افسردگی ارثی : بررسی تاثیر ژنتیک در انتقال افسردگی

با توجه به تحقیقات صورت گرفته شده، افسردگی ارثی یا افسردگی ژنتیکی  برای افرادی رخ می‌دهد که یکی از بستگان درجه یک آن‌ها به افسردگی مبتلا شده باشد. افسردگی ژنتیکی از دسته افسردگی‌هایی است که به دلیل سابقه خانوادگی یا اختلال روانی در خانواده رخ می‌دهد. اما در هر صورت، با دریافت نوبت از مشاور روانشناس، می‌توانید منشا افسردگی خود را پیدا کنید و به فکر درمان آن باشید.

ما در این مطلب از مجله دکتردکتر به شما می‌گوییم که افسردگی ارثی چیست و ژنتیک در بروز آن چه نقشی دارد؟ در ادامه همراه ما باشید. برای مطالعه این مطلب، به 6 دقیقه زمان نیاز دارید.

در پایان اگر سوال داشتید، می‌توانید در انتهای مطلب در بخش نظرات مطرح کنید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.

افسردگی چیست و چه علائمی‌ دارد؟

احساس اندوه، کسالت عمومی ‌یا بی‌حالی طبیعی است، اما افسردگی باعث احساس غم و اندوه، پوچی یا ناامیدی طولانی‌مدت می‌شود. این بیماری همراه با از دست دادن علاقه به فعالیت‌هایی است که زمانی از آن‌ها لذت می‌بردید.

این احساسات می‌توانند در توانایی شما برای انجام دادن فعالیت‌های روزمره اختلال ایجاد کنند. برخی از علائم افسردگی عبارتند از:

• کاهش انرژی و خستگی
• کم یا زیاد خوابیدن
• مشکل در تمرکز
• تغییر در وزن و تغییر در اشتها
• دردهای غیر قابل توضیح
• اضطراب
• تحریک پذیری
• احساس گناه، بی ارزشی یا درماندگی
• بی قراری یا مشکل در یک جا نشستن
• افکار یا رفتارهای خودکشی

با بروز هریک از این علائم باید به موقع به دکتر روانشناس مراجعه کرد تا در جلسات تراپی نتایج ایدئالی به دست آورد.

آیا افسردگی ارثی است؟

تماشای یکی از اعضای خانواده یا خویشاوندان مبتلا به افسردگی می‌تواند تجربه دردناکی باشد. اگر یکی از اعضای خانواده شما مبتلا به افسردگی است، احتمال ابتلا به آن 5 برابر بیشتر می‌شود. همچنین پس از مطالعات متعددی که این الگو را در خانواده‌ها مشاهده کردند، مشخص شد که این بیماری می‌تواند ارثی باشد و یک جز ژنتیکی حیاتی دارد.

سایت ncbi درباره افسردگی ارثی می‌گوید؛

اختلالات افسردگی (DDs) یکی از رایج ترین اشکال آسیب شناسی روانپزشکی است. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، حدود 350 میلیون نفر به DD مبتلا هستند. شیوع DDs در سراسر جهان از 3 درصد در ژاپن تا 16.9 درصد در ایالات متحده متغیر است. در بیشتر کشورها، این شیوع بین 8 تا 12 درصد اعلام شده که پیش بینی می‌شود تا سال‌های اخیر دومین علت اصلی ناتوانی در سراسر جهان پس از بیماری ایسکمیک قلبی خواهند بود.

ژنتیک چه تاثیری در انتقال افسردگی و حالات روحی دارد؟

پژوهشگران معتقد هستند که یک مولفه ژنتیکی در افسردگی وجود دارد و هنوز برای اثبات آن در حال تحقیق هستند. ولی هم اکنون هیچ الگوی واضحی از وراثت‌پذیری برای افسردگی وجود ندارد. مطالعات نشان می‌دهند که تغییرات در بسیاری از ژن‌ها، خطر ابتلا به افسردگی را افزایش می‌دهند.

ژن‌هایی که تصور می‌شود با افسردگی مرتبط هستند، عملکردهای مختلفی در مغز دارند. برخی از آن‌ها ممکن است تولید، انتقال و فعالیت مواد شیمیایی به نام انتقال‌دهنده‌های عصبی را کنترل کنند. این انتقال‌دهنده‌ها سیگنال‌های شیمیایی را ارسال می‌کنند و به سلول‌های عصبی (نورون‌ها) اجازه می‌دهند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.

ژن‌های دیگری که ممکن است بر خطر افسردگی ارثی تاثیر بگذارند، در رشد، بلوغ و نگهداری نورون‌ها نقش دارند. همچنین بر توانایی اتصالات بین نورون‌ها جهت تغییر و انطباق در طول زمان، تاثیر می‌گذارند. برای مثال، این فرضیه وجود دارد که ژن‌های مرتبط با سطوح پایین انتقال‌دهنده‌های عصبی سروتونین، نوراپی نفرین و دوپامین، می‌توانند منجر به ایجاد افسردگی شوند.

این انتقال‌دهنده‌های عصبی مسئول تنظیم خلق و خو، خواب و اشتها هستند. ژنتیک، ممکن است نشان دهنده خطر ابتلا به افسردگی باشد، اما همیشه تعیین نمی‌کند که آیا فرد به این اختلال مبتلا خواهد شد یا خیر!

اگر به شما گفته شود که ژن افسردگی دارید، ممکن است نگران شوید که در آینده این بیماری به سراغ شما بیاید. با این حال، داشتن استعداد ژنتیکی برای یک بیماری همیشه به این معنی نیست که شما آن را دریافت خواهید کرد. بلکه یعنی ممکن است شما نسبت به فردی که ساختار ژنتیکی مشابهی ندارد، مستعد ابتلا به آن باشید.

نقش ژنتیک در ابتلا به افسردگی تا چه حد است؟

محققان می‌دانند، تاثیر متقابل ژن‌ها و سایر عوامل مانند محیط است که تعیین می‌کند آیا فردی به افسردگی مبتلا می‌شود یا خیر! برخی از مطالعات نشان داده‌اند که احتمال ابتلا به افسردگی در فردی که یکی از بستگان درجه یک او افسردگی دارد، 5 برابر افراد دیگری است که در خانواده خود افسردگی نداشته‌اند. زیرا ژن‌ها در خطر بالقوه بسیاری از بیماری‌ها، از جمله افسردگی نقش دارند.

وراثت یک اثر متقابل پیچیده از عوامل زیادی است و فقط ژن‌های فردی در آن تاثیر ندارند. هنگام مطالعه افسردگی ارثی یا سایر شرایط سلامتی، محققان اغلب به دنبال تغییرات در ژن‌هایی هستند که واریانت نامیده می‌شوند. این تغییرات بر اساس تاثیر بر روی ژن طبقه‌بندی می‌شوند.

آیا افسردگی از پدر و مادر به فرزند منتقل می‌شود؟

والدین مبتلا به افسردگی ممکن است، نگران باشند که این بیماری را به فرزندان خود منتقل کنند. در حالی که شاید یک مولفه ارثی برای افسردگی وجود داشته باشد، اما ژنتیک تنها عامل تعیین کننده نیست و سایر عوامل در ابتلا به بیماری نقش دارند.

کودکی که والدین مبتلا به افسردگی دارد، ممکن است استعداد ژنتیکی داشته باشد، اما لزوما افسرده نخواهد شد. عوامل محیطی یا محرک‌های دیگر هم در بروز افسردگی نیز دخیل هستند.

از سوی دیگر، کودکی که عضوی از خانواده مبتلا به افسردگی ندارد و از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به این بیماری نیست، اگر در معرض یک رویداد محرک مانند تجربه یک ضربه روحی قرار گیرد، ممکن است دچار افسردگی شود. در هر صورت حتی اگر افسردگی در خانواده شما وجود نداشته باشد، همه والدین باید علائم افسردگی را در کودکان و نوجوانان خود جدی بگیرند و به دنبال راه درمان افسردگی در فرزندان خود باشند.

انواع افسردگی

انواع افسردگی نیز شامل، افسردگی بالینی، دوقطبی، زایمان و فصلی می‌شود. در بین همه این‌ها، برخی معتقد هستند که افسردگی ارثی نیز می‌تواند به صورت نوعی جداگانه بررسی شود. همچنین این نوع افسردگی شاید بتواند در ایجاد انواع دیگر افسردگی، تاثیرگذار باشد. هریک از انواع افسردگی شرایط متفاوتی دارند که در جدول زیر شرح داده شده اند:

آیا افسردگی ارثی قابل درمان است؟

بله، درمان افسردگی در نوع افسردگی ارثی تا حدودی مشابه درمان افسردگی‌های دیگر است. جهت اطمینان از این موضوع، در دانشگاه نورث وسترن تحقیقی صورت گرفت. در این آزمایش، برخی از موش‌ها را به‌طور ژنتیکی برای افسردگی پرورش دادند. سپس این موش‌ها روش‌هایی معادل روان ‌درمانی را دریافت کردند و افسردگی‌شان بهبود یافت. پس از اینکه موش‌های افسرده تحت درمان قرار گرفتند، برخی از نشانگرهای زیستی خون آن‌ها برای افسردگی به سطوح غیرافسرده تغییر یافت.

به طور کلی مهم است که در صورت مشاهده علائم افسردگی به پزشک مراجعه کنید. متخصص می‌تواند تشخیص دهد شما افسرده هستید یا خیر؟ اگر پاسخ مثبت بود، پزشک تعیین می‌کند که چه عاملی باعث افسردگی شما شده است و با توجه به علت، انواع درمان‌ها را پیشنهاد می‌کند.

علل غیر ژنتیکی افسردگی کدامند؟

ژنتیک یکی از چندین علت بالقوه افسردگی ارثی است. دانستن علل احتمالی می‌تواند به شما در درک بهتر انواع افسردگی کمک کند. اما باید به یاد داشته باشید که افسردگی نیز می‌تواند در غیاب علتی واضح ایجاد شود و تشخیص دقیق آن دشوار است. سایر عوامل شناخته شده که در ایجاد انواع افسردگی و سایر شرایط سلامت روان نقش دارند به شرح زیر هستند:

علاوه بر این‌ موارد، ضربه‌های روحی و شرایط محیطی نامناسب نیز می‌توانند باعث ایجاد افسردگی ژنتیکی شوند.

رابطه ژن افسرده با سروتونین

سروتونین به عنوان یک عامل و هورمون شادی شناخته می‌شود. به تازگی محققان دریافته‌اند که رابطه مستقیمی ‌بین میزان سروتونین و ابتلا به افسردگی وجود دارد. سروتونین می‌تواند ارتباط موثری بین سلول‌های مغزی ایجاد کند و در صورتی که این هورمون به خوبی ترشح نشود، اختلالات خلقی، حمله پانیک و وسواس را ایجاد می‌کند.

محققان ژن ناقل سروتونین را به عنوان منبعی برای بروز افسردگی در نظر می‌گیرند. با توجه به تحقیقات، هر چه طول این ژن کوتاه یا بلندتر شود، ارتباط ژنتیکی احتمالی بیشتری برای بروز افسردگی دارد.

ژنتیک چطور مانع درمان افسردگی می‌شود؟

افسردگی با روان درمانی و مصرف دارو قابل درمان است. برخی تنها مصرف دارو و برخی دیگر روان درمانی را انتخاب می‌کنند. اما ژن‌ها، می‌توانند به عنوان یک داروی ضدافسردگی در بدن تاثیرگذار باشند و حتی مصرف داروهای افسردگی را هم تحت تاثیر قرار دهند.

اگر بحث ژنتیک را کنار بگذاریم، درمان افسردگی برای برخی از افراد با چالش‌های مختلفی همراه است. به همین دلیل اگر عوامل ژنتیکی مشخصی برای بروز افسردگی وجود نداشته باشند، روند بهبود بیمار طولانی‌تر خواهد بود.

از این‌رو بهتر است که قبل از شروع درمان افسردگی با پزشک متخصص مشورت کرد تا برای مصرف دارو عوامل ژنتیکی شما را بررسی کند. شناخت نوع ژنتیک بدنی افراد باعث می‌شود تا راحت‌تر بتوان روش‌های درمانی و مصرف داروهای شیمیایی و گیاهی را برای درمان تجویز کرد.

آزمایش فارماکوژنتیک برای تست تاثیر دارو بر بدن

آزمایش فارماکوژنتیک برای افراد افسرده لازم است تا بتوان میزان تاثیر دارو بر بدن را بررسی کرد. این آزمایش به دلایل مختلفی تجویز می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• اطلاع از موثر بودن یا نبودن دارو بر بدن فرد افسرده
• پیش بینی عوارض جانبی برای مصرف داروها تجویز شده
• فهمیدن میزان دوز دارو موثر و مورد نیاز فرد برای درمان

با انجام تست فارماکوژنتیک ، دکتر روانپزشک می‌تواند تغییرات متابولیسم بدن و تغییرات ژنتیکی را بر تاثیرات دارویی بررسی کند.

آیا فرزند من هم به افسردگی مبتلا می‌شود؟

افسردگی می‌تواند ارثی باشد، اما به طور قطعی از پدر و مادر به فرزند منتقل نمی‌شود. البته که وراثت یک عامل و مولفه مهم برای ابتلا به افسردگی است، اما نمی‌توان آن را تنها دلیل افسردگی نامید. کودکی که والدین افسرده دارد، استعداد ژنتیکی بیشتری برای افسردگی دارد، اما عوامل محیطی دیگری هم در بروز افسردگی دخیل هستند.

در صورتی که تشخیص دهید، افسردگی ژنتیکی برای فرزند شما رخ داده است باید بلافاصله با روان درمان در ارتباط باشید تا سلامت کودکتان کنترل شود. توجه کنید حتی اگر افسردگی در خانواده شما به صورت ارثی وجود ندارد باید به شرایط کودکان خود واقف باشید و در صورت بروز هرگونه علائم افسردگی به روانشناس کودک مراجعه کنید. مطالعه درباره اینکه دکتر روانشناس کیست شما را در انتخاب بهترین متخصص کمک خواهد کرد.

مشاوره با متخصص را فراموش نکنید

افسردگی اغلب از عدم تعادل شیمیایی در مغز ناشی می‌شود، بنابراین هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از آن وجود ندارد. تنها با توجه به علائم مختلف، می‌توان افسردگی ارثی را کنترل و درمان کرد. در صورتی که علائم کاهش انرژی و خستگی، خواب کم یا زیاد، مشکل در تمرکز، تغییر در وزن، دردهای غیر قابل توضیح و اضطراب را تجربه می‌کنید باید به پزشک متخصص مراجعه کنید تا این علائم بررسی شوند و در صورت تشخیص افسردگی ژنتیکی درمان را شروع کرد.

از طریق سامانه نوبت دهی دکتردکتر می‌توانید به راحتی و بدن اتلاف وقت از بهترین روانشناس‌ها نوبت مراجعه دریافت کنید. کافی است که به سایت دکتردکتر مراجعه کنید و در دسته‌بندی مورد نیاز خود از بهترین پزشک‌ها نوبت دریافت کنید.

همچنین در صورتی که درباره افسردگی ژنتیکی و ژن افسردگی سوالاتی دارید که در این متن به آن اشاره نشده است می‌توانید در انتهای همین متن و در قالب کامنت با ما در ارتباط باشید.

منبع: 

ncbi.nlm.nih.gov

سوالات متداول افسردگی ارثی