ویتامین A؛ منابع، موارد مصرف، عوارض جانبی

ویتامین A؛ منابع، موارد مصرف، عوارض جانبی

ویتامین A یک ویتامین محلول در چربی است. اشکال مختلف آن اغلب ‘رتینوئید’ نامیده می شود. این اشکال شامل رتینول، رتینال، رتینوئیک اسید و رتینیل استر هستند. ویتامین A برای رشد و عملکرد مناسب بسیاری از قسمت های بدن از جمله چشم، پوست و سیستم ایمنی مورد نیاز است. در بسیاری از غذاها از جمله میوه ها، سبزیجات و ماهی یافت می شود. کاروتنوئیدها گروهی از مواد شیمیایی هستند که در گیاهان یافت می شوند. برخی از آن‌ها می توانند در بدن به ویتامین A تبدیل شوند.

مردم بیشتر از همه از ویتامین A برای درمان کمبود این ویتامین استفاده می کنند. همچنین برای پیری پوست، آکنه، HIV/AIDS، آب مروارید، رشد کودک، عفونت ها و بسیاری از بیماری های دیگر استفاده می شود.

مصرف خوراکی ویتامین A برای پیشگیری و درمان کمبود ویتامین A موثر است.

پیری پوست

استفاده از ویتامین A(رتینول) روی پوست باعث بهبود رنگ پوست، انعطاف پذیری و بهبود چین و چروک در پوست افراد می شود. اگر میخواهید بیشتر در مورد این ماده بخوانید در مقاله رتینول چیست اطلاعات جامع و کاملی در مورد رتینول این جادوی ضد پیری داده شده است.

سرخک

به نظر می رسد مصرف خوراکی ویتامین A خطر عوارض سرخک یا مرگ را در کودکان مبتلا به سرخک و کمبود ویتامین A کاهش می دهد.

قابلیت دید در شرایط کم نور

به نظر می رسد مصرف خوراکی ویتامین A شب کوری را در بزرگسالان مبتلا به سوء تغذیه تا 37 درصد کاهش می دهد. ویتامین A زمانی که با روی مصرف شود ممکن است برای این بیماری بهتر عمل کند.

لکه های سفید داخل دهان

این لکه ها معمولاً در اثر سیگار کشیدن ایجاد می شوند (لکوپلاکی دهان). مصرف خوراکی ویتامین A با دوز بالا می تواند به درمان این ضایعات کمک کند.

مرگ به هر دلیلی

مصرف خوراکی ویتامین A با دوز بالا خطر مرگ را در کودکان زیر 5 سال که در معرض خطر کمبود ویتامین A هستند، کاهش می دهد. به نظر نمی رسد مصرف ویتامین A خطر مرگ را در بزرگسالان سالم کاهش دهد.

عوارض بعد از زایمان

مصرف خوراکی ویتامین A قبل، در طول و بعد از بارداری، اسهال و خطر مرگ پس از زایمان را در بزرگسالان مبتلا به سوء تغذیه کاهش می دهد.

بیماری چشمی

یک بیماری ارثی چشمی به نام رتینیت پیگمنتوزا وجود دارد که باعث دید ضعیف در شب و از دست دادن دید جانبی می شود. مصرف خوراکی ویتامین A پیشرفت بیماری چشمی را که باعث آسیب به شبکیه می شود، کند می کند.

التهاب روده

نوعی بیماری التهابی روده به نام کولیت اولسراتیو وجود دارد که مصرف خوراکی ویتامین A روزانه به مدت 2 ماه می تواند علائم را در بزرگسالان مبتلا کاهش دهد.

چروک شدن پوست در اثر آسیب های ناشی از نور خورشید

استفاده از سرم ویتامین A روی پوست، چین و چروک را در زنان دارای پوست آسیب دیده از نور خورشید بهبود می بخشد. در مقاله بهترین سرم و کرم رتینول می‌توانید از بهترین برندها سرم رتینول مورد نظر خود را پیدا کنید.

مصرف ویتامین A برای موارد زیر احتملا موثر نیست:

واکنش های آلرژیک (بیماری آتوپیک)

به نظر نمی رسد که دادن یک دوز خوراکی ویتامین A به نوزادان از آتوپی جلوگیری کند.

دیسپلازی برونکوپولمونری (یک بیماری ریوی که نوزادان را مبتلا می کند)

تزریق ویتامین A به صورت تزریقی خطر مشکلات تنفسی را در اکثر نوزادان کم وزن کاهش نمی دهد. تزریق ویتامین A فقط توسط یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی انجام می شود.

مرگ نوزاد متولد نشده یا نارس

به نظر نمی رسد مصرف خوراکی ویتامین A قبل، در طول یا بعد از بارداری مانع از مرگ نوزاد در سال اول زندگی شود. همچنین به نظر نمی رسد که دادن مستقیم ویتامین A از طریق دهان به نوزادان از مرگ نوزاد جلوگیری کند.

عفونت روده ها توسط انگل ها

به نظر نمی رسد که دادن یک دوز خوراکی ویتامین A به کودکانی که برای درمان انگل های روده دارو مصرف می کنند، از عفونت مجدد جلوگیری کند.

جدی ترین نوع سرطان پوست (ملانوم)

به نظر نمی رسد مصرف دوز بالای ویتامین A خوراکی، بقای افراد مبتلا به ملانوما را بهبود بخشد.

سقط جنین

مصرف خوراکی ویتامین A، به تنهایی یا همراه با سایر ویتامین ها، قبل یا در اوایل بارداری، خطر سقط جنین یا مرده زایی را کاهش نمی دهد.

بیماری سل

به نظر نمی رسد مصرف خوراکی ویتامین A باعث بهبود علائم یا کاهش خطر مرگ در افراد مبتلا به این بیماری شود.

سرطان سر و گردن

مصرف خوراکی ویتامین A خطر ابتلا به تومورهای جدید را کاهش نمی دهد یا بقای افراد مبتلا به سرطان سر و گردن را بهبود نمی بخشد.

انتقال HIV

مصرف خوراکی ویتامین A خطر انتقال اچ‌آی‌وی به جنین در دوران بارداری، نوزادان در حین زایمان و شیرخواران در دوران شیردهی را کاهش نمی‌دهد. مصرف مکمل های ویتامین A در دوران بارداری ممکن است در واقع خطر انتقال HIV به نوزادان را از طریق شیر مادر افزایش دهد.

عفونت راه های هوایی تحتانی

مصرف خوراکی ویتامین A باعث پیشگیری یا کاهش علائم عفونت راه هوایی تحتانی در کودکان نمی شود.

پنومونی

مصرف خوراکی ویتامین A به درمان یا پیشگیری از ذات الریه در کودکان ساکن در کشورهای در حال توسعه کمک نمی کند.

اثرات جانبی ویتامین A

در صورت مصرف خوراکی: ویتامین A زمانی که در مقادیر کمتر از 10000 واحد (3000 میکروگرم) در روز مصرف شود احتمالاً بی خطر است. ویتامین A به دو شکل موجود است: ویتامین A از پیش ساخته شده (رتینول یا رتینیل استر) و پروویتامین A (کاروتنوئید). حداکثر دوز روزانه فقط مربوط به ویتامین A از پیش ساخته شده است.

ویتامین A از پیش تشکیل شده زمانی که در دوزهای بیش از 10000 واحد (3000 میکروگرم) در روز مصرف شود احتمالاً خطرناک است. دوزهای بالاتر ممکن است خطر عوارض جانبی را افزایش دهد. استفاده طولانی مدت از مقادیر زیاد ممکن است عوارض جانبی جدی از جمله تغییرات ذهنی ایجاد کند.

هنگامی که روی پوست استفاده می شود: ویتامین A در صورت استفاده کوتاه مدت احتمالا بی خطر است. سرم رتینول 0.5% روزانه تا 12 هفته بدون عوارض جانبی جدی استفاده شده است.

اقدامات احتیاطی و هشدارهای ویژه

بارداری و شیردهی: ویتامین A زمانی که در مقادیر توصیه شده کمتر از 10000 واحد (3000 میکروگرم) به صورت روزانه مصرف شود، احتمالاً بی خطر است. مقادیر زیادتر احتمالاً خطرناک هستند و می توانند باعث نقص مادرزادی شوند. مصرف ویتامین A را از همه منابع در سه ماه اول بارداری کنترل کنید. اشکال ویتامین A در چندین غذا از جمله جگر حیوانات، برخی غلات صبحانه غنی شده و مکمل های غذایی یافت می شود.

کودکان: ویتامین A زمانی که در مقادیر توصیه شده مصرف شود، احتمالاً بی خطر است. حداکثر مقدار ویتامین A که برای کودکان بی خطر است بر اساس سن آن هاست. ویتامین A در صورت مصرف خوراکی در دوزهای بالا احتمالاً برای کودکان خطرناک است. مصرف دوزهای بالا می تواند عوارض جانبی از جمله تحریک پذیری، خواب آلودگی، اسهال و سایر مشکلات ایجاد کند.

استفاده بیش از حد از الکل: نوشیدن الکل ممکن است اثرات مضر بالقوه ویتامین A را بر روی کبد افزایش دهد.

اختلالاتی که در آن بدن چربی را به درستی جذب نمی کند: افراد مبتلا به شرایطی که بر جذب چربی تأثیر می گذارد، نمی توانند ویتامین A را به درستی جذب کنند. این شرایط شامل بیماری سلیاک، سندرم روده کوتاه، یرقان، فیبروز کیستیک، بیماری پانکراس و سیروز کبدی است. اگر یکی از این شرایط را دارید، به جای آن از اشکال محلول در آب ویتامین A، به نام کاروتنوئید، استفاده کنید.

کمبود آهن: کمبود آهن ممکن است بر توانایی بدن در استفاده از ویتامین A تأثیر بگذارد.

بیماری کبد: مصرف بیش از حد ویتامین A ممکن است بیماری کبد را بدتر کند. اگر بیماری کبدی دارید از مکمل های ویتامین A استفاده نکنید.

سوء تغذیه : در افراد مبتلا به سوء تغذیه شدید پروتئین، مصرف مکمل های ویتامین A ممکن است منجر به داشتن ویتامین A بیش از حد در بدن شود.

کمبود روی: کمبود روی ممکن است باعث علائم کمبود ویتامین A شود. مصرف ترکیبی از مکمل های ویتامین A و روی می تواند برای بهبود ضروری باشد.

تداخلات دارویی ویتامین A

داروهایی برای بیماری های پوستی (رتینوئیدها) با ویتامین A تداخل دارند. برخی از داروها برای بیماری های پوستی از ویتامین A ساخته شده اند و مصرف ویتامین A و این داروها با هم می تواند اثرات سمی ایجاد کند.

در خصوص این ترکیب ها محتاط باشید:

آنتی بیوتیک ها (آنتی بیوتیک های تتراسایکلین) با ویتامین A تداخل دارند.

مصرف مقادیر بسیار زیاد ویتامین A همراه با تتراسایکلین ها می تواند احتمال یک عارضه جانبی جدی به نام فشار خون داخل جمجمه را افزایش دهد. اما به نظر نمی رسد مصرف دوزهای معمولی ویتامین A همراه با تتراسایکلین ها این مشکل را ایجاد کند. اگر آنتی بیوتیک مصرف می کنید، مقادیر زیادی ویتامین A مصرف نکنید.

داروهایی که می توانند به کبد آسیب برسانند، با ویتامین A تداخل دارند.

مصرف مقادیر زیاد ویتامین A ممکن است به کبد آسیب برساند. همچنین برخی از داروها نیز می توانند به کبد آسیب برسانند. مصرف دوزهای بالای ویتامین A همراه با دارویی که می تواند به کبد آسیب برساند، ممکن است خطر آسیب کبدی را افزایش دهد.

وارفارین (کومادین) با ویتامین A تعامل دارد

وارفارین برای کند کردن لخته شدن خون استفاده می شود. مقادیر زیاد ویتامین A نیز می تواند لخته شدن خون را کندتر کند. مصرف ویتامین A همراه با وارفارین می تواند احتمال کبودی و خونریزی را افزایش دهد. حتما به طور مرتب خون خود را چک کنید. دوز وارفارین شما ممکن است نیاز به تغییر داشته باشد.

دوز مورد نیاز ویتامین A

ویتامین A یک ماده مغذی مهم است. در بسیاری از غذاها از جمله میوه ها، سبزیجات، تخم مرغ، شیر کامل، گوشت و ماهی یافت می شود. مقداری که باید به صورت روزانه مصرف شود، مقدار توصیه شده رژیم غذایی (RDA)  نامیده می شود. RDA روزانه 900 میکروگرم برای مردان و 700 میکروگرم در روز برای زنان است. در دوران بارداری، RDA 770 میکروگرم در روز است. در دوران شیردهی، RDA 1300 میکروگرم در روز است. در کودکان، RDA به سن بستگی دارد.

منبع:webmd