تغییر رنگ زبان معمولاً به دلیل رعایت نکردن بهداشت دهان، ابتلا به بیماری‌های ویروسی، مشکلات گوارشی، عفونت و اختلال در عملکرد کبد اتفاق می‌افتد. در حالت کلی، رنگ زبان معمولاً به زرد، آبی، قرمز، قهوه‌ای، بنقش و سفید تغییر می‌کند. هرکدام از این رنگ‌ها وجود نوعی اختلال در بعضی از اعضای بدن را نشان می‌دهند. برای مثال، رنگ زرد احتمالاً نشانه ابتلا به بیماری یرقان بوده و رنگ آبی یا بنفش، از وجود مشکلات ریوی خبر می‌دهند. با اینکه تغییر رنگ زبان در حالت عادی خطرناک نیست، اما برای کسب آگاهی در خصوص علت تغییر رنگ، حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید.
برای توضیح جامع‌تر، این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر را به بررسی تغییرکردن رنگ زبان، نشانه‌ها و دلایل آن اختصاص می‌دهیم.
اگر سوالی داشتید، در بخش نظرات مطرح کنید تا کارشناس سلامتی دکتردکر پاسخ دهد.
چرا رنگ زبان تغییر می‌کند؟
رنگ زبان بنابه دلایل مختلفی تغییر می‌کند که عبارتند از:
- مشکلات سطحی در بدن
- کمبود ویتامین
- کم‌خونی
- وجود عفونت در بدن
- وجود ویروس، باکتری یا سایر آلودگی‌ها در بدن
در بعضی موارد، این تغییر رنگ نشانه‌ای از ابتلای فرد به بیماری‌های جدی‌تر بوده و مداخلات پزشکی ضروری هستند. برای مثال:
- ابتلا به بیماری‌های زگیل یا تبخال
- مشکلات گوارشی
- اختلال در عملکرد کبد
- اختلال در عملکرد سیستم لنفاوی
- وجود تومورهای سرطانی
مراجعه به موقع به پزشک برای جلوگیری از تشدید بیماری‌ها و انتقال به فردی دیگر، ضروری است.
علت تغییر رنگ زبان چیست؟
علت تغییرکردن رنگ زبان براساس رنگ و سایر نشانه‌های ظاهری بررسی می‌شود. نکات مهم و توضیحات تکمیلی را در ادامه آورده‌ایم:
علت سبز شدن زبان
مهم‌ترین دلایل سبز‌شدن رنگ زبان عبارتند از:
- تجمع باکتری‌ها، قارچ‌ها
- تجمع ذرات غذا
- رعایت‌نکردن بهداشت دهان و دندان
- استعمال دخانیات
- استفاده طولانی‌مدت از آنتی‌بیوتیک‌ها
- رشد باکتری‌های سبز روی سطح زبان
- زیاده‌روی در مصرف قهوه
- عفونت قارچی کاندیدیازیس (نادر)
نکته مهم! در صورتی که سبز شدن زبان با علائم دیگری مانند درد، تورم و خون‌ریزی همراه باشد حتماً باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.
علت زرد شدن زبان
اولین دلیل زرد شدن زبان، تجمع باکتری‌ها و سلول‌های مرده روی سطح زبان است. خشکی دهان و استعمال دخانیات مانند سیگار و پیپ نیز در زرد شدن زبان دخیل هستند. سایر دلایل مهم را در ادامه بررسی می‌کنیم:
سندروم زبان مودار
سندروم زبان مودار (Hairy tongue syndrome)، نوعی مشکل مرتبط با زبان است که در آن پرزهای سطح زبان رشد کرده و ضخیم می‌شوند. به همین دلیل، سطح زبان پرزدار یا مودار به نظر می‌رسد. سطح زبان بعضی از افراد مبتلا زردرنگ‌شده و بوی دهان آنها آزاردهنده است.
پسوریازیس دهان
در حالت کلی، پسوریازیس نوعی بیماری خودایمنی است که رشد سلول‌های پوستی را افزایش می‌دهد. این بیماری با اینکه به ندرت در دهان بروز می‌کند، اما هنگام بروز به عنوان پسوریازیس دهان شناخته می‌شود. فرد مبتلا به پسوریازیس دهانی، ضایعات زرد رنگی را روی زبان خود مشاهده می‌کند.
سایر دلایل زردشدن زبان عبارتند از:
- گاستریت (نوعی بیماری التهابی باکتریایی است که پوشش معده را درگیر می‌کند.)
- دیابت
- یرقان
- کووید ۱۹
نکته! محققان بر این باورند که تغییرات ناشی از کووید ۱۹ روی زبان، احتمالاً به دلیل پاسخ التهابی بیش از اندازه بدن به عفونت است.
به نقل از وب‌سایت پزشکی health،
در سال ۲۰۲۲، یک محقق دریافت که کووید ۱۹ علائمی زرد رنگ روی سطح زبان ایجاد می‌کند.
در صورتی که زردی زبان، با علائمی مانند درد شکم، تغییر رنگ پوست، خستگی شدید و تغییر رنگ چشم‌ها همراه باشد، حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید.
علت سیاه‌شدن زبان
رنگ زبان معمولاً به دلایل زیر سیاه می‌شود:
- تجمع باکتری‌ها و قارچ‌ها روی پرزهای سطح زبان
- ابتلا به یک بیماری مزمن
- مصرف داروهای خاص
در صورتی که زبان سیاه‌شدن زبان با علائم دیگری مانند درد، تورم و مشکلات تنفسی بروز کند، حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید.ٔ
بنفش و آبی شدن زبان
بنفش و آبی‌شدن زبان معمولاً نشانه‌ای از نوعی بیماری حاد بوده و افراد باید بلافاصله بعد از مشاهده به پزشک مراجعه کنند. دلایل اولیه
- احتمال کمبود اکسیژن
- ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی
- ابتلا به بیماری‌های ریوی
نکته مهم! توجه کنید که دو موقعیت اضطراری در تغییر زبان به بنفش و آبی وجود دارد:
- رنگ زبان شما به صورت ناگهانی بنفش یا آبی شود؛
- این تغییر رنگ همراه با تنگی نفس، سرگیجه و درد قفسه سینه همراه باشد.
این وضعیت‌ها، ممکن است نشان دهنده حمله قلبی یا لخته شدن خون باشند. از‌این‌رو، در صورت مشاهده حتماً به اورژانس مراجعه کنید. برای درمان تغییر رنگ زبان بنفش و آبی، بایستی به پزشک متخصص پزشک و ریه مراجعه کرده و سپس مراحل درمانی خود را آغاز کنید. اکسیژن درمانی و انجام جراحی از پایه‌ترین درمان‌های بیماری‌های قلبی و ریوی هستند. با‌این‌حال، انتخاب نوع درمان به شرایط جسمانی و نوع بیماری فرد بستگی دارد.
دلیل قرمز‌شدن زبان
زبان قرمز که با عنوان زبان توت‌فرنگی شکل نیز معروف است، به دلایل زیر بروز می‌کند:
- کمبود ویتامین؛ مانند ب ۱۲ و فولیک اسید
- گلوسیت؛ بیماری التهاب زبان
- عفونت قارچی؛ مانند کاندیدا آلبیکنس
- بیماری کاوازاکی؛ نوعی بیماری التهابی
- مخملک؛ نوعی بیماری پوستی
- آلرژی‌های غذایی یا دارویی؛ به دلیل مصرف توت‌فرنگی، کیوی و مصرف داروهای آنتی‌بیوتیک
در صورتی که قرمزی زبان با خستگی شدید، درد، تورم و زخم‌های دهانی همراه باشد، حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید.
بایستی برای درمان هرکدام از این بیماری‌ها به پزشک متخصص مراجعه کنید. جدا از درمان‌های تخصصی، مراحل درمانی زبان قرمز، شامل موارد زیر هستند:
- مصرف داروهای ضد قارچ
- مصرف مکمل‌های ویتامینی
- بهبود بهداشت دهان و دندان
علت زبان قهوه‌ای
علت قهوه‌ای شدن زبان شامل:
- مصرف بیش از اندازه چای، قهوه و سایر نوشیدنی‌های مشابه
- تجمع باکتری‌ها و ذرات غذا روی سطح زبان
در صورتی که زبان قهوه‌ای، با علائم دیگری مانند بوی بد دهان، درد یا بروز تغییراتی در حس چشایی همراه باشد، به پزشک متخصص مراجعه کنید.
علت زبان سفید
سفید شدن زبان، اغلب به دلیل رشد و تورم بیش اندازه برآمدگی‌های سطح زبان اتفاق می‌افتد. به این حالت پاپیلا زبان می‌گویند. به این صورت که مواد غذایی و سلول‌های مرده داخل پاپیلاها تجمع کرده و پوششی سفید رنگ در سطح زبان ایجاد می‌کنند. دلایل التهاب پاپیلا عبارتند از:
- خشکی دهان
- بهداشت ضعیف دهان و دندان
- کم‌آبی بدن
- سیگار کشیدن
- زیاده‌روی در مصرف الکل
- تنفس دهانی
سفیدی زبان معمولاً در چند هفته از بین می‌رود؛ اما در صورتی که بیش از چند هفته ادامه داشت، به پزشک متخصص مراجعه کنید. در حالت کلی، روش‌های درمانی برای سفید شدن زبان، به علت آن بستگی دارد. با‌این‌حال، احتمالاً پزشک متخصص مراقبت‌های بهداشتی، لیزر، سرما درمانی و موارد مشابه را تجویز کند.
کدام یک از رنگ‌های زبان خطرناک است؟
توضیحات و نکات مهم را در جدول زیر آورده‌ایم:
| رنگ زبان | میزان خطرناک بودن | دلایل احتمالی |
| آبی | خیلی خطرناک | مشکلات قلبی و ریوی، کاهش اکسیژن رسانی به بافت‌ها |
| بنفش یا قرمز تیره | خطرناک | مشکلات قلبی و ریوی، مشکلات گردش خون |
| زرد | تا حدودی خطرناک | تجمع باکتری‌ها، مشکلات مربوط به کبد و دستگاه گوارش |
| قهوه‌ای یا سیاه | تا حدودی خطرناک | پلاک زبانی، رشد بیش از اندازه باکتری‌ها و قارچ‌ها |
| قرمز روشن | احتمالاً خطرناک | کمبود ویتامین ب ۱۲ و اسید فولیک |
| سفید | احتمالاً خطرناک | کم‌آبی بدن، مصرف بعضی از دارو‌ها، عفونت قارچی |
| صورتی | بی‌خطر، سالم | رنگ طبیعی زبان و نشان‌دهنده سلامت عمومی |
اگر هر کدام از تغییرهای رنگی زبانی علائمی مانند درد، تورم، خستگی شدید، تغییر رنگ پوست و تنگی نفس همراه باشند حتماً باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.
تغییر رنگ زبان در کودکان
تغییر رنگ زبان در کودکان، به دلایل مختلف بروز می‌کند. برای مثال تجمع باکتری‌ها، عفونت‌های قارچی، برفک دهانی، مصرف مواد غذایی رنگ دهنده و نوشیدنی‌های رنگی از این دست هستند. برای درمان تغییر رنگ زبان در کودکان، ابتدا باید به پزشک متخصص مراجعه کنید تا علت را بررسی کند. بعد از تشخیص، پزشک متخصص مراحل درمانی را آغاز خواهد کرد. با هم بررسی می‌کنیم:
- رعایت بهداشت دهان و دندان
- مصرف داروهای ضد قارچ (در صورت لزوم)
- اصلاح رژیم غذایی
در صورتی که تغییر رنگ زبان کودک، همراه با علائمی مانند تب، خستگی، بی‌اشتهایی و تغییرات رفتاری همراه شود، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
تغییر رنگ زبان در بارداری نشانه چیست؟
تغییر رنگ زبان در دوران بارداری معمولاً به دلیل تغییرات هورمونی، تغییر برنامه غذایی و افزایش حساسیت به عفونت‌ها بروز می‌کند. زیرا، زنان باردار به دلیل افزایش سطح هورمون‌ها، بیشتر در معرض ابتلا به عفونت‌های قارچی و برفک دهانی قرار دارند.
اولین قدم برای پیش‌گیری یا مدیریت تغییر رنگ زبان در دوران بارداری، رعایت بهداشت دهان و دندان است. برای مثال، مسواک زدن منظم و استفاده از دهان‌شویه‌های ملایم ( بعد از مشورت با پزشک ) بسیار تاثیر‌گذار هستند. با‌این‌حال، اگر تغییر رنگ زبان در دوران بارداری با علائمی مانند خستگی شدید، تب، یا مشکلات گوارشی همراه باشد، بایستی فوراً به پزشک مراجعه کنید. چون احتمالاً مشکلات جدی‌تری در بدن‌تان وجود دارد. برای اطلاعات بیشتر مقالات راهنمای بارداری را مطالعه کنید.
آیا تشخیص بیماری از روی رنگ زبان امکان‌پذیر است؟
از آنجایی که تغییر رنگ زبان به دلایل بیماری‌های مختلف بروز می‌کند، تشخیص بیماری‌ها از طریق زبان امکان پذیر است. برای مثال در طب سنتی، رنگ زبان به عنوان یکی از ابزار‌های تشخیصی پزشک متخصص است و اطلاعات مهمی در خصوص شرایط جسمانی فرد منتقل می‌کند. با‌این‌حال، فراموش نکنید که تشخیص قطعی بیماری‌ها، صرفا با مشاهده رنگ زبان امکان پذیر نیست. برای تشخیص‌های دقیق، ممکن است انجام آزمایش‌های مختلف نیز لازم باشد.
تغییر رنگ زبان چگونه درمان می‌شود؟
درمان نغییر رنگ زبان به علت بروز آن بستگی دارد. با این حال، روش‌های کلی درمانی به دو نوع اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند که بررسی می‌کنیم:
درمان‌های اصلی
در مواردی که تغییر رنگ زبان به دلیل بیماری‌های خاص بروز کند، پزشک متخصص درمان‌های اصلی را انتخاب می‌کند که عبارتند از:
- جراحی
- سایر درمان‌های تخصصی
- مصرف داروهای مناسب (آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای ضدقارچ)
نکته! بعد از اقدام‌های درمانی، برای کسب اطمینان از نتیجه‌بخش بودن درمان احتمالاً تا چند ماه بعد نیز با پزشک متخصص خود در ارتباط باشید. اگر چنین ضرورتی وجود داشته باشد، پزشک به شما اطلاع خواهد داد.
درمان‌های فرعی
اگر تغییر رنگ زبان صرفاً به دلیل ضعیف بودن بهداشت دهان یا عادات غذایی نامناسب اتفاق بیفتد، رعایت موارد زیر کافی است:
- مسواک زدن زبان با مسواک نرم
- استفاده از دهان‌شویه‌های ضدعفونی کننده (بعد از مشورت با پزشک)
- استفاده از سایر تمیزکننده‌های زبان
- ترک سیگار
- کاهش مصرف الکل
همچنین، حذف نوشیدنی‌های رنگ‌دهنده از سبد غذایی در این خصوص موثر است.
چه زمانی برای تغییر رنگ زبان به پزشک مراجعه کنیم؟
در حالت کلی، در صورت مشاهده تغییر رنگ زبان بهتر است بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که تغییر رنگ زبان عادی باشد، پزشک متخصص توصیه‌های لازم را ارائه خواهد داد. در مقابل اگر تغییر رنگ زبان خطرناک باشد، می‌توانید به موقع نسبت به درمان خود اقدام کنید.
برای مثال اگر رنگ زبان شما آبی یا بنفش شد، حتماً باید به گروهی از پزشکان متخصص مانند متخصص بیماری‌های قلبی، متخصص بیماری‌های ریه و دکتر گوش حلق بینی مراجعه کنید.
برای دریافت نوب حضوری و آنلاین از بهترین متخصصین حوزه‌های فوق، می‌توانید به پلتفرم آنلاین نوبت‌دهی دکتردکتر مراجعه کنید.
منابع:
mayoclinic.com
healthline.com
health.com
سوالات متداول مربوط به تغییر رنگ زبان
بله؛ ممکن است باشد.
خیر؛ تغییر رنگ زبان در کودکان طبیعی نیست و باید بررسی شود.
رعایت بهداشت دهان، اصلاح عادات مخرب و اصلاح عادات غذایی
بله؛ اما اگر بعد از اتمام دوره مصرف دارو نیز ادامه داشت به پزشک متخصص مراجعه کنید
سوزش زبون با سبز شدن زبون یعنی چی؟
سلام، متوجه منظورتون نشدم عزیزم
سوالتون رو واضحتر تکرار کنید