مبتلایان به سرطان، باید بدانند که تخصص انکولوژی چیست و باید به چه متخصصی، مراجعه کنند. انکولوژیست‌ها، پزشکانی هستند که در تشخیص و درمان سرطان‌های مختلف تخصص دارند.
آن‌ها با در نظرگرفتن وضعیت هر بیمار، اقدام به تعیین مسیر درمان و کنترل سرطان می‌کنند. به‌عبارتی، در پاسخ به اینکه دکتر سرطان کیست، باید بگوییم که او ناظر بر روند درمان بیماران سرطانی است.
دکتر خون کیست و متخصص انکولوژی چه می‌کند؟ به پزشکی با تخصص انکولوژی، دکتر خون و انکولوژی هم می‌گویند. این متخصصان، در زمینه مطالعه خون و مغز استخوان و وضعیت سرطان در بدن، مهارت دارند.
دکتر خون و انکولوژی، به درمان انواع سرطان و بیماری‌های خونی می‌پردازد. کسانی که مبتلا به سرطان سینه، سرطان پروستات، سرطان ریه و… می‌شوند، باید تحت نظارت متخصص انکولوژی قرار بگیرند.
انکولوژیست با بیوپسی، آزمایش مغز استخوان، سونوگرافی، سی تی اسکن، ام‌آرآی و PET اسکن، وضعیت بیمار را بررسی می‌کند.
متخصص، با روش‌هایی مثل شیمی درمانی، پرتودرمانی و ایمونوتراپی، به درمان بیمار مشغول می‌شود. جراحی، پیوند مغز استخوان، به‌کارگیری سلول‌های بنیادی، دارو درمانی، رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی هم از روش‌های دیگر درمان هستند.
در این مقاله از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر، درباره تخصص خون و سرطان می‌خوانید و با وظایف دکتر متخصص خون و سرطان، آشنا می‌شوید. مطالعه این مقاله، به ۴ دقیقه زمان نیاز دارد.
اگر درباره درمان بیماری‌های خونی و سرطان، وظایف دکتر انکولوژی و انواع تخصص این پزشکان پرسشی دارید، در انتهای این مقاله بنویسید تا پزشک، پاسخ دهد.
گرایش خون و سرطان یا تخصص انکولوژی چیست؟
انکولوژی، نوعی تخصص پزشکی است که بر تشخیص، درمان و پیشگیری از انواع سرطان همچون سرطان روده بزرگ، تمرکز دارد. وظیفه انکولوژیست، مراقبت از بیماران سرطانی است.
پزشکان این تخصص، برای درمان از شیمی‌درمانی، هورمون‌درمانی و درمان هدفمند یا ایمونوتراپی، استفاده می‌کند.
انکولوژیست، با سایر پزشکان هم همکاری می‌کند تا برنامه درمانی مناسبی برای بیماران مبتلا به سرطان، طراحی شود.
طبق گفته موسسه ملی سرطان آمریکا، آنکولوژی یکی از مهم‌ترین گرایش‌های پزشکی است که در سال‌های اخیر نیاز به آن، بیشتر از گذشته هم شده است.
به تخصص خون و سرطان، دکتر خون و انکولوژی هم می‌گویند. بررسی مشکلات و بیماری‌های خونی مانند کم‌خونی داسی، هموفیلی، تالاسمی و انواع ترومبوز در کنار سرطان‌های خون در حوزه این تخصص است.
متخصص انکولوژی یا دکتر سرطان کیست؟
انکولوژیست یا دکتر سرطان کیست؟ پزشکی‌ست که در زمینه تشخیص و درمان سرطان، تحصیلات ویژه‌ای دارد. این افراد، بخشی از تیم درمانی متشکل از چند پزشک گوناگون‌اند.
در جریان درمان سرطان، نیاز به دریافت مشاوره از متخصصان مختلف وجود دارد. در صدر آن‌ها، متخصص انکولوژی قرار می‌گیرد تا روند درمان را هدایت کند.
پزشک متخصص در این حوزه، هم در مراقبت‌های بالینی مشارکت دارد و هم در روند تحقیقات مربوط به سرطان (شامل تحقیقات درمانی، زیست‌شناسی، اپیدمیولوژی و نتایج بالینی).
فوق‌تخصص‌ها و فلوشیپ‌های تخصص انکولوژی چیست؟
پزشکان متخصص انکولوژی، در ابتدا در رشته پزشکی عمومی درس خوانده و بعد، در حیطه‌های تخصصی آنکولوژی تحصیل کرده‌اند. آن‌ها می‌توانند در گرایش‌های تخصصی مختلف مثل فلوشیپ انکولوژی بالینی، ادامه تحصیل دهند و مدارک تکمیلی دریافت کنند.
انکولوژیست پزشکی
انکولوژیست پزشکی، سرطان را با روش‌های مختلفی مانند شیمی‌درمانی، هورمون‌درمانی، درمان هدفمند یا ایمونوتراپی درمان می‌کند.
انکولوژیست جراحی
انکولوژیست جراحی، تومور یا بافت سرطانی را در طی یک عمل جراحی برمی‌دارد. این پزشکان، بیوپسی هم انجام می‌دهند و با نمونه‌برداری از بافت‌های مشکوک، سرطانی‌بودن یا نبودن نمونه‌ها را تعیین می‌کنند.
انکولوژیست پرتودرمانی
متخصص رادیوتراپی در درمان سرطان با استفاده از رادیوتراپی، تخصص دارد. این انکولوژیست‌ها می‌توانند از اشعه‌های درمانی برای رفع تومورهای موجود در اندام‌های گوناگون، استفاده کنند.
متخصصان دیگر انکولوژی
برخی از انکولوژیست‌ها اقدام به درمان نوع خاصی از سرطان می‌کنند و در حیطه مخصوصی از این وضعیت تخصص دارند.
| انکولوژی زنان | انکولوژی زنان چیست؛ درمان سرطان‌های اختصاصی زنان مانند دهانه رحم، تخمدان و رحم |
| فلوشیپ انکولوژی خون | سرطان‌های خون مانند میلوما، لوسمی و لنفوم |
| فلوشیپ انکولوژی اطفال | تخصص درمان سرطان در کودکان |
متخصصان این حوزه‌ها، با دانش اختصاصی درباره بیماران و بیماری‌های مشخص، به درمان سریع‌تر و موثرتر افراد کمک می‌کنند.
فرق تخصص انکولوژی و هماتولوژی چیست؟
هماتولوژی، تخصصی پزشکی است که بیماری‌ها و مشکلات مربوط به خون (سلول‌های خونی و عروق، غدد لنفاوی و مغز استخوان) را درمان می‌کند.
متخصص خون و انکولوژی، به بررسی سرطان‌های خون هم می‌پردازد. انکولوژی، تخصصی در پزشکی است که تمام انواع سرطان را مطالعه و درمان می‌کند.
دکتر خون و سرطان چه بیماری‌ها و مشکلاتی را درمان می‌کند؟
پزشکان متخصص در حوزه سرطان، به درمان توده‌های سرطانی در نقاط مختلف بدن می‌پردازند. آن‌ها با بررسی وضعیت تومور از نظر خوش‌خیم یا بدخیم‌بودن و میزان گسترش در بدن، روش‌های درمانی متنوعی در نظر می‌گیرند.
سرطان مقعد
رشد سلول‌های سرطانی در ناحیه رکتوم و مقعد، باعث بروز سرطان مقعد می‌شود. این سلول‌ها در انتهای روده بزرگ قرار دارند.
سرطان مثانه
امکان رشد سلول‌های سرطانی در مثانه، یعنی عضو تو خالی داخل لگن و محل نگهداری ادرار هم وجود دارد. بروز سرطان در این ناحیه، نیاز به مراجعه و درمان نزد آنکولوژیست دارد.
سرطان‌های خون و استخوان
متخصصان خون و انکولوژی در حوزه درمان بیماری‌های مربوط به خون و استخوان مانند لوسمی، لنفوم و مولتیپل میلوما، تخصص دارند.
آن‌ها به مشکلاتی نظیر سرطان خون هم می‌پردازند و در درمان سرطان استخوان (استئوسارکوم و کندروسارکوم)، تبحر دارند.
سرطان مغز
وجود توده‌های بدخیم در مغز هم از سوی آنکولوژیست‌ها، بررسی می‌شود. آن‌ها سرطان در مغز را چه به حالت اولیه و چه متاستاتیک، تشخیص داده و درمان می‌کنند.
سرطان‌های زنان
شاخه و گرایشی اختصاصی برای درمان سرطان‌های زنانه وجود دارد. برخی از انواع سرطان مانند تخمدان، رحم، دهانه رحم و پستان، توسط دکتر آنکولوژی زنان درمان می‌شود.
متخصصان انکولوژی زنان با تمرکز بر درمان سرطان‌های مربوط به زنان به شفاف‌شدن مسیر درمان کمک زیادی می‌کنند.
سرطان‌های دستگاه گوارش
امکان ابتلا به سرطان در نواحی مری، معده، روده بزرگ و بخش‌های مختلف دستگاه گوارش هم وجود دارد. وظیفه پزشکی با تخصص انکولوژی، بررسی وضعیت تومورها و پیدا کردن بهترین راه درمان است.
سرطان سر و گردن
سرطان دهان و حنجره در مجموعه سرطان‌های سر و گردن قرار می‌گیرند و برای درمان آن‌ها، باید به آنکولوژیست‌ها مراجعه کرد.
سرطان کلیه
سرطان سلول کلیه و اوروتلیال، به رشد غیرعادی سلول‌های مهاجم در کلیه‌ها گفته می‌شود و پزشکانی با تخصص آنکولوژی به درمان آن‌ها می‌پردازند.
سرطان کبد، ریه، پانکراس، تیروئید
امکان بروز سرطان در هر ناحیه‌ای از بدن وجود دارد. برای بررسی این وضعیت در کبد، ریه، پانکراس و تیروئید هم متخصصان آنکولوژی حضور پیدا می‌کنند.
سرطان‌های مردانه
سرطان‌های پروستات و بیضه، از بیماری‌های اختصاصی مردان‌اند. پزشکانی با تخصص انکولوژی، برای درمان این مشکلات اقدامات لازم را انجام می‌دهند.
سرطان‌های پوست
درمان انواع سرطان پوست از جمله ملانوما و کراتوز اکتینیک هم در حیطه تخصص پزشکان آنکولوژ قرار می‌گیرند.
روش‌های تشخیص در تخصص انکولوژی چیست؟
ابزارهای مورد استفاده برای تشخیص سرطان، گسترده هستند. آزمایش‌ها، مطالعات تصویربرداری و سایر روش‌های تهاجمی یا غیرتهاجمی، از جمله این روش‌ها هستند.
معاینه جسمی
معاینات فیزیکی برای ارزیابی توده‌ها، ضایعات یا تغییرات در رنگ پوست استفاده می‌شوند.
آزمایش‌های مختلف
شمارش کامل خون (CBC) می‌تواند ناهنجاری‌هایی را در خون، نشان دهد. این ناهنجاری‌ها حاکی از لوسمی یا سرطان خون هستند. برای بررسی سرطان‌های دیگر هم از آزمایش خون استفاده می‌شود.
آزمایش‌های نشانگر تومور، آزمایش‌های خونی هستند. این‌ها برای اندازه‌گیری موادی در خون استفاده می‌شوند که در صورت وجود سرطان، احتمالاً افزایش پیدا می‌کنند. برای مثال:
- آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA)؛ آنتی‌ژنی خاص در خون که در سرطان پروستات افزایش پیدا می‌کند.
- آزمایش CA-125؛ این آزمایش می‌تواند با بررسی خون، تغییرات حاکی از ابتلا به انواع سرطان مانند سرطان تخمدان را شناسایی کند.
تومور مارکرها در ابتدای تشخیص سرطان کاربرد دارند.
بیوپسی
بیوپسی، برداشتن نمونه بافت یا مایعی از بدن برای ارزیابی میکروسکوپی آن است. نمونه ممکن است با آسپیراسیون با سوزن ظریف (FNA)، سوزن مرکزی یا روش‌های دیگر مثل بیوپسی مخروطی یا جراحی، به دست بیاید.
تصویربرداری
برای تعیین محل یا تشخیص سرطان، از عکس‌برداری استفاده می‌شود و ممکن است شامل این موارد شود:
- اشعه ایکس
- توموگرافی کامپیوتری (CT)
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
تصویربرداری پزشکی هسته‌ای هم مانند توموگرافی انتشار پوزیترون (PET)، از ردیاب‌های رادیواکتیو است. از این آزمایش، برای تشخیص تغییرات متابولیسمی به دلیل سرطان، استفاده می‌کند.
متخصص انکولوژی چه خدماتی ارائه می‌کند؟
پزشکانی که در حوزه آنکولوژی و سرطان فعالیت می‌کنند، خدمات گوناگونی در اختیار بیماران خود قرار می‌دهند. آن‌ها با تعیین مسیر درمان و ارجاع بیمار به متخصصان لازم، به پیگیری اوضاع و کنترل آن کمک می‌کنند.
ویزیت‌های مرتب
بیمارانی که تحت درمان سرطان هستند، در فرایندی تکرارشونده قرار می‌گیرند. برای مثال، باید در فاصله‌های زمانی ۳۰ یا ۲۰ روزه، داروهایی را تزریق کنند. نوشتن نسخه و کنترل این روند، به‌عهده آنکولوژیست است.
ارجاع به متخصصان دیگر
در طول درمان سرطان‌های مختلف، نیاز به مراجعه به پزشکان دیگر یا کمک‌گرفتن از روش‌های درمانی مختلف، پیش می‌آید. دکتر انکولوژی، بیمار را به دکتر مناسب ارجاع می‌دهد.
حضور در مواقع اورژانسی
گاهی‌اوقات، بیماران سرطانی دچار وضعیت‌های ناخوشایند و بیماری‌های دیگر می‌شوند. در این مسیر، حضور پزشک معالجشان در اورژانس ضروری است و باعث کنترل اوضاع می‌شود.
ویزیت در زمان اجرای درمان
در زمان تزریق داروهای شیمی‌درمانی یا اجرای روش‌های دیگر مانند ایمونوتراپی، پزشک آنکولوژی حضور پیدا می‌کند.
روش‌های درمان در تخصص انکولوژی یا خون و سرطان چیست؟
انواع مختلفی از درمان سرطان وجود دارد. انتخاب درمان به نوع سرطان و میزان پیشرفت آن بستگی دارد. برخی از افراد مبتلا به سرطان، تنها یک درمان خواهند داشت. اما بیشتر افراد ترکیبی از درمان‌ها مانند جراحی با شیمی‌درمانی و پرتودرمانی را تجربه می‌کنند.
شیمی‌درمانی
شیمی درمانی نوعی درمان سرطان است که از داروها برای از بین‌بردن سلول های سرطانی استفاده می‌کند. این داروها به توقف فعالیت سلول‌های سرطانی، کمک می‌کنند.
هورمون درمانی
هورمون درمانی روشی است که رشد سرطان‌های سینه و پروستات را کُند یا متوقف می‌کند. این سرطان‌‌ها، از هورمون‌ها برای رشد استفاده می کنند. کنترل هورمون‌ها، مانع از رشد سلول‌های سرطانی می‌شود.
هایپرترمی
هایپرترمی (Hyperthermia)، نوعی درمان است که در آن بافت بدن با دمای بالایی گرم می‌شود تا به سلول‌های سرطانی آسیب وارد شود. این روند، به بافت‌های طبیعی بدن آسیبی وارد نمی‌کند.
ایمونوتراپی
ایمونوتراپی (Immunotherapy)، نوعی درمان سرطان است که به سیستم ایمنی بدن کمک می کند تا با سرطان مبارزه کند. اگر سیستم ایمنی بدن نسبت به بدن به‌درستی عمل نکند، ایمونوتراپی آن را وادار به همراهی می‌کند.
فتودینامیک تراپی
فتودینامیک (Photodynamic)، درمان با دارویی است که توسط نور فعال می‌شود. از این دارو برای کشتن سرطان و سایر سلول‌های غیرطبیعی، استفاده می‌شود.
پرتو درمانی
پرتودرمانی نوعی درمان سرطان است که در آن از دوزهای بالای پرتوها، برای از بین‌بردن سلول‌های سرطانی و کوچک‌کردن تومورها استفاده می‌کنند.
پیوند سلول‌های بنیادی
پیوند سلول‌های بنیادی از روش‌هایی است که در آن، سلول‌های بنیادی به سلول‌های خونی تبدیل می‌شوند. این موارد در افرادی استفاده می‌شوند که سلول‌هایشان با دوزهای بالای شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی، از بین رفته است.
عمل جراحی
جراحی روشی است که در آن جراح، توده سرطانی را از بدن خارج می‌کند.
درمان هدفمند
درمان هدفمند، نوعی درمان سرطان است که تغییرات سلول‌های سرطانی را دنبال می‌کند. منظور تغییراتی است که به رشد، تقسیم و گسترش آن‌ها منجر می‌شوند. این درمان‌ها رشد تومور را کُند یا متوقف می‌کنند.
چه زمانی باید به متخصص انکولوژی مراجعه کنیم؟
اگر پزشکان تشخیص داده‌اند که فردی به سرطان ابتلا پیدا کرده، باید نزد انکولوژیست برود و درمان تخصصی را با او پیگیری کند. اگر در آزمایش‌های غربالگری و چکاپ، موردی مشکوک درباره سرطان دیده شود، باید آنکولوژیست درمان را شروع کند.
با بیوپسی (برداشتن نمونه بافت) و ارزیابی وضعیت آن از سوی پاتولوژیست‌ها، ابتلا به سرطان تأیید می‌شود. اگر مشخص شود که بافت سرطانی است، نیاز به آزمایش‌های تشخیصی دیگر و اسکن به‌وجود می‌آید.
در مراجعه به متخصص انکولوژی چه اقداماتی انجام می‌شود؟
اولین ملاقات با آنکولوژیست، کمی طول خواهد کشید. انکولوژیست زمانی را صرف بررسی سابقه پزشکی می‌کند. امکان دارد که امور زیر هم در این جلسه، انجام شوند:
- معاینه فیزیکی بیمار
- بررسی سوابق پزشکی بیمار
- تجویز آزمایش‌های مختلف و تأکید بر انجام آن‌ها
- تجویز بیوپسی یا نمونه‌برداری بافت برای بررسی وضعیت سرطان
پزشک با بررسی نتایج این آزمایش‌ها و ارزیابی‌ها، اقدام به تعیین مناسب‌ترین شیوه درمان سرطان می‌کند.
در انتخاب بهترین متخصص انکولوژی چه مواردی را باید در نظر بگیریم؟
معیارهای مهم در انتخاب پزشکی با تخصص انکولوژی چیست و باید به چه پزشکانی مراجعه کنید؟ به این توصیه‌ها، دقت کنید:
- باید بدانید که بهترین دکتر سرطان کیست و نظر مراجعان پیشین را درباره‌اش بخوانید. برای این کار، تحقیق کنید و نظرات بیماران دیگر را جویا شوید.
- مدارک علمی، سوابق و تجربه پزشک را موردنظر قرار بدهید و اگر شهرت و اعتبار کافی دارد، به او مراجعه کنید.
- به شیوه برقراری ارتباط پزشک با بیمار نگاهی ویژه داشته باشید، چون مسیر درمان سرطان به تعامل مداوم پزشک و بیمار وابسته است.
برای بررسی علائم بیماری‌های خونی و سرطان، باید بدانید که بهترین دکتر خون کیست و چه آنکولوژیستی مهارت و سابقه درمان خوبی دارد.
روند تشخیص بیماری‌های خونی و سرطان، زمان و دقت بالا می‌طلبد. در این مسیر، مدام گلبول‌های سفید خون، گلبول‌های قرمز خون، پلاکت‌ها، لنفوم و کم‌خونی، بررسی می‌شوند.
برای پیشگیری از بیماری‌های خونی و سرطان هم باید حواستان به غربالگری بیماری‌های خونی و سرطان باشد.
مراجعه به متخصصان خبره برای درمان و چکاپ، به حفظ سلامتتان کمک شایانی می‌کند. برای شناسایی متخصصان سرطان، به دکتردکتر مراجعه کنید. سامانه دکتردکتر، بستری برای شناسایی بهترین پزشکان و دریافت نوبت آنلاین از آن‌ها است.
سوالات متداول تخصص انکولوژی
پزشکان این حوزه در گرایش‌های جراحی، پرتودرمانی و انکولوژی پزشکی تحصیل می‌کنند.
آنکولوژیست‌ها در شناسایی و درمان انواع سرطان تبحر دارند و مسیر درمان برای سرطان‌های گوناگون را تعیین می‌کنند.
انکولوژیست‌ها از پرتودرمان، هورمون‌درمانی، شیمی‌درمانی، ایمونوتراپی یا تلفیقی از روش‌های مختلف با هم برای درمان سرطان کمک می‌گیرند.
منابع:
moga
healthdirect
cancer.org.au
