؟

بسیاری از افراد در زمان حمله تنفس دشوار، تعریق زیاد، لرز و ضربان قلب شدید را تجربه خواهند کرد. بسیاری دچار درد قفسه سینه می‌شوند و احساس می‌کنند که روحشان از بدن خارج شده است. گاهی شدت حمله آن‌قدر زیاد است که فرد گمان می‌کند که دچار حمله‌ یا سکته‌ی قلبی شده است. 

اختلال هراس برای فرد تجربه  ترسناکی  تلقی میشود .گاهی  ممکن است به سرعت اتفاق بیفتد.

 یازده راه برای توقف آن وجود دارد که با هم مرور می‌کنیم:

نفس عمیق کشیدن 

از آن‌جایی که تند تند نفس کشیدن  یکی از نشانه‌های حمله‌ی وحشت زدگی است و باعث افزایش ترس فرد می‌شود، نفس عمیق به کاهش علایم در طول حمله کمک خواهد کرد. 

به افراد توصیه می‌شود که روش صحیح نفس عمیق را با تمرین بسیار بیاموزند. در طی فرایند دم باید هوا به آرامی وارد ریه‌ فرد شده و بعد از شمارش تا عدد ۴ در یک بازدم عمیق خارج شود. 

تشخیص بروز اختلال حمله پانیک 

اگر فرد تشخیص دهد که به حمله‌ وحشت‌زدگی دچار شده و خبری از حمله‌ی قلبی نیست، می‌تواند به خود اطمینان دهد که این شرایط موقتی است و به زودی برطرف خواهد شد. 

فرد باید بتواند بر ترس خود غلبه کند و این موضوع را بپذیرد که این حمله باعث مرگ او نخواهد شد. غلبه بر این عوامل به فرد اجازه می‌دهد تا بر روی دیگر روش‌های موجود برای کاهش شدت علایم تمرکز کند.

بستن چشم‌ها 

برخی از حمله‌ها ناشی از عوامل تحریک کننده‌ای هستند که باعث نگرانی و هیجان بیش‌ از حد فرد شده‌اند. اگر فرد در محیط شلوغ و پر رفت و آمدی با عوامل تحریک کننده‌ی زیاد باشد، این ممکن است باعث ایجاد حمله در فرد شود. 

برای کاستن اثر عوامل تحریک‌کننده ، بهتر است که چشم‌ها در طول حمله بسته باشند. این کار به فرد کمک می‌کند تا با تمرکز بیش‌تری نفس بکشد. 

تمرین ذهن آگاهی 

ذهن آگاهی (Mindfulness) به فرد کمک می‌کند تا روی واقعیت اطرافش بیش‌تر تمرکز کند. از آن‌جایی که در طول حمله فرد احساس می‌کند که از فضای واقعی فاصله گرفته، ذهن‌آگاهی به فرد کمک خواهد کرد که با شرایط آزاردهنده‌ موجود مبارزه کند. 

فرد با زدن پای خود روی زمین، یا دست کشیدن به بافت لباس خود در طول حمله روی حس فیزیکی خود تمرکز کرده و این حس به او کمک خواهد کرد تا بهتر به واقعیت محیط اطراف خود تسلط داشته باشد. 

متمرکز شدن روی یک شئ

تمرکز کردن روی یک شئ به خصوص در طول بروز حمله به برخی افراد کمک می‌کند. جسمی را انتخاب کنید که به خوبی قابل مشاهده و تمام جزئیات آن به درستی قابل رویت باشد. برای مثال می‌توان به عقربه‌های ساعت توجه کرد. در طی توجه و تمرکز به آن جسم خاص توصیف دقیق ظاهر، رنگ، شکل و اندازه‌ آن به فرد کمک می‌کند تا از شدت علایم حمله کم کند. 

استفاده از تکنیک شل‌کردن عضلات 

شل‌کردن عضلات هم به توقف حمله وحشت‌زدگی کمک می‌کند. برای شل‌کردن عضلات بدن از عضله‌های ساده‌ای مانند انگشتان دست استفاده کنید.

تصور کردن یک موقعیت خاطره‌انگیز یا یک مکان شادی‌آور 

بهترین مکانی که شما در آن احساس آرامش و شادی دارید، کجاست؟ یک ساحل آفتابی با دریایی مواج؟ یا یک کلبه‌ی چوبی در دل کوهستان؟

خود را درون آن مکان تصور کنید و تلاش کنید تا تمام جزئیات آن مکان را در ذهن خود بازسازی کنید. تصور کنید که پای خود را درون شن‌های گرم ساحل فرو کرده‌اید یا بوی خوش درختان کاج را استشمام می‌کنید. مکانی که در ذهن خود تصور می‌کنید، باید در محیط طبیعی و پر از عوامل آرامش بخش باشد. 

انجام ورزش سبک 

زمانی که فرد در موقعیت‌های استرس‌زا حرکات ورزشی سبک انجام دهد، اندورفین ترشح شده در بدن به بهبود روحیه‌ کمک بسیار زیادی خواهد کرد. فعالیت‌هایی مانند شنا کردن و پیاده‌روی در این شرایط توصیه می‌شود.

نگه داشتن گیاه اسطوخودوس در دست 

اسطوخودوس گیاهی آرامش‌بخش بوده و به از بین‌بردن استرس فرد کمک می‌کند. به افراد توصیه می‌شود که همیشه عصار‌ه‌ اسطوخودوس به همراه داشته و در مواقع ضروری مقداری از آن را روی ساعد دست خود مالیده و آن را بو کنند.

نوشیدن چای بابونه یا اسطوخودوس هم به آرامش فرد کمک می‌کند. اسطوخودوس نباید به همراه بنزودیازپین مصرف شود، چرا که باعث کسالت و خواب آلودگی شدید می‌شود.

مصرف بنزودیازپین‌ها

مصرف بنزودیازپین (Benzodiazepines) به محض احساس بروز اختلال حمله پانیک هم می‌تواند مفید واقع شود. بنزودیازپین‌ها که زاناکس هم جزئی از آنهاست، داروهای تایید‌شده‌ای هستند که برای اختلال پانیک از آن‌ها استفاده می‌شود.

این دارو در صورت تشخیص پزشک برای فرد تجویز شده و فرد با داشتن نسخه می‌تواند آن را دریافت کند. داروهای مذکور به شدت اعتیاد‌آور بوده و بدن با گذشت زمان به آنها عادت خواهد کرد. بنابراین تنها در موارد حاد باید استفاده شوند.

از انواع قرص ضد استرس نیز می‌توان برای کنترل حمله پانیک استفاده کرد.

غذاهای مفید و مضر برای حمله پانیک

غذاهای غنی از منیزیم می‌توانند به رسیدن به آرامش کمک کنند. سبزیجات برگدار مانند اسفناج  در این زمینه مفید هستند.منابع دیگر عبارت هستند از:

• حبوبات
• مغزها
• دانه‌ها
• غلات کامل
• غذاهای غنی از روی (زینک) مانند صدف، بادام هندی، جگر، گوشت گاو و زرده تخم مرغ

مواد غذایی زیر هم اثرات منفی روی مبتلایان به اختلال حمله پانیک دارند:

• کافئین
• نوشیدنی‌ها و غذاهای شیرین
• غذاهای فرآوری شده مانند چیپس، کلوچه
• غذاهای منجمد و غذاهای آماده
• غذاهای سرشار از چربی ترانس و چربی‌های اشباع بیش از حد، مانند غذاهای سرخ شده، گوشت قرمز، لبنیات پرچرب و کره

پانیک اتک ممکن است تنها یکبار اتفاق بیفتد، با این همه برخی چندین بار آن را تجربه می‌کنند. حمله مکرر پانیک غالباً به خاطر قرار‌گرفتن در موقعیت‌های خاص همچون صحبت‌کردن در جمع و نگرانی بی دلیل در مورد مسائل تحریک می‌شود. خصوصاً اگر این موضوع پیش‌تر هم باعث بروز حمله شده باشد. 

موقعیت‌های تحریک‌کننده، آن مواقعی هستند که فرد احساس خطر کرده، امکان فرار ندارد و پاسخ جنگ و گریز در بدن ایجاد می‌شود. ممکن است، شما یک یا دو بار دچار حمله پانیک شوید و جدا از آن یک زندگی شاد و سالم داشته باشید. یا اینکه شاید در خلال اختلالات دیگری همچون افسردگی، اختلال اضطرابی و غیره اختلال حمله پانیک یا همان وحشت‌زدگی را تجربه کنید. 

مراجعه به روانشناس در این زمینه راه‌گشا خواهد بود. یکی از بهترین روش‌ها برای دریافت نوبت هم استفاده از نوبت دهی آنلاین سایت دکتردکتر و مراجعه به متخصصان مراکز درمانی معتبر مانند بیمارستان دل آرام سینا است.

اگر درباره‌ اختلال حمله پانیک سوالی دارید، پرسش خود را  در بخش پرسش و پاسخ که در انتهای این مقاله قرار دارد،با ما در میان بگذارید. پزشکان و کارشناسان مجله دکتر دکتر آماده پاسخ‌گویی به سوالات شما عزیزان هستند.

منابع:

mayoclinic

medicalnewstoday

healthline

helpguide.org