انواع کم خونی: معرفی و نحوه تشخیص انواع آنمی در آزمایش خون

برای شناخت انواع کم خونی، شناسایی علائم ضروری است انواع آنمی با کمبود هموگلوبین در بدن همراه است و می‌تواند عوارضی مانند خستگی و ضعف به همراه بیاورد. انواع کم خونی در آزمایش خون مشخص می‌شود. هریک از انواع آنمی دلایل متفاوتی دارد. گاهی ممکن است کمبود ویتامین و فقر آهن منجر به کم‌خونی شود و گاهی هم، کم خونی منشا ارثی دارد. از انواع کم خونی می‌توان به آنمی داسی شکل، تالاسمی، آپلاستیک و ماکروسیت اشاره کرد. در این مقاله از دکتردکتر می‌خواهیم انواع کم خونی را به همراه روش‌های درمان، پیشگیری، علت و علائم معرفی کنیم. خواندن این مقاله به 7 دقیقه زمان نیاز دارد.

در پایان مقاله می‌توانید سوال‌هایتان را مطرح کنید. کارشناسان سلامت در اسرع وقت به سوالات شما پاسخ می‌دهند.

بررسی انواع کم خونی

کم خونی حالتی است که در آن، بدن فاقد گلبول‌های قرمز کافی برای حمل اکسیژن به بافت‌های بدن می‌شود. در مقاله « کم خونی » به بررسی علت‌ها و علائم کلی این بیماری پرداخته‌ایم؛ برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد چیستی کم خونی به مقاله مربوطه مراجعه کنید. در این مقاله، انواع کم خونی را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

ژن‌های مختلف می‌توانند باعث بروز انواع گوناگونی از کم خونی ارثی شوند. جهش‌های ژنی باعث بروز این مشکل در افراد می‌شوند. البته تمام انواع آنمی ، ارثی نیستند و برای بروز شکل‌های مختلف این مشکل، پای دلایل دیگری هم در میان است. مشکل کم‌ خونی می‌تواند موقت یا دائمی باشد.

هر یک از انواع آنمی از نظر شدت هم با دیگری متفاوت است. در هریک از موارد، بیشتر از یک دلیل برای کم‌خونی وجود دارد. درمان این مشکل هم وابسته به شناسایی نوع کم‌خونی است که به مهارت و تخصص دکتر قلب بستگی دارد. چند نوع کم خونی داریم؟

انواع آنمی شامل دسته‌بندی و موارد زیر می‌شود:

• کم‌خونی آپلاستیک  (Aplastic anemia)
• کم خونی ناشی از فقر آهن  (IDA)
• کم‌خونی داسی شکل  (Sickle cell anemia)
• تالاسمی  (Thalassemia)
• کم خونی ناشی از کمبود ویتامین یا مگالوبلاستیک  (Vitamin deficiency anemia)

در ادامه، درباره انواع مختلف کم خونی صحبت می‌کنیم و به شما می‌گوییم که دلیل بروز کم‌خونی‌های مختلف در افراد چیست. همچنین روش‌های پیشگیری و درمان کم خونی برای هر یک از انواع آنمی را مطرح می‌کنیم.

کم‌ خونی آپلاستیک

زمانی که بدن دست از تولید گلبول‌های قرمز تازه بکشد، کم‌خونی آپلاستیک یا آپلازی رخ می‌دهد. این وضعیت باعث می‌شود که بدن فرد مبتلا در معرض خون‌ریزی و خستگی قرار بگیرد. ضمن اینکه، نسبت به دچارشدن به عفونت‌ها هم آسیب‌پذیرتر می‌شود.

سایت mayoclinic در مورد کم خونی آپلاستیک می‌گوید:

«سلول‌های بنیادی در مغز استخوان، گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها را تولید می‌کنند. در کم خونی آپلاستیک، سلول‌های بنیادی آسیب می‌بینند. در نتیجه، مغز استخوان یا خالی می‌شود (آپلاستیک) یا حاوی سلول‌های خونی کمی است (هیپوپلاستیک).»

بعضی از علائم کم خونی آپلاستیک عبارتند از:

• خستگی
• تنگی نفس
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• پوست رنگ پریده
• عفونت های مکرر یا طولانی مدت
• کبودی بدون دلیل یا آسان
• خونریزی بینی و خونریزی لثه

این نوع از کم‌خونی می‌تواند در هر سنی رخ بدهد. گاهی‌ اوقات، کم‌خونی آپلازی ناگهانی ایجاد می‌شود و گاهی هم به‌تدریج پیش می‌رود و در طول زمان بدتر می‌شود. امکان دارد که یک فرد به نوع شدید یا خفیف آن مبتلا شود.

برای درمان کم خونی آپلاستیک گزینه‌های زیر در دسترس است:

• انتقال خون
• مصرف دارو
• پیوند سلول‌های بنیادی (پیوند مغز استخوان)

پزشک بر اساس شدت کم خونی، یکی از روش‌های درمانی را انتخاب می‌کند.

اکثر موارد کم خونی آپلاستیک، قابل پیشگیری نیستند. برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری بهتر است از قرار گرفتن در معرض حشره‌کش‌ها، حلال‌های آلی، پاک‌کننده‌های رنگ و در حالت کلی، مواد شیمیایی و سمی خودداری کنید.

کم خونی ناشی از فقر آهن (IDA)

یکی از انواع کم خونی در نتیجه فقر آهن رخ می‌دهد. این نوع از کم خونی بسیار رایج است و مبتلایان به آن، گلبول‌های قرمز کافی ندارند. وظیفه گلبول‌های قرمز رساندن اکسیژن به بافت‌های مختلف بدن است. دلیل اصلی این نوع کم‌خونی، کمبود آهن است. بدون مقدار آهن کافی در بدن، امکان تولید موادی که باعث حمل اکسیژن به نقاط مختلف بدن (هموگلوبین) ‌شوند، وجود ندارد.

از مهم‌ترین علائم ابتلا به این نوع کم‌خونی، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد، البته علائم کمبود آهن در کودکان نیز تا مقادیر زیادی به این موارد نزدیک است:

• احساس خستگی مداوم
• دست و پاهای سرد
• التهاب و درد زبان
• شکننده بودن ناخن
• هوس غیرمعمول به بعضی از مواد غیر مغذی مثل خاک، یخ یا نشاسته
• ضعف
• رنگ پریدگی پوست
• درد قفسه سینه، ضربان قلب سریع یا تنگی نفس
• سردرد، سرگیجه یا سبکی سر
• بی‌اشتهایی

پزشک برای درمان این نوع از مشکلات کم‌خونی، مکمل‌های آهن را تجویز می‌کند. در صورتی که پزشک به خونریزی داخلی مشکوک باشد، برای بررسی بیشتر وضعیت، آزمایش‌های جانبی تجویز می‌کند تا بهترین روش درمان را برای بیمار انتخاب کند.

برای پیشگیری از ابتلا به کم خونی فقر آهن باید غذاهای سرشار از آهن مثل گوشت قرمز و مرغ، غذاهای دریایی، لوبیا، نخود فرنگی، میوه‌های خشک و سبزیجات با رنگ تیره را میل کنید.

کم خونی داسی شکل ( سیکل سل)

بعضی از افراد هم در اثر اختلالات و عوامل ژنتیکی به کم‌خونی داسی شکل دچار می‌شوند. این مشکل، روی شکل و حالت گلبول‌های قرمز اثر می‌گذارد. گلبول‌ها، معمولا گرد و منعطف هستند تا بتوانند اکسیژن را به‌ راحتی به نقاط مختلف بدن ببرند. کسانی که به کم‌خونی داسی شکل مبتلا هستند، گلبول‌های قرمزی به شکل هلال یا داس دارند. این سلول‌ها در بدن آن‌ها، حالت چسبناک و سفت پیدا می‌کنند. در نتیجه، جریان خون کند یا مسدود می‌شود.

علائم کم خونی داسی شکل عبارتند از:

• ورم دست و پا
• دردهای شدید دوره‌ای
• عفونت‌های مکرر
• اختلال در بینایی
• ضعف در رشد و تاخیر بلوغ

معمولا در بیشتر موارد، درمان قطعی برای بیماران این نوع کم خونی وجود ندارد. روش‌های درمانی، عموما برای تسکین دردها و کنترل عوارض مورد استفاده قرار می‌گیرند. داروهای کم خونی، جراحی، انتقال خون و پیوند مغز استخوان از روش‌های کنترل این بیماری به شمار می‌آیند.

این نوع کم خونی قابل پیشگیری نیست. در صورتی که ناقل ژن کم خونی داسی شکل هستید، قبل از بارداری حتما مشاوره ژنتیکی دریافت کنید تا خطر تولد نوزاد مبتلا به این نوع کم خونی، کاهش پیدا کند.

تالاسمی (مینور-ماینور)

تالاسمی هم نوعی بیماری ارثی است که باعث می‌شود بدن، مقدار هموگلوبین کمتری نسبت به حالت معمولی تولید کند. هموگلوبین به گلبول‌های قرمز برای حمل اکسیژن به بافت‌های مختلف بدن کمک می‌کند. کسانی که بیماری تالاسمی دارند، احساس خستگی می‌کنند. در صورت ابتلا به نوع خفیف تالاسمی، امکان درمان وجود دارد.

اگر فردی علائم خفیفی از تالاسمی را داشته باشد، یعنی تنها یکی از دو ژن او جهش‌یافته باشد، مبتلا به تالاسمی مینور است. در صورتی که علائم فرد متوسط تا شدید باشد، یعنی هر دو ژن او جهش‌ یافته و به کم خونی تالاسمی ماژور مبتلا است.

علائم کم خونی تالاسمی عبارتند از:

• خستگی
• ضعف
• پوست رنگ‌پریده
• تغییر شکل استخوان‌های صورت
• رشد کندتر از حالت طبیعی
• تورم شکمی
• ادرار تیره

کسانی که مبتلا به نوع شدید تالاسمی هستند، نیاز به درمان‌های جدی‌تری مانند انتقال خون دارند. این انتقال باید به طور مداوم انجام شود. ورزش‌کردن و رعایت رژیم غذایی سالم هم می‌توانند در بهبود علائم تالاسمی نقش داشته باشند.

برای پیشگیری از تولد نوزاد مبتلا به ماژور باید از ازدواج دختر و پسر مبتلا به کم خونی مینور جلوگیری شود. در صورتی که دو فرد ناقل کم خونی تالاسمی با هم ازدواج کنند، آزمایش DNA از جنین در دوران بارداری گرفته می‎شود. در صورتی که جنین به تالاسمی ماژور مبتلا باشد، پزشک دستور سقط جنین را اعلام می‌کند.

کم خونی ناشی از کمبود ویتامین یا مگالوبلاستیک

گاهی هم دلیل کم‌خونی افراد ریشه در کمبود مقدار ویتامین  B12  و فولات (folate) در بدن دارد. این کمبود باعث کاهش گلبول‌های قرمز می‌شود. اگر مقدار کافی از این مواد به بدن نرسد یا در جذب آن‌ها ناتوان باشد، احتمال ابتلا به کم‌خونی از این نوع، قوت می‌گیرد.

علائم کم خونی ناشی از کمبود ویتامین عبارتند از:

• خستگی
• تنگی نفس
• بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن دست و پا
• ضعف عضلانی
• تغییر خلق‌وخو
• پوست رنگ‌پریده
• ضربان قلب نامنظم
• کاهش وزن

بدون این مواد مغذی، بدن گلبول‌های قرمزی می‌سازد که بسیار بزرگ هستند و به درستی کار نمی‌کنند. این موضوع توانایی آن‌ها را در حمل اکسیژن کاهش می‌دهد. برای درمان این مشکل بیمار باید مکمل‌های خوراکی ویتامین را مصرف کند و یا مکمل‌های ویتامینی به بدن تزریق شوند.

کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین ب ۱۲

عوامل زیر موجب کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین ب ۱۲ می‌شود:

• رژیم غذایی؛ ویتامین ب ۱۲ بیشتر در موادی مانند گوشت، شیر و تخم‌مرغ وجود دارد. بنابراین، کسانی که چنین موادی مصرف نمی‌کنند و سوء تغذیه دارند، با کمبود این ویتامین مواجه می‌شوند و باید مکمل‌های آن را مصرف کنند. بعضی از مواد غذایی مانند غلات صبحانه با این ویتامین غنی می‌شوند تا کمبودهای بدن را جبران کنند.
• آنمی پرنشیوز (pernicious anemia)؛ این موضوع هم می‌تواند عامل کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین B۱۲ باشد. در واقع، زمانی که سیستم ایمنی بدن به سلول‌هایی از معده حمله کند، این سلول‌ها ماده‌ای به نام «عامل ذاتی» می‌سازند و از آن استفاده می‌کند. با تخریب ماده عامل ذاتی، این کم خونی آغاز می‏شود. بدون این ماده، امکان جذب ویتامین ب ۱۲ در روده وجود ندارد.
• جراحی‌های معده و روده؛ اگر بخشی از روده یا معده در طی جراحی برداشته شده باشد، از مقدار عامل ذاتی در بدن کم می‌شود و مشکلاتی در جذب ویتامین ب۱۲ رخ می‌دهد.

بیماری‌هایی مانند سلیاک (celiac ) و بیماری التهابی روده مانند کرون (Crohn) هم در جذب‌نشدن ویتامین ب۱۲ نقش دارند. مصرف بعضی از مواد مانند ماهی آلوده هم موجب ایجاد کرم‌هایی در روده می‌شود که مانعی برای جذب ویتامین ب۱۲ به شمار می‌آیند.

کم‌خونی ناشی از کمبود فولات

فولات (Folate) که به ویتامین B9 هم شهرت دارد، در جگر و سبزیجاتی با برگ‌های تیره به مقدار فراوان موجود است. مصرف‌نکردن مواد حاوی این ویتامین باعث کم‌خونی می‌شود. مشکلات جذب‌نشدن فولات در اثر دلایل زیر پیش می‌آید:

• بیماری‌های روده مانند سلیاک
• جراحی و برداشتن بخش بزرگی از روده
• مصرف برخی از داروها مانند داروهای ضد تشنج

مصرف زیاد از حد الکل نیز می‌تواند یکی از عوامل محیطی که مانع از جذب فولات است، باشد.

انواع دیگر کم‌خونی چیست؟

دلایل دیگری هم برای بروز کم‌خونی وجود دارد. در کنار دسته‌بندی‌های اصلی که پیش‌تر درباره‌شان صحبت کردیم، باید به موارد دیگری از کم خونی هم اشاره کنیم.

انواع دیگر کم خونی عبارتند از:

• کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین ث
• کم خونی سیدروبلاستیک
• سندرم میلودیس‌پلاستیک
• کم‌خونی همولیتیک خودایمن
• کم‌خونی دیسیرتروپوئتیک مادرزادی  (CDA)
• کم‌خونی الماس بلکفان
• کم‌خونی فانکونی
• کم‌خونی ناشی از فاویسم
• کم‌خونی ماکروسیتیک
• کم‌خونی میکروسیتیک
• آنمی نورموکرومیک
• کم‌خونی نورموسیتیک

در ادامه هر یک از موارد را توضیح می‌دهیم.

کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین ث

در اثر کمبود شدید ویتامین C در بدن، مشکلاتی جدی رخ می‌دهد. بیماری ناشی از این کمبود شدید، اسکِروی (scurvy) نام دارد و عوارض بسیار نامطلوبی مانند کم‌خونی در پی دارد. علاوه بر آن،‌ مشکلات دندان و لثه و کبودی نقاط مختلف بدن هم با وجود ابتلا به اسکروی رخ می‌دهند.

کم‌خونی سیدروبلاستیک

کم‌خونی سیدروبلاستیک (sideroblastic) هم اختلال نادری است که روی تولید گلبول‌های قرمز بدن اثر منفی می‌گذارد. اگر به این نوع کم‌خونی مبتلا باشید، گلبول‌های قرمزتان کم‌شمار و در عوض، آهن زیادی در بدن شما موجود خواهد بود. کمبود گلبول‌های قرمز خون مانع از استفاده از آهن در آن‌ها می‌شود. در این وضعیت هم علائمی مانند تنگی نفس، ضعف و بزرگ‌شدن کبد رخ می‌دهد.

سندروم میلودیس‌پلاستیک

سندروم‌های میلودیس‌پلاستیک (Myelodysplastic) گروهی از سرطان‌ها هستند که در آن‌ها، گلبول‌های قرمز نابالغ در مغز استخوان بالغ نمی‌شوند. دلیل و علت این مشکل، مشخص نیست و علائمی مثل خستگی و تنگی نفس دارد.

کم‌خونی همولیتیک خودایمن

در کم‌خونی همولتیک خودایمن (hemolytic) با اختلالی مواجه هستیم که سرعت تخریب گلبول‌های قرمز از تولید و رشدشان بیشتر است. مشکلات خودایمنی از رایج‌ترین دلایل ابتلا به این نوع از کم‌خونی به شمار می‌آید.

کم‌خونی دیسیرتروپوئتیک مادرزادی (CDA)

در میان انواع کم خونی باید به این مورد هم اشاره کنیم. این مشکل ارثی است و روی رشد گلبول‌های قرمز اثر منفی می‌گذارد. در واقع، بیمار با کمبود تعداد گلبول‌های قرمز مواجه است. برای درمان این کم‌خونی نیاز به مصرف داروهای خاص و انتقال خون به فرد مبتلا وجود دارد.

کم‌خونی الماس بلکفان

کم‌خونی الماس بلکفان (blackfan anemia) اختلال خونی نادری است که به واسطه ناتوانی مغز استخوان در تولید گلبول‌های قرمز به وقوع می‌پیوندد. از نشانه‌ها و علائم ظاهری کم خونی باید به ضربان قلب تند، خواب‌آلودگی، رنگ‌پریدگی پوست، کم‌اشتهایی و ضعف اشاره کنیم.

کم‌خونی فانکونی

کم‌خونی فانکونی (fanconi anemia) هم نوعی اختلال خونی نادر است و به طور ارثی منتقل می‌شود. در این وضعیت هم مغز استخوان‌ به‌ خوبی عمل نمی‌کند و تعداد گلبول‌های قرمز تولیدی در آن به اندازه کافی نیست. ناهنجاری‌های قلب و کلیه، مشکلات و تغییراتی در رنگدانه پوست از جمله عوارض این مشکل است.

کم‌خونی ناشی از فاویسم

فاویسم (favism)  وضعیتی است که در نتیجه مصرف دانه‌های باقلا رخ می‌دهد و باعث بی‌حالی، افزایش دمای بدن و تحریک‌پذیری می‌شود. این مشکل موجب تخریب سریع گلبول‌های قرمز خون نسبت به روند تولیدشان می‌شود و مشکلات کم‌خونی با خود به همراه می‌آورد. فاویسم در هر سن و سالی رخ می‌دهد، اما در کودکان رایج‌تر است. متاسفانه علائم کم خونی در کودکان در موارد خفیف ظاهر نمی‌شوند.

کم‌خونی ماکروسیتیک

این نوع از کم‌خونی (macrocytic anemia) نوعی اختلال خونی است که در آن، مغز استخوان گلبول‌های قرمز بزرگ و غیرعادی تولید می‌کند. این سلول‌های خونی فاقد مواد لازم برای عملکرد درست هستند. کم‌خونی ماکروسیتیک مشکلی جدی نیست و درمان دارد؛ اما اگر به حال خود رها شود، عوارض بسیار ناخوشایندی ایجاد می‌کند.

کم‌خونی میکروسیتیک

کم‌خونی میکروسیتیک (microcytic anemia) هم یکی دیگر از انواع کم خونی است که در آن گلبول‌های قرمز کوچک هستند. یکی از عوارض اصلی این نوع کم خونی، کمبود آهن در بدن است. اگر این مشکل بدون ‌پیگیری و درمان رها شود، مشکلاتی جدی به وجود می‌آورد.

کم‌خونی نورموکرومیک

normochromic چیست؟ در این نوع از کم‌خونی، مقدار هموگلوبین گلبول‌های قرمز در طیف متعادل قرار دارد، اما تعداد گلبول‌ها اندک است. از نشانه‌های اصلی این بیماری هم باید به رنگ‌پریدگی پوست، سرگیجه و سردرد، خستگی و ضعف، مه مغزی و بی‌انگیزگی اشاره کنیم.

کم خونی نورموسیتیک

کم‌بودن تعداد گلبول‌های قرمز از سطح طبیعی باعث بروز این کم‌خونی نورموسیتیک (Normocytic)  می‌شود. در این وضعیت تعداد گلبول‌ها کمتر از حد نرمال بوده و مقدار هموگلوبین موجود در آن‌ها غیرطبیعی است. این نوع از کم خونی در نتیجه ابتلا به بیماری‌های دیگر رخ می‌دهد.

نحوه تشخیص انواع کم خونی در آزمایش خون

مطمئن‌ترین راه برای دانستن انواع آنمی ، آزمایش خون است. در نتیجه این آزمایش، مواردی اندازه‌گیری می‎شود که به انواع کم خونی در آزمایش خون دست یابیم. موارد اندازه‌گیری شده در آزمایش خون شامل سطح هموگلوبین، میزان هماتوکریت، تعداد گلبول‌های قرمز، میانگین حجم گلبول قرمز بدن و تعداد میانگین هموگلوبین بدنی و موارد دیگر است.

با توجه به اطلاعات موجود در جدول زیر می‌توانید آزمایش CBC را تفسیر کنید.

در صورتی که در آزمایش خون شما از مقدار نرمال هر فاکتور، بالاتر یا پایین‌تر باشد، پزشک می‌تواند نوع کم خونی شما را تشخیص دهد. به عنوان مثال، کم بودن RBC نشانه کم خونی بر اثر فقر آهن است. پزشک برای پیدا کردن علت کم خونی، موارد ذکر شده در جدول به ویژه مقدار MCV را بررسی می‌کند.

کدام نوع آنمی خطرناک تر است؟

بعضی از انواع آنمی در مقایسه با انواع دیگر، خطر بیشتری برای فرد دارند. کم خونی آپلاستیک و تالاسمی درمان نشده شدید می‌تواند عامل تهدیدکننده زندگی به شمار بیاید. همچنین کم خونی در اثر کمبود ویتامین B12 نیز در صورت درمان نشدن، زندگی را به خطر می‌اندازد.

چه زمانی برای درمان انواع کم خونی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورتی که علائم کم خونی را دارید، حتما به پزشک مراجعه کنید. یادتان باشد که برای رفع مشکلات مربوط به این موضوع، نیاز به مراجعه به دکتر عمومی دارید. دکتر عمومی با بهره‌مندی از تخصص خود، علائم شما را جویا می‎شود و برای تشخیص دقیق‌تر نوع کم خونی، یک آزمایش خون تجویز می‌کند. برای آشنایی با این تخصص پزشکی، مقاله دکتر عمومی کیست را مطالعه کنید. کم خونی می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری باشد و یا در صورت درمان نشدن به بیماری جدی‌تر تبدیل شود. درمان کم خونی را نادیده نگیرید و طبق تجویز و راهنمایی پزشک عمل کنید.

برای درمان سریع تر نوع کم خونی خود را بشناسید

شناخت انواع کم خونی، اولین قدم برای شروع مراحل درمان است. یادتان باشد که کم خونی یکی از جدی‌ترین مشکلات بدن است که می‌تواند اثرات منفی بسیار پررنگی روی نقاط مختلف بدن بگذارد. اگر با انواع کم خونی در آزمایش خون آشنا باشید و بتوانید با تشخیص نشانه‌های آن، سریع و به‌موقع در جهت درمان قدم بردارید، عوارض ناخوشایندی تجربه نمی‌کنید. بعضی از انواع آنمی مثل داسی شکل و تالاسمی، ارثی است و راه درمانی قطعی و پیشگیری برایشان وجود ندارد. با این حال، تشخیص درست و اقدامات درمانی برای انواع کم خونی می‌تواند موجب کنترل عوارض شود.

اگر قصد دارید که برای رفع مشکلات ناشی از کم خونی به دکتر عمومی در تهران یا شهرستان سری بزنید، برای دریافت وقت ملاقات از سیستم نوبت دهی دکتردکتر استفاده کنید. با این روش سریع و ساده می‌توانید به بهترین پزشکان دسترسی پیدا کنید. پرسش و نکته‌ای مطرح‌نشده درباره کم خونی و انواعش در ذهنتان شکل گرفته است؟ اگر بله، حتما ما را در جریان بگذارید تا پاسخگوی شما باشیم.

منابع:

my.clevelandclinic.org

mayoclinic.org

msdmanuals.com

سوالات متداول انواع کم خونی

[elementor-template id=”98458″]