فشار خون بالا چیست؟ راه‌های درمان فشار خون بالا

فشار خون بالا چه عواقبی دارد؟ چطور فشار خون را کاهش دهیم؟ در این مقاله به طور کامل به بررسی پدیده فشار خون بالا می‌پردازیم.

فشارخون بالا یکی از مهم‌ترین و شایع ترین بیماری‌های غیر واگیردار است که در طی چند دهه اخیر، شیوع آن در جوامع در حال توسعه افزایش چشم گیری یافته است. فشار خون بالا معمولا طی چندین سال پیشرفت می کند. معمولا، هیچ نشانه ای را متوجه نمی شوید؛ اما حتی بدون علائم، فشار خون بالا می تواند به رگ های خونی و اندام های شما، به ویژه مغز، قلب، چشم و کلیه آسیب برساند. به طوری که حدود ۲۰% از جمعیت بالغین ایران و بسیاری از کشورهای جهان به این بیماری مبتلا هستند. تحقیقات نشان داده است که تنها ۷۰% از بیماران مبتلا به فشارخون از بیماری خود مطلع هستند و از این تعداد فقط ۵۰% تحت درمان بوده و ۲۵% فشارخون کنترل شده دارند.

قلب و فشار خون

قلب یک تلمبه عضلانی است که خون را در داخل بدن ما به گردش در می‌آورد. خون از طریق شریان‌ها به عضلات و اندام های ما پمپ می‌شود. قلب انسان متشکل از دو پمپ است: قلب راست که خون را از اعضای محیطی دریافت می‌کند و به ریه‌ها پمپ می‌کند و قلب چپ که خون اکسیژنه را از ریه‌ها می‌گیرد و مجددا آن را به اعضای محیطی پمپ می‌کند.

هر پمپ از یک دهلیز و یک بطن تشکیل شده است. دهلیزها نقش پمپ زمینه ساز را دارند که بطن‌ها را پر از خون می‌کنند. بطن‌ها منقبض می‌شوند و فشار زیادی بر خون وارد می‌کنند که آن را در دستگاه گردش خون پیش می‌راند. پمپ‌ها از طریق تولید فشار کار می‌کنند. به عبارت ساده‌تر، تولید فشار بیش از حد، باعث وارد آمدن فشار به خود قلب و عروق می‌شود. این حالت می‌تواند باعث نارسایی قلبی و یا پاره شدن یکی از سرخرگ‌ها شود.

فشار و نیرویی که قلب برای پمپ خون در داخل بدن به گردش در می‌آورد و مقدار مقاومت در مقابل جریان خون در شریان‌ها، دو عامل تعیین‌کننده فشار خون هستند. موج فشاری که با هر ضربان قلب در طول شریان ها انتقال می‌یابد به صورت نبض لمس می‌شود. میزان فشار خون، با دو عدد مشخص می‌شود. فشار خون سیستولیک (عدد بالایی) نشان‌دهنده‌ی فشار وارد شده به دیواره‌ی سرخرگ‌ها در هنگام انقباض قلب است و فشار خون دیاستولیک (عدد پایینی) نشان‌دهنده‌ی فشار وارد شده به دیواره‌ی سرخرگ‌ها در هنگام آزاد شدن عضلات قلب (بین هر ضربان قلب) است که وابسته به انقباض و شل شدن ماهیچه قلب بین ضربان‌ها می‌باشند. در حالت استراحت، فشار خون طبیعیِ سیستولی (حداکثر فشار خون) بین ۱۰۰ تا ۱۴۰ میلی‌متر جیوه و فشار خون طبیعی دیاستولی (حداقل فشار خون) بین ۶۰ تا ۹۰ میلی‌متر جیوه است.

فشار خون بالا چیست؟

فشار خون بالا یا پرفشاری خون (به انگلیسی: Hypertension) که گاهی به آن پرفشاری شریانی گفته می‌شود، یک وضعیت شایع است که در آن فشار خون در شریان‌ها بالا می‌رود. به دنبال این افزایش فشار، قلب باید برای حفظ گردش خون در رگ‌های خونی شدیدتر از حالت طبیعی فعالیت می کند.

چه مقدار فشار خون را فشار خون بالا می نامند؟
با افزایش سن، به دلیل کاهش خاصیت ارتجاعی شریان ها، احتمال ابتلا به فشار خون بالا بیشتر می شود. در صورتی که فشار خون بطور مزمن برابر یا بیش از ۱۴۰ بر روی ۹۰ میلی‌متر جیوه باشد، فرد از فشار خون بالا رنج می‌برد. نزدیک به ۵۰ درصد از مبتلایان به فشار خون از بیماری خود مطلع نیستند و بسیاری از بیماران به صورت تصادفی از فشار خون خود با خبر می‌شوند. درصد زیادی از بیماران مبتلا به فشار خون، بیماری خود را کنترل نمی‌کنند.

علائم فشار خون بالا چیست؟

پرفشاری خون به ندرت علائمی از خود نشان می‌دهد و تشخیص آن معمولاً از طریق آزمایش، یا در حین درمان یک بیماری دیگر صورت می‌گیرد. اکثر افراد مبتلا به فشار خون بالا علائم و نشانه های خاصی را ندارند و شامل علائم زیر می‌باشد.
• سردرد
• تنگی نفس
• خونریزی بینی
• سوزش
• سرگیجه
• درد قفسه سینه
• تاری دید

تشخیص فشار خون بالا

اصلی ترین آزمایش برای تشخیص فشار خون بالا شامل اندازه گیری مقدار فشار خون بیمار است. اندازه گیری مقدار فشار خون بیمار با استفاده از مانومتر یا فشار سنج انجام می شود. لازم است مقدار فشار خون بیمار به طور مرتب در بازه زمانی مشخص مثلا یک ماهه اندازه گیری و ثبت شود تا ملاک تشخیص بیماری باشد. زمانی که تشخیص پرفشاری خون قطعی شد، پزشکان سعی می‌کنند تا دلیل بروز این بیماری را بر اساس عوامل خطر و علائم دیگر (در صورت وجود) شناسایی کنند.

چه چیزی باعث فشار خون بالا می شود؟

فشار خون بالا در دو گروه فشارخون اولیه و فشار خون ثانویه طبقه‌بندی می‌شود.

فشار خون اولیه
پرفشاری خون اولیه که فشار خون اساسی نیز نامیده می شود، این نوع پرفشاری خون در طول زمان با هیچ علت قابل شناسایی ایجاد می شود. اکثر مردم این نوع فشار خون بالا را دارند.
عوامل زیادی در بروز این اختلال عروقی نقش دارند، با این حال در ۹۰ تا ۹۵ درصد موارد نمی توان علت اصلی این بیماری را تشخیص داد.

ترکیبی از این عوامل زیر ممکن است باعث این بیماری گردد. این عوامل عبارتند از:

سیگار کشیدن
داشتن اضافه وزن یا چاقی
کمبود فعالیت بدنی
استفاده بیش از حد نمک در رژیم غذایی
مصرف بیش از حد الکل (بیش از ۱ تا ۲ نوشیدنی در روز)
افزایش سن
ژنتیک
سابقه خانوادگی فشار خون بالا
بیماری مزمن کلیوی
نارسایی کلیوی و اختلالات تیروئید

فشارخون ثانویه
فشارخون ثانویه اغلب ناگهانی و به سرعت اتفاق می افتد و می تواند شدیدتر از فشار خون اولیه باشد. اغلب فشار خون ثانویه از یک دلیل قابل تشخیص ناشی می‌شود.

شرایط متعددی که ممکن است موجب فشار خون ثانویه شود عبارتند از:

بیماری کلیوی
نقص مادرزادی قلب
مشکلات تیروئیدی
عوارض جانبی داروها
استفاده از مواد مخدر غیر قانونی
سوء مصرف الکل یا مصرف مزمن
مشکلات غدد آدرنال
تومورهای خاص غدد درون ریز

عوارض فشار خون بالا

فشار بیش از حد بر روی دیواره های شریانی که ناشی از فشار خون بالا است، می تواند به رگ های خونی و همچنین اندام های بدن شما آسیب برساند.

فشار خون کنترل نشده می تواند منجر به:

• حمله قلبی یا سکته مغزی: فشار خون بالا می تواند باعث سخت شدن و ضخیم شدن شریان ها (آترواسکلروز) شود که می‌تواند منجر به حمله قلبی، سکته مغزی یا سایر عوارض شود.
• آنوریسم یا رگ‌برآمدگی: افزایش فشار خون می تواند رگ های خونی شما را تضعیف کرده و متورم کند، که باعث آنوریسم می شود.
• نارسایی قلبی: برای پمپ کردن خون در برابر فشار بالاتر در عروق، ماهیچه قلب ضخیم می‌شود. ضخیم شدن ماهیچه قلب می تواند مشکلاتی را برای پمپ خون کافی را ایجاد کند که در نهایت منجر به نارسایی قلبی می‌شود.
• رگهای خونی را در کلیه های شما کم می کند: می تواند عملکرد طبیعی کلیه را تحت تاثیر قرار دهد.
• ضخیم یا پاره شدن رگ های خونی در چشم: فشار خون بالا می تواند منجر به از دست دادن بینایی شود.
• سندرم متابولیک: این سندرم مجموعه ای از اختلالات متابولیسم بدن از جمله افزایش دور کمر ، تری گلیسیرید بالا، افزایش کلسترول LDL با چگالی بالا (HDL)، سطوح انسولین بالا باشد. این شرایط باعث افزایش احتمال ابتلا به دیابت، بیماری قلبی و سکته در شما می‌شود.
• اختلال در حافظه یا فهمیدن: فشار خون بالا کنترل نشده ممکن است بر توانایی شما در فکر کردن، یادآوری و یادگیری تأثیر بگذارد. مشکل در حافظه و درک مفاهیم در افراد مبتلا به فشار خون بالا بیشتر است.

درمان فشار خون بالا

دانستن نوع پرفشاری شما و علل ایجاد آن به پزشک شما کمک می کند که بهترین درمان را برای شما تجویز کند. در مراحل اورژانسی که نیاز است تا فشار خون بیمار حداکثر طی یک ساعت کاهش پیدا کند از داروهای تزریقی و یا با جذب سریع استفاده می شود. شاخص‌هایی که کل افراد مبتلا به پرفشاری خون را مورد توجه قرار می‌دهند مستلزم کاهش عواقب فشار خون بالا و کاهش نیاز به درمان با داروهای ضد پرفشاری خون می‌باشند. تغییر سبک زندگی برای کاهش فشار خون، پیش از شروع درمان دارویی توصیه می‌شود.

منابع:

healthlin
mayoclinic