تغییر رنگ زبان معمولاً به دلیل رعایت نکردن بهداشت دهان، مصرف داروهای آنتی‌بیوتیک و ابتلا به بعضی از بیماری‌ها بروز می‌کند. در حالت کلی، رنگ زبان معمولاً به زرد، آبی، قرمز، قهوه‌ای، بنفش، سفید و سبز تغییر می‌کند. این تغییر رنگ‌ها معمولاً موقتی بوده و در حالت عادی خطرناک نیستند، اما در صورتی که با علائمی مانند تنگی نفس، درد قفسه سینه و سرگیجه همراه باشند، مراجعه به پزشک ضروری است.
برای توضیح جامع‌تر، این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر را به بررسی تغییرکردن رنگ زبان، نشانه‌ها و دلایل احتمالی آن اختصاص می‌دهیم.
اگر سوالی داشتید، در بخش نظرات مطرح کنید تا کارشناس سلامتی دکتردکر پاسخ دهد.
تغییر رنگ زبان نشانه چیست؟
تغییر رنگ زبان در اغلب موارد به دلیل مشکلات روزمره مانند بهداشت دهانی ضعیف، استعمال دخانیات، مصرف الکل و نوشیدنی‌های رنگی بروز می‌کند. با این حال، در یعضی موارد ممکن است به دلایل زیر نیز اتفاق بیفتد:
- کمبود ویتامین
- کم‌خونی
- وجود عفونت
- وجود ویروس، باکتری یا سایر آلودگی‌ها
در صورت بروز موارد فوق، مراجعه به پزشک و مصرف داروهای تجویزی موثر است. اما در بعضی موارد، این تغییر رنگ نشانه‌ای از ابتلای فرد به بیماری‌های جدی‌تر بوده و مداخلات فوری پزشکی لازم است. برای مثال:
- مشکلات تنفسی و کمبود اکسیژن
- ابتلا به بیماری‌های قلبی و ریوی
- مسمومیت‌های خاص
نکته! تغییرکردن رنگ زبان دلیل قطعی برای ابتلا به بیماری‌های فوق نیست. درصورتی مراجعه به پزشک ضروری است که تغییر رنگ با علائم جدی مانند تنگی نفس، دردشدید، کاهش وزن و تب مزمن همراه شود.
علت تغییر رنگ زبان به رنگ‌های مختلف
علت تغییرکردن رنگ زبان، معمولاً براساس رنگ و سایر نشانه‌های ظاهری بررسی می‌شود. نکات مهم و توضیحات تکمیلی را در ادامه آورده‌ایم:
علت سبز شدن زبان
وبسایت پزشکی Healthline، مدعی است که زبان سبز در ابتدا با رنگ سفید ظاهر می‌شود. سپس با گذشت زمان به دلیل خوردن، آشامیدن و مصرف داروهای خاص به سبز تغییر می‌کند. منابع دیگر نیز می‌گویند که تغییرکردن رنگ زبان به سبز نادر بوده و معمولاً علت دقیق پزشکی ندارد.
با این حال، دلایل احتمالی سبزشدن زبان عبارتند از:
- تجمع باکتری‌ها، قارچ‌ها
- تجمع ذرات غذا
- رعایت‌نکردن بهداشت دهان و دندان
- استعمال دخانیات
- استفاده طولانی‌مدت از آنتی‌بیوتیک‌ها
- رشد باکتری‌های سبز روی سطح زبان
- زیاده‌روی در مصرف قهوه
- عفونت قارچی کاندیدیازیس (نادر)
- ابتلا به سندرم زبان مودار
- ابتلا به بیماری لیکن‌پلاتوس (نوعی بیماری مشابه بثورات پوستی)
برفک دهانی (رشد بیش‌از‌اندازه مخمر روی زبان) نیز یکی دیگر از دلایل احتمالی سبز شدن زبان است.
علت زرد شدن زبان
اولین دلیل زرد شدن زبان، تجمع باکتری‌ها و سلول‌های مرده روی سطح زبان است. خشکی دهان و استعمال دخانیات مانند سیگار و پیپ نیز در زرد شدن زبان دخیل هستند. سایر دلایل احتمالی را در ادامه بررسی می‌کنیم:
سندروم زبان مودار
سندروم زبان مودار (Hairy tongue syndrome)، نوعی مشکل مرتبط با زبان است که در آن پرزهای سطح زبان رشد کرده و ضخیم میشوند. از این رو سطح زبان پرزدار یا مودار به نظر می‌رسد. این مشکل می‌تواند رنگ زبان را به زرد و بعضی رنگ‌های دیگر تغییر دهد.
پسوریازیس دهان
در حالت کلی، پسوریازیس نوعی بیماری خودایمنی است که رشد سلول‌های پوستی را افزایش می‌دهد. این بیماری با اینکه به ندرت در دهان بروز می‌کند، اما هنگام بروز به عنوان پسوریازیس دهان شناخته می‌شود. فرد مبتلا به پسوریازیس دهانی، ضایعات زرد رنگی را روی زبان خود مشاهده می‌کند.
ابتلا به سایر بیماری‌ها
در بعضی موارد، زردشدن زبان احتمالاً به دلیل ابتلا به بیماری‌های زیر است:
- گاستریت (نوعی بیماری التهابی باکتریایی است که پوشش معده را درگیر می‌کند.)
- دیابت
- یرقان
نکته! اگر احتمال می‌دهید که زبان شما به دلیل ابتلا به بیماری یا مصرف داروهای خاص زرد شده است، به پزشک مراجعه کنید.
به نقل از وبسایت پزشکی health،
مسواک زدن دندان، سطح زبان و استفاده از نخ دندان، برای پیشگیری از زبان زرد موثر است.
همچنین برای آگاهی از بهداشت دهان و دندان خود، هر ۶ ماه یکبار به دندانپزشک مراجعه کنید.
علت سیاه‌شدن زبان
زبان سیاه معمولاً موقتی و بی‌خطر بوده و بدون درمان بهبود می‌یابد. دلایل بروز آن عبارتند از:
- تجمع پروتئین کراتین روی سطح زبان
- ابتلا به سندروم زبان مودار
- رشد قابل مشاهده زائده‌های سطح زبان (مانند باکتری‌ها، قارچ‌ها)
- تجمع باکتری‌ها و قارچ‌ها روی پرزهای سطح زبان
- ابتلا به یک بیماری مزمن
- مصرف داروهای خاص
در صورتی که زبان سیاه‌شدن زبان با علائم دیگری مانند درد، تورم و مشکلات تنفسی بروز کند، به پزشک متخصص مراجعه کنید.
علت بنفش و آبی شدن زبان
بنفش و آبی‌شدن زبان معمولاً نشانه‌ای از وضعیت اضطراری بوده و افراد باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنند. البته احتمال دارد که این تغییر رنگ به مصرف خوراکی یا داروهای رنگی نیز اتفاق بیفتد. با این حال، توجه داشته باشید که دو موقعیت اضطراری در تغییر زبان به بنفش و آبی وجود دارد:
- نخست؛ رنگ زبان شما به صورت ناگهانی بنفش یا آبی شود؛
- دوم؛ این تغییر رنگ همراه با تنگی نفس، سرگیجه، درد قفسه سینه و ضعف همراه باشد.
در صورت بروز موقعیت‌های فوق سریعاً به نزدیک‌ترین بیمارستان یا اورژانس محل زندگی خود مراجعه کنید. در صورتی که این تغییر رنگ خطرناک باشد، معمولاً به دلایل زیر اتفاق می‌افتد:
- احتمال کمبود اکسیژن
- ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی
- ابتلا به بیماری‌های ریوی
- اختلال در گردش خون
- مسمویت خطرناک
- کاهش شدید دمای بدن (هیپوترمی)
انتخاب نوع درمان زبان بنفش و آبی بعد از رفع خطر، به شرایط جسمانی و نوع بیماری فرد بستگی دارد.
علت قرمز‌شدن زبان
زبان قرمز که با عنوان زبان توت‌فرنگی شکل نیز معروف است، به دلایل زیر بروز می‌کند:
- کمبود ویتامین؛ مانند ب ۱۲ و فولیک اسید
- گلوسیت؛ بیماری التهاب زبان
- عفونت قارچی؛ مانند کاندیدا آلبیکنس
- بیماری کاوازاکی؛ نوعی بیماری التهابی
- مخملک؛ نوعی بیماری پوستی
- آلرژی‌های غذایی یا دارویی؛ به دلیل مصرف توت‌فرنگی، کیوی و مصرف داروهای آنتی‌بیوتیک
در صورتی که قرمزی زبان با خستگی شدید، درد، تورم و زخم‌های دهانی همراه باشد، حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید.
علت قهوه‌ای‌شدن زبان
علت قهوه‌ای شدن زبان شامل:
- مصرف بیش از اندازه چای، قهوه و سایر نوشیدنی‌های مشابه
- تجمع باکتری‌ها و ذرات غذا روی سطح زبان
در صورتی که زبان قهوه‌ای، با علائم دیگری مانند بوی بد دهان، درد یا بروز تغییراتی در حس چشایی همراه باشد، به پزشک متخصص مراجعه کنید.
علت سفید شدن زبان
سفید شدن زبان، اغلب به دلیل رشد و تورم بیش اندازه برآمدگی‌های سطح زبان اتفاق می‌افتد. به این حالت پاپیلا زبان می‌گویند. به این صورت که مواد غذایی و سلول‌های مرده داخل پاپیلاها تجمع کرده و پوششی سفید رنگ در سطح زبان ایجاد می‌کنند.
دلایل التهاب پاپیلا عبارتند از:
- خشکی دهان
- بهداشت ضعیف دهان و دندان
- کم‌آبی بدن
- سیگار کشیدن
- زیاده‌روی در مصرف الکل
- تنفس دهانی
سفیدی زبان معمولاً در چند هفته از بین می‌رود؛ اما در صورتی که بیش از زمان مذکور ادامه داشت، به پزشک متخصص مراجعه کنید.
کدام یک از رنگ‌های زبان خطرناک است؟
توضیحات و نکات مهم را در جدول زیر آورده‌ایم:
| رنگ زبان | میزان خطرناک بودن | دلایل احتمالی |
| آبی | خیلی خطرناک | مشکلات قلبی و ریوی، کاهش اکسیژن رسانی به بافت‌ها |
| بنفش یا قرمز تیره | خطرناک | مشکلات قلبی و ریوی، مشکلات گردش خون |
| زرد | تا حدودی خطرناک | تجمع باکتری‌ها، مشکلات مربوط به کبد و دستگاه گوارش |
| قهوه‌ای یا سیاه | تا حدودی خطرناک | پلاک زبانی، رشد بیش از اندازه باکتری‌ها و قارچ‌ها |
| قرمز روشن | احتمالاً خطرناک | کمبود ویتامین ب ۱۲ و اسید فولیک |
| سفید | احتمالاً خطرناک | کم‌آبی بدن، مصرف بعضی از داروها، عفونت قارچی |
| صورتی | بی‌خطر، سالم | رنگ طبیعی زبان و نشان‌دهنده سلامت عمومی |
نکته! جدول فوق به منظور اطلاع‌رسانی و افزایش آگاهی مخاطبان در خصوص تغییر رنگ زبان به رنگ‌های مختلف است. برای کسب آگاهی بیشتر به پزشک مراجعه کنید.
تغییر رنگ زبان در کودکان
تغییرکردن رنگ زبان در کودکان معمولاً موقتی بوده و بعد از مدتی رفع می‌شود. با این حال اگر این تغییر رنگ همراه با علائمی مانند تب، خستگی، بی‌اشتهایی و تغییرات رفتاری همراه شود، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
دلایل تغییر کردن رنگ زبان در کودکان عبارتند از:
- تجمع باکتری‌ها
- عفونت‌های قارچی
- برفک دهانی
- مصرف مواد غذایی و نوشیدنی‌های رنگ‌دهنده
با رعایت بهداشت دهان و دندان، اصلاح رژیم غذایی و مصرف داروهای ضد قارچ (در صورت لزوم) این مشکل در کودکان رفع می‌شود.
تغییر رنگ زبان در بارداری نشانه چیست؟
اگر تغییر کردن رنگ زبان در دوران بارداری با علائمی مانند خستگی شدید، تب یا مشکلات گوارشی همراه باشد، بایستی فوراً به پزشک مراجعه کنید.
مهم‌ترین دلایل این تغییر رنگ در دوران بارداری عبارتند از:
- تغییرات هورمونی
- تغییر برنامه غذایی
- افزایش میزان حساسیت به عفونت‌ها
نکته! زنان باردار به دلیل افزایش سطح هورمون‌ها، بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به عفونت‌های قارچی و برفک دهانی قرار دارند. برای کسب اطلاعات بیشتر، مقالات راهنمای بارداری را مطالعه کنید.
آیا تشخیص بیماری از روی رنگ زبان امکان‌پذیر است؟
از آنجایی که یکی از دلایل تغییر کردن رنگ زبان، ابتلا به بیماری‌های مختلف است، تشخیص آن بیماری‌ها از طریق زبان نیز می‌تواند انجام شود. برای مثال، در طب سنتی، رنگ زبان به عنوان یکی از ابزار‌های تشخیصی پزشک است و اطلاعات مهمی در خصوص شرایط جسمانی فرد نشان می‌دهد.
نکته! توجه داشته باشید که تشخیص قطعی بیماری‌ها صرفاً با مشاهده رنگ زبان امکان پذیر نیست. برای تشخیص قطعی، انجام آزمایش و بررسی سایر علائم افراد ضروری است.
تغییر رنگ زبان چگونه درمان می‌شود؟
درمان تغییر رنگ زبان به علت بروز آن بستگی دارد. با این حال، روش‌های کلی درمانی به دو نوع اصلی و فرعی تقسیم میشوند که بررسی می‌کنیم:
درمان‌های اصلی
در مواردی که تغییر رنگ زبان به دلیل بیماری‌های خاص بروز کند، پزشک متخصص درمان‌های اصلی را انتخاب می‌کند که عبارتند از:
- مصرف داروهای ضدقارچ و آنتی‌بیوتیک (درصورت تجویز پزشک)
- مصرف مکمل‌های ویتامینی
- جراحی
- سایر درمان‌های تخصصی متناسب با بیماری
- رعایت بهداشت دهان و دندان (با استفاده از دهانشویه‌ها)
نکته! بعد از اقدام‌های درمانی، برای کسب اطمینان از نتیجه‌بخش بودن درمان احتمالاً تا چند ماه با پزشک متخصص خود در ارتباط باشید. اگر چنین ضرورتی وجود داشته باشد، پزشک به شما اطلاع خواهد داد.
درمان‌های فرعی
اگر تغییر رنگ زبان صرفاً به دلیل ضعیف بودن بهداشت دهان یا عادات غذایی نامناسب اتفاق بیفتد، رعایت موارد زیر کافی است:
- مسواک زدن و استفاده منظم از نخ دندان
- مسواک زدن زبان با مسواک نرم
- استفاده از دهان‌شویه‌های ضدعفونی‌کننده (بعد از مشورت با پزشک)
- استفاده از سایر تمیزکننده‌های زبان
- ترک سیگار
- کاهش مصرف الکل
همچنین، حذف نوشیدنی‌های رنگ‌دهنده از سبد غذایی در این خصوص موثر است.
چه زمانی برای تغییر رنگ زبان به پزشک مراجعه کنیم؟
در حالت کلی، در صورت مشاهده تغییر رنگ زبان بهتر است به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که تغییر رنگ زبان عادی باشد، پزشک متخصص توصیه‌های لازم را ارائه خواهد داد. در مقابل اگر تغییر رنگ زبان خطرناک باشد، می‌توانید به موقع نسبت به درمان خود اقدام کنید. برای مثال اگر رنگ زبان شما آبی یا بنفش شد، حتماً باید به گروهی از پزشکان متخصص مانند متخصص بیماری‌های قلبی، متخصص بیماری‌های ریه و دکتر گوش حلق بینی مراجعه کنید.
برای دریافت نوبت حضوری و آنلاین از بهترین متخصصین حوزه‌های فوق، می‌توانید به پلتفرم آنلاین نوبت‌دهی دکتردکتر مراجعه کنید.
منابع:
mayoclinic.com
healthline.com
health.com
سوزش زبون با سبز شدن زبون یعنی چی؟
سلام، متوجه منظورتون نشدم عزیزم
سوالتون رو واضحتر تکرار کنید